درسنامه آموزشی و پاسخ فعالیت های درس ششم فارسی چهارم آرش کمانگیر

1 معرفی یکی از نمادهای اسطوره ای فرهنگ ایران

2 تقویت روحیهٔ دفاع از وطن و میهن دوستی

3 آشنایی بیشتر با پهلوانان ایرانی

4 آشنایی با افسانه های ملّی

5 تقویت قدرت درک متن و دریافت پیام اصلی درس

6 تقویت درک و بیان پیام تصاویر

7 آشنایی با ساختار جمله

8 آشنایی با نشانهٔ ربط “عطفی” به عنوان ابزار

انسجام گزاره های متن

9 آشنایی با بند روایتی

معنی لغات درس ششم

نبرد : جنگ

طولانی : بلند

افراسیاب : فرمانده سپاه توران

پاداری : استقامت

پهلوان : دلاور

اندوهگین : غمگین

بردباری : صبوری

آشتی : صلح

خاور : شرق

پولادین : فولادی

دشوار : سخت

بی تابی : تحمل نداشتند

استوار : محکم

نیرومند : قوی

نیرو : توان

گام : قدم

نگریست : نگاه کرد

تیزبال : پر سرعت

بامداد : صبح

نیمروز : ظهر

تناور : نیرومند

هم خانواده آرش کمانگیر فارسی چهارم :

تحقیر : حقارت – حقیر

ماهر : مهارت

مشکل : اشکال

منتظر : انتظار

توانا : توانایی – توان

نقص : ناقص

️مخالف آرش کمانگیر فارسی چهارم

پیروزی : شکست

ناامید : امیدوار

سختی : آسانی

آشتی : قهر

خاور : باختر

محکم : سست

نهانی : آشکار

نازک : ضخیم

دیوانه : عاقل

شیرین : تلخ

تیره : روشن

توانا: ناتوان

️کلمات املایی آرش کمانگیر فارسی چهارم

طولانی – سپاه توران – افراسیاب – جیحون – بی تابی – قامتی رشید – استوار – نقص و عیب – تناور – تیغه ی شمشیر – گهر – چست

و چابک – وزنده – غران – گریزان – گوهر فشانی –

متن درس  :

نبرد، طولانی و خسته کننده شده بود و همه، نگران بودند. سپاه توران به فرماندهی افراسیاب از رود جیحون گذشته بود. ایرانیان دربرار تورانیان پایداری می‌کردند امّا پیروزی بر آنان، بسیار مشکل بود. ایرانیان از پیروزی ناامید و از شکست اندوهگین شده بودند. روزگار به سختی می‌گذشت و چاره‌ای جز بردباری نبود.

سرانجام، دو سپاه تصمیم گرفتند که آشتی کنند. تورانیان پیشنهاد کردند که پهلوانی ایرانی تیری به سوی خاور پرتاب کند. هرجا که تیر فرود آید، آنجا مرز ایران و توران باشد.

این خبر را هر دهانی، زیر گوشی، بازگو می‌کرد:
آخرین فرمان
آخرین تحقیر
مرز را پرواز تیری، می‌دهد سامان
گر به نزدیکی فرود آید
خانه‌هامان، تنگ
آرزومان، کور
ور بپّرد دور
تاکجا؟ تاچند؟
آه! کو بازوی پولادین و کو سر پنجه‌ٔ ایمان؟

راستی، چه پیشنهاد دشواری! مگر یک تیر چقدر میتواند دور بشود؟ کدام تیراندازی این کار بزرگ را انجام خواهد داد؟

آرش کمان‌گیر، تیرانداز ماهر ایرانی، خود را برای پرتاب این تیر آماده کرد. همه نگران و منتظر، پای کوه بلند دماوند ایستاده بودند. مادران دعا می‌کردند؛ پیرمردها، اشک می‌ریختند؛ کودکان با بی‌تابی، آرش کمان‌گیر را که با قامتی رشید و استوار پای کوه ایستاده بود، نگاه می‌کردند.

آرش با قدم‌های محکم از کوه بالا رفت؛ روی تخته سنگ بزرگی ایستاد؛ بازوان و تن نیرومند خود را به همه نشان داد و گفت: «خوب ببینید! در بدن من هیچ نقص و عیبی نیست؛ امّا خوب می‌دانم چون تیر از کمان رها شود، همه‌ٔ نیروی من از تن بیرون خواهد رفت. من جان خود را در تیر خواهم گذاشت و برای سربلندی ایران فدا خواهم کرد».

آرش با گام‌های بلند از کوه بالا رفت؛ وقتی به قلّه رسید در آنجا دست به دعا برداشت و با خدای خود زمزمه کرد: «ای خدای آسمان‌ها! ای آفریدگار کوه‌ها و دریاها! ای توانایی که به ما توانایی بخشیده‌ای! مرا یاری کن تا سرزمین ایران را از دست دشمنان رها کنم».

آن گاه از بالای قلّه به دشت‌های سبز و رودهای آبی نگریست. صدای مردم از همه جا به گوش می‌رسید. آرش نام خدا را بر زبان آورد و باهمه‌ٔ توان، کمان را کشید. تیر همچون پرنده‌ای تیز بال، پرواز کرد؛ از بامداد تا نیم روز در پرواز بود؛ از کوه و درّه و دشت گذشت و در کنار رود جیحون بر تنه‌ٔ درخت گردویی که در جهان از آن تناورتر و بلندتر نبود، نشست و آنجا مرز ایران و توران شد.

مردم از پیر و جوان به سمت قلّه حرکت کردند. آرش، بی‌جان بر تخته سنگی افتاده بود.
آری، آری، جان خود در تیر کرد آرش
کار صدها، صدهزاران تیغه‌ٔ شمشیر کرد آرش

درست و نادرست (صفحهٔ 58 کتاب درسی)

۱-  آرش برای پرتاب تیر در دشتی سرسبز ایستاد. نادرست
۲- ایرانیان در برابر سپاه توران مقاومت می‌کردند. درست
۳- تورانیان پیشنهاد کردند که پهلوانی ایرانی تیری به سوی غرب پرتاب کند. نادرست

درک مطلب (صفحهٔ 58 کتاب درسی)

۱- چرا ایرانیان پیشنهاد تورانیان را پذیرفتند؟ زیرا ایرانیان از جنگیدن خسته شده بودند و فکر می‌کردند با پذیرفتن این تصمیم می‌توانند ایران را نجات دهند.
۲- منظور از «مرز را پرواز تیری می‌دهد سامان» چیست؟ منظور این است که سر نوشت و آینده‌ٔ کشور با پرتاپ یک تیر باید معلوم شود.
۳- چرا آرش پس از پرتاب تیر جان داد؟ زیرا با تمام وجود این کار را کرد و تمام نیرو و توانش را برای پرتاپ تیر از دست داد. در نتیجه نتوانست این فشار زیاد را تحمل کند و جان سپارد.

دانش زبانی (صفحهٔ 58 کتاب درسی)

جمله‌‌های زیر را بخوانید:
- مادران، دعا می‌کردند.
- پیرمردان، اشک می‌ریختند.
- کودکان، آرش کمان‌گیر را نگاه می‌کردند.
- آرش از کوه بالا رفت.
- آرش، نام خدا را بر زبان آورد.

جمله از یک یا چند کلمه تشکیل می‌شود و پیام کاملی را به شنونده انتقال می‌دهد.

تصویرخوانی و صندلی صمیمیت (صفحهٔ 59 کتاب درسی)

 ۱- نگاه کردن به تصویر: تصویر را با دقّت ببینید و به جزئیات آن توجّه کنید.
۲- تفكّر: برای فهمیدن معنی تصویر، فکر کنید و مطالبی را که از تصویر برداشت کرده‌اید در ذهن خود مرور کنید.
۳- گفتار: هر وقت آماده شدید، رويِ صندلی معلّم بنشینید و درباره‌ٔ برداشت خود از تصویر برای دوستانتان صحبت کنید.

بخوان و حفظ کن

باران

باز باران با ترانه
با گوهرهای فراوان
می‌خورد بر بام خانه
یادم آرد روز باران
گردش یک روز دیرین
خوب و شیرین
توی جنگل‌های گیلان
کودکی ده ساله بودم
شاد و خرم
نرم و نازک
چست و چابک
با دو پای کودکانه
می‌دویدم همچو آهو
می‌پریدم از سر جو

دور می‌گشتم ز خانه
می‌شنیدم از پرنده
از لب باد وزنده
داستان‌های نهانی
رازهای زندگانی
برق چو شمشیر برّان
پاره می‌کرد ابرها را
تندر دیوانه، غُرّان
مشت می‌زد ابرها را
جنگل از باد گریزان
چرخ‌ها می‌زد چو دریا
دانه‌های گرد باران
پهن می‌گشتند هر جا
سبزه در زیر درختان
توی این دریای جوشان
جنگل وارونه پیدا

بس گوارا بود باران!
به! چه زیبا بود باران!
می‌شنیدم اندر این گوهرفشانی
رازهای جاودانی
پندهای آسمانی
بشنو از من کودک من
پیش چشم مرد فردا
زندگانی، خواه تیره،
خواه روشن،
هست زیبا،
هست زیبا،
هست زیبا!

گلچین گیلانی

آموزش لحن درس ششم فارسی چهارم ابتدایی آرش کمانگیر

لحن متن درس ششم از نوع روایی حماسی می باشد.

این متن دارای آهنگی نرم و گاهی کوبنده و حماسی است،

به گونه ای که شنونده یا از آن پند می گیرد و یا تحتتأثیر آن قرار می گیرد.

این متن در بردارندهٔ مفهوم میهن دوستی است که مثل یک قصّه سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد.

بنابراین باید از شخصیّت های متن، فضا و سایر عناصر، کمک گرفت تا لحن، شکل درستی به خود بگیرد.

بهتر است علائم نگارشی را رعایت کرد تا تأثیر کلام بیشتر شود؛

سکون ها و سکوت ها نیز این تأثیر را دوچندان می کند.

دانش زبانی درس ششم فارسی چهارم ابتدایی آرش کمانگیر

در ادامهٔ بحث دانش زبانی درس چهارم، در این درس نیز مجدداً دربارهٔ جمله آموزش داده می شود.

در درس چهار ملاک معرفی، بیشتر معنایی و کاربردی بود اما در این درس به لحاظ ساختاری و صوری نیز به دانش آموزان این آگاهی داده می شود که جمله از کنار هم قرار گرفتن کلمات تشکیل می شود.

تذکر: از دادن تمرین های شمارش تعداد جمله به دانش آموزان جداً خودداری کنید.

بخوان و حفظ کن درس ششم فارسی چهارم ابتدایی آرش کمانگیر

شعر باران وزن خوب و مصراع های کوتاه دارد و در کنار تکرارها و به کارگیری قافیه های تقریباً آزاد، شعری مناسب کودکان است

لحن عمومی حاکم بر فضای این شعر، لحن شاد و نشاط انگیز روایی به شیوهٔ بیان خاطره است که سه چهارم آغاز شعر راشامل می شود.

