معرفی اجمالی بیمه نامه جامع عمر 

Introducing comprehensive life insurance in Iran

عباس رنجبر کلهرودی *

ranjbar_kalahrodi@yahoo.com

بیمه مرکزی ایران درسال 1387 طرح " بیمه نامه جامع عمر" را جهت اجرا به شرکت های بیمه ابلاغ نمود. درحال حاضر این بیمه نامه از طرف اکثر شرکت های بیمه داخلی به متقاضیان درسرتاسر کشور عرضه می گردد . از آنجاییکه برای بعضی ازخریداران و حتی فروشندگان ابهاماتی در باره این بیمه نامه و شرایط آن وجود دارد ، این مقاله به معرفی وتبیین بیمه نامه عمر جامع پرداخته است و ویژگی آن را تشریح نموده است

مقدمه 

       بيمه هاي زندگی يكي از مهمترين و تخصصی ترین رشته هاي بيمه اي است . تامین آسایش و رفاه خانواده ، تامین نیازهای مالی مواردی همچون: تهیه جهیزیه دختران،تحصیل فرزندان ، ازدواج ، خرید مسکن ، شروع یک فعالیت جدید اقتصادی و نیز ایجاد یک پشتوانه مالی مناسب جهت  مقابله با دشواریها ی مختلف ، از کارکرد های مهم بیمه های زندگی است  . در پناه چتر بیمه های زندگی  علاوه بر  ایجاد اندوخته های مناسب جهت اهداف مذکور و برخورداری از پوشش های فراگیر بیمه ای برای بیمه گذاران محترم ، سرمايه هاي تشكيل شده از محل حق بيمه هاي آن ، موجب شكوفايي و توسعه اقتصاد مي گردد. 

      در سالهای اخير بدلیل افزایش گسترده تقاضای بیمه زندگی از یک سو و مشکلات بیمه نامه های عمر و پس انداز سنتی در کشور از سوی دیگر،    نوع جديدي از بيمه هاي عمر و پس انداز بر اساس جدیدترین بیمه نامه عمر و پس انداز رایج در جهان ، توسط شرکت های بیمه کشور به بازار عرضه شده است. كه تحت عناوين متفاوتي ازجمله : "بیمه جامع عمر ارمغان زندگی "، "بیمه عمر جامع "، "بیمه جامع عمر و پس انداز"، "بیمه عمر وتشکیل سرمایه" ، " بیمه زندگی و سرمایه گذاری " ، "بیمه عمر و سرمایه گذاری ، " بیمه عمر و تامین اتیه"  و... توسط شركتهاي بيمه ارائه مي گردد. بيمه نامه جامع عمر از انواع بيمه نامه هاي پس اندازي است كه هدف از طراحي آن علاوه بر ویژگی های منحصربفرد سرمایه گذاری ، ارتقا و تکثربخشيدن به پوشش های بيمه اي در بيمه های زندگی است. 

تعاریف و اصطلاحات:

   از آنجاییکه ممکن است بعضی از واژگان  بیمه ای که در این مقاله استفاده شده است ، برای خوانندگان محترم نامانوس باشد و یا درک متفاوتی از آن داشته باشند لذا بمنظور تعریف واحد و درک مشترک از واژگان مذکور ،  بطور اجمال تعریف شده اند.

1) بیمه گر: یک شرکت بیمه است كه در مقابل دريافت حق بيمه ، پرداخت سرمايه بيمه و اندوخته را در صورت فوت يا حيات بيمه شده تعهد مي نمايد.

2)بیمه گذار: شخص حقيقي و يا حقوقي است كه تقاضاي بيمه و يا پيشنهاد بيمه را تنظيم و امضاء و تسليم بيمه گر و يا نماينده مي كند و پرداخت حق بيمه را به عهده مي گيرد. 

3) بيمه شده : شخصي است كه زندگی و  يا فوت  او  ، موضوع بيمه قرار مي گيرد .      

4)  ذینفع : شخص يا اشخاصي است كه به عنوان استفاده كننده از سرمايه بيمه توسط بيمه گذار در زمان حيات و  در موقع انعقاد قرارداد تعيين مي شوند .

5) حق بیمه : حق بيمه مبلغی است كه بيمه گذار در قبال اجراي تعهدات بيمه گر مي پردازد.

