ارزشیابی توصیفی چیست و مطالبی راجب به ان

رویکردهای سنجش و ارزشیابی :

الف)رویکرد سنتی
ب) رویکرد سازنده و پویا
ویژگی های رویکرد ارزشیابی سنتی
1-مغالطه جزء و کل ( ارزشیابی برابر امتحان گرفته شده است )
2-مغالطه هدف با وسیله (سایه سنگین امتحان در تمامی فعالیتهای تربیتی کلاس و مدرسه افکند ه شده است )
3- امتحان ارباب تعلیم و تربیت است در صورتی که باید خدمتگذار آن باشد )
4- فرصت بازخوردهای مناسب از طرف معلم به دادنش آموز داده نمی شود .
5- ارزشیابی نقشی در برنامه ریزی معلم ندارد .
6- امتحان محوری عوارض روانی و اخلاقی به دنبال دارد (اضطراب – رقابت نامطلوب – تهید و ارعا ب – برچسب و نگرش منفی به مدرسه )
7- تعامل بین معلم و دانش آموز وجود ندارد
8- پرسش های امتحانی مجرد و اکثرا ناملموس هستند
9- منحصرا به سنجش دانش اموز می پردازد و فرصت ارزشیابی از خود داده نمی شود .
10-تعداد پاسخ های صحیح نمره دانش آموز را تعیین می کند نه کیفیت عملکرد او
11-نقشی در برنامه ریزی آتی معلم ندارد
12-به حیطه های مختلف یادگیری توجه نمی کند
ویژگی های ارزشیابی با رویکرد توصیفی و پویا
1-به کیفیت فعالیت دانش آموز توجه می شود نه کمیت
2-ارزشیابی بخشی از فرایند آموزش تلقی می شود
3-از نتایج ارزشیابی برای تعیین گام بعدی آموزش استفاده می
شود
4-دانش آموز را در فرایند یادگیری سهیم می سازد
5-موجب تعامل بین معلم و دانش آموز می شود
6-به معلم کمک می کند تا علایق دانش آموزان را شناسایی کند
7-فرایند یادگیری بیش از نتایج اهمیت دارد
8-به افزایش اعتماد به نفس و تقویت علاقه دانش آموز منجر می شود
9- در این رویکرد اعتقاد بر این است که هر دانش آموز توان پیشرفت دارد
10- به حیطه های مختلف یادگیری توجه می شود

ارزشيابي ضرورتي اجتناب ناپذير براي :
1- قضاوت صحيح
2- تصميم درست
3- اقدام آگاهانه

ارزشيابي تحصيلي دوره ابتدايي
ارزشيابي تحصيلي در دوره ابتدايي با توجه به موارد ذیل از ظرافت ، پيچيدگي و اهميت مضاعف برخوردار است:
- حساسيت دوره رشد كودك
- پايداري يادگيري دانش‌آموز
- برقراري ارتباط عميق دانش آموز با معلم
- شكل گيري شخصيت دانش آموز
- شكل گيري تصورات اوليه ذهني از مدرسه، كلاس، معلم، يادگيري و ...
- عامل تعيين كننده براي دوره‌هاي بعد
 ضرورت تغيير نظام ارزشيابي فعلي
- آسيب‌ها و كاستي‌هاي موجود نظام ارزشيابي تحصيلي
- يافته‌هاي جديد علمي در حوزه روان‌شناسي و علوم تربيتي
- شرايط جديد و نيازهاي نوين
- تجارب به دست آمده از ساير ملل
 آسيب‌ها و كاستي‌هاي موجود در نظام ارزشيابي تحصيلي
 كم توجهي به حيطه‌هاي مختلف يادگيري
 تحميل اضطراب نامطلوب به دانش‌آموزان
 افزايش تكرار پايه تحصيلي
 هدف شدن امتحان به جاي يادگيري
 کم توجهی به بهداشت روانی محیط یاد دهی و یادگیری
 کم توجهی به پرورش خلاقیت و روحیه پرسشگری
 حاکمیت امتحانات پایانی
 کمی گرایی افراطي
 حافظه محوري به جاي فهم محوري
 يافته‌هاي جديد علمي در حوزه روان‌شناسي و علوم تربيتي
 نقش ممتاز و بي‌بديل يادگيرنده در يادگيري و مديريت فرآيندهاي آن
(روانشناسي شناختي و فراشناختي)
 تأثير فضاي رواني – عاطفي برعملكرد واقعي دانش‌آموزان
(محيط يادگيري پسند)
 شرايط جديد و نيازهاي نوين
 محيط غني و پربار جامعه
 تغيير در انتظارات دانش‌آموزان و والدين از مدرسه با توجه به تحولات به وجود آمده در ابعاد علمي و فناوري
 تغيير در محتواي كتاب‌هاي درسي و شيوه‌هاي آموزش
 تغییر نقشها
 تغییر نقش دانش آموز
 تغییر نقش معلم
 تجارب به دست آمده از ساير ملل
- در اكثر كشورها ارتقاء دانش آموزان در دوره ابتدايي تا پايه سوم بدون تكرار و اتوماتيك است.كشورهاي توسعه يافته در دوره ابتدايي براي ارزشيابي دانش آموزان از روشهاي كيفي استفاده مينمايند (چين-ژاپن – استراليا – آلمان – كانادا و ...)