در ادامه از شیوهٔ بیان توصیفی برای توصیف تفریحات کودکانه همراه با لطافت و لذت ناشی از یادآوری آنها بهره می گیرد.

در قسمت توصیفی این شعر، شاعر اوج و فرودی بسیار زیبا را به نمایشگذاشته است؛

ابتدا با توصیف لذت های حضور در جنگل و آغاز باران کار راشروع کرده، سپس با به تصویر کشیدن قدرت رعد و برق و باد مخاطب را به اوج هیجان رسانده است

پس از آن دوباره با وصف قطرات باران و جمع شدن آب درمیان سبزه ها و مشاهدهٔ جنگل در آب، از نقطهٔ اوج به فرود می رسد و در پایان  این تنش  را به آرامش محض بدل می کند تا جایی که سکوتی همراه با لذّت و تخیّل را در پی دارد.

معلّم از یکی از دانش آموزان می خواهد از هر قسمت درس که دوست دارد،به دوست خود املا بگوید،

البته املا نباید از یک بند بیشتر باشد.

دانش آموز دیگرشروع به نوشتن می کند.

وقتی بخش اول املا گفتن به پایان رسید دانش آموزی که املامی نوشت،

حالا گویندهٔ املا شده و دوستش شروع به نوشتن می کند.

پس از پایان یافتن این بخش معلّم از دو دانش آموز دیگر می خواهد که پای تخته آمده و املای دوستان خود را تصحیح کنند.

درس ششم نوشتاری چهارم ابتدایی

درس ششم نوشتاری چهارم ابتدایی

فعّالیت های نوشتاری 2: املا

انجام فعّالیت های کتاب نوشتاری در کلاس مورد تأکید می باشد. باید عملکرد دانش آموزان از جانب معلّم مورد بررسی قرار بگیرد

و حتماً پس از تصحیح مطالب بازخورد کتبی هر چند کوتاه، گوشهٔ صفحات درج شود تا اولیا و دانش آموزان در جریان نقاط قوت و ضعف قرار بگیرند.

فعّالیت های نوشتاری 4: درک متن

یکی از ابزارهای صوری انسجام گزاره های متن«حروف ربط »هستند.

هوشیارکردن دانش آموزان نسبت به این حروف و نوع کاربرد آنها در متن به افزایش درک متن کمک می کند

فعّالیت های نوشتاری 5: نگارش

موضوع آموزش این درس، نوشتن بند روایتی  است.

دانش آموزان ابتدا بند نمونه را می خوانند و تحلیل می کنند.

مقایسه این بند با بند توصیفی درس قبل، روش مناسبی است برای اینکه تفاوت های بند توصیفی و روایتی برای دانش آموزان مشخص شود؛

البته مقایسه و تشخیص تفاوت ها به صورت کار گروهی انجام شود و دانش آموزان خود ویژگی های هر دو نوع بند را در کنار هم قرار داده، تحلیل کنند.

در بندهای روایتی توجّه به چند مطلب اهمیت دارد:

زاویۀ دید که نویسنده، مطلب را به صورت اوّل شخص بیاورد یا سوم شخص؛ معمولاً دانش آموزان در نوشته های خود اوّل شخص را ترجیح می دهند.

نوع لحن نوشته که نویسنده باید آن را انتخاب کند و در کل نوشته رعایت کند.

لحن نوشته می تواند دوستانه باشد یا خیلی رسمی، حتی گفتاری باشد یا نوشتاری.

توالی و ترتیب مطالب که یکی پس از دیگری بیان شود.

زمان افعال که باید در کل نوشته ارتباط منطقی داشته باشند.

درسنامه آموزشی و پاسخ فعالیتهای فارسی چهارم درس پنجم رهایی از قفس

واژگان درس رهایی از قفس

بازرگان : تاجر

حبس : زندان ، بازداشت

دلتنگ : غمگین

شیرین زبان : شیرین گفتار

گران بها : با ارزش

غالم : نوکر ، خدمتکار

ارمغان : هدیه ، سوغات

کارمت : که برای تو بیاورم

خطه : سرزمین

فالن : اشاره به شخص نامعلوم

مشتاق : دارای شوق ، آرزومند

قضا : تقدیر ، سرنوشت

دلداری دهد : همدردی کند ، غم خواری کند

شکر سخن : شیرین سخن ، شیرین گفتار

گنبد کبود : منظور آسمان آبی است

غصه : ناراحتی ، غم

قافله : کاروان

پیغام : پیام

بازگو کردن : سخنی را دوباره گفتن

خواجه : بزرگ ، سرور ، تاجر

همتا : همانند ، مثل

زهره اش بدرید : ترسید

شگفت زده : کسی که تعجب کرده ، متعجب

زین : از این

خام : بیهوده

شادکام : خوشحال

شادکام : خوشحال

کنیزک : خدمتکار ، زنی که برده باشد

نشان : عالمت ، نشانه

دریافت : دانست ، فهمید

گریستن : گریه کردن

بند : طناب

ماجرا : اتفاق

اسیر : زندانی

هم خانواده درس رهایی از قفس

لذیذ : لذت

حبس : محبوس

شگفت زده : شگفت انگیز

مشتاق : اشتیاق – شوق

سکوت : ساکت

وقت : اوقات

حال : احوال

تجارت : تاجر

تعجب : متعجب

شاکی : شکایت

حس : احساس

عبور : عابر

اسیر : اسارت

علم : علم – معلم

مخالف

ثروتمند : فقیر

رهایی : اسارت

اسیر : آزاد

پرسش : جواب – پاسخ

کلمات دارای ارزش املایی درس رهایی از قفس

ثروتمند – طوطی – سوغاتی – ارمغان – کارمت – خطه ی – پیغام – صحنه – موضوع – خواجه – زهره – شکر سخن – غار – باغ وحش

– باغچه – یک دفعه – مامور – غصه – اتفاقا – قاطر – حکمت – بازرگان – هندوستان – غالم – قضای روزگار – تجارت – کنیزک –

لحظه ای –

متن درس :

روزی بود و روزگاری. در شهری، بازرگان ثروتمندی بود که طوطی زیبا و شیرین زبانی داشت. او هر روز با طوطی، سخن می‌گفت و از صحبت‌هایش لذّت می‌برد.

بازرگان، روزی تصمیم گرفت به هندوستان سفر کند. اوهر بار که به سفری می‌رفت برای دوستان و غلامانش هدیه‌ای می‌آورد.

بازرگان، طوطی خود را بسیار دوست می‌داشت و در این فکر بود که برای او هم سوغاتی گران‌بها بیاورد؛ امّا نمی‌دانست چه بخرد که طوطی را خوشحال کند؛ پس...

 طوطی ادامه داد: «ای بازرگان مهربان و ای دوست هم زبان، سلام مرا به طوطیان هندوستان برسان. از آنجا چاره‌ٔ گرفتاری مرا بخواه و بگو؛ چرا یادی از این دوست اسیر و دلتنگ خود نمی‌کنند».

اوهم قول داد که سلام و پیغامش را به طوطیان هندوستان برساند.

بازرگان، پس از چند شبانه روز به هندوستان رسید. در آنجا چشمش به دسته‌ای از طوطیان افتاد. سلام و پیغام طوطی‌اش را به آنها داد. طوطی‌ها که پی در پی حرف می‌زدند و شادی می‌کردند، باشنیدن حرف‌های بازرگان لحظه‌ای ساکت ماندند. بازرگان، چشمش به طوطی‌ها بود که ناگهان دید یکی از آنها به خود لرزید و از بالای درخت افتاد و مرد.

بازرگان از دیدن آن صحنه، شگفت زده شد. دلش برای آن طوطی سوخت و از گفته خود پشیمان شد؛ با خودش گفت:

او وقتی تجارتش را در هندوستان تمام کرد به سوی سرزمین خود به راه افتاد و به خانه‌ٔ خویش بازگشت.

بازرگان، سکوت کرد؛ نمی‌دانست چگونه، موضوع مردن آن طوطی را به او بگوید».
طوطی که او را ساکت دید، پرسید: «ای خواجه، چه شد؟ به من بگو».
بازرگان با شرمندگی، سرش را بلند کرد و....

بازرگان وقتی همه چیز را برای طوطی‌اش بازگفت، طوطی لحظه‌ای کوتاه، سر به زیر انداخت و به فکر فرو رفت. بازرگان، پیش رفت تا او را دلداری دهد که ناگهان دید طوطی‌اش، درست مثل همان طوطی هندوستان، شروع به لرزیدن کرد، لحظه‌ای بعد، افتاد و مرد.

بازرگان که دید طوطی شیرین زبان و شکر سخن او از دست رفته است برسر و سینه زنان، شروع به گریستن کرد؛ امّا وقتی دریافت که دیگر گریه و زاری، فایده ندارد، طوطی را از قفس بیرون آورد و از پنجره‌ٔ خانه به باغ انداخت؛ ولی طوطی بر زمین نیفتاد، بلکه شروع به پرواز کرد و روی درختی نشست.

بازرگان از این کار طوطی، تعجب کرد؛ امّا طوطی که حالا از بند قفس آزاد شده بود با خوشحالی گفت: «ای خواجه، دوست من در هندوستان با آن کار خود، راه رهایی را به من آموخت».

بازنویسی شده از کتاب «مثنوی معنوی» مولوی

معنی شعر رهایی از قفس

معنی گفت طوطی را چه خواهی ارمغان کارمت از خطه ی هندوستان

معنی: به طوطی گفت : سوغاتی چه میخواهی که از سرزمین هندوستان برایت بیاورم

معنی گفت آن طوطی که آن جا طوطیان چون ببینی ، کن زحال ما بیان

معنی: طوطی گفت :زمانی که آن جا طوطی های دیگر را دیدی وضعیت من را برای آن ها بگو

معنی کان فالن طوطی که مشتاق شماست از قضای آسمان در حبس ماست

معنی: بگو که فالن طوطی که آرزوی دیدار شما را دارد از سرنوشت و تقدیر بد در اسارت ما است

معنی این چرا کردم ، چرا دادم پیام سوختم بیچاره را زین گفت خام

معنی: این چه کاری بود کردم ، چرا این پیغام را دادم با این سخن بیهوده و ناپخته باعث مرگ آن بیچاره شدم

معنی کرد بازرگان تجارت را تمام باز آمد سوی منزل شادکام

معنی: بازرگان تجارت را به پایان رساند خوشحال به سوی منزل بازگشت

معنی هر غالمی را بیاورد ارمغان هر کنیزک را ببخشید او نشان

معنی: به هر خدمتکاری و نوکری یک سوغاتی داد به هر خدمتکاری هدیه ای بخشید

معنی گفت طوطی ارمغان بنده کو آنچه گفتی آنچه دیدی باز گو

معنی: طوطی گفت پس سوغاتی من کو هر چی گفتی و دیدی را برایم تعریف کن

معنی گفت گفتم آن شکایت های تو با گروهی طوطیان ، همتای تو

معنی: بازرگان گفت درد دل و شکایت های تو را برای چند تا طوطی مثل خودت گفتم

معنی آن یکی طوطی ، ز دردت بوی برد زهره اش بدرید و لرزید و بمرد

معنی: یکی از طوطی ها دردت را فهمید ترسید و لرزید و مرد

درست و نادرست (صفحهٔ 46 کتاب درسی)

۱- سوغاتی بازرگان برای طوطی، آزادی از قفس بود. درست
۲- طوطی‌ها از شنیدن حرف‌های بازرگان شادی کردند. نادرست

درک مطلب (صفحهٔ 47 کتاب درسی)

۱- چرا طوطی از بازرگان خواست از احوالش برای دوستانش بگوید؟ تا دوستانش بتوانند راهی برای آزادی او پیدا کنند.
۲- چه رابطه‌ای بین رفتار طوطی در هندوستان و رفتار طوطی بازرگان بود؟ طوطی هندی با رفتارش به طوطی بازرگان نجات یافتن از قفس را آموخت.
۳- مهم‌ترین ویژگی طوطی داستان چیست؟ از متن دو دلیل بیاورید. باهوشی و نکته سنجی طوطی 1- این که از بازرگان خواست تا به طوطی‌هایی که آزاد بودند پیغام برساند. 2- به خوبی منظور طوطی هندی را درک کرد.