 6) بازخرید : راهي است براي پايان دادن به قرارداد بيمه عمر قبل از موعد سررسید بیمه نامه.

 7)   مشارکت در منافع : درصدي از سود منافع حاصل ازسرمایه گذاری های بيمه های زندگی است كه شرکت های بیمه علاوه بر اندوخته تعهد شده ، به بيمه گذاران خود  پرداخت می کنند .

8)      بیمه مستمری : مبلغی است که بطور اقساط مساوی در صورت حيات بيمه شده در انقضاء مدت تعيين شده براي مدت معینی و يا مادام العمر به بيمه شده پرداخت می گردد . 

9)      سرمایه بیمه: مبلغی است که در صورت فوت بیمه شده به استفاده کننده پرداخت می شود. 

10)   اندوخته بیمه: مبلغ پس اندازی بیمه گذاراست که طبق جدول ضمیمه بیمه نامه ، ازپایان سال اول بیمه نامه تشکیل و درصورت تقاضای بیمه گذار قابل پرداخت می باشد. 

11)   بیماری های سخت (امراض خاص): عبارت است از ابتلا بیمه شده به بيماريهاي سكته قلبي، سكته مغزي، سرطان ، پيوند اعضاء‌ و جراحي عروق كرونری. 

12)   نقص عضو : عبارت است از قطع ، تغییر شکل و از دست دادن توانایی یکی از اعضای بدن بیمه شده 

13)   حادثه: وقوع یک واقعه ناگهانی و ناشی از یک عامل خارجی که منجر به فوت ویا نقص عضو گردد. 

14)   معافیت از پرداخت حق بیمه: وضیعتی که بیمه گذار بدلیل شرایط جسمی بیمه شده ، از ادامه پرداخت حق بیمه معاف می گردد.

الف : مزایای کلی بیمه عمر جامع

1-                 پوشش های انعطاف پذیر: 

      با بیمه نامه عمر جامع علاوه بر پوشش های متنوع بیمه ای برای بیمه شده ، بیمه گذار می تواند متناسب با شرایط ، نیاز ، تورم و قدرت خریدخود ، میزان سرمایه انواع پوشش های بیمه ای خود  و همچنین اندوخته بیمه نامه را افزایش و یا کاهش  دهد و آنرا متعادل سازد.

2-                حق بیمه های انعطاف پذیر: 

    در بیمه جامع عمر بیمه گذار می تواند نحوه پرداخت حق بیمه را  بشرح زیر  انتخاب و شرایط آنرا در طول مدت بیمه تغییر دهد.

-       پرداخت ثابت

-       پرداخت افزایشی (صعودی) 

-       پرداخت یکجا در شروع بیمه 

-       پرداخت ثابت  + پرداخت یکجا در طول مدت بیمه 

-       پرداخت افزایشی + پرداخت یکجا در طول مدت بیمه 

-       عدم پرداخت موقت وحفظ پوشش های بیمه ای 

           در پرداخت  حق بیمه بصورت ثابت و افزایشی بیمه گذار می تواند علاوه بر پرداخت      سالانه ، حق بیمه خود را بصورت ماهانه ، سه ماهه و شش ماهه  نیز پرداخت نماید.

3-              طراحی انعطاف پذیر: 

   نحوه انتخاب سرمایه بیمه در بیمه جامع عمر ، امکان افزایش و کاهش آن در مقایسه با بخش پس اندازی و امکان ایجاد توازن وتعادل بین دو بخش (بخش سرمایه گذاری و بخش پوشش های بیمه ای ) در طول مدت بیمه ، از مزیت های این بیمه نامه است.

4-              پوشش های جامع بیمه ای: 

   بیمه نامه جامع عمر ، همانگونه که از نامش پیداست ، جامع پوشش های متنوع بیمه ای است که در بیمه نامه های سنتی قابل ارائه نبوده است. وهمچنین ساختار بیمه نامه بگونه ای است که امکان اضافه نمودن پوشش های بیمه ای که در آینده نیز ممکن است ارائه شود ، وجود دارد.

ب: مزایای سرمایه گذاری:

• تشکیل اندوخته ای قابل توجه در انقضای مدت  بيمه نامه ویا زمان مورد نظر .

