معرفی رشته تغذیه

معرفی رشته تغذیه 

بگذارید غذایتان نخستین پزشک شما باشد 

ماهیت کار 
متخصصین تغذیه برنامه‌های غذایی و تغذیه‌ای را تنظیم کرده و بر نحوه تهیه و مصرف وعده‌های غذایی نظارت می‌کنند. آنها با ترویج عادت‌های غذایی صحیح به پیشگیری و درمان بیماری‌ها کمک می‌کنند. به عنوان مثال در افراد با فشار خون بالا برای کم کردن نمک مصرفی و در افراد چاق برای کاهش دادن میزان چربی و قند مصرفی تغییرات لازم غذایی را پیشنهاد می‌دهند. 
متخصصین تغذیه سیستم‌های خدمات غذایی مؤسساتی مانند بیمارستان‌ها و مدارس را مدیریت می‌کنند، عادت‌های غذایی صحیح را با آموزش ترویج می‌دهند و کار تحقیقاتی می‌کنند. زمینه‌های کاری اصلی آنها شامل فعالیت در زمینه‌های بالینی، اجتماعی،‌ مدیریتی و مشاوره‌ای در ارتباط با مسئله تغذیه می‌باشد. 
متخصصین بالینی تغذیه برای بیماران مؤسساتی مانند بیمارستان‌ها و سرای سالمندان خدمات تغذیه‌ای ارایه می‌کنند. آنها به بررسی نیازهای تغذیه‌ای بیماران پرداخته، برنامه‌های غذایی را ایجاد و اجرا کرده و نتایج را بررسی و گزارش می‌کنند. آنها برای هماهنگ کردن نیازهای تغذیه‌ای و پزشکی با پزشکان و دیگر متخصصین بهداشتی مشورت می‌کنند. بعضی متخصصین تغذیه بالینی در درمان بیماران چاق، بیماری‌های سخت و مرگبار، بیماران کلیوی و یا قندی مهارت دارند. بعلاوه این متخصصین در سراهای سالمندان، بیمارستان‌های کوچک و مراکز بازتوانی، مدیریت بخش تغذیه را به عهده می‌گیرند. 
متخصصین تغذیه اجتماعی مهارت‌های لازم جهت پیشگیری از بیماری‌ها و بهبود سلامتی را به افراد و گروه‌ها آموزش می‌دهند. آن‌ها با کار در مراکزی مانند کلینیک‌های بهداشتی، مؤسسات سلامت خانواده و ارگان‌های حفظ سلامتی، به برآورد نیازهای فردی، ایجاد برنامه‌های تغذیه‌ای مناسب و توصیه‌های لازم به افراد و خانواده‌های آنها می‌پردازند. آنهایی که در مؤسسات سلامت خانواده کار می‌کنند دستورالعمل‌هایی برای نحوه خرید خواربار و تهیه غذا برای افراد پیر، ‌افرادی با نیازهای خاص و بچه‌ها در خانواده تهیه می‌کنند. 
افزایش توجه و علاقه به موضوع تغذیه منجر به ایجاد فرصت‌های کاری در صنایع تولید، تبلیغ و فروش مواد غذایی شده است و متخصصین تغذیه در این مشاغل به تجزیه و تحلیل غذاها، تهیه بروشورها و گزارش‌هایی در رابطه با محتویات بسته‌های غذایی آماده و افزوده‌های ویتامینی و فیبرهای غذایی آنها می‌پردازند. 
متخصصین مدیریت تغذیه بر برنامه‌های عمده غذایی در مراکز درمانی، کافه تریاهای شرکت‌های بزرگ، زندان‌ها و مدارس نظارت می‌کنند. آنها دیگر متخصصین تغذیه را به کار گرفته، آموزش داده و مدیریت می‌کنند،‌ مواد غذایی و تجهیزات لازم را خریداری و بودجه بندی کرده، بر اجرای قوانین بهداشتی نظارت کرده و به تهیه گزارش‌ها و ثبت داده‌ها می‌پردازند. 
متخصصین مشاوره تغذیه بصورت قراردادی با سرویس‌های خدمات بهداشتی و یا در محل کار شخصی خودشان فعالیت می‌کنند. آنها مشتری‌ها را از لحاظ تغذیه‌ای تحت آزمایش‌های غربالگری قرار داده و در رابطه با مسایل تغذیه‌ای مانند کم کردن وزن و کلسترول خون توصیه‌های لازم را به آنها ارایه می‌دهند. بعضی از آنها برای مؤسسات سلامتی،‌ تیم‌های ورزشی، سوپر مارکت‌ها و دیگر تجارت‌های وابسته به تغذیه کار می‌کنند. 