واژه آموزی (صفحهٔ 47 کتاب درسی)

- کارنامه، نوشته‌ای است که نتیجه‌ٔ کارهای هر فرد در آن می‌آید.
- شناسنامه، نوشته‌ای است که اطّلاعات شخصی هر فرد در آن می‌آید.
- کتابنامه، نوشته‌ای است که مشخّصات کتاب‌ها در آن می‌آید. حالا شما بگویید:
- روزنامه، .................
- تشویق نامه، ..............

نمایش (صفحهٔ 47 کتاب درسی)

داستان این درس را به صورت نمایش در کلاس اجرا کنید.

بخوان و بیندیش

قدم یازدهم

یکی بود، یکی نبود؛ به جز خدا کسی نبود. زیر گنبد کبود، یک روز صبح زود، یک شیر بزرگ، یک بچّه‌ٔ کوچک به دنیا آورد. کجا؟ توی یک جنگل پر درخت؟ نه! توی یک غار بزرگ؟ نه! او بچّه‌اش را توی یک قفس در یک باغ‌وحش، توی یک شهر شلوغ به دنیا آورد.

چند روز گذشت. شیر کوچولو کمی بزرگ‌تر شد. او هر روز شیر مادرش را می‌خورد. با دُم او بازی می‌کرد؛ از سر و کولش بالا می‌رفت؛ گاهی هم توی قفس راه می‌رفت. از اوّل قفس تا آخر آن فقط ده قدم بود. شیر کوچولو وقتی ده قدم جلو می‌رفت، سرش می‌خورد به میله‌های قفس و دَنگ صدا می‌کرد و درد می‌گرفت.

شیر کوچولو خیلی زود یاد گرفت که بعد از قدم دهم دیگر جلو نرود؛ وقتی ده قدم می‌رفت، می‌نشست و دست و صورتش را می‌لیسید.

نگهبان باغ‌وحش هر روز می‌آمد و درِ قفس را باز می‌کرد؛ برای مادرِ شیر کوچولو آب و غذا می‌گذاشت؛ بعد هم در قفس را می‌بست و می‌رفت.

یک روز نگهبان باغ‌وحش یادش رفت در قفس را ببندد. در باز ماند و شیر کوچولو از لای در بیرون را تماشا کرد؛ بعد پایش را از قفس بیرون گذاشت و راه افتاد؛ ده قدم رفت؛ رسید به باغچه‌ای که یک بوته‌ٔ بزرگ گل یاس در آن بود.

شیر کوچولو جلوتر نرفت. او ده قدم برداشته بود؛ خیال می‌کرد اگر قدم یازدهم را بردارد، سرش می‌خورد به میله‌های قفس و دنگ صدا می‌کند. زیر بوته‌ٔ گل یاس نشست. برایش خیلی عجیب بود؛ چون همیشه ده قدم که می‌رفت، می رسید به میله‌های قفس؛ ولی حالا زیر یک بوته‌ٔ یاس پر از گل نشسته بود؛ جایی که هیچ کس او را نمی‌دید؛ هر چه فکر کرد، چیزی نفهمید. آن وقت سرش را روی دست‌هایش گذاشت و خوابید.

از آن طرف، نگهبان باغ‌وحش یک دفعه یادش آمد که درِ قفس شیرها را نبسته است؛ فهمید که چه دسته گلی به آب داده است.

مأمورهای باغ‌وحش همه جا را گشتند، ولی شیر کوچولو را پیدا نکردند؛ فکر کردند حتماً از باغ‌وحش بیرون رفته است. آن وقت گم شدن شیر کوچولو را از رادیو به مردم شهر خبر دادند.

مردم وقتی شنیدند، گفتند:« چه خوب شد! حالا شیر کوچولو می‌فهمد که دنیا خیلی بزرگ‌تر از قفس کوچک اوست».

مأمورهای باغ‌وحش، پلیس را هم خبر کردند. آنها همه جای شهر را دنبال شیر کوچولو گشتند؛ امّا او را پیدا نکردند.

شیر کوچولو از این ماجراها بی‌خبر بود؛ چون قدم یازدهمی را بر نداشته بود. او زیر بوته‌ٔ گل یاس خوابِ خواب بود.

مأمورهای باغ‌وحش و پلیس، همه جای شهر را گشتند؛ امّا شیر کوچولو را پیدا نکردند. آن وقت باز هم از رادیو به مردم شهر خبر دادند که شیر فراری در شهر نیست؛ حتماً به کوه رفته است!

مردم از شنیدن این خبر خوشحال شدند و گفتند: «دیگر از این بهتر نمی‌شود. حالا شیر کوچولو می‌فهمد که کوه چیست و آسمان چقدر بلند است و دنیا چقدر بزرگ‌تر و قشنگ‌تر از قفس ده قدمی اوست».

امّا شیر کوچولو هیچ کدام از اینها را نفهمیده بود؛ چون هنوز قدم یازدهم را برنداشته بود. او زیر بوته‌ٔ گلِ یاس خوابِ خوابِ خواب بود.

همان موقع، نگهبان باغ‌وحش یادش افتاد که وقت غذا دادن به شیرهاست؛ درِ قفس را باز کرد و غذای شیرها را توی قفس گذاشت. شیر کوچولو بوی غذا را حس کرد؛ از خواب بیدار شد. چشم‌های خواب‌آلودش را مالید؛ بعد، ده قدم دوید و از لای درِ قفس که باز بود، برگشت توی قفس؛ پرید سرِ ظرف غذا و شروع به خوردن کرد.

نگهبان باغ‌وحش تا او را دید از خوشحالی فریاد کشید؛ بالا و پایین پرید و همه را خبر کرد. چند دقیقه بعد از رادیو به مردم خبر دادند که شیر کوچولو به قفس خودش برگشته است. مردم شهر تا این خبر را شنیدند با غصّه گفتند:«چه بد شد! شیر کوچولو نفهمید که دنیا چقدر بزرگ و قشنگ است!»

حالا سال‌های سال از این اتّفاق گذشته است. بچّه شیر بزرگ شده است و خودش چند تا بچّه دارد؛ امّا هنوز هم نمی‌داند اگر آن روز قدم یازدهم را بر می‌داشت، سرش به میلهٔ قفس نمی‌خورد. هنوز هم نمی‌داند اگر قدم دوازدهم و بعد قدم‌های دیگر را بر می‌داشت، می‌توانست تا کجا برود و چه چیزها ببیند.

این روزها بچّه‌های او هم قدم‌هایشان را می‌شمارند. قفسشان بیش‌تر از ده قدم نیست. یکی از آنها همیشه سعی می‌کند سرش را از لای میله‌های قفس بیرون بیاورد. شاید او یک روز از قفس بیرون بیاید و ده قدم، یازده قدم، صد قدم و هزار قدم جلو برود. شاید بچّه‌هایش را توی کوه به دنیا بیاورد.

سوسن طاقدیس

درک و دریافت (صفحهٔ 51 کتاب درسی)

۱- شیر کوچولو برای اینکه سرش به میله‌های قفس نخورد، چه می‌کرد؟ قدم‌هایش را می‌شمرد وقتی به ده قدم می‌رسید می‌استاد.
۲- چرا دیدن بوته‌ٔ یاس برای شیر کوچولو عجیب بود؟ چون او پس از قدم دهم هیچ گاه به بوته‌ٔ گل یاس نمی‌رسید برای اولین بار بود که بوته‌ٔ یاس را می‌دید.
۳- چرا شیر کوچولو به قفس برگشت؟ زیرا مثل همیشه و طبق عادت شروع به شمردن قدم‌هایش کرد و از همان مسیری که آمده بود با قدم دهم وارد قفس شد.
۴- آیا شناختن کوه و آسمان با برداشتن قدم یازدهم ارتباطی داشت؟ بله. زیرا اگر شیر کوچولو قدم یازدهم را برمی‌داشت سرش به میله نمی‌خورد و به راهش ادامه می‌داد و با محیطش آشنا می‌شد.
۵- اگر به جای شیر کوچولو بودید، چه می‌کردید؟ حتما راهم را ادامه می‌دادم و قدم یازدهم را نیز بر می‌داشتم و پیش می‌رفتم.
۶- مَثَلی را که در متن داستان قدم یازدهم بود، پیدا کنید و در مورد مفهوم آن در گروه گفت‌وگو کنید. «چه دسته گلی به آب داده است؟» یعنی چه کار اشتباهی انجام داده است؟ یا چیزی را خراب کرده است؟

مَثَل

 خواجه‌ای دو خدمتکار داشت که به یک نفر، ماهی پنجاه تومان و به دیگری ماهی صد تومان دستمزد می‌داد. روزی آن که پنجاه تومان می‌گرفت از خواجه پرسید: «علّت اینکه به من پنجاه تومان می‌دهی، امّا به همکارم صد تومان، چیست؟ کار ما که یکی است!»

اتّفاقاً زمانی که خدمتکار از او این سؤال را پرسید، صدای زنگ کاروانی از پشت خانه برخاست. خواجه به او گفت: «اوّل برو و ببین این چه صدایی است؛ وقتی برگشتی دلیل کارم را به تو می‌گویم».

خدمتکار رفت و برگشت و گفت: «قافله‌ای عبور می‌کند و این زنگ شتران آن است».

خواجه گفت: « بسیار خوب! این پاسخ تو بود؛ حالا همکارت را می‌فرستم تا ببینم او چه جوابی می‌آورد».

وقتی خدمتکار دوم برگشت، گفت: «کاروانی با صد نفر شتر و سی و پنج رأس قاطر در حال عبور است که بار آنها پارچه است و از اصفهان به طرف شیراز می‌روند.»

