معرفی رشته مددکاری اجتماعی و موقعیت شغلی آن در ایران

وقتي سخن از مددكاري مي‌شود بسياري از افراد به ياد زندان‌ها يا پرورشگاه‌ها مي‌افتند كه در آنجا افرادي به نام مددكار در دفتر يا واحد مددكاري فعاليت مي‌كنند. اما حرفه مددكاري به فعاليت در دو مكان فوق محدود نمي‌شود. بلكه مددكاري اجتماعي، يكي از رشته‌هاي كاربردي است كه فارغ‌التحصيل آن بايد بتواند در مراكز مختلف با استفاده از روش‌ها و تكنيك‌هايي كه آموزش ديده است، وارد زندگي انسان‌هايي شود كه به هر دليل اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و خانوادگي دچار مشكل بوده و نمي‌توانند مشكل خود را به تنهايي حل كنند يا منشأ مشكل خويش را تشخيص بدهند. 



در واقع اين افراد مي‌توانند به ياري مددكارمشكل خويش را شناخته وحل نمايند. بنابراين اگر بخواهيم اين رشته را به طور خلاصه معرفي كنيم، بايد بگوييم كه هدف رشته مددكاري اين است كه به افراد نيازمند به خدمات اجتماعي كمك كند تا خود را بيابند، مشكل خويش را بشناسند و سپس راه حل آن را پيدا كنند. 





درس‌هاي‌ اين‌ رشته‌ در طول‌ تحصيل : 

دروس‌ پايه‌ و اصلي‌ : 

مباني‌ جامعه‌شناسي‌ ، خدمات‌ اجتماعي‌ و تعاون‌ در اسلام‌، مباني‌ روانشناسي‌، رياضيات‌ پايه‌، مباني‌ مددكاري‌، آمار مقدماتي‌، مباني‌ رفاه‌ اجتماعي‌، مباني جمعيت‌شناسي‌، مباني‌ مردم‌شناسي‌، كاربرد آمار در خدمات‌ اجتماعي‌، اصول‌ علم‌ اقتصاد، كليات‌ حقوق‌، مباني‌ مديريت‌، اصول‌ علم‌ سياست‌، اصول‌ توانبخشي‌، روانشناسي‌ اجتماعي‌، نظريه‌هاي‌ جامعه‌شناسي‌، روش‌ تحليل‌ جمعيت‌، روش‌ تحقيق‌ در خدمات‌ اجتماعي‌ (عملي‌)، نهاد خانواده‌، آسيب‌شناسي‌ اجتماعي‌، حقوق‌ خانواده‌ و كار، جامعه‌شناسي‌ روستايي‌، بهداشت‌ خانواده‌، جامعه‌شناسي‌ شهري‌ و توسعه‌، بهداشت‌ رواني‌، بررسي‌ مسايل‌ اجتماعي‌ ايران‌، مديريت‌ مؤسسات‌ خدمات‌ اجتماعي‌، كليات‌ برنامه‌ريزي‌ اقتصادي‌ و تجاري‌. 




دروس‌ تخصصي : 

مددكاري‌ فردي‌ ، آشنايي‌ با روش‌هاي‌ مددكاري‌، پويايي‌ گروهي‌، مددكاري‌ گروهي‌، توانبخشي‌ گروه‌هاي‌ خاص‌، كارورزي‌ مددكاري‌ فردي‌ ، روانشناسي‌ كودك‌ و نوجوان‌، مشاوره‌ و مددكاري‌، مددكاري‌ جامعه‌اي‌ ، روانشناسي‌ مرضي‌، كارورزي‌ در مددكاري‌ گروهي‌ ، تغذيه‌، كارورزي‌ مددكاري‌ جامعه‌ ، اقتصاد ايران‌، پروژه‌ تحقيقاتي‌ ، سرپرستي‌ در خدمات‌ اجتماعي‌. 





