درسنامه و پاسخ فعالیت های درس 4 یک نماز و ده رکوع هدیه چهارم

سینا کتاب «هدیه های آسمان » را در دست گرفته بود و دور اتاق قدم می‌زد و شعر می‌خواند:
« خدایا! آفتاب و آب از توست               ستاره، آسمان، مهتاب از توست
خدای غنچه های…………………………………………».
مادربزرگ در گوشه‌ی اتاق نماز می‌خواند. سینا با خود گفت: «هنوز که اذان نگفته‌اند! مادربزرگ چه نمازی می‌خواند؟ » بعد هم با کنجکاوی در گوشه‌ای نشست.
مادربزرگ سوره‌ی حمد را خواند؛ بعد گفت: « بسم الله الرّحمن الرّحیم » و خم شد برای رکوع: «سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله»
سپس بلند شد و گفت: «قل هو الله احد»
و بعد دوباره به رکوع رفت. تعجّب سینا بیشتر شد: «چرا مادربزرگ سوره ی توحید را کامل نخواند؟ چرا دو بار به رکوع رفت؟»
مادربزرگ در برابر چشم‌های حیرت زده‌ی سینا، سه بار دیگر هم به رکوع رفت! او هر بار که از رکوع بلند می‌شد، یک آیه ی دیگر از سوره‌ی توحید را می‌خواند.
سینا به سرعت به سراغ مادرش رفت. مادر هم در اتاق دیگر نماز می‌خواند. سینا کنار سجّاده‌ی مادر نشست و منتظر ماند.
مادر سوره‌ی حمد را خواند و بعد گفت: «بسم الله الرّحمن الرّحیم» و به رکوع رفت.
سپس بلند شد و گفت: «قل هو الله احد» و دوباره به رکوع رفت.
سینا هاج و واج مانده بود!
«وای خدایا! مادرم هم مثل مادربزرگ، نماز می‌خواند؛ این چه نمازی است!»
مادر سه بار دیگر هم به رکوع رفت و هر بار که از رکوع بلند می‌شد، آیه‌ای دیگر از سوره‌ی توحید را می‌خواند.
او دو سجده کرد و از جا بلند شد و در رکعت دوم هم مثل رکعت اوّل پنج بار به رکوع رفت.
وقتی نماز مادر تمام شد، سینا جلو دوید؛ دست دور گردن مادر انداخت و گفت: «مادر جان، چرا شما و مادربزرگ امروز این طور نماز خواندید؟ چرا به جای دو بار، ده بار به رکوع رفتید!»
مادر لبخند زد و گفت: «من و مادربزرگ نماز آیات می‌خواندیم. وقتی ماه یا خورشید می‌گیرد یا حوادثی مانند زلزله و رعد و برق ترسناک اتّفاق می‌افتد، واجب است نماز آیات بخوانیم. نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد.»
سینا لبخند زد و گفت: «چه نماز جالبی!»
در این هنگام، توجّه سینا و مادر به خبر تلویزیون جلب شد: «بینندگان محترم! از چند دقیقه پیش پدیده ی کسوف در آسمان ایران آغاز شده است... .»
تلویزیون خورشیدگرفتگی را نشان می‌داد و سینا به فکر فرو رفته بود.»
مادر پرسید: «به چه چیزی فکر می‌کنی؟»
سینا نگاهش را از تلویزیون بر داشت و گفت: «به قدرت خدا فکر می‌کنم که...».
 

ببین و بگو (صفحهٔ 31 کتاب درسی)

برای کدام یک از این حوادث، خواندن نماز آیات واجب است؟
ماه گرفتگی
زلزله
خورشید گرفتگی
سیل

بررسی کنید (صفحهٔ 32 کتاب درسی)

 تنها یکی از این دانش آموزان، تعریف صحیحِ نماز آیات را بیان می‌کند. آن را مشخّص کنید.
نمازی است دو رکعتی که در هر رکعت یک حمد می‌خوانیم و سوره را به پنج قسمت تقسیم می‌کنیم و بعد از هر قسمت به رکوع می‌رویم.  کامل کنید (صفحهٔ 33 کتاب درسی)

این شکل نشان می‌دهد یک رکعت از نماز آیات چگونه خوانده می‌شود.
با توجّه به آیات سوره‌ی توحید آن را کامل کنید.
سپس درباره‌ی تصویر با دوستانتان گفت وگو کنید.
بِسمِ اللّٰهِ ا لرَّحمٰنِ ا لرَّحىمِ
قُل هُوَ اللّٰهُ اَحَد.
اَللّٰهُ ا لصَّمَدُ.
لَم یَلِد وَ لَم یولَد.
وَ لَم یَکُن لَهُ و کُفُوًا اَحَدٌ

ایستگاه فکر (صفحهٔ 34 کتاب درسی)

این متن را بخوانید و به پرسش پایان آن پاسخ دهید.
پیامبر اسلام  صلّی الله علیه و آله  پسری به نام ابراهیم داشت. ابراهیم در کودکی از دنیا رفت. پیامبر از مرگ فرزندش بسیار غمگین شد امّا صبر خود را از دست نداد. اتّفاقاً همان روز خورشید گرفت. بعضی از مردم تصوّر کردند که خورشید در مرگ فرزند پیامبر عزادار شده است!
پیامبر اسلام  صلّی الله علیه و آله  که همیشه می‌کوشید مردم را از گمراهی نجات دهد، فرمود: «خورشید گرفتگی به غم یا شادی ما ربطی ندارد بلکه نشانه ای از نشانه‌های قدرت خدا و نظم جهان است». سپس، به مسلمانان یاد داد که چگونه نماز آیات بخوانند و بزرگی و توانایی خدا را به یاد آورند.
پیامبر به آنها آموخت که نماز آیات مانند نماز صبح دو رکعتی است امّا با آن تفاوت‌هایی دارد.