خواجه، رو به خدمتکار اوّل کرد و گفت: ببین! پاسخ تو با پاسخ او چقدر متفاوت است! به همین سبب، دستمزدتان هم تفاوت دارد. مگر نشنیده‌ای که می‌گویند: «هیچ ارزانی بی‌علت نیست و هیچ گرانی بی‌حکمت» 

کلمات دارای ارزش املایی درس رهایی از قفس

ثروتمند – طوطی – سوغاتی – ارمغان – کارمت – خطه ی – پیغام – صحنه – موضوع – خواجه – زهره – شکر سخن – غار – باغ وحش

– باغچه – یک دفعه – مامور – غصه – اتفاقا – قاطر – حکمت – بازرگان – هندوستان – غالم – قضای روزگار – تجارت – کنیزک –

لحظه ای –

کولش:شانه ی او

دنگ:صدایی که از برخورد با میله ها بلند میشود

مامور: مسول انجام کاری

ماجرا:داستان،اتفاق

 توی:داخل

معنی برخی جمله های مهم:چه دسته گل به آب دادن است:کنایه از ،چه اشتباه بزرگی را انجام داده است.

)این مثل ،برای کسانی به کار میرود که اشتباه کرده باشند.( پیام درس:

برای اینکه میل به آزادی داشته باشیم و دنیای زیبایی را تجربه کنیم و به موفقیت بهتری برسیم باید جرات و جسارت بیشتری داشته باشیم و تلاش بیشتری بکنیم تا از دنیا بهره ی بهتری ببریم.آن هایی که به عظمت و بزرگی رسیده اند سختی ها را بیشتر تحمل کرده اند و تلاش و کوشش زیادی انجام داده اند.

تاریخ ادبیات:

سوسن طاقدیس از نویسندگان کتاب کودک است که در سال ۱۳۳۸ در شیراز متولد شد.او قصه گویی را قبل از سن مدرسه برای کودکان هم سال خود آغاز کرد.علاقه به گفتن و نوشتن در او ادامه یافت.کلاس انشا بهترین ساعات زندگی او بود.بهترین اثر او)قدم یازدهم(است که در سال ۱۳۸۴ برنده ی جایزه ی کتاب شد.از دیگر آثار او می توان به) شما یک دماغ زرد ندیدید؟(اشاره کرد که توانست برگزیده ی جایزه ی پروین اعتصامی شود.

 مثل:

نوع نثر:ساده و روان

معنی واژه ها:

خدمتکار:آن که در خانه ی کسی کار کند

دستمزد:حقوق علت:دلیل،سبب

قافله:کاروان

نفر:در این درس واحد شمارش شتر است

راس:در این درس واحد شمارش چهارپایان است

قاطر:حیوانی است که از ترکیب اسب و خر به وجود می آید بی علت:بدون دلیل

بی حکمت:بدون دلیل خردمندانه

پیام درس:

ارزش هر کس به توانایی،علم و خرد او است.هر کس که تواناتر و باهوش تر باشد از امکانات بهتر و بیشتری بهره میبرد و برعکس کسی که توانایی کنتری داشته وضعیت نامطلوبی دارد همانطور که گفته اند”:هیچ ارزانی بی علت نیست و هیچ گرانی بی حکمت”

واژه آموزی:

در آغاز به معنی واژه ی”نامه”نگاه کنید:

به مطالبی که برای کسی یا سازمانی بر روی کاغذ و مانند آن نوشته می شود و معمولا داخل پاکت قرار می گیرد و به وسیله ی پست به دست گیرنده می رسد نامه می گویند.

در دستور زبان فارسی گاهی برای ساختن یک واژه ی مرکب)واژه ای که بیش از یک کلمه دارد( از کلمه” نامه”استفاده می شود.

مانند:

شناس نامه)شناس+نامه(نوشته ای که اطلاعات شخصی هر فرد در آن می آید.

سفارش نامه)سفارش+نامه(نوشته ای که در آن از شخصی برای دیگری درخواست انجام کاری می شود

)روزنامه)روز+نامه_(تقدیر نامه)تقدیر+ نامه_(کارنامه)کار+نامه

اهداف درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس

1 آشنایی دانش آموزان با تفکّر خلّق و کاربرد آن در زندگی

2 معرفی مولوی و آثار وی به دانش آموزان

3 گسترش واژگان با استفاده از فرایند ترکیب

4 تقویت مهار تهای زبان آموزی با طرّاحی نمایش

5 آموزش بهره گیری از آرایهٔ تشبیه (به طور غیرمستقیم) در نوشتن بند توصیفی

6 پرورش سواد دیداری و بهره گیری از آن در بند توصیفی

7 تقویت مهارت درک متن

واژه آموزی درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس

یکی از فرایندهای پر بسامد واژه سازی در زبان فارسی فرایند ترکیب است.

در این درس ترکیب اسم یا بن فعل آمده است.

کلمات مرکب که بر اثر فرایندترکیب حاصل می شوند،

کلماتی هستند که اجزای آنها به تنهایی معنی مستقل دارند

و پساز ساخت ترکیب و شکل گیری واژهٔ جدید، معنای تازه ای می دهند.

مثال

اسم + اسم مانند کتاب نامه

بن +  فعل اسم مانند شناسنامه

بازی از جمله فعّالیت هایی است که در برنامهٔ درسی زبان آموزی مورد تأکید است؛

زیرا دانش آموزان در بازی به ارتقای درک شنوایی و رشد و پرورش قوهٔ بیان، دست می یابند و یاد می گیرند که با یکدیگر فکر کنند و به افکار خود سامان بدهند و به حلّ مسائل با مشارکت یکدیگر برآیند.

در پایهٔ چهارم، بازی های زبانی همراه با تحرّک و نشاط موردنظر است.

تدریس کلمات مرکب  در قالب بازی نیز به یادگیری آسان آن می انجامد

تمرین خواندن درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس

تمرین خواندن مانند دروس گذشته انجام شود.

درست، شمرده، رسا و با لحن مناسب خواندن، مثل همهٔ دروس مورد توجّه و دقّت قرار گیرد.

در این درس«جمله خوانی»پیشنهاد می شود.

دانش آموزان به ترتیبی که نشسته اند، خواندن را آغاز می کنند.

هر دانش آموز یک جمله می خواند و جملهٔ بعدی توسط دانش آموز دیگر خوانده می شود این کار ادامه پیدا می کند تا متن به پایان برسد.

این روش خواندن، مورد علاقه دانش آموزان است.

مراحل خواندن به اختصار، در نمودار زیر بعد نشان داده شده است:

شناخت حرف  ⇐ کلمه خوانی  ⇐   گروه کلمه / عبارت خوانی  ⇐  جمله خوانی

نمایش درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس

دانش آموزان در سال قبل با چهار نوع نمایش و اجرای آن آشنا شدند.

در اجرای این درس ابتدا دانش آموزان باید به متن نمایشنامه گوش فرا دهند و سپس به طراحی و اجرا بپردازند.

هنگامی که آنها به متن شنیداری گوش می کنند،

تمرکز و درک شنیداری آنها تقویت می شود و زمانی که به طراحی نمایش می پردازند خلّاقیت و تفکّر  و تخیل در آنها پرورش می یابد.

زمان اجرا نیز رفتارهای کلامی و غیرکلامی آنها درانتقال پیام به هنگام سخن گفتن تقویت می شود.

املای درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس

املای بگرد و پیدا کن

دانش آموزان در گروه، یک متن املا با 10 جای خالی از متن درس تهیه می کنند

(جای خالی از کلمات مهم درس باشد بهتر است).

در بالای متن املا یک جدول با 12 یا 13 خانه کشیده می شود و کلماتی که بایدجاهای خالی را تکمیل کنند،

به علاوهٔ چند کلمهٔ اضافه در این خانه ها نوشته می شود.

قبل از شروع فرایند املا از دانش آموزان خواسته می شود متن درس را با دقت در زمان معین (سه تا پنج دقیقه) مطالعه کنند.

سپس کتاب را بسته و برگه های املای تهیه شده، بین گروه ها جابه جا شود.

دانش آموزان هر گروه در زمان تعیین شده توسط معلّم باید کلمات را از داخل جدول پیدا کرده و در جاهای خالی بنویسند.

تصحیح املا با نظارت معلّم در گروه انجام می شود.

روش دوم که در راهنمای پایه سوم نیز پیشنهاد شده به شرح زیر می باشد.

با هدف تمرکز برروی لغات و آموزش درست نویسی از دانش آموزان بخواهید

که در گروه، جدولی طرّاحی نمایند و طبقه بندی واژه های متن درس را انجام بدهند.

معیار تفکیک لغات را به عهدهٔ گروه بگذارید.

املا به صورت دو بخشی

املا مطابق با برنامهٔ تدریس کلیهٔ دروس به صورت دو بخشی شامل املای تقریری و فعّالیت های املایی طرّاحی می شود

و سطح پیشرفت دانش آموز نسبت به خودش، با توجّه به میزان درست نویسی در ارزشیابی های املایی قبلی، سنجیده می شود.

اگر یک متن ترکیبی در قالب داستانی کوتاه توسط معلّم تدوین گردد

برای دانش آموزان جذّاب و قابل توجّه است. برای تولید متن ترکیبی می توانید از روش زیراستفاده کنید:

١ ابتدا کلمات مورد نظر خود را استخراج نمایید.

٢ حالا متنی تهیه کنید که تا حدّ امکان از این کلمات در آن استفاده شده باشد.

مثال زیر، بخشی از املای تقریری معلّم ساخته از متن درس است.

از روزگاران دور کشور هندوستان، به عنوان یک خطّهٔ زیبا معروف بوده است.

بازرگانان ثروتمند از تماشای صحنهٔ پرواز دسته های طوطی لذّت می برند.

از آنجاطوطی ها را به همراه می آورند و این سوغاتی گران بها را به دوستان همزبان خود ارمغانمی دهند.

تجارت در این کشور ……….

درس پنجم نوشتاری چهارم ابتدایی

فعّالیت های نوشتاری 1: املا و واژه آموزی

درتمرین سوم کلمات در جای خالی به این ترتیب می باشند:

سالنامه – هفته نامه-  هفت هنامه  – کتابنامه –  سالنامه –  قولنامه  – قولنامه

فعّالیت های نوشتاری2: املا

در تمرین دو، علاوه بر تقویت مهارت املانویسی استفاده از رنگ به ایجاد روحیهٔ نشاط در دانش آموزان کمک می کند.

طراحی این قبیل جداول به عنوان تکلیف شب برای دانش آموزان جالب و مهیّج است.

فعّالیت های نوشتاری 4: درک متن

این صفحه شامل دو بخش فعّالیت های درک متن و کتابخوانی می باشد. در قسمت کتابخوانی، یک داستان واحد برای کل کلاس خوانده می شود.

سپس بچّه ها به صورت گروهی رویدادهای آن را فهرست نموده، شماره گذاری می نمایند

فعّالیت های نوشتاری5: نگارش

در درس گذشته دانش آموزان نوشتن بند توصیفی را آموختند.