توانايي‌هاي‌ لازم : 

يك‌ مددكار بايد داراي‌ توانمندي‌هاي‌ روحي‌ خاصي‌ باشد؛ يعني بايد روحيه‌اي‌ قوي‌ داشته‌ باشد تا بتواند مشكلات‌ و معضلاتي‌ را كه‌ در زندگي‌ انسان‌ها مي‌بيند، تحمل‌ كند پس‌ بايد پذيرفت‌ كه‌ افراد زودرنج‌ و بسيار حساس‌ و عاطفي‌ به‌ درد اين‌ رشته‌ نمي‌خورند. در ضمن‌ يك‌ مددكار نبايد در گفتگو و ارتباط‌ برقرار كردن‌ با ديگران‌ دچار مشكل‌ شود و در نهايت‌ يك‌ مددكار بايد خود را به‌ خوبي‌ بشناسد چون‌ اگر خود را نشناسد، نمي‌تواند به‌ ديگري‌ شناخت‌ بدهد و او را كمك‌ كند. 





موقعيت‌ شغلي‌ در ايران : 

رشته‌ مددكاري‌ از جمله رشته‌هايي‌ است‌ كه‌ داوطلبان‌ هر سه‌ گروه‌ آزمايشي‌ علوم‌ رياضي‌ و فني‌، علوم‌ تجربي‌ و علوم‌ انساني‌ مي‌توانند آن‌ را انتخاب‌ كنند همچنين‌ دانشجويان‌ اين‌ رشته‌ بايد در دوران‌ تحصيل‌ 24 واحد كارورزي‌ و پس‌ از فارغ‌التحصيلي‌ 2 سال‌ طرح‌ بگذرانند. اين‌ دو ويژگي‌ رشته‌ فوق‌ را متمايز ساخته‌ است‌، چرا كه‌ فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ به‌ دليل‌ تجربه‌ ناشي‌ از 24 واحد كارورزي‌ در 6 واحد مستقل‌ و 2 سال‌ طرح‌ در سازمان‌ها و مؤسسه‌هاي‌ دولتي‌، از موقعيت‌ شغلي‌ مناسبي‌ برخوردار هستند. در واقع‌ هر جايي‌ كه‌ اداره‌ رفاه‌ يا امور اجتماعي‌ هست‌، مددكار اجتماعي‌ مي‌تواند در آنجا حضور داشته‌ و مسؤوليتي‌ را بر عهده‌ بگيرد. در نتيجه‌ فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ مشكل‌ اشتغال‌ ندارند. اما با وجود مزيت‌هاي‌ اين‌ رشته،‌ بايد پذيرفت‌ كه‌ رشته‌ مددكاري‌ با مشكلاتي‌ نيز گريبانگير است‌ كه‌ در اين‌ ميان‌ گمنام‌ بودن‌ رشته‌ مددكاري‌ در جامعه‌ و حتي‌ در بين‌ جوانان‌ و داوطلبان‌ كنكور مشكل‌ بسيار بزرگي‌ است‌. 
منبع:aqrschool.com 
--------------------------------------- 

آنچه در باره رشته مددکاري اجتماعي بايد بدانيد 

وقتي سخن از مددكاري مي‌شود بسياري از افراد به ياد زندان‌ها يا پرورشگاه‌ ها و افرادي که به نام مددكار در دفتر يا واحد مددكاري فعاليت مي‌كنند. اما حرفه مددكاري به فعاليت در ان مراکز محدود نمي‌شود. 

مددكاري اجتماعي، يكي از رشته‌هاي كاربردي است كه فارغ‌التحصيل آن بايد بتواند در مراكز مختلف با استفاده از روش‌ها و تكنيك‌هايي كه آموزش ديده است، 

وارد زندگي انسان‌هايي شود كه به هر دليل اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و خانوادگي دچار مشكل شده و نمي‌توانند مشكل خود را به تنهايي حل كرده و يا منشأ مشكل را تشخيص بدهند. 

در مورد هدف مددکاري مي توان گفت هدف رشته مددكاري اين است كه به افراد نيازمند به خدمات اجتماعي كمك كند تا مشكلات خودشان را بشناسندسند و راه حل آن را پيدا كنند.

