آب در اسطوره

   يكي از مسائل خيلي مهم زندگي بشر، مسئله دسترسي به آب و روش‌هاي نگه‌داري و استفاده از آن بوده است. اين مسئله در روزگار غار ( دوران كهن سنگي و نو سنگي) حالت بسيار حادي داشته است.

   بشر آن قدر درگير مسائل مربوط به آب بود كه موفقيتش در ساختنظروف سفالي ـ مانند معجزه‌اي ـ باعث دگرگوني در روش زندگي او شد. اما چندهزارسالزندگي سخت باعث شده بود كه موضوع آب به يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي ذهني انسانتبديل شود. به همين دليل بين ملت‌هاي تاريخي، داستان‌ها و افسانه‌هايي در مورد آبساخته و پرداخته شد. تمام اين اسطوره‌ها مربوط به اهميت آب پاك و روش‌هاي استفادهاز آن بود.

   در ايران باستان ايزد بانوي آب‌هاي پاك به نام آناهيتا ارديسوَرهاز فراواني و پاكي آب‌ها مراقبت مي‌كرد. اين ايزد بانو چشمه‌ها، نهر‌ها، رودها،درياچه‌ها و درياها را پر از بركت و پاكي مي‌كرد.

   در ايران باستان، پل‌ها و ساختمان‌هاي پيرامون چشمه‌ها و سدهاهمگي براي خوش يمني به نام اين ايزدبانو نام گذاري مي‌شدند. هنوز نام‌هايي نظير پلدختر، بند دختر، چشمه دختر، بين مردم نواحي مختلف، يادگار احترام به اينايزدبانوست.

   در تاق بستان كرمانشاه نقشي از آناهيتا باقي مانده است: بانوييبلند بالا و شكوهمند كه ظرفي در دست دارد و آب از آن جاري است.

   در شهر كنگاور نزديك كرمانشاه، بزرگ‌ترين معبد شناسايي شده ناهيدهنوز پابرجاست.

   روي ظرف‌هاي سفالي روزگار نوسنگي براي بركت و پاكي آب، نقش ونگار پرندگان آبزي و بزكوهي به عنوان نگهبانان آب، به فراواني نقش شده است.

   در يكي از بخش‌هاي اوستا توصيف آناهيتا با جزئيات كامل سروده شدهاست.

   يكي از داستان‌هاي اسطوره‌اي بسيار زيباي ايراني، داستان مبارزهاَپوش ديو خشكي با تيشتره فرشته باران و آب است. در اين داستان اپوش به شكل اسبسياه دم كُل نيرومند و تيشتره به صورت اسب سفيد زرين لگام شكوهمند توصيف شده است. اپوش باعث خشكي و شوري و تلخي و پليدي آب‌ها و تيشتره سبب باريدن باران، جاري شدنآب پاك و رفع شوري و تلخي آب مي‌شود.

   در ايران باستان حفاظت و احترام به آب‌ها از دستورالعمل‌هايبسيار مهم زندگي اجتماعي بوده است و مردم با نذر و نيايش براي پاكي آب‌ها آرزومي‌كردند. در كنار هر چشمه‌اي عبادتگاهي ساخته مي‌شد و همه مردم نسبت به اين موضوعمسئول بودند.

¤ لينک |ساعت 23:12مولكول‌ها و يون‌ها

گاز‌هاي نادر [نجيب] ( هليم، نئون، آرگون، كريپتون، گزنون و رادون) تنها عناصري هستند كه در طبيعت به صورت‌ اتم‌هاي منفرد يافت مي‌شوند. ساير عناصر ونيز تمام تركيبات، به صورت تركيبي از اتم‌ها وجود دارند. مولكول‌ها و يون‌ها دو نوعذره مهم هستند كه از اتم‌ها به وجود مي‌آيند.