این درس نیز درادامهٔ درس گذشته به آموزش بند توصیفی اختصاص دارد

با این تفاوت که یک سطح فراتر رفته و به لحاظ ادبی متن زیباتری خلق خواهد شد.

به همین منظور از آرایهٔ ادبی تشبیه استفاده شده است.

توجه داشته باشیم که در مورد آرایه تشبیه چیزی آموزش ندهیم و با سبکی که در کتاب نوشتاری ارائه شده، مطلب را بیان کنیم.

درسنامه آموزشی و پاسخ فعالیت های درس چهارم فارسی چهارم ارزش علم

اهداف درس چهارم فارسی چهارم ابتدایی ارزش علم

1 آشنایی با ارزش علم و کاربردهای آن در زندگی

٢ آشنایی با بند توصیفی

3 آشنایی با نقش جمله در انتقال پیام و ارتباطات بین فردی

4 افزایش قدرت درک متن

5 آشنایی با مفهوم و کاربرد علم و تفکّر در زندگی

6 آشنایی با لحن خواندن واژه در فعّالیت روان خوانی

7 ایجاد نگرش مثبت نسبت به موضوع دانش اندوزی و تفکّر

8 تقویت مهارت خوب دیدن

روش تدریس درس چهارم فارسی چهارم ابتدایی ارزش علم

بارش فکری، بحث گروهی، دریافت مفهوم، سخنرانی

روش سخنرانی: بعضی از روش ها مانند سخنرانی سابقهٔ تاریخی دارند

امّا از آنجایی که هنوز در اغلب نظام های جهانی آموزش و پرورش متداول هستند و با روش های کاملاً جدید در هم آمیخته اند جزو رو ش های نوین به حساب می آیند.

در این روش از بیان شفاهی برای توضیح و تفهیم مطالب استفاده می شود.

نحوهٔ توضیح دادن مطالب، نحوهٔ سخن گفتن، تحرّک و جنب و جوش، طرح سؤال و یادداشت برداری عوامل مؤثر در کاربرد این روش می باشند.

علاوه بر معلّم سخنرانان می توانند دانش آموزانی باشند که به صورت داوطلبانه به ارائهٔ مطلب به روش سخنرانی می پردازند و بقیه دانش آموزان گوش فرا می دهند.

درزمان‌های قدیم، حکیمی قصد سفر کرد؛ کنار دریا رفت و سوار کشتی شد. خیلی زود کشتی با بادبان‌های برافراشته، حرکت کرد.

کشتی، چند روزی به راه خود ادامه داد. در این مدت، حکیم آرام و شادمان بود و به زندگی و مردمان فکر می‌کرد.

روزی، کشتی گرفتار توفان شد. موج‌های دریا یکی بعد از دیگری از راه می‌رسیدند و خود را به کشتی می‌کوبیدند. ناخدا هرچه کرد، نتوانست کشتی را از میان امواج نجات دهد. چیزی نگذشت که کشتی چند نکه شد و مسافران در میان امواج گرفتار شدند. حکیم هم به تخته پاره‌ای چسبید و دل به خدا سپرد تا چه پیش آید. ساعتی در این حال بود که از هوش رفت.

وقتی چشم باز کرد، خود را در ساحلی دور، تنها دید. حکیم فهمید که از بلای توفان نجات یافته است و باید برای زنده ماندن خود چاره‌ای بیندیشد؛ درحالی که هیچ چیز نداشت و آنچه را با خود آورده بود در توفان دریا از دست داده بود.

حکیم، کم کم به خود آمد و چون به خواندن و نوشتن، بسیار علاقه داشت روی ماسه‌های نرم کنار دریا می‌نوشت.

مردی ماهیگیر، حکیم را دید و از کار او تعجب کرد؛ وقتی به شهر بازگشت، درباره‌ٔ حکیم با دیگران صحبت کرد.

خبر، خیلی زود درمیان مردم شهر پخش شد و به گوش امیر رسید. کوچک و بزرگ به دیدن حکیم آمدند. امیر شهر از او پرسید: «تومرد دانایی هستی. اینجا چه می‌کنی؟ چرا این سخنان را روی زمین می‌نویسی؟»

حکیم پاسخ داد:«سفر می‌کردم. کشتی، گرفتار توفان شد و هرچه داشتم، توفان با خود برد».

امیرگفت:«ما به دانش و آگاهی تو نیاز داریم. حاضری به جوانان ما چیزی بیاموزی؟»

حکیم گفت: «اگر جایی برای این کار، آماده کنید، حاضرم».

امیر، فرمان داد تا هرچه مرد دانا می‌خواهد، برایش آماده کنند.

چند روز بعد، حکیم در آن شهر، سرگرم تعلیم جوانان شد و روز به روز بر شهرت و نیک‌نامی وی افزوده می‌شد.

ماه‌ها گذشت. روزی امیر شهر، نزد حکیم رفت و گفت: «ای مرد دانا! هرچه می‌دانستی به جوانان ما آموختی. اکنون چیزی هم به من بیاموز!»

حکیم، قلمش را تراشید و در جوهر زد و نوشت: «بیاموزید، آنچه را آموختنی است. به دست آورید، آنچه را ماندنی است. سرمایه‌ای با خود داشته باشید که اگر در دریا هم کشتی شما غرق شد و به تخته پاره‌ای چسبیدید یا در شهری دور افتاده گم شدید، آن را از دست ندهید!»

محمّد میرکیانی، با تغییر

درست و نادرست (صفحهٔ 40 کتاب درسی)

 ۱- حکیم برای اندوختن دانش به سفر رفت. نادرست

۲- کشتی بر اثر برخورد به صخره چند تكّه شد. نادرست

۳- علم و دانش سرمایه‌ای است که هیچ گاه از بین نمی‌رود. درست

درک مطلب (صفحهٔ 40 کتاب درسی)

 ۱- اتّفاق‌های مهمّی را که در طول سفر برای حکیم پیش آمد به ترتیب بیان کنید. گرفتار توفان شد، در دریا سرگردان بود و بی‌هوش شد، روی ساحل به هوش آمد، مردی ماهیگیر او را دید، کوچک و بزرگ به دیدنش آمدند، به جوانان درس آموخت.

۲- حکیم برای زنده ماندن خود چه چاره‌ای اندیشید؟ روی ماسه‌ها شروع به نوشتن کرد.

۳- منظور حکیم از اینکه گفت :«به دست آورید، آنچه را ماندنی است» چیست؟ علم و دانش اندوخته‌ای همیشگی است که در ذهن و دل انسان باقی می‌ماند و باهیچ حادثه‌ای از بین نمی‌رود.

دانش زبانی (صفحهٔ 40 کتاب درسی)

 - گفت‌وگوی زیر را بخوانید:

ریحانه: دیروز، کی به خانه رسیدی؟

فاطمه: ساعت دوازده و نیم رسیدم.

ریحانه: کسی خانه بود؟

فاطمه: بله، خواهرم قبل از من به خانه آمده بود.

* حالا شما درباره‌ٔ موضوعی با هم صحبت کنید؛ به گفت‌وگوی خود دقّت کنید. شما برای انتقال هر مطلب، جمله‌ای گفته‌اید. چه مطالبی را با آن جمله‌ها به دوستتان گفته‌اید؟

هنگامی که افراد صحبت می‌کنند مطلبی را به شنونده‌ٔ خود انتقال می‌دهند. گوینده برای انتقال گفته‌هایش از جمله استفاده می‌کند.

روان خوانی

الف) به گفت‌وگوی «گوسفند مادر و برّه‌اش» گوش دهید. به لحن خواندن کلمه‌هایی که مشخّص شده‌اند، توجّه کنید.

گوسفندان، مشغول چَرا بودند. پسرک چوپان زیر درختی نشست و شروع به نی زدن کرد. در یک لحظه، برّه‌ٔ سفید کوچولو از جلوی چشم مادرش دور شد. ناگهان گوسفند مادر از صدای برّه به خود آمد. برّه کوچولو کنار پرتگاه رفته بود. مادر با عجله پیش او رفت و گفت:

- به تو نگفتم که از من دور نشو؟

- گفتی.

- آفرین! مرحبا! این طوری به حرف مادرت گوش می‌کنی؟ پایت چه شده؟

- نفهمیدم چی شد که پایم پیچ خورد.

- درد می‌کند؟

- خیلی!

- عجب برّه‌ٔ بازیگوشی هستی!

- من؟

ب) حالا شما متن را بخوانید و سعی کنید کلمه‌ها را با لحن مناسب بخوانید. بهتر است سه دانش آموز انتخاب شوند: یک نفر بند اوّل را بخواند؛ نفر دیگر جمله‌های برّه کوچولو را بخواند و نفر آخر جمله‌های گوسفند مادر را بخواند.

دانش زبانی درس چهارم فارسی چهارم ابتدایی ارزش علم:

جمله، ظرفی است که مظروف آن معنا و پیامی است که گوینده می خواهد به شنونده منتقل کند.

جمله از نظر محتوا شامل خبری، پرسشی، تعجبی،امری می باشد.

همکاران محترم توجه داشته باشند هدف ما از معرفی جمله این نیست که دانش آموزان تعریفی از جمله حفظ کنند و بعد انواع آن را نام ببرند؛

بلکه هدف این است که آنها را نسبت به اجزای گفتار خود هوشیار کنیم.

نگارش درس چهارم  چهارم ابتدایی

فعّالیت های نوشتاری2: املا

تمرین پرکردن جای خالی جمله ها با کلمات مناسب یکی از بهترین راه های توسعهٔ مهارت املانویسی برای دانش آموزان می باشد.

اگر دانش آموز از کلمهٔ هم معنای کلمهٔ متن درس استفاده کند و املای آن کلمه را صحیح بنویسد، از منظر ارزشیابی مورد قبول است.

مثال جمله کتاب: روزی، کشتی گرفتار توفان شد.

جملهٔ دانش آموز و تکمیل جای خالی: روزی کشتی گرفتار حادثه شد.

ارزشیابی از فعّالیت های درس می تواند در قالب آزمون های مداد کاغذی یا به صورت شفاهی انجام پذیرد.

آزمون مداد کاغذی انسجام ذهنی دانش آموز را در ارائهٔ مکتوب پاسخ ها و سطح یادگیری محک می زند.

فعّالیت های نوشتاری5: نگارش

در این درس نوشتنِ«بند توصیفی»آموزش داده می شود.وقتی صحبت از بند توصیفی می شود

در تصوّر برخی همکاران، بندی است که به لحاظ ادبی کاملاً غنی باشد و آرایه های ادبی در آن استفاده شده باشد.

این تصور درست نیست، بند توصیفی در سطح نخست آن بیان اجزای ظاهری چیزی است که نویسنده می خواهد توصیف کند.

در بالای صفحه، توصیفی از کتابخانهٔ مسجد ارائه شده است؛

در واقع همان چیزهایی که نویسنده دیده در نوشتهٔ خود به تصویر کشیده است.

شرط اوّل برای نوشتن بند توصیفی، خوب دیدن است که همواره در آموزش دروس مختلف از ابتدای کتاب مورد تأکید بوده است.