راهکارهايی براي رفع آسیب های موجود :
1-توجه به فرآيند ارزشيابي
2- پرهيز از نتيجه گرايي صرف
3- تقويت فعاليت‌هاي عملكردي
4- تسهيل شرايط ارتقاء با اصلاح و بازنگري آيين نامه پيشرفت تحصيلي
5- به كارگيري مقياس‌هاي كمي و كيفي
6- بهره‌گيري از ابزارهاي متفاوت براي ارزيابي ابعاد مختلف يادگيري
7- توانمند سازي معلمان در استفاده از روش‌هاي نوين سنجش

ارزشيابي توصيفي رويكردي براي:
1- حذف و كاهش آسيب‌هاي مطرح شده
2- تقويت و بازسازي نظام ارزشيابي تحصيلي دوره ابتدايي با يافته‌هاي جديد علمي، تجارب به دست آمده و نيازهاي جديد
ارزشيابي توصيفي الگويي كيفي است كه تلاش مي كند به عمق و كيفيت يادگيري همه جانبه دانش آموزان توجه كند و توصيفي از وضعيت يادگيري آن ها ارائه دهد كه موجب اصلاح و بهبود و توسعه مهارت ها ، دانش ها و نگرش هاي دانش آموزان مي شود .
اهداف ارزشیابی توصیفی:
 بهبود کیفیت فرآیند یاد دهی و یادگیری
 فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف بیست گرایی
 تاکید بر اهداف آموزش و پرورش ، از طریق توجه به فرایند یادگیری به جای تاکید بر محتوي
 فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی
 افزایش بهداشت روانی محیط یاد دهی و یادگیری با کاهش اعتبار نمره

پنج محوری که طرح ارزشیابی توصیفی در نظام ارزشيابي تغيير و تحول به وجود می آورد :
 محور اول : تغيير تأكيد از ارزشيابي پاياني به ارزشيابي تكويني
 محور دوم : تغيير مقياس فاصله‌اي (20 – 0) به مقياس ترتيبي (در حد انتظار، نزديك به انتظار، نيازمند تلاش بيشتر)
 محور سوم: تنوع‌بخشي به ابزارهاي جمع‌آوري اطلاعات
 محور چهارم: تغيير در ساختار كارنامه
 محور پنجم: تغيير در مرجع تصميم‌گيرنده درباره ارتقاء دانش‌آموزان

پیامدهای ارزشیابی توصیفی:
 1- بهبودیادگیری
 2- ایجاد نگرش مطلوب نسبت به مدرسه
 3- افزایش بهداشت روانی کلاس
 4- اعتماد به نفس
 5- افزایش روحیه انتقادپذیری در کودکان
 6- افزایش مشارکت در یادگیری
 7- رشد مهارت خود اصلاحی و خود تنظیمی
 8- رشد و توانایی نقد خود
 9- بهبود عملکردها
 10- خارج شدن از برنامه های کلیشه ای و چارچوبی
 11- آرامش در آموزش