   

•  تضمین سود سرمايه گذاري در بلند مدت فراتر از بانک ها و سایر موسسات پولی و اعتباری: 

   

   شرکت های بیمه طبق مقررات جاری نرخ بهره فنی بیمه های عمر و پس انداز را تا ده سال 15 درصد و ده سال به بالا را ده درصد منظور می کنند ، در حالیکه حداکثر مدت تضمین شده  سود بلند مدت بانکها 5 سال محاسبه می گردد. 

• پرداخت وام از محل اندوخته به بیمه شده بعد از 2 سال: 

   

   پس از گذشت 2 سال از شروع بیمه نامه ، بیمه گذار می تواند جهت رفع مشکلات مالی  از محل بیمه نامه خود بدون رعایت تشریفات خاصی ، وام دریافت کند و شرایط بیمه نامه خود را نیز طبق روال جاری حفظ نماید.

•  امكان برداشت از اندوخته تعیین شده : 

   

   پس از گذشت 3 سال از شروع بیمه کذار می تواند بخشی از اندوخته خود را برای رفع مشکلات مالی احتمالی  و یا سرمایه گذاری در جای دیگر و با بازده بهتر برداشت نماید. 

• پرداخت سود مشاركت در منافع: 

   

   شرکت های بیمه بموجب آیین نامه های موجود مکلفند علاوه بر اندوخته پایان مدت ، چنانچه از محل سرمایه گذاری های اندوخته بیمه نامه ها سود بیشتری حاصل نمایند ، بیمه گذاران خود را در سود مذکور بمیزان 90 درصد آن شریک کنند و هنگام پرداخت اندوخته پایان دوره مبلغ سود مذکور را نیز بهمراه آن بپردازند. 

ج: مزایا و پوشش های بیمه ای

   دربیمه نامه جامع عمر در صورت وقوع هریک از خطرات تحت پوشش ، بیمه گر تعهدات مشروح زیر را بعمل خواهد آورد. 

1-     بیمه خطر فوت = پرداخت سرمايه بيمه خطر فوت  به استفاده كنندگان در صورت فوت بيمه شده بصورت يكجا يا بصورت مستمري (علاوه براندوخته بيمه نامه). 

2-     بیمه امراض خاص = پرداخت هزينه هاي درمان بيماريهاي خاص شامل : سكته قلبي، سكته مغزي، سرطان ، پيوند اعضاء‌ و جراحي عروق كرونری. 

3- بیمه حوادث = پرداخت سرمايه بيمه فوت ناشي از حادثه بیمه شده از یک  تا  چهار برابر سرمايه بيمه عمر (علاوه بر اندوخته و سرمایه خطر فوت ). 

4- بیمه معافیت = معافيت از ادامه پرداخت حق بيمه درصورت از كارافتادگي كامل و دائم ناشي از حادثه و نیز بیماری . 

5- بیمه نقص عضو = پرداخت سرمايه بيمه تعیین شده  درصورت نقص عضو وازكارافتادگي كامل و دائم ناشي از حادثه . 

علاوه بر آن امكان حفظ پوشش هاي بيمه اي درصورت عدم ادامه پرداخت حق بيمه (از محل اندوخته) نیز وجود دارد. 

د- سایر مزایا ی بیمه جامع عمر

• بهره مندي از معافيت هاي مالياتي بشرح زیر: 

   

1- معاف بودن سرمايه بيمه عمر از ماليات بردرآمد: سرمايه قابل پرداخت شركت هاي بيمه به  بيمه شدگان بيمه هاي عمر به موجب ماده 136 قانون مالياتهاي مستقيم به شرح زير از ماليات معاف است .

ماده 136 : وجوه پرداختي بابت بيمه عمر از طرف موسسات بيمه كه به موجب قراردادهاي منعقده عايد مي شود از پرداخت ماليات معاف است .

2- حق بيمه هاي پرداختي بيمه شدگان بيمه عمر از درآمد مشمول ماليات بيمه شدگان طبق ماده 137 قانون مالياتهاي مستقيم كسر مي گردد .

ماده 137 : هزينه هاي درماني پرداختي هر مودي بابت معالجه خود يا همسر و يا اولاد و پدر و مادر و برادر و خواهر تحت تكفل در يكسال مالياتي...همچنين حق بيمه پرداختي هر شخص حقيقي به موسسات بيمه ايراني بابت بيمه عمر از درآمد مشمول مودي كسر مي گردد .