در این درس انتظار داریم دانش آموز مهارت خوب دیدن را تمرین کند و اجزای ظاهری چیزی را که می خواهد توصیف کند، در نوشتهٔ خود معرفی کند.

در آموزش جمله به دانش آموزان با نگاه دستوری وارد نشوید و سعی کنید در آنها از طریق کاربرد جمله در کلام  «زبان آگاهی»  ایجاد کنید

املای درس چهارم فارسی چهارم ابتدایی ارزش علم

املای دقّت و سرعت (رکوردی)

از جلسهٔ قبل به دانش آموزان نوع املا را توضیح داده و از آنها بخواهید برای املا آماده باشند.

تخته سیاه را به دو قسمت تقسیم کنید و از دو دانش آموز بخواهید پای تابلو آمده و هر یک قسمتی از تخته را دراختیار گیرند.

دانش آموزان باید از متن درس کلماتی که دارای ارزش املایی هستند و همچنین کلمات دیگر را با دقت مطالعه کرده و به خاطر بسپارند

تا زمانی که معلمّ آنها را برای نوشتن کلمات پای تابلو صدا می کند، آماده باشند.

با اعلام معلمّ، دو دانش آموز باید شروع به نوشتن کلمات روی تخته کنند و با اعلام پایان وقت توسط معلمّ دست از نوشتن بردارند.

هر دانش آموز که بتواند تعداد کلمات بیشتری را بدون اشتباه بنویسد، رکورد دار می باشد.

خواندن کلمات توسط دانش آموزان کلاس و تصحیح در فضایی از نشاط و هیجان صورت می پذیرد.

پاسخ فعالیت های درس راز نشانه‌ها فارسی چهارم

مردی یک کیسه‌ٔ گندم بر پشت الاغش گذاشته بود و به آسیاب می‌برد؛ در راه به قهوه‌خانه‌ای رسید؛ الاغ را به درختی بست و به قهوه‌خانه رفت؛ وقتی بیرون آمد، الاغش نبود؛ درحالی که به دنبال الاغ می‌گشت، چشمش به پسری افتاد؛ از او پرسید:«الاغ مرا ندیدی؟»

پسر پرسید:«همان که چشم چپش کور بود؛ پای راستش می‌لنگید و بار گندم می‌برد؟»

مرد، خوشحال شد و گفت: «نشانی‌هایش درست است. آن را کجا دیدی؟»

پسرجواب داد:«من، الاغی ندیدم».

مرد، خشمگین شد و پسررا پیش حاکم برد.

حاکم گفت: «پسرجان! اگر تو الاغ را ندیده‌ای، چطور نشانی‌هایش را دادی؟»

پسرگفت: «من فقط خوب نگاه کردم و به آنچه دیدم، کمی اندیشیدم. سرراهم رد پای الاغی را دیدم که جای پای راستش کمتر از جای پای چپش گود افتاده بود. فهمیدم پای راست الاغی که از اینجا گذشته لنگ بوده است. علف‌های سمت راست جاده خورده شده بود؛ اما علف‌های طرف چپ دست نخورده مانده بود. از اینجا فهمیدم که الاغ علف‌های سمت چپ را ندیده است. به همین دلیل حدس زدم، چشم چپش کور بوده است. از دانه‌های گندمی هم که روی زمین ریخته بود، فهمیدم بارش گندم بوده است».

حاکم به هوش و فهم پسر آفرین گفت و مرد از او معذرت خواست.

درست و نادرست (صفحهٔ 32 کتاب درسی)

۱- مرد کیسه‌ٔ گندم را به آسیاب می‌بُرد. درست
۲- چشم راست الاغ کور بود و پای چپش می‌لنگید. نادرست
۳- مرد از شنیدن نشانی‌های درست پسر، تعجّب کرد. نادرست

درک مطلب (صفحهٔ 32 کتاب درسی)

۱- چرا مرد فکر کرد که پسر الاغش را دیده است؟ زیرا پسر به درستی نشانی‌های الاغ را گفت.
۲- پسر دو ویژگی مهم داشت؛ با توجّه به متن درس، آنها را بگویید. خوب می‌دید و بسیار باهوش بود.
۳- چرا مرد از پسر عذرخواهی کرد؟ زیرا به اشتباه فکر کرده بود پسر الاغش را دزدیده است.
۴- آیا عنوان «راز نشانه‌ها» برای این درس، مناسب است؟ چرا؟ بله زیرا پسر توانست از روی نشانه‌هایی که دیده بود الاغ گمشده را پیدا کند.

واژه آموزی (صفحهٔ 32 کتاب درسی)

جمله‌های زیر را بخوانید و به کلمه‌هایی که مشخّص شده است، دقّت کنید.
- هنگام چیدن گل، خار به دستش رفت.
- نباید دیگران را خوار و کوچک بشماریم.
- پس از بارندگی مقدار زیادی آب در حیاط جمع شد.
- آب، مایه‌ٔ حیات است.

بعضی از کلمه‌ها (مثلِ خورد و خُرد، خواست و خاست) مانند هم خوانده می‌شوند؛ امّا املا و معنی متفاوتی دارند. برای املای این گونه کلمه‌ها، باید به معنی آنها در جمله توجّه کنیم.

قصّه گویی و صندلی صمیمیت

۱- شروع مناسب: قصّه گویی، گام‌هایی دارد، گام اوّل در قصّه گویی خوب شروع کردنِ قصّه است.
۲- انتخاب قصّه: یکی از قصّه‌هایی را که قبلاً خوانده‌اید یا شنیده‌اید، انتخاب کنید.
۳- تفكّر: قصّه را در ذهن خود مرور کنید.
۴- آغاز قصّه و گفتار: هر وقت آماده شدید، رويِ صندلی معلّم بنشینید و آن را برای دوستانتان تعریف کنید. برای شروع قصّه می‌توانید از عبارت‌های زیر استفاده کنید:
- یکی بود، یکی نبود ...........
- روزی بود و روزگاری .........
- بله دوستان خوبم در روزگاران قدیم

بخوان و حفظ کن

روباه و زاغ

زاغکی، قالب پنیری دید
به دهان برگرفت و زود پرید
بر درختی نشست در راهی 
که از آن می‌گذشت روباهی
روبه پرفریب و حیلت ساز
رفت پای درخت و کرد آواز
گفت: به به! چقدر زیبایی!
چه سری، چه دمی، عجب پایی!
پر و بالت سیاه رنگ و قشنگ
نیست بالاتر از سیاهی رنگ
گر خوش آواز بودی و خوش خوان
نَبُدی بهتراز تو در مرغان
زاغ میخواست قار قار کند
تاکه آوازش آشکار کند
طعمه افتاد چون دهان بگشود
روبَهَک جَست و طعمه را برُبود

بازآفرینی از حبیب‌ یغمایی

اهداف درس سوم فارسی چهارم ابتدایی راز نشانه ها

1 ترغیب به بهره گیری از نیروی تفکّر و تعقّل در زندگی

2 تقویت قدرت درک متن در دانش آموزان

3 آشنایی با کلمات هم آوا

4 تقویت مهارت گوش دادن و فن بیان

5 آشنایی با نقش جمله در رساندن پیام

6 تقویت مهارت درک مطلب و نوشتن دانش آموزان

7 آشنایی با چگونگی بیان آغاز قصّه

واژه آموزی (کلمات هم آوا) درس سوم فارسی چهارم ابتدایی راز نشانه ها

سال گذشته دانش آموزان با کلمات«هم نویسه»آشنا شدند؛ کلمات زیر هم نویسه هستند: چای را با شکر شیرین کرد.

شکر نعمت های بی شمار خداوند از عهدهٔ ما خارج است.

همچنین کلمات هم آوا هم نویسه یا چند معنایی را نیز قبلاً فراگرفته اند، کلمات زیر هم آوا هم نویسه هستند:

شیر به معنای نوشیدنی خوراکی، شیر با مفهوم حیوان وحشی، شیر به عنوان یک ابزار در این درس، کلمات هم آوا آموزش داده می شود،

اگرچه این کلمات، تلفّظ مشترک دارند اما به لحاظ معنا و املا متفاوت هستند؛ مثل خوار و خار، خواست وخاست.

آموزش این بخش سبب می شود دانش آموزان به هنگام نوشتن املا، متناسب با بافت متن و معنا، املای صحیح را بنویسند.

قصّه گویی و صندلی صمیمیت درس سوم فارسی چهارم ابتدایی راز نشانه ها

در کتاب فارسی سوم، مهارت سخن گفتن در قالبی هدفمند و فعّالیتی پویا گسترش یافته است.

در هشت درس اوّل کتاب فارسی سوم با هدف تقویت مهارت سخن گفتن طراحی شده بود.

در نگاه کن و بگو  به کمک تصویر، ذهن دانش آموز طبقه بندی می شد و به صورت منسجم سخن می گفت.

بعد از تمرین در این فعّالیت طی هشت درس، انتظار می رفت دانش آموز به سطحی از توانایی برسد که بدون تصویر هم سخن بگوید. لذا از درس نهم فعّالیت گردید.

مراد از صندلی صمیمیت، صندلی معلّم است که هر دانش آموز روی آن می نشیند و برای هم کلاسی هایش سخن می گوید.

نشستن دانش آموزان در جای معلّم، حسّ خوبی در آنها ایجاد می کند و سبب می شود

دانش آموز به لحاظ عاطفی، خود شکوفایی و ارتقای شخصیت، احساس مناسبی داشته باشد. به همین دلیل عنوان فعّالیت نیز بار عاطفی مثبت را القا می کند

صندلی صمیمیتدر فضایی دوستانه، دانش آموزان را به صحبت کردن مفید در برابر جمع وا می دارد و زمینهٔ بسیار مناسبی برای پرورش سخنوری و توانایی فنّ بیان و تقویت اعتماد به نفس بوده است.

صندلی صمیمیت و پرورش فنّ بیان در کتاب فارسی چهارم، در قالب فعّالیت ارائه شد

تا هم تکراری نباشد و تنوّع و جاذبه داشته باشد، هم اینکه صحبت  قصه گویی کردن در قالب بیان قصّه تخصصی تر شود

در این درس ابتدا دانش آموزان به داستانی که برایشان پخش می شود،

گوش می کنند؛ این امر خود موجب تقویت تمرکز و درک شنیداری می شود.

در ادامه از آنها می خواهیم از شیوه ای که راوی، قصه را روایت کرد، الگوبرداری کنند. در این درس تأکید بر شروع داستان است

روباه و زاغ

املا درس سوم فارسی چهارم ابتدایی راز نشانه ها

در بخش اوّل، دانش آموزان یک به یک پای تخته آمده، هر کدام یک کلمه از درس را که شما می خوانید روی تخته می نویسند.

پس از آنکه مجموعه ای از کلمات باارزش املایی از متن درس روی تخته گردآوری شد همه با هم کلمات را جمع خوانی نمایند.

در بخش دوم کلمات را از روی تابلو پاک کنید و از بچّه ها بخواهید کلماتی را که به خاطر سپرده اند روی برگهٔ املا خود بنویسند.