میان نماز صبح و نماز آیات چه تفاوت‌هایی هست؟
در نماز صبح بعد از حمد، سوره توحید را می‌خوانیم و سپس به رکوع و سجده می‌رویم. اما در نماز آیات در هر رکعت یک حمد می‌خوانیم و سوره توحید را پنج قسمت کرده و بعد از خواندن هر قسمت به رکوع می‌رویم. البته نماز صبح در هر رکعت یک رکوع دارد، اما نماز آیات در هر رکعت پنج رکوع و در کل ده رکوع دارد.

تمرین کنید (صفحهٔ 35 کتاب درسی)

 به کمک معلّم خود، خواندن صحیح نماز آیات را در مدرسه تمرین کنید.

با خانواده (صفحهٔ 35 کتاب درسی)

 آیا نماز آیات را به شکل دیگری هم می‌توانیم بخوانیم؟ چگونه؟
بله نماز آیات را می‌توانیم به شکل دیگری بخوانیم.
در هر رکعت بعد از حمد، سوره توحید را به جای تقسیم به پنج قسمت یک بار کامل خوانده و بعد به رکوع می‌رویم. وقتی که از رکوع بلند شدیم سوره را کامل خوانده و دوباره به رکوع می‌رویم و در هر رکعت پنج بار این کار را تکرار می‌کنیم.

توضیحات درس چهارم هدیه چهارم ابتدایی یک نماز و ده رکوع

درس یک نماز و ده رکوع از ابتدا با عنوان و نام درس توجه دانش آموزان را بر می انگیزد

زیرا آنها در سال های گذشته با کیفیت نماز دو رکعتی، سه رکعتی و چهار رکعتی آشنا شدند

و می دانند که در هر رکعت فقط یک رکوع به جا می آوریم ولی در این درس با شکل متفاوتی از نماز برخورد می کنند.

ماجرایی که برای کودک در این درس اتفاق می افتد نیز بر این تفاوت تأکید می کند.

شعر آغازین درس که از آفتاب و مهتاب و ستاره و آسمان سخن می گوید

زمینه توجه دانش آموزان را به پدیده های طبیعی جلب می کند تا در پایان درس با نام نماز آیات و کیفیت آن آشنا شوند.

آشنایی با طبیعت و شگفتی های آن، زمینه درک عظمت خالق آن را فراهم می کند و زیباترین پیام ها را به انسان می دهد.

در این درس کافی است دانش آموزان با شرایط وجوب و کیفیت خواندن نماز آیات به عنوان یکی ازنمازهای واجب و یک عبادت مهم آشنا شوند؛

بنابراین سخن گفتن درباره همه آیات الهی و یا بحث درباره حوادث وحشت زا ضرورتی ندارد.

٭ اهداف درس

1آشنایی با نماز آیات و برخی احکام آن

2اشتیاق به ادای نماز آیات به هنگام وجوب آن

3ادای نماز آیات به شیوه صحیح آن

٭ مفاهیم کلیدی

نماز آیات

آموزش درس چهارم هدیه چهارم ابتدایی یک نماز و ده رکوع

چنانچه فیلم یا تصویری از خورشیدگرفتگی، سیل، رعد و برق شدید، طوفان، زلزله و … در اختیارداشته باشید،

می توانید از آن برای ایجاد انگیزه یا توضیح متن استفاده کنید.

تلفیق درس اجتماعی  و علوم در زمینه سیل، رعد و برق، طوفان و خورشید گرفتگی می تواند برای شروع بسیار خوب و مؤثر باشد.

می توانید در روز مانور زلزله، موقعیتی را ایجاد کنید و این درس را آموزش دهید

پدیده خورشیدگرفتگی را برای بچه ها نمایش و توضیح دهید.

می توانید با توجه به تلفیق با درس علوم بخش سیارات از سه نفر از دانش آموزان بخواهید

که با ایفای نقش خورشید، ماه و زمین چگونگی این پدیده را نشان دهند.

اگر در مدرسه ماکتی در رابطه با منظومه خورشیدی در اختیار دارید، به کلاس بیاورید و برای ایجاد انگیزه یا توضیح متن استفاده کنید.

می توانید قبلاً از دانش آموزان بخواهید مثلاً در مورد پدیده خورشیدگرفتگی اطلاعاتی را جمع آوری کنند

و یا خاطرات بزرگترها را در این مورد پرسیده و گزارشی تهیه کنند

و برای هم کلاسی های خود بیانکنند تا زمینه ای مناسب برای تدریس این درس ایجاد شود.

برای شروع مناسب درس می توانید از عنوان که قسمتی از محتوای درس را آشکار می کند استفاده کنید.

همچنین پس از تدریس یک بار دیگر می توانید به عنوان بازگشت نمایید تا اطلاعات تکمیل شده دانش آموزان پیرامون آن بیان گردد.

می توانید از ساختار داستانی متن درس برای شروع مناسب درس استفاده کنید.

شما می توانید بعد از خواندن قصه درس از آن به عنوان مبنایی برای بحث و گفت وگو استفاده کنید.

می توانید از متن درس استفاده کنید و آن را در قالب نمایش با هماهنگی گروهی از دانش آموزان در کلاس اجرا کنید.