3- حق بيمه عمر كاركنان موسسات و سازمانها بعنوان هزينه هاي قابل قبول در تعيين ماليات بردرآمد آنان قابل قبول مي باشد .

ماده 148 : هزينه هايي كه حائز شرايط مذكور در ماده فوق (هزينه هاي قابل قبول براي تشخيص درآمد مشمول ماليات طبق ماده 147 )

بند ج : هزينه هاي بهداشتي و درماني و وجوه پرداختي بابت بيمه هاي بهداشتي و عمر و حوادث كاركنان .

4- تعلق نگرفتن ماليات بر ارث به سرمايه بيمه عمر طبق ماده 24 قانون مالياتهاي مستقيم.

ماده 24 : اموال زير از شمول ماليات اين فصل خارج است .

1- وجوه بازنشستگي و وظيفه و پس انداز خدمت و بيمه هاي اجتماعي و نيزوجوه پرداختي توسط بيمه يا بيمه گذار و يا كارفرما از قبيل بيمه عمر ، خسارت فوت و همچنين ديه و يا مانند آنها حسب مورد كه يكجا و يا بطور مستمر به ورثه متوفي پرداخت مي گردد .

• امكان پرداخت حق بيمه به روش هاي دلخواه (يكجا ، ساليانه و اقساط : ششماهه، سه ماهه و ماهانه.) 

   

• انتخاب سرمايه بيمه نامه طبق نظر بيمه گذار. 

   

• امكان افزايش سرمايه بيمه براي جبران اثرات تورم و كاهش قدرت خريد بيمه. 

   

• امکان دریافت اندوخته به صورت يكجا و امکان تبدیل اندوخته بیمه نامه به بیمه نامه مستمری . 

   

 همچنين سرمايه بيمه عمر از طرف طلب كاران قابل توقيف نيست .

مدت بیمه نامه  : 

   مدت بیمه نامه عمر جامع معمولا از 5 تا 20 سال در نظر گرفته می شود.البته امکان اینکه بیمه گذار زودتر از 5 سال نیز به بیمه نامه خاتمه دهد وجود دارد لیکن بابت  بخش سرمایه گذاری بیمه نامه  منفعتی عاید او نخواهد شد. با توجه ویژگی خاص این بیمه نامه ، مدت بیمه نامه در حق بیمه پرداختی بیمه گذار تاثیری نخواهد داشت واز این لحاظ تفاوتی بین بیمه نامه 15 و 20 سال وبالاتر در مبلغ اندوخته قابل دریافت در سالهای کمتر از 15 و20  سال وجود نخواهد داشت ، بهمین دلیل وبدلایل زیر توصیه می شود بیمه گذاران محترم بیمه نامه خود را  طولانی مدت انتخاب نماید.

 1-اگر بیمه گذار بیمه نامه 5 ساله خریداری نماید و بعد از 5 سال بخواهد آنرا ادامه دهد باید آزمایشات پزشکی احتمالی مورد نیاز بیمه گر را انجام دهد.

2-در صورت تغییر نرخ و شرایط بیمه گر، نرخ و شرایط بیمه نامه جدید نیز طبق شرایط روز منظور خواهد شد.

سرمایه بیمه :

   سرمایه بیمه : در بیمه عمر جامع علاوه بر پرداخت اندوخته ،  در صورت وقوع خطرات تحت پوشش ،سرمایه بیمه زندگی و پوشش های تکمیلی  بشرح زیر پرداخت می گردد.

1-            سرمایه بیمه زندگی: سرمایه مذکور با انتخاب بیمه شده از 10 تا 30 برابر حق بیمه سالانه پرداختی بیمه گذار متغیر و حداکثر ،یک میلیارد ريال است.

2-                 سرمایه فوت ناشی از حادثه: سرمایه مذکور از یک تا 4 برابر بیمه خطر بیمه زندگی  خواهد بود. 

3-            سرمایه بیمه بیماری های سخت : حداکثر سرمایه ویا مبلغ قابل پرداخت در این پوشش 30 درصد سرمایه بیمه زندگی (بند 1 )می باشد. 

4-                 سرمایه بیمه نقص عضو : حداکثر سرمایه این بیمه نیز تا سقف 50 درصد بیمه زندگی( بند 1 )است. 