پس از جمع آوری برگه ها و تصحیح آنها به رفع اشکالات دانش آموزان بپردازید

 این شگرد املایی، چند فایده دارد و اهداف آموزشی زیر را دنبال می کند:

بازخوانی درس

تقویت تأمل و دقّت در نگاه

تشخیص و استخراج واژگان املایی

تقویت حافظهٔ دیداری

پرورش حافظهٔ کوتاه مدّت

رشد و تقویت توانایی درست نویسی املای کلمات

درس سوم نوشتاری چهارم ابتدایی

فعّالیت های نوشتاری  4: درک متن

از آنجایی که آشنایی با نوع متن در انتخاب روش خواندن و افزایش درک متن مؤثر است،

در این درس می خواهیم دانش آموزان را با متن های علمی و ادبی آشنا کنیم.

عمدهٔ متن هایی که دانش آموزان با آن سر و کار دارند

یا داستانی است مانند متن های درس و بخوان و بیندیش کتاب فارسی که همان متن های ادبی هستند

یا علمی است مانند متن دروس کتاب علوم و مطالعات اجتماعی که به خواننده اطّلاعات علمی می دهند.

برای تدریس این بخش، همین که دانش آموزان تشخیص دهند یک متن داستانی است اما دیگری داستانی نیست، کافی است.

پاسخ فعالیت های درس آفریدگار زیبایی فارسی چهارم

روزی بهار، تابستان، پاییز و زمستان با هم گفت‌وگو می‌کردند. صحبت از این بود که هریک بهتر نقّاشی کرد، بماند و بقیّه از نقّاشی دست بردارند و بروند. آنها تصمیم گرفتند خورشید جهان افروز رابه داوری انتخاب کنند.

خورشید پذیرفت که بین آنان داوری کند. چهار هنرمند، شروع به کار کردند.

اوّل، بهار قلم به دست گرفت؛ نخست دستی به شاخه‌های درختان هلو، بادام، سیب و درختان دیگر برد و بر آنها گردنبندهایی از گل‌های صورتی آویخت؛ در جنگل با رنگ نیلی، گودال‌های کوچک و بزرگ، درست کرد و در اطراف این گودال‌ها گل‌های نرگس و بنفشه را پراکند؛ حشرات گوناگون، زنبورهای عسل وپروانه‌ها را روی گل‌ها و پرندگان را در دشت‌ها و جنگل‌ها در حال پرواز نشان داد؛ بلبل را روی شاخه، خرگوش را میان جنگل و غوک را در برکه نشانید.

اینجا بود که بهار با خود گفت: «بگذار خورشید به این تصویرهای زیبا نگاه کند و بگوید، منظره‌ای زیباتر از این، می‌توان ساخت؟»

خورشید از پس ابر خاکستری رنگ، نگاهی انداخت و از دیدن منظره‌ٔ طبیعت بهار، لذّت برد.

دومین نقّاش، یعنی تابستان گرم، دست به کار شد. تابستان با رنگ سبز تیره، سراسر جنگل را رنگ آمیزی کرد؛ کنار جنگل را با بوته‌های انبوه تمشک زینت داد؛ بر شاخه‌های درختان میوه، آن قدر سیب گلگون و گلابی و میوه‌های دیگر آویخت که شاخه‌ها تاب نیاورند و به سوی زمین، خم شدند؛ دشت را با خوشه‌های طلایی گندم پوشانید؛ مزارع را به رنگ زرد در آورد؛ رودخانه‌ها و دریاچه‌ها را آبی کرد. نقّاشی تابستان هم بسیار زیبا از کار درآمد.

خورشید جهان افروز از پشت ابرهای سفید، نقاشی تابستان را تماشا کرد؛ بسیار زیبا بود.

نوبت نقّاش سوم بود؛ پاییر برای کارخود، رنگ‌های آتشین انتخاب کرد و اوّل به سراغ جنگل رفت؛ بغضی از درختان را با رنگ زرد لیمویی پوشاند، برخی را به رنگ ارغوانی و بعضی دیگر را به رنگ قرمز روشن درآورد؛ به رنگ کاج‌ها و سرو‌ها و صنوبر‌ها دست نزد؛ با خود گفت:«بگذار این‌ها همان طور که هستند، باقی بمانند»؛ با ابرهای خاکستری رنگ، آسمان را پوشانید و نشان داد که قطره‌های باران، برگ درختان را جلا داده است؛ روی سیم‌های برق، دسته دسته، پرستوهای مهاجر نشانید.

خورشید به تصویر نقّاشی پاییز نگاه کرد؛ اما هر چه کرد، نتوانست چشم از آن بردارد.

آن گاه زمستان، قلم به دست گرفت. او با خود گفت:«تا وقتی کارم را تمام نکرده‌ام خورشید نباید نقّاشی مرا ببیند»؛ این بود که اوّل، ابرهای خاکستری رنگی در آسمان پهن کرد و زمین را از نظرخورشید، ناپدید ساخت. او در یک روز، تمام سطح زمین را به رنگ سفید در آورد؛ برتن کوه‌ها و دشت‌ها، لباس سفید پوشانید؛ سطح رودخانه‌ها را با قشر نازکی از یخ، برّاق کرد؛ روی صنوبر‌ها و کاج‌ها پوشش سنگینی از برف پوشانید؛ روی برف‌ها نقش و نگار‌ها و جای پاهای گوناگون، نقّاشی کرد: جای پای خرگوش، کبک و آن دورها جای پای گرگ.

زمستان نیز نقش و نگارهای خود را بسیار زیبا و دل انگیز به پایان رساند.

خورشید ابرها را کنار زد و نگاهی به تصویرهای نقّاشی زمستان انداخت. در زیر نگاه پر مهر او دشت‌ها و جنگل‌ها و درّه‌ها زیباتر خودنمایی می‌کردند.

هریک از نقاشی‌ها بسیار زیبا بودند. داوری میان آنها دشوار بود.

پس خورشید گفت: «ای نقّاشان چیره دست! آنچه شما نقّاشی کرده‌اید، بسیار زیباست. به نوبت، نقّاشی کنید و اثر شگفت‌انگیز خود را به وجود آورید؛ بگذارید مردم نقّاشی‌های شما را ببینند و از تماشای آنها لذّت ببرند». «سعدی» می‌گوید:

درست و نادرست (صفحهٔ 13 کتاب درسی)

1- بهار، دشت را از خوشه‌های طلایی‌گندم پوشاند. نادرست
2- زمستان، جای پای گرگ‌ها را نقّاشی کرد. درست
3- داورِ این مسابقه، خورشید بود. درست

درک مطلب (صفحهٔ 14 کتاب درسی)

۱- پاییز برای رنگ‌آمیزی درختان از چه رنگ‌هایی استفاده کرد؟ رنگ‌های آتشین، مثل:  زرد لیمویی، ارغوانی و قرمز روشن.
۲- نقّاشی‌های تابستان و زمستان چه تفاوت‌هایی با هم داشتند؟ در نقاشی تابستان، درختان و مزارع پر از شاخ و برگ و میوه و گندم و جو بودند و آفتاب گرم و سوزان در حال تابیدن بود ولی در نقاشی زمستان همه‌ٔ برگ‌های درختان ریخته و زمین‌های کشاورزی نیز خالی بود و خورشید گرمایی نداشت.
۳- چرا پاییز به رنگ کاج‌ها و سروها دست نزد؟ چون کاج و سرو از درختانی هستند که همیشه سبز می‌مانند و شاخ و برگ آنها زرد نمی‌شود.
۴- نقّاشی بهار و پاییز چه شباهتی با هم داشت؟ در دو فصل پاییز و بهار بارش باران و ابرهای خاکستری در آسمان وجود دارند و بارش باران باعث می‌شود که درختان و شاخ و برگ آن‌ها شسته شود.
۵- شما کدام یک از نقّاشی‌ها را انتخاب می‌کنید؟ دو دلیل بیاورید. همه‌ٔ نقاشی‌ها زیبا بودند اما به نظر من پاییز زیباتر بود . زیرا 1- در آن رنگ‌های زیبای فراوانی وجود داشت ۲- بارش باران این رحمت الهی باعث خوشحالی می‌شود.
۶- چرا عنوان «آفریدگار زیبایی» برای این درس انتخاب شده است؟ شما چه عنوانی را برای این درس پیشنهاد می‌کنید؟ زیرا تنها خداوند است که می‌تواند تمام این زیبایی‌ها را خلق کند. عنوان دیگر این درس می‌تواند «زیبایی‌های آفرینش» باشد.

واژه آموزی (صفحهٔ 14 کتاب درسی)

به نمودارهای زیر توجّه کنید:

حالا نمودارهای زیر را با توجّه به متن درس، کامل کنید:

تصویرخوانی و صندلی صمیمیت (صفحهٔ 15 کتاب درسی)

۱- نگاه کردن به تصویر: تصویر را با دقّت ببینید و به جزئیات آن توجّه کنید.
۲- تفكّر: برای فهمیدن معنی تصویر، فکر کنید و مطالبی را که از تصویر برداشت کرده‌اید، در ذهن خود مرور کنید.
۳- گفتار: هر وقت آماده شدید، رویِ صندلی معلّم بنشینید و درباره‌ٔ تصویر برای دوستانتان صحبت کنید.

بخوان و حفظ کن

خبر داغ

کلاغی خبری داشت و آن را به درخت گفت (بر روی درخت قار قار می‌کرد)

با شنیدن خبر برگ‌های درخت یکی یکی افتادند.

ساری که روی شاخه درخت بود از روی شاخه پرید و بال زنان تا ته باغ رفت.

خبری را که کلاغ گفته بود را به سبزه و گل گفت.

با شنیدن خبر گلبرگ‌ها زرد شدند و غنچه‌ها پژمرده شدند.

برگ درختان بی‌حوصله شدند و سبزه‌ها خمیده شدند.

شاپرک از باغ پر زد و عبور کرد.

تمام چیزهای که دیده بود و شنیده بود را با خود به دشت برد.

با شنیدن این خبر آهو از دشت فرار کرد و حیوانات به دِه برگشتند.

سرانجام خبر از دشت به باغ رسید.

بادها شروع به وزیدن کردند و ابرها شروع به باریدن کردند.

خبری که کلاغ با خود آورده بود ده به ده و شهر به شهر پیچید.

اهـــــــــــــــــــــــداف درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

1ــ تقویت تأمل ّ و تفکر با معرفی برخی از نمونه های زیبای طبیعت

2ــ تقویت مهارت شکرگزاری و پاسداری از آفریده های خدا

3ــ طبقه بندی واژگان ذهنی دانش آموز با درک رابطه شمول معنایی

ّ 4ــ تقویت دقت دیداری و تفکر با فعّالیت

5ــ تقویت مهارتهای زبانی با انجام فعّالیتهای تصویرخوانی خوانداری و نوشتاری

6ــ یادگیری و تمرین زیبا نویسی

7ــ تقویت مهارت درک متن

8  ــ تقویت مهارت سخن گفتن

درک متن درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

سؤالات درک متن درس در دو قسمت طرّاحی شده است:

الف بخش اوّل (درست و نادرست) درک اطّلاعات آشکار متن را می سنجد.