ابزار های ارزشیابی توصیفی:
 پوشه کار ( کارنما)
 چک لیست ( سیاهه رفتار – فهرست وارسی – فهرست بررسی )
 برگ ثبت مشاهدات ( فهرست مشاهدات – فهرست واقعه نگاری )
 آزمون ها ( عملکردی – مداد کاغذی و ...)
 تکالیف درسی
 کارنامه توصیفی( با مقیاس خیلی خوب – خوب – قابل قبول - نیازبه آموزش و تلاش بیشتر )

شیوه های بازخورد در ارزشيابي توصيفي
1- به صورت كيفي است و با استفاده از كلمات و عبارتهاي توصيفي انجام مي‌پذيرد به گونهاي كه:
الف) وضعيت يادگيري دانشآموز را مشخص مي‌نمايد.
ب) رهنمودهاي لازم براي افزايش تلاش و بهبود پيشرفت دانشآموز در يادگيري صورت ميگيرد
2- در طول فرايند ياددهي – يادگيري و متناسب با شرايط دانشآموز انجام ميپذيرد.
3- به صورت تراكمي و پاياني در پايان هر نيمسال در قالب كارنامه توصيفي گزارشي ارايه ميشود.

نتایج حاصله از 5 سال اجراي آزمايشي طرح ارزشيابي توصيفي:
1- كاهش اضطراب نامطلوب ناشي از امتحانات مكرر و پاياني
2- تقويت اعتماد به نفس دانش‌آموزان
3- بهبود مهارت‌هاي اجتماعي
4- تقويت خودباوري و اعتماد به نفس در معلمان براي پيگيري برنامه‌هاي تحولي
5- توليد ادبيات غني در زمينه ارزشيابي تحصيلي
6- تسهيل شرايط ارتقاء و جلوگيري از تكرار نامعقول
 انتظارات در زمينه ي توجه به حيطه هاي گوناگون رشد شخصيتي دانش آموز در ارزشيابي توصيفي
 دقت در رعايت نكات بهداشتي
 كسب عادت هاي مطلوب جسماني
 همكاري با ديگران
 عمل به قوانين مدرسه
 احترام گذاشتن به ديگران
 شركت در مباحث و گفتگو ها

 ارزشیابی در این دیدگاه فرایندی است که باید از بیرون به درون منتقل شود
ودر واقع توسط خود فرد انجام پذیرد.
بنابراین ارزشیابی باید زمینه ی رشد خلاقیت را با؛تقویت مهارت جستجوگری و رشد قدرت انتقاد را فراهم آورد .
 انسان موجودی یکپارچه: نمی توان آدمی را چند پارچه فرض نمودوابعاد واجزایش را منفک از همدیگر دید لذا یک نظام ارزشیابی بایدبه تمام ابعاد جسمانی؛اخلاقی؛عقلانی؛اجتماعی و... فراگیر توجه نماید

 ارزشها واخلاق
هیچ اصل وروش تربیتی وعمل مربی نباید مخالف شئون اخلاقی وناسازگار با ارزشها باشد بنابراین آن نوع ارزشیابی که منجر به ضایع کردن حقوق کودکان
می شود وهرگونه آسیب وآزار عاطفی بر آنها وارد می نماید با ارزشهای اخلاقی در تضاد خواهد بود

