اگر یک خانواده سازمان یا کشور بودجه نداشته باشد با چه مشکلاتی مواجه می شود

واژه بودجه در فارسی از زبان فرانسه اقتباس شده و در فرانسه نیز از زبان انگلیسی اقتباس شده است. علت این امر آن است که رویه تنظیم بودجه و به تصویب رساندن آن در پارلمان ابتدا از کشور انگلستان شروع شده است .

  واژه بوژت (Bouget) یک واژه فرانسه قدیم است و به کیف چرمی اطلاق می شده است که وجوه نقد را در آن نگهداری می کردند. بدین جهت ابتدا کیف چرمی که محتوی صورت مخارج و درآمدهای دولت انگلیس بوده و وزیر دارای انگلیس آن را با خود به پارلمان می آورده و صورت های مخارج و درآمدهای مملکتی را از آن کیف خارج کرده و برای تصویب به پارلمان عرضه می داشته است در انگلیس budjet نامیده می شد. بتدریج معنی اصطلاح بودجه از خود کیف تبدیل به محتویات آن شد.

  بعداً که به تدریج صورت های مزبور در یک صورت واحد گنجانده شده است، این صورت بنام باجت در انگلیس و بودجه در فرانسه نامیده شده و در سایر زبانها نیز همین کلمه بکار برده شد.

  بودجه به معنای تخصصی و کاربردی :

  بودجه برنامه مالی و اجرایی دولت است که برای یکسال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سایر مناطع تامین اعتبار و برآورد هزینه ها برای انجام عملیاتی که منجربه نیل به سیاست های و اهداف پیش بینی شده در برنامه توسعه تهیه می شود و شامل اجزای زیر است :

  - بودجه عمومی دولت

  - بودجه شرکت های دولتی – بانک ها و سایر موسسات وابسته

  * بودجه یک سند مالی ، اجرایی و برنامه ای است و بودجه ریزی همانند برنامه ریزی است و مراحل چهارگانه مذکور را در کوتاه مدت می گذارند.

  * یعنی برنامه ریزی کوتاه مدت ( در طول یکسال ) چون نظام مالی کشور یکساله است.

  * برنامه به خودی خود قابلیت اجرایی ندارد بلکه به موجب قانون، سالیانه و دقیق شده و سپس قابل اجرا می باشد.

  اهمیت بودجه

  بودجه بندی اهداف و کاربردهای مختلف در تنظیم ، تصویب ، اجرا و کنترل سیاست های دولت دارد. در مرحله اول ، بودجه چارچوبی را برای تنظیم سیاست های دولت فراهم می کند و فعالیتهای مختلف برای رسیدن به اهداف توسعه و تقسیم این فعالیت ها بین دستگاههای اجرایی تعیین می شود . در مرحله تصویب، بودجه، وسیله کنترل قانونی است. در مرحله اجرا ، بودجه بندی راهنمای مدیران در اجرای سیاست های تدوین شده است و در نهایت بودجه بندی مهم ترین ابزار کنترل و نظارت بر عملکرد دولت محسوب می شود. بنابراین اهداف و مقاصد بودجه بندی را می توان به شرح زیر بیان کرد:

  1- بودجه وسیله ای برای تدوین و تنظیم برنامه های دولت است .

  2- بودجه وسیله تحصیل مجوز قانونی برای فعالیت های دولت است .

  3- بودجه راهنمای اجرای سیاست های دولت است .

  4- بودجه قوی ترین وسیله کنترل قوه مجریه توسط قوه مقننه و وسیله آگاهی و اطمینان مردم از مصرف صحیح و قانونی منابع و وجوه عمومی است .

  به طور کلی این هزینه ها در سه دسته کلی قرار می‌گیرند:

  - هزینه‌ای (جاری)

  - طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای ( عمرانی )

  - بازپرداخت بدهی‌ها و تعهدات دولت

  قانون بودجه مانند هر قانون دیگر به وسیله رئیس دولت به سازمان و دستگاه های مربوط ابلاغ می شود. در هریک از وزارتخانه ها، سازمان ها و دستگاه ها نیز بودجه مربوط به تفکیک وتناسب و به وسیله دفتر بودجه به مراکز هزینه ابلاغ می شود.

  بودجه ریزی :

  بودجه ریزی فرایندی است سازمان یافته برای اجرای برنامه در کوتاه مدت.

  فرایند بودجه ریزی شامل مراحل زیر می باشد:

  1- تهیه و تدوین بودجه

  2- تصویب بودجه

  3- اجرای بودجه

  4- نظارت ( فاقد ارزشیابی و اصلاح می باشد)

مشکلات نداشتن بودجه :

اما نکته مهم این است که کسری بودجه باید پدیده ای باشد که هدایتگر آن دولت بوده و هدف رسیدن به برخی متغیرهای دیگر از جمله رشد اقتصادی باشد در غیر این صورت و با وقوع کسری بودجه و پولی کردن تأمین آن حتماً به پدیده مخرب تر دیگری به نام تورم برخواهیم خورد.

برای مثال در کشورهایی مانند فنلاند، فرانسه، ایتالیا و یا انگلستان با وجود این که از نسبت کسری بودجه بالایی برخوردارند، اما نرخ تورم در آنها بسیار پایین است.از سوی دیگر در برخی دیگر از کشورها از جمله شیلی و مکزیک هرچند در برخی سالها با مازاد بودجه مواجه بوده اند اما نرخ تورمهای دو رقمی را تجربه کرده اند.

در کنار این کشورها باید به کشورهایی مانند رومانی و ترکیه اشاره کرد که با وجود کسری بودجه با تورم های بالایی مواجه بوده اند.اما کشور ما در بین این تقسیم بندی در گروه سوم قرار گرفته است. به عبارت دیگر وقوع کسری بودجه در ایران بلافاصله تأثیر خود را بر روی تورم به جای گذاشته است.