نکتهٔ بسیار مهم این است که هر دانش آموز خود به سؤال پاسخ دهد.

برای این کار، پیشنهاد می شود هر دانش آموز علائمی در اختیار داشته باشد

و در موقع طرح سؤال (درست و نادرست) از آنها استفاده کند.

مثال: در زنگ هنر آدمک هایی به رنگ سبز و قرمز با مقوّا بسازند و به نی وصل کنند.

اگر جمله ای که می خوانید درست بود، دانش آموز آدمک سبز را بلند کند و اگر جمله، نادرست بود، از آدمک قرمز استفاده کند.

ب بخش دوم سؤالات درک مطلب است. در بخش درک مطلب، پرسش هایی طرح شد ه اند که کلیهٔ سطوح درک متن را شامل می شوند.

در پاسخ به سؤال های استنباطیلازم است دانش آموزان از فضای متن فراتر رفته و از دانش گذشتهٔ خود استفاده کنند وبه این ترتیب خلأهای متن را پر کنند.

به عبارت دیگر برای پاسخ به سؤال های استنباطی دانش آموزان باید اطّلاعات متن را با دانش پیشین خود دربارهٔ موضوع تلفیق کنند تا بتوانند به استنباط برسند.

در هر درس یک سؤال در درک مطلب خالی گذاشته شده است.

یکی از رو شهای فراشناختی در تقویت درک متن، طرح سؤال از متن است؛

بنابراین پرداختن به این سؤال در افزایش درک متن دانش آموزان بسیار مؤثر است؛

لذا توصیه می شود به طرح یک پرسش اکتفا نشود و سؤال های متعددی بیان گردد.

اهمّیت درک متن و مسئلهٔ ضعف دانش آموزان ایران در درک متن، ایجاب می کند یک سوم از وقت کلاس به آموزش آن اختصاص داده شود.

لازم است توجه شود که تمامی دانش آموزان به سؤال ها پاسخ دهند.

برای این منظور باید ابتدا به آنها زمان دهیم تا فکر کنند و به سؤال ها پاسخ دهند.

واژ ه آموزی درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

هدف از واژه آموزی این درس ایجاد نظم ذهنی و طبقه بندی واژگان است

که با استفاده از روابط معنایی واژگان انجام می شود.

در این درس از رابطه شمول معنایی استفاده شده است.

زمانی که مفهومی بتواند یک یا چند مفهوم دیگر را شامل شود بین  آنها رابطهٔ شمول معنایی برقرار خواهد بود؛

برای فعّالیت واژه آموزی پیشنهاد می شود، دانش آموزان گروه بندی شوند. بعد از اینکه گروه بندی انجام شد،

حوزه های مختلف واژگانی را برای گروه، تعیین کنید

ممکن است شما دسته های کلمات را به صورت کارت از قبل آماده کرده باشید و بین گرو ه ها توزیع نمایید و یا فقط به کشیدن نمودار از سوی گروه ها روی یک برگه کار (آزمون عملکردی)بسنده کنید.

مهم این است که واژ ه آموزی به بهترین شکل اتفاق بیفتد.

سپس نمایندگان گروه ها، نمودارها و کارت های دسته بندی خود را روی تابلو به بقیهٔ گروه ها نشان می دهند.

در انتها با ارجاع دادن بچّه ها به کتاب درسی، این فعّالیت را می توان در کلاس تکمیل کرد.

درس اول نوشتاری چهارم ابتدایی

فعّالیت های نوشتاری1 درس اول نوشتاری چهارم ابتدایی:

ابتدا دانش آموزان به صورت انفرادی به سه پرسش این صفحه پاسخ دهند؛

سپس در گروه به بررسی و تصحیح پاسخ های خود بپردازند، در پایان بررسی کلی توسط معلّم به عمل آید.

در تمرین دوم اشاره به این نکته ضروری است که املا یکی از جلوه های مکتوب زبان است

و زبان یک مهارت است و مهارت جز از راه تمرین و تکرار به دست نمی آید.

تأکید معلّمان بر کلماتِ دارای ارزش املایی، دانش آموزان را به سمت شناسایی درست کلمات رهنمون می سازد.

فعّالیتهای نوشتاری 2 درس اول نوشتاری چهارم ابتدایی:

دو پرسش این صفحه مربوط به آموزش املا است.

ابتدا پرسش این صفحه به صورت انفرادی توسط دانش آموزان به انجام برسد.

سپس در گروه به تصحیح فعّالیت خود بپردازند، در پایان بررسی کلی توسط معلّم به عمل آید.

فعّالیت های نوشتاری 4درس اول نوشتاری چهارم ابتدایی: درک متن

این صفحه به مهارت درک متن اختصاص یافته است.

تفاوت این بخش با کتاب خوانداری، تولید کتبی بر اساس یافته های ذهنی می باشد.

دانش آموزان پس از خواندن متن به سؤالات پاسخ می دهند و ذهنیات خود را به رشتهٔ تحریر در می آورند.

مطلبی که بسیار اهمّیت دارد این است که در فضای سکوت کامل هر دانش آموز، خود متن را صامت خوانی کند

و پاسخ سؤال ها را بنویسد. برای بررسی پاسخ دانش آموزان پاسخ یک سؤال را پنج تا ده نفر از آنها از روی نوشتهٔ خود بخوانند.

پاسخ شفاهی به هیچ وجه در این بخش پذیرفته نشود؛

آنها باید یاد بگیرند چگونه پاسخ خود را به رشتهٔ تحریر در آورند و با دقّت پاسخ دهند.

خواندن با لحن مناسب

روخوانی سطوحی دارد که یکی از گام های اوّل آن، خواندن درست و روان یک متن است.

گام بعدی روخوانی، رعایت لحن و آهنگ متن با توجّه به شرایط موجود و متناسب با فضای حاکم بر متن است.

در کلاس های درس معمولاً به روخوانی صحیح متن توجّه می شود و چگونگی لحن و آهنگ آن آموزش داده نمی شود؛

لذا آموزش خواندن ناتمام رها می شود.

برای رفع این مشکل از سال گذشته در فارسی سوم بر آموزش لحن خواندنتأکید شد

و در آموزش دروس فارسی چهارم نیز در هر درس، یک جلسه به آموزش خواندن با لحن و آهنگ مناسب اختصاص می یابد.

برای آموزش لحن، ابتدا از چهار دانش آموز که لحن خواندن متفاوتی دارند،

بخواهید بند اوّل درس را به ترتیب بخوانند و دیگران کتاب را ببندند و فقط بادقّت گوش کنند.

به این ترتیب توجّه دانش آموزان به لحن های مختلف به هنگام خواندن و تفاوت آن در اثرگذاری بر شنونده جلب می شود.

در ادامه به دانش آموزان بگویید که هر متن، لحن و آهنگ خاصّی دارد.

استفاده از لوح فشردهٔ صوتی کتاب گویا در آموزش لحن مؤثر است.

خواندن با لحن مناسب مهارتی است که با گوش دادن به الگوی مناسب و تمرین و تکرار حاصل می شود.

متن درس اوّل یک متن توصیفی است.

نکاتی که به طور کلی در خواندن متن با لحن مناسب مهم هستند، عبارتند از:

1 در لحن روایی از تک لحنی خواندن متن پرهیز کنید و به تناسب شخصی تها به تغییرات مناسب آهنگ توجّه کنید.

2 رعایت سرعت مناسب خواندن در تأثیرگذاری، مهم است.

3 با رعایت دقیق فراز و فرودهای آوایی متناسب با جریان داستان، حالت کشش و انتظار در شنونده برانگیخته می شود و با ایجاد گسست های آوایی و وصل و درنگ های مناسب، او را به گو ش دادن ترغیب می کنیم.

4 کلماتی را که می خواهید تأثیرگذار باشند، برجسته کنید. این کار با رعایت « تکیه » محقّق می شود.

5 بهتر است در میانهٔ متن ها، حرف  وَ  به صورت ُ خوانده شود تا امتداد آوایی کلام حفظ شود،

این مطلب از اهمّیت زیادی برخوردار است که متأسّفانه در کلاس  کمتر به آن توجه می شود. رعایت این نکته در خواندن شعر نیز ضروری است.

6 مکث کردن از ابزارهای زیبایی لحن در خواندن است که باید به آن توجّه شود؛ مکثِ به موقع و متناسب با جریان آوایی، بر زیبایی خواندن تأثیر می گذارد.

تصویرخوانی و صندلی صمیمیت درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

سال گذشته دانش آموزان، سطوحی از فرایند درک تصاویر و سخن گفتن منسجم و پرهیز از پراکنده گویی را تمرین کرده اند.

در تثبیت اهداف این فعّالیت، که وجه برجستهٔ آن تقویت مهارت سخن گفتن است،

دانش آموزان به خوانش تصویر (تصویرخوانی) می پردازند.

تصاویر انتخاب شده به گونه ای است که دانش آموزان را به تفکّر وامی دارد

تا لایه های عمیق تر پیام تصویر را کشف کنند و همچنین موجب خلّاقیت آنها در بیان مطالب از جنبه های مختلف می شود.

در آموزش این فعّالیت دانش آموزان در گروه به بیان دیدگاه های خود در مورد تصویر می پردازند.

بعد از ایجاد فضای بارش مغزی در خصوص تصویرخوانی، دانش آموز روی صندلی صمیمیت قرار می گیرد و با توجه به مراحل سخن گفتن، مطالب خود را بیان می کند.

از آنجایی که این فعّالیت در تقویت تفکّر و مهارت سخن گفتن دانش آموزان اهمّیت زیادی دارد

یک جلسهٔ کامل آموزشی به آن اختصاص داده شده است.

اختصاص یک جلسه به یک فعّالیت اهمّیت آن را برجسته می کند؛

املا درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

املانویسی یک مهارت است که جز از راه تمرین و تکرار به دست نمی آید.

در این درس روش آموزشی املا مبتنی بر حافظهٔ دیداری پیشنهاد می گردد.

املا یک مهارت زبانی است که بر اساس نمادها و نشانه های خط و قواعد دستور زبان، کار انتقال زبان گفتاری را به زبان نوشتاری به عهده دارد.

یادگیری صحیح املا تنها از طریق حفظ طوطی وار کلمات حاصل نمی شود، به همین دلیل آموزش املا حائز اهمّیت است.

پس از اتمام جلسات تدریس هر درس یک املای پایانی شامل دو بخش برگزار نمایید.

مربوط به شمرده خوانی، رعایت صدای متعادل، عدم حرکت اضافی در کلاس و … به بچّه ها دیکته بگویید.

در بخش دوم و پشت همان برگه، به صلاحدید خود و بر اساس توانایی دانش آموزان، چند فعّالیت املایی طراحی کنید

تا بچّه ها به آنها پاسخ دهند. مجموعهٔ این دو بخش یک واحد کار املا را شکل می دهد.