مولكول‌ها

مولكول ذره‌اي است مركب از دو يا چند اتم كه به يكديگر محكمپيوسته‌اند. در فرآيندهاي شيميايي و فيزيكي، مولكول‌ها به صورت واحد عمل مي‌كنند. برخي از عناصر و بسياري از تركيبات به صورت مولكول وجود دارند.

يون‌ها

يونذره‌اي است مركب از يك اتم يا گروهي از اتم‌ها كه حامل بارالكتريكي هستند. يون‌ها بر دو نوعند:

  ۱. كاتيونكه يك بار مثبت دارد، زيرا يك يا چند الكترون را از دست دادهاست.

  2. آنيونكه يك بار منفي دارد، زيرا يك يا چند الكترون بهدست آورده است.

ايزوتوپ

ايزوتوپبه هر يك از اتم‌هاي گوناگون يك عنصر شيميايي گفتهمي‌شود كه تعداد پروتون‌هاي آن مساوي ولي تعداد نوترون‌هاي آن متفاوت است. بعضي ازعنصرهاي شيميايي مانند آلومينيوم، طلا، فلوئور و فسفر فقط يك نوع اتم دارند. امابيشتر عنصرها چندين ايزوتوپ طبيعي دارند. مثلاً ئيدروژن در طبيعت به صورت سهايزوتوپ، و قلع به صورت ده ايزوتوپ يافت مي‌شود. امروزه، به طور مصنوعي ايزوتوپ‌هايديگري نيز از اتم‌ها مي‌سازند. مثلاً طلا ايزوتوپ طبيعي ندارد، ولي ايزوتوپ مصنوعيآن را در پزشكي به كار مي‌برند. خواص شيميايي ايزوتوپ‌هاي يك عنصر تقريباً يكساناست، زيرا تعداد پروتون‌ها و الكترون‌هاي آن‌ها مساوي است، اما بعضي از خواص فيزيكيايزوتوپ‌هاي يك عنصر، مانند وزن اتمي و چگالي آن‌ها، متفاوت است، زيرا تعدادنوترون‌هاي آن مساوي نيست.

عدد اتمي همه عنصرهاي شيميايي با يكديگر تفاوت دارد، اما عدد اتميايزوتوپ‌هاي يك عنصر يكسان است. به همين سبب، درجدول تناوبي عناصرشيميايي،كه عنصرها به ترتيب عدد اتمي در رديف‌هاي افقي مرتب شده‌اند، همه ايزوتوپ‌هاي هرعنصر در خانه‌اي از جدول جاي مي‌گيرند كه شماره آن با عدد اتمي آن عنصر برابر است. مجموع تعداد پروتون‌ها و نوترون‌هاي موجود در هسته اتم راعدد جرميمي‌نامند. بنابراين، عدد جرمي ايزوتوپ‌ها با يكديگر تفاوت دارد.

نشانه‌هاي اتمي

يك اتم، با دو عدد، « اتمي » و « جرمي »، مشخص مي‌شود.

1. عدد اتمي،Z نشان دهنده واحدهاي بار مثبت هسته است. از آنجا كه بارپروتون 1+ است، عدد اتمي برابر با تعداد پروتون‌هاي هسته اتم مي‌باشد.

تعداد پروتون‌ها = Z

يك اتم از نظر بار الكتريكي خنثي است. بنابراين، عدد اتمي، نشاندهنده تعداد الكتون‌ها در خارج هسته است.

2. عدد جرمي،A ،نشان دهنده تعداد كل پروتون‌ها و نوترون‌ها ( كه مجموعاًنوكلئونناميدهمي‌شود.) در هسته اتم است.

A = تعداد پروتون‌ها + تعداد نوترون‌ها

A = Z + تعداد نوترون‌ها

بنابراين تعداد نوترون‌ها را مي‌توان از تفريق عدد اتمي ( تعدادپروتون‌ها ) از عدد جرمي ( مجموع تعداد پروتون‌ها و نوترون‌ها ) به دست آورد.