توانايي‌هاي‌ لازم 
يك‌ مددكار بايد داراي‌ توانمندي‌هاي‌ روحي‌ خاصي‌ باشد؛ يعني بايد روحيه‌اي‌ قوي‌ داشته‌ باشد تا بتواند مشكلات‌ و معضلاتي‌ را كه‌ در زندگي‌ انسان‌ها مي‌بيند، تحمل‌ كند ‌كه‌ افراد زودرنج‌ و بسيار حساس‌ و عاطفي‌ به‌ درد اين‌ رشته‌ نمي‌خورند. 

در ضمن‌ يك‌ مددكار نبايد در گفتگو و ارتباط‌ برقرار كردن‌ با ديگران‌ دچار مشكل‌ شود و در نهايت‌ يك‌ مددكار بايد خود را به‌ خوبي‌ بشناسد چون‌ اگر خود را نشناسد، نمي‌تواند به‌ ديگري‌ شناخت‌ بدهد و او را كمك‌ كند. 

موقعيت‌ شغلي‌ 
رشته‌ مددكاري‌ از جمله رشته‌هايي‌ است‌ كه‌ داوطلبان‌ هر سه‌ گروه‌ آزمايشي‌ علوم‌ رياضي‌ و فني‌، علوم‌ تجربي‌ و علوم‌ انساني‌ مي‌توانند آن‌ را انتخاب‌ كنند همچنين‌ دانشجويان‌ اين‌ رشته‌ بايد در دوران‌ تحصيل‌ 24 واحد كارورزي‌ و پس‌ از فارغ‌التحصيلي‌ 2 سال‌ طرح‌ بگذرانند. 

اين‌ دو ويژگي‌ رشته‌ مددکاري را از رشته هاي ديگر متمايز کرده، چرا كه‌ فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ به‌ دليل‌ تجربه‌ ناشي‌ از 24 واحد كارورزي‌ در 6 واحد مستقل‌ و 2 سال‌ طرح‌ در سازمان‌ها و مؤسسه‌هاي‌ دولتي‌، از موقعيت‌ شغلي‌ مناسبي‌ برخوردار هستند.در واقع‌ هر جايي‌ كه‌ اداره‌ رفاه‌ يا امور اجتماعي‌ هست‌، 

مددكار اجتماعي‌ مي‌تواند در آنجا حضور داشته‌ و مسؤوليتي‌ را بر عهده‌ بگيرد. در نتيجه‌ فارغ‌التحصيلان‌ اين‌ رشته‌ مشكل‌ اشتغال‌ ندارند. 

گمنامي رشته مددکاري 
با وجود مزيت‌هاي‌ اين‌ رشته،‌ بايد پذيرفت‌ كه‌ رشته‌ مددكاري‌ با مشكلاتي‌ نيز گريبانگير است‌ كه‌ در اين‌ ميان‌ گمنام‌ بودن‌ رشته‌ مددكاري‌ در جامعه‌ و حتي‌ در بين‌ جوانان‌ و داوطلبان‌ كنكور مشكل‌ بزرگي‌ است‌. 

اصول مددکاري 
از آنجاييکه مددکاري داراي ارزش هاي اساسي است اين حرفه هم اصول و قواعدي دارد و .با استفاده از اين اصول است که مددکاري به صورت علمي انجام مي شود . 

از اصول اساسي در مددکاري مي توان به اصل پذيرش ،اصل مشارکت مددجو، اصل خود اگاهي مددکار، اصل رازداري حرفه اي، اصل رابطه حرفه اي و اصل فرديت اشاره کرد . 

ارزش هاي اساسي در مددکاري اجتماعي 
مددکاري داراي ارزش هاي اساسي است که شالوده و اساس اين حرفه را تشکيل مي دهد. 

در واقع بدون اين ارزش ها مددکاري علم به حساب نمي آيد. ارزش هاي اساسي مددکاري عبارت است از: حرمت مقام انساني، حق بهره مندي افراد به صورت يکسان از امکانات مادي و معنوي ،حق افراد در تصميم گيري براي مسائل خود(خود تصميم گيري) و مسئوليت فردي و اجتماعي. 