 هدف ارزشیابی:
 هدف ارزشیابی خدمت به آموزش است، نه در کمین نشستن برای غافلگیر کردن دانش آموز و محک زدن او با معیار آنچه «نمی داند» فرهنگ موفقیّت را می توان با کاربرد روش صحیح در آموزش و ارزشیابی بر فضای کلاس غالب کرد.
 الگوهای جدید ارزشیابی
برخلاف نظریه های سنتی؛یادگیری امری خطی نیست بلکه جریانی پیچیده است که از راههای گوناگون و در تمامی محیطهاوموقعیتها رخ می دهد وانسانها توانایی دارند با استفاده از تجاربشان دانش خود را بسازند (یادگیری سازندگی)
 اصول یادگیری سازندگی
توانایی عقلانی به صورت اجتماعی وفرهنگی رشد می یابد یعنی زمینه ی اجتماعی وفرهنگی دارد؛لذا نظریه های وراثتی هوش جای خود را به نظریه تعامل گرایی داده است.
یادگیری های جدید از طریق دانشهای قبلی و دیدگاههای فرهنگی فرد شکل می گیرد.
یادگیرنده ی ماهر وتوانا قادر است فرایند یادگیری خود رااز طریق فرایند خود بازنگری وتقویت تحریک نماید.
 ارزشیابی برای یادگیری نه ارزشیابی از یادگیری:
به جای آنکه برای دانش آموز تکلیفی معین کنید تا انجام دهد و شما بر اساس نتیجه کار او میزان موفقیتش را در انجام آن تکلیف اندازه گیری کنید زمانی را که او درگیر انجام تکلیف است کارش را به دقت مشاهده کنید و دریابید که به چه نوع کمکی و تا به چه اندازه نیازمند است تا بتواند کارش را به درستی انجام دهد .
 تعریف آزمون های عملکردی:
 آزمونهای عملکردی با مهارت سروکار دارند –مهارت در استفاده از فرایندها و شیوه های اجرایی و نیز مهارت در تولید فراورده ها.
 آزمون های عملکردی از آزمون شونده می خواهند تا به انجام نوعی رفتار اقدام کنند نه این که صرفا سوالهایی را جواب دهند.
 آن دسته از وسایل اندازه گیری که میکوشند که بسنجند که چگونه کسی میتواند کاری را انجام دهد غالبا آزمون های عملکردی نام دارد .
 و آن دسته از وسایل اندازه گیری که می کوشند تا دامنه و صحت دانش شخص را بسنجد معمولا آزمونهای کتبی نامیده می شوند.
 ویژگی های آزمونهای عملکردی:
 1-تاکید بر کاربست : یعنی سنجش اینکه آیا دانش آموز علاوه بر دانستن دانش می تواند آن را بکار بندد
 2-تاکید بر سنجش مستقیم
 3-استفاده از مسائل واقعی زندگی یا مسائل شبیه به آنها
 4-ترغیب و تشویق تفکر باز برای پیدا کردن راه حل های مختلف
 انواع آزمون های عملکردی
 آزمون عملکرد کتبی
 این آزمون عمدتا در کاربرد آموخته ها در موقعیت های عملی تاکید دارد.
 مانند : طراحی سیم کشی یک اتاق یا نوشتن یک داستان کوتاه
 آزمون شناسایی
 روشی است برای سنجش توانایی یادگیرنده در تشخیص ویژگی ها ، محاسن،معایب و موارد استفاده امور مختلف مانند تشخیص تلفظ درست یک کلمه یا تشخیص روش درست حل یک مسئله
 انجام عملکرد در موقعیت های شبیه سازی شده
 از یادگیرنده خواسته می شود تا در یک موقعیت شبیه سازی شده یا مصنوعی یا خیالی همان اعمالی را انجام دهد که در موقعیت های واقعی ضروری هستند .
 مانند :انجام حرکات مختلف شنا در بیرون از آب
 نمونه کار
 از یادگیرنده خواسته می شود تا اعمالی را انجام دهد که معرف عملکر د واقعی مورد سنجش هستند .
 مانند : تدریس دانشجوی تربیت معلم با استفاده از روش خاص به گروهی از دانش آموزان