تعداد نوترون‌ها = A _ Z

بين جدول‌هايي كه پس از جستجو در اينترنت پيدا كردم، اين جدول از همه بيشتر بهجدول كتاب شيمي دبيرستان شباهت داشت. تنها تفاوت آن، در خانه Ha با عدد اتمي 105 بود كه در كتاب درسي Db است و Ns با عدد اتمي 107 كه در كتاب درسي Bh نوشته شده است.

جدول تناوبي عناصر،آرايشي از عنصرهاي شيميايي بهصورت تناوب‌ها يا دوره‌ها ( رديف‌ها )، و گروه‌ها (ستون‌ها ). مندليفپيشنهاد كرد كه عنصرها بايد به ترتيب افزايش جرم (وزن) اتمي منظم شده و بر طبقخواص‌شان گروه‌بندي شوند.

اين جدول بر اساسقانون تناوبيعنصرها استوار است. بر طبقاين قانون هرگاه عنصرها را بر حسب افزايش عدد اتمي در كنار يكديگر قرار دهيم خواصفيزيكي و شيميايي آن‌ها به صورت تناوبي تكرار مي‌شود.

پروتون، نوترون، الكترون

در مركز اتم يك هسته وجود دارد. بيشتر جرم و تمام بار مثبت اتم در اين هسته متمركز است. امروز اعتقاد بر اين است كه هسته از تعدادي پروتون و نوترون تشكيل مي‌شود كه مجموعاً جرم آن را به وجود مي‌آورند. پروتون‌ها علت وجود بار مثبت در هسته مي‌باشند.

الكترون‌ها كه بيشتر حجم اتم را اشغال مي‌كنند. درخارج هسته(برون هسته‌اي) مي‌باشند و با سرعت به دور آن مي‌گردند. از آنجاكه هر اتم از نظر بار الكتريكي خنثي است، كل بار مثبت هسته كه از پروتون‌هاي آنناشي مي‌شود، معادل كل بار منفي تمام الكترون‌هاست، بنابراين تعداد الكترون‌هابرابر تعداد پروتون‌هاست.

عناصر، تركيب‌ها و مخلوط‌ها

مادهيعني آنچه كه جهان هستي از آن تشكيل يافته است ومي‌توان آن را به عنوان هر چيزي كه فضا را اشغال كند و داراي جرم باشد، تعريفكرد.

يونانيان باستان اين عقيده را رواج دادند كه كليه مواد از تعدادمعدودي مواد ساده به نام عناصر تشكيل شده‌اند يونانيان تصور مي‌كردند كل ماده‌اي كهدر زمين وجود دارد، از چهار عنصرآب،هوا،خاكوآتشتشكيل شده است.

در سال 1661 رابرت بويل در كتاب خود به نامشيمي‌دان شكاكتعريف جديدي از عنصر را مطرح كرد؛ صحت طرز تلقي بويل از يكعنصر شيمياييدر قرن بعد توسط آنتوان لاوازيه به اثبات رسيد. لاوازيه ماده‌اي را به عنوان عنصرپذيرفت كه نتواند به مواد ساده‌تر از خود تجزيه شود. علاوه بر آن وي خاطر نشان ساختكه يك تركيب از اتحاد عناصر ايجاد مي‌شود.

تركيباتموادي هستند كه از دو يا چند عنصر به نسبت‌هاي ثابتو معين تشكيل يافته‌اند.

خواص تركيبات با عناصر تشكيل دهنده آن‌ها تفاوت دارد.

يك عنصر يا يك تركيب، يكماده خالصناميده مي‌شود. همه انواعديگر ماده مخلوط مي‌باشند.

مخلوط‌هااز دو يا چند ماده خالص تهيه مي‌شوند و تركيب متغيريدارند. خواص يك مخلوط به تركيب مخلوط و مواد خالص تشكيل دهنده آن بستگي دارد.