آيا كلينيك‌هاي مددكاري اجتماعي را مي‌شناسيد؟ 
با شناخته شدن حوزه مددکاري اجتماعي ،کلينيک هاي مددکاري شروع به ارائه خدمات به افراد کردند . 

اما آيا مي دانيد که اين کلينيک ها چه وظايفي دارد؟ 
انجام مشاوره هاي تخصصي در زمينه مسائل خانوادگي، اجتماعي،فرهنگي و تحصيلي، انجام مداخله هاي موثر در بحران هاي خانوادگي، فردي، اجتماعي، انجام پژوهش هاي اجتماعي در زمينه هاي مداخلات اجتماعي در بخش هاي آسيب اجتماعي فقط بخشي وظايف کلينيک هاي اجتماعي است. 

از ديگر وظايف اين کلينيک ها که مشاوره ها و مددکاري تخصصي را ارائه مي کنند مي توان به انجام فعاليت هاي مربوط به روان سنجي يا روان در ماني، فعاليت هاي مبني بر باز تواني يا باز پروري افرادي كه به نحوي دچار آسيب هاي اجتماعي شده اند. 

(اعتياد،فرار دختران از خانه، بزهكاري نوجوانان و جوانان و طلاق و... )، انجام فعاليت هاي توانبخشي اجتماعي براي استفاده مراجعه کنندگان با معلوليت هاي مختلف، تحويل پرونده هاي قابل باز توان از سازمان بهزيستي پس از لحاظ کردن مراحل قانوني، آموزش مهارت هاي زندگي به گروه هاي سني مختلف و پيگيري هاي مددكاري در خصوص ايجاد اشتغال، مسكن،ترخيص موفق فرزندان شبانه روزي و يا خانواده هاي نيازمند اشاره کرد . 
منبع: http://www.behzisty-esfahan.ir 
-------------------------------------------------- 

مددکاری حرفه‌ای ، مبتنی بر علم ، هنر ، مهارت و هدف تعریف می شود که در آن مددکار کمک می‌کند که مددجو (یک فرد یا گروه یا جامعه) مشکل خود را شناخته و به توانایی‌های خود پی ببرد و با استفاده از منابع و امکانات موجود در جهت حل مشکل خود بر آید. در واقع مددکاری اجتماعی عبارت از مجموعه ای متشکل از تدابیر و مشاوره و فعالیتهای حرفه ای است که در قالب نهادها، سازمانها و موسسات رفاهی توانبخشی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی عرضه می شود تا با ایجاد تغییر و دگرگونی مناسب در شرایط مادی و معنوی افراد و اقشار جامعه زمینه بهزیستی رشد و تعالی آنها را فراهم آورد. 

افرادی که در دوره کارشناسی مددکاری را بگذرانند قادر خواهند بود با بهره گیری از فعالیتهای حرفه ای- تخصصی در سه زمینه زیر خدمات خود را به جامعه عرضه نمایند. 

مددکاری فردی: ارائه خدمات حرفه ای به افراد و خانواده ها تا روابط اجتماعی سالمتر و موثرتری را دارا شده و قادر شوند با بهره گیری از استعدادها توانمندیها، امکانات درونی و بیرونی خود و جامعه به حداکثر رشد مادی و تعالی معنوی و رضامندی حاصل از آن دست یافته و به صورت مستقل و خودکفا و با کارآیی بیشتر به زندگی خویش ادامه دهند. 

مددکاری جامعه ای: توسعه و تعمیم خدمات مددکاری اجتماعی در جوامع مختلف به منظور تامین نیازهای اجتماعی، فرهنگی رفاهی از طریق بسیج نیروها و جلب مشارکتهای عمومی و بهره گیری از استعدادها و نیروهای موجود جامعه. 