 تایپ یک نامه
 آزمونهای عملکردی چگونه طراحی می شوند
 کارپوشه
 مجموعه ای از کارهای یک دانش آموز است که کوشش،پیشرفت و موفقیت تحصیلی او را در یک زمینه خاص نشان می دهد.
 از کارپوشه به قصد برآوردن دو هدف عمده استفاده می شود :
 1-ارائه بهترین کارها
 2-نشان دادن رشد تحصیلی یادگیرنده
 هرپوشه میتواند شامل کار یک فرد یا یک گروه باشد که در آن کارهای مربوط به یک یا چند موضوع درسی آمده است.
 چرا باید از پوشه استفاده کرد ؟
 1-دانش آموز از طریق ارائه کارخود از طریق پوشه فرصت پیدا می کند تا میزان توانایی ها و دانش خود را مستند سازد .
 2-پوشه یک دانش آموز به او امکان می دهد تا شاهد رشد و پیشرفت خود باشد و اعتماد به نفس او را افزایش می دهد.
 3- پوشه فرصت شناخت و اصلاح اشتباهات را به دانش آموز می دهد .
 4- پوشه به دانش آموز فرصت میدهد تا بین آموخته های قبلی و جدید ارتباط برقرار کند.
 5-دانش آموز مرور پوشه های متعدد خود در سال های
 متوالی می تواند قابلیت های خود را شنا سایی کند .
 6- به معلم امکان می دهد تا با اطمینان بیشتر و بر اساس دلایل مستند قضاوت کند .
 7-ابزاری برای تعامل با همکلاسی ها ،معلمان و والدین است .
 و ...
 چه چیزهایی را باید در پوشه بگذاریم ؟
 1-تکالیف انفرادی و گروهی درمدرسه 2-برگه های امتحانی 3-گزارش های علمی 4- یاد داشت های کلاسی یا خارج کلاسی دانش آموز 5-ثبت پرسشنامه ها و اظهار نظر ها در رفتارهای دانش آموز 6-خودآزمایی ها و مسائل 7 –خلاصه داستان ، فیلم ، بازدیدها 8-نمونه کارهای هنری و ...
 معیارهای ارزشیابی پوشه
 1-دقت در کار 2-نظم کار و نظافت ظاهری 3-خلاقیت و نوآوری -4-کنجکاوی و پرسشگری 5-پشتکار و صبر و حوصله 6-شواهد حاکی از پیشرفت 7- کاربرد آموخته ها 8- تامل و تصحیح اشتباهات 9- توانایی استفاده از ابزار
 10-توانایی حل مسئله
11-توانایی طرح مسئله
 برای هر معیاری نشانگرهایی از قبیل : بیش از حد انتظار ،درحد تلاش ، نیازمند تلاش تعریف می شود .
 روش های سنجش مشاهده ای
 روش فهرست وارسی:
 یک شیوه نظام دار برای گزارش قضاوت های مشاهده گر ی مشاهده گران است . با این روش می توان معلوم نمود که در عملکرد شخص مورد سنجش ویژگی های مورد نظر موجودند یا نه .
 ویژگیهای فهرست وارسی خوب
 1-فهرست نسبتا کوتاه باشد.
 2-هر ماده فهرست به طور کاملا روشن موضوع مورد ارزشیابی را بیان کند.
 3-هر ماده بر یک رفتار یا ویژگی قابل مشاهده تاکید می کند.
 4-تنها رفتارها یا ویژگیهای مهم منظور می شود .
 5- ماده های فهرست به گونه ای آرایش می یابند که کل فهرست را به سادگی می توان مورد استفاده قرار داد.
 روش مقیاس درجه بندی
 برخلاف روش فهرست وارسی که در آن تنها بود یا نبود میژگی مورد نظر یا وقوع یا عدم وقوع رفتار مورد سنجش ثبت می شود در مقیاس درجه بندی ،درجه یا مقدار رفتار یا ویژگی مورد نظر تعیین می گردد .
 انواع مقیاس های درجه بندی :
 1-عددی 2- نگاره ای
 روش واقع نگاری
 روش واقع نگاری یا روش ثبت رویداد به توصیف های واقعی از رویدادها و اتفاقات معنی دار که معلم در نتیجه مشاهده از زندگی دانش آموزان بدست می آورد .