توانایی‌های‌ لازم : 
همان‌طور که‌ یک‌ پرستار باید به‌ کار خدماتی‌ علاقه‌مند باشد، کارشناس‌ تغذیه‌ نیز باید روحیه‌ خدماتی‌ داشته‌ و صبر و حوصله‌ لازم‌ را برای‌ صحبت‌ با بیمار و راهنمایی‌ او داشته‌ باشد. حتی‌ دانشجویانی‌ که‌ مایلند پس‌ از فارغ‌التحصیلی‌ دفتر مشاوره‌ غذایی‌ دایر کنند، باید دارای‌ ۳ سال‌ سابقه‌ کار در بیمارستان‌ باشند. همچنین‌ داوطلبان‌ علاقه‌مند به‌ این‌ رشته‌ لازم‌ است‌ در دروس‌ زیست‌شناسی‌ و شیمی‌ که‌ پایه‌ دروس‌ دانشگاهی‌ این‌ رشته‌ است‌ توانمند باشند. 

فرصت‌های شغلی 
اکثر متخصصین تغذیه در بیمارستان‌ها، سراهای سالمندان و یا کلینیک‌ها و مطب پزشکان کار می‌کنند. دیگر فرصت‌های شغلی در رستوران‌ها، مؤسسات خدمات اجتماعی، محل‌های نگهداری از بیماران، مؤسسات زیبایی اندام، مدارس، کالج‌ها و دانشگاه‌ها می‌باشند. بعضی از آنها نیز توسط شرکت‌هایی که به صورت قراردادی به مراکزی مانند کالج‌ها و دانشگاه‌ها، خطوط هوایی و…. سرویس دهی می‌کنند به کار گرفته می‌شوند. بعضی از این متخصصین به صورت شخصی به عنوان مشاور در امر تغذیه برای بیمارستان‌ها، سراهای سالمندان و… کار کرده و یا به مشتری‌ها خدمات مشاوره‌ای ارایه می‌دهند. 

گرایش‌ها: 
این‌ رشته‌ دارای‌ دو شاخه‌ عمده‌ است‌ که‌ عبارتند از : 
الف‌) تغذیه‌ گروه‌های‌ مختلف‌ جامعه‌ مانند سالمندان‌، معلولین‌ و کودکان‌ و نوجوانان‌. 
ب‌) تغذیه‌ بالینی‌ که‌ شامل‌ تغذیه‌ و مشاوره‌ غذایی‌ بیماران‌ بستری‌ و سرپایی‌ می‌شود. 

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل : 

دروس‌ پایه‌: 
زیست‌شناسی‌، روانشناسی‌، جامعه‌شناسی‌، شیمی‌ عمومی‌، فیزیک‌، فیزیولوژی‌، تشریح‌ تئوری‌، تشریح‌ فیزیولوژی‌ عملی‌، میکروب‌شناسی‌، شیمی‌ آلی‌، آمار حیاتی‌، بیوشیمی‌ مقدماتی‌، میکروب‌شناسی‌ مواد غذایی‌. 

دروس‌ اصلی‌: 
اصول‌ اپیدمیولوژی‌، تغذیه‌ اساسی‌، بهداشت‌ و مسمومیت‌های‌ غذایی‌، مدیریت‌ بخش‌ غذایی‌، نقش‌ تغذیه‌ در خدمات‌ بهداشتی‌، فیزیولوژی‌ تغذیه‌، زبان‌ اختصاصی‌، بیوشیمی‌ متابولیسم‌، اصول‌ و روش‌های‌ نگهداری‌ مواد غذایی‌، شیمی‌ مواد غذایی‌، اصطلاحات‌ پزشکی‌ و بیمارستانی‌، اقتصاد غذا و برنامه‌ریزی‌، بهداشت‌ عمومی‌. 