مددکاری گروهی: ارائه خدمات مددکاری گروهی به افراد به منظور رشد استعدادها ظرفیتها و قابلیتها با بهره گیری از روابط و فعل و انفعالات گروهی است تا اعضاء قادر شوند بر مسائل و مشکلات خود فائق آمده بنحو مطلوب تری از عهده وظایف و مسئولیتهای فردی و اجتماعی برآیند. 

مددکاری یک رشته دانشگاهی است و در ایران دانشگاه‌هایی چون دانشکده های علمی کاربردی بهزیستی کشور،دانشگاه علامه طباطبایی، و دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی این رشته را ارائه می‌کنند. 
منبع: ویکی پدیا 
----------------------------------------------------------- 

پیچیدگی و دشواریهای امروز بشر و شرایط خاص جامعه و فشارهای روانی اجتماعی ناشی از زندگی پر هیاهوی قرن حاضر، ارائه خدمات و اقدامات اجتماعی در جهت استحکام خانواده و جامعه ای سالم، حرفه مددکاری را به صورت یک نیاز اجتماعی مطرح کرده است. 
بررسی علل ناهنجاریها و کج رفتاریهای اجتماعی ، عواملی که در کارکردهای اجتماعی افراد، گروهها اثر می گذارد، رفاه اجتماعی اقشار و گروههای آسیب دیده و آسیب پذیر همچنین اداره امور موسسات و مراکز مددکاری و مشاوره ای ایجاب می کند تا جامعه نسبت به آموزش و پرورش مددکارانی مجهز به علم و دانش تخصص و تعهد اهتمام ورزد. 
تعمیق مهارتهای حرفه ای و آگاهی از مسائل اجتماعی و تحقیق و پژوهش حرفه ای اولویتی است که یک مددکار اجتماعی باید به آن بپردازد. تأکید این دوره بر تربیت افراد متعهد و مسئول است که بتواند منطبق با اصول و فنون علمی و حرفه ای پاسخگوی نیازهای افراد جامعه به خدمات مددکاری باشند. 

تعریف و هدف: 

مددکاری اجتماعی عبارت از مجموعه ای متشکل از تدابیر و مشاوره و فعالیتهای حرفه ای است که در قالب نهادها، سازمانها و موسسات رفاهی توانبخشی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی عرضه می شود تا با ایجاد تغییر و دگرگونی مناسب در شرایط مادی و معنوی افراد و اقشار جامعه زمینه بهزیستی رشد و تعالی آنها را فراهم آورد. 

تربیت و تامین نیروی انسانی متخصص و متعهد مورد نیاز جامعه در زمینه مددکاری اجتماعی.
تلفیق علم و عمل در روشهای نوین حرفه ای مددکاری اجتماعی و انطباق آن با اصول، ارزشها و فلسفه مددکاری اجتماعی در بینش مکتب متعالی اسلام و منطبق بر مسائل انسانی و اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی ایران. 
تقویت موسسات و مراکز مددکاری و مشاوره ای 