سن بیمه شده :

    در بیمه عمر جامع همه افراد از بدو تولد تا سن 70 سالگی  می توانند تحت پوشش بیمه نامه قرارگیرند ، اما بدلیل تنوع پوشش های بیمه ای محدویت های سنی خاصی دربعضی از پوشش ها لحاظ می گردد . بعنوان نمونه پوشش بیماریهای سخت حداکثر تا سن 60 سالگی قابل استفاده می باشد.

روش های پرداخت حق بیمه :

   روش  محاسبه پرداخت حق بیمه در بیمه های زندگی در ایران در حال حاضر به دو روش اصلی و فرعی  بشرح زیر انجام می شود:

1-پرداخت یکجا در ابتدا : در این روش بیمه گذار کل حق بیمه خود را یکجا پرداخت می کند و از تخفیف های ویژه ای نیز برخوردار می شود.

2-روش پرداخت سالانه :در این روش پرداخت بیمه گذار حق بیمه هرسال خود را در ابتدای سال پرداخت می کند.همچنین بیمه گذارمی تواند حق بیمه سالانه خود را بصورت ماهانه، سه ماهه، و شش ماهه نیز پرداخت نماید .بدیهی است  در صورت انتخاب روشهای پرداخت مذکور بیمه گذار باید بابت تقسیط حق بیمه نیز مبلغی را، اضافه بر حق بیمه، پرداخت نماید. 

علاوه بر این ، در روش پرداخت سالانه ، می توان حق بیمه را بصورت ثابت و یا افزایشی نیز پرداخت نمود. در بیمه نامه عمر جامع امکان بهره مندی از دو روش فوق (سالانه و یکجا ) نیز وجود دارد.

تعدیل بیمه نامه :

   با توجه به ماهیت بیمه جامع عمر و دارا بودن امکان انعطاف در شرایط آن ، بیمه گذار می تواند حق بیمه و سرمایه بیمه زندگی و اندوخته خود را در طول مدت بیمه با توجه به شرایط زندگی و نیاز خود ویا نرخ تورم تغییر دهد. بیمه گذار می تواند یک بیمه نامه  با شرایط زیر خریداری کند و هر زمان که خواست حق بیمه و یا سرمایه آن یا هر دو را را افزایش کاهش و یا تغییر  دهد.

-         بیمه نامه با حق بیمه و سرمایه ثابت 

-        بیمه نامه با حق بیمه افزایشی و سرمایه ثابت 

-        بیمه نامه با حق بیمه افزایشی و سرمایه افزایشی 

-        بیمه نامه با حق بیمه ثابت و سرمایه افزایشی

بازخرید بیمه نامه:

   بیمه نامه های زندگی بویژه بیمه نامه جامع عمر طولانی مدت هستند و معمولا از 5 تا 20 ساله صادر می شوند ، بنابراین چنانچه بیمه گذار ، بهر دلیل ، بخواهد به بیمه نامه خود خاتمه دهد ، در این صورت بیمه گر حق بیمه های پوشش های سنوات گذشته و هزینه های اداری مصروف را  از حق بیمه های پرداختی بیمه گذار کسر و مابه التفاوت با احتساب سود مربوط طبق جدول ضمیمه بیمه نامه  به بیمه گذار عودت می نماید.

نتیجه :

    انتظار نیست که یک باره همه مردم عزیز کشورمان صاحب بیمه نامه زندگی شوند و نیز انتظار نیست که با خرید بیمه نامه زندگی همه مشکلات آنان و اقتصاد کشور مرتفع گردد . اما با  توجه  به ویژگی های بیمه جامع عمر ، بعنوان جدیدترین دستاورد بیمه ای کشور و جامع ترین بیمه نامه زندگی و منطبق و منعطف با نیازها و انتخاب بیمه گذاران عزیز و همچنین با توجه به اجرای قانون هدفمند سازی یارانه ها  و فرصت های ایجاد شده بدنبال اجرای این قانون  ،  امید است که هموطنان عزیز با بهره گیری از مزایای این بیمه نامه  و با سازماندهی بهینه از منابع در آمدی خود  از جمله یارانه ها ، ضمن تامین آتیه ای روشن برای خود ، آرامش و آسایش  را به خانواده هدیه نمایند .

و بقول حکیم طوس:

بپوش و بنوش و ببخش و بده

برای دگر روزچیزی بنه