دروس‌ تخصصی‌: 
بیماری‌های‌ ناشی‌ از سوء تغذیه‌ و اپیدمیولوژی‌، تنظیم‌ برنامه‌ غذایی‌، تغذیه‌ گروه‌های‌ ویژه‌، رژیم‌ درمانی‌، بررسی‌ وضع‌ تغذیه‌، آموزش‌ تغذیه‌، تأثیر فرآیند بر ارزش‌ غذا، تغذیه‌ دوران‌های‌ مختلف‌، سمینار، اکولوژی‌ تغذیه‌، کارآموزی‌. 

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران : 
تا چند سال‌ پیش‌ فارغ‌التحصیلان‌ رشته‌ تغذیه‌ حتی‌ در بیمارستان‌ها جایگاه‌ مشخص‌ و تعیین‌شده‌ای‌ نداشتند اما در چند سال‌ اخیر بخصوص‌ از زمانی‌ که‌ به‌ کارشناسان‌ تغذیه‌ اجازه‌ مطب‌ داده‌ شده‌، این‌ رشته‌ در بیمارستان‌ها هویت‌ و جایگاه‌ تازه‌ای‌ پیدا کرده‌ است‌، اما متأسفانه‌ هنوز در بین‌ پزشکان‌ نقش‌ و اهمیت‌ کارشناسان‌ این‌ علم‌ روشن‌ نشده‌ است‌. در حالی‌ که‌ باید همکاری‌ تنگاتنگی‌ بین‌ پزشکان‌ و متخصصان‌ تغذیه‌ وجود داشته‌ باشد و در واقع‌ هر جا که‌ یک‌ پزشک‌ متخصص‌ غدد، قلب‌ و عروق‌ یا کلیه‌ حضور دارد، باید در کنارش‌ یک‌ متخصص‌ تغذیه‌ باشد. چون‌ پزشک‌ فقط‌ لیست‌ غذاها یا مواد غذایی‌ که‌ بیمار نباید بخورد، تعیین‌ می‌کند اما کارشناس‌ تغذیه‌ می‌گوید که‌ یک‌ بیمار چگونه‌ و چقدر باید بخورد تا هم‌ مواد غذایی‌ مورد نیاز به‌ بدنش‌ برسد و هم‌ رژیم‌ غذایی‌ را حفظ‌ کند. 
بخش تغذیه بیمارستان‌ها، مسؤولیت فنی کارخانجات تولید مواد غذایی، همکاری در کلینیک‌های رژیم درمانی با همکاری پزشکان غدد داخلی، همکاری در تعیین رژیم برای گروه‌های مختلف از جمله ورزشکاران، بیماران خاص، کارگران و . . . مشغول به کار هستند. 

چشم انداز آینده 
با تاکید روز افزون بر پیشگیری از بیماری‌ها توسط بهبود عادت‌های غذایی،‌ فرصت‌های شغلی برای متخصصین تغذیه نیز رو به افزایش است. با افزایش جمعیت و نیز با مسن تر شدن بافت اجتماعی، نیاز به این متخصصین در سراهای سالمندان، مدارس، زندان‌ها،‌ سازمان‌های بهداشتی و مراکز بهداشت خانواده افزایش می‌یابد. 
توجه عمومی به تغذیه و تاکید بر آموزش سلامتی و بهداشت باعث نیاز به این رشته بخصوص در زمینه مدیریتی می‌شود. این نیاز در مراکز خدماتی قراردادی غذایی و کلینیک‌ها و مطب‌های پزشکان نیز رو به افزایش است. 

کلمات کلیدی: رشته تغذیه، معرفی رشته تغذیه، تغذیه بالینی، تغذیه اجتماعی، مدیریت تغذیه، فرصت های شغلی، بازار کار، گرایش ها، دروس رشته تغذیه، موقعیت شغلی 
منبع: کمیته دانشجویی عمادده