سطوح رشته 

ردیف نام دانشگاه کاردانی کارشناسی ارشد دکترا 
1 آزاد- خمینی شهر * 





درسهای رشته 

ردیف نام درس ردیف نام درس 
1 جمعیت شناسی 2 آشنایی با روشهای مددکاری 
3 اصول علم اقتصاد 4 اصول علم سیاست 
5 اصول و فنون مشاوره و راهنمایی 6 اقتصاد ایران 
7 انحرافات و آسیب شناسی 8 بررسی مسائل اجتماعی ایران با تأکید بر تغییرات 
9 بهداشت خانواده و «پیشگیری از تولد کودکان عقب مانده 10 پروژه تحقیقاتی 
11 تامین اجتماعی 12 تغذیه و بهداشت 
13 توانبخشی گروههای خاص 14 جامعه شناسی روستایی 
15 جامعه شناسی شهری و توسعه 16 حقوق خانواده 
17 رشد و آسیب پذیری در مراحل مختلف زندگی 1 18 رشد و آسیب پذیری در مراحل مختلف زندگی 2 
19 روانشناسی اجتماعی 20 روانشناسی بالینی 
21 روانشناسی مرضی 22 روش شناسی پژوهش در مددکاری 
23 ریاضیات پایه و آمار 24 زبان تخصصی 
25 مأخذشناسی اسلام 26 مبانی جامعه شناسی 
27 مبانی روان شناسی 28 مبانی مردم شناسی 
29 مبانی و اصول توانبخشی 30 مبانی مددکاری اجتماعی 
31 مبانی مدیریت و امور اداری 32 مبانی و حقوق کار 
33 مبانی و خط مشی های رفاه اجتماعی 34 مددکاری جامعه ای 1 
35 مددکاری جامعه ای 2 با تاکید به طراحی و اجرای طرحها 36 مددکاری فردی 1 
37 مددکاری فردی 2 38 مددکاری گروهی 1 (با تاکید بر پویایی گروه) 
39 مددکاری گروهی 2 40 مدیریت سازمانهای رفاه اجتماعی 
41 مشاوره ژنتیک 42 نظریه های جامعه شناسی 
43 نهاد خانواده و خدمات مددکاری 44 کارآموزی در عرصه مددکاری جامعه ای 
45 کارآموزی در عرصه مددکاری فردی 46 کارآموزی در عرصه مددکاری گروهی 
47 کاربرد آمار در مددکاری اجتماعی 48 کلیات برنامه ریزی اجتماعی- اقتصادی 





صنعت و بازارکار 

افرادی که در دوره کارشناسی مددکاری را بگذرانند قار خواهند بود با بهره گیری از فعالیتهای حرفه ای- تخصصی در سه زمینه زیر خدمات خود را به جامعه عرضه نمایند. 

مددکاری فردی: 

ارائه خدمات حرفه ای به افراد و خانواده ها تا روابط اجتماعی سالمتر و موثرتری را دارا شده و قادر شوند با بهره گیری از استعدادها توانمندیها، امکانات درونی و بیرونی خود و جامعه به حداکثر رشد مادی و تعالی معنوی و رضامندی حاصل از آن دست یافته و به صورت مستقل و خودکفا و با کارآیی بیشتر به زندگی خویش ادامه دهند. 

مددکاری جامعه ای: 

توسعه و تعمیم خدمات مددکاری اجتماعی در جوامع مختلف به منظور تامین نیازهای اجتماعی، فرهنگی رفاهی از طریق بسیج نیروها و جلب مشارکتهای عمومی و بهره گیری از استعدادها و نیروهای موجود جامعه. 

مددکاری گروهی: 

ارائه خدمات مددکاری گروهی به افراد به منظور رشد استعدادها ظرفیتها و قابلیتها با بهره گیری از روابط و فعل و انفعالات گروهی است تا اعضاء قادر شوند بر مسائل و مشکلات خود فائق آمده بنحو مطلوب تری از عهده وظایف و مسئولیتهای فردی و اجتماعی برآیند. 
منبع: دانشنامه رشد 
-------------------------------------------------- 

نام رشته : مددكاري اجتماعي 

هدف: تربيت نيروي انساني توانمند و كارآمد براي مددكاري افراد يا گروههاي آسيب پذير يا آسيب ديده به منظور بازگشت آنان به وضعيت عادي 

مشاغل قابل احراز: 

ü مددكار اجتماعي در مراكز بهداشتي ، درماني و بيمارستانها 

ü مددكار اجتماعي در مؤسسات و انجمنهاي خيريه دولتي و غيردولتي 

ü مددكار اجتماعي در مراكز نگهداري كودكان بي سرپرست ، معلولين و سالمندان و ساير گروههاي در معرض آسيب 

ü مددكار اجتماعي در كانون هاي اصلاح وتربيت 

ü مددكار اجتماعي در سازمانهاي رفاهي ، حمايتي ، توانبخشي و امدادي 

ü مددكار اجتماعي در مراكز مشاوره ، ترك اعتياد و كاهش طلاق 

ü مددكار اجتماعي در مراكز توليدي ، صنعتي وخدماتي 
منبع: http://www.iuwrs.ac.ir 
---------------------------------------------- گردآوری: ایران مدرس