علت های خشک شدن دریاچه ارومیه

چند عامل اصلی در این رابطه وجود دارد، یکی بحث یک دهه خشک سالی مستمر که در حوزه داشتیم که این عامل میزان آبهای سطحی حوزه را به شدت کاهش داده است و طبق بررسی های انجام شده حدود 60 درصد عامل در نتیجه این مسئله بوده است و مابقی، عوامل انسانی بوده است، عواملی نظیر ساخت و ساز آبی سدها در سطح حوزه، بهره برداری های مستقیم از سطح حوزه ،برداشتهای مجاز و غیر مستقیم از سطح حوزه.

بنابر این فقط یک عامل به تنهایی نبوده است و مجموعه ای از عوامل باعث ایجاد خشک شدن بخشی از دریاچه ارومیه شدند که 60 درصد آن مربوط به عوامل خشکسالی بوده و بقیه آن هم عوامل انسانی سطح حوزه بوده است که قسمتی از آن مربوط به بهره برداری ها و قسمتی هم مربوط به سازه ها و سدهایی که آب را کنترل می کردند بوده است، البته صحن سدها طبق بررسی مشترکی که با وزارت نیرو انجام شده بسیار کم بوده است در حد 5 الی 6 درصد ولی بهره برداری یکی از عوامل اصلی و تاثیرگذار بوده است.

از جمله زیان های روند خشک شدن این دریاچه برای محیط زیست منطقه چیست؟

یک نوع از زیان ها، زیانهای تنوع زیستی است، به هر حال پرنده هایی که به منطقه می آمدند و زاد آوری می کردند ،الان تعداد جمعیت آنها کاهش پیدا کرده است.همچنین به دلیل شور شدن دریاچه و افزایش شوری آن جمعیت آرتمیا هم به شدت کاهش پیدا کرده است.دریاچه ارومیه دومین دریاچه آب شور جهان بوده است که با این شوری هایی که در حال حاضر به شوری حد اشباع، بیش از 330 گرم در لیتر رسیده است، متاسفانه حدس می زنیم شاید به مقام اول رسیده باشیم.و نوع دیگر زیانها اقتصادی است.

به هر حال پهنه های نمکی که در اطراف دریاچه ایجاد می شود به تدریج با خشک شدن و با وزش بادی که وجود دارد باعث پخش شدن نمک در منطقه می شود و پخش شدن نمک هم باعث شور شدن خاک های حاصلخیز کشاورزی منطقه می شود و از آنجا که استانهای آذربایجان شرقی و غربی، استانهای کشاورزی محسوب می شوند و تولیدات گیاهی زیادی دارند این خطر وجود دارد که اگر این روند ادامه پیدا کند و در بلند مدت باقی بماند بر روی محصولات کشاورزی و گیاهان تاثیر گذار باشد که در نتیجه باعث تهدید معیشت مردم خواهد بود.

راهکارها

یکی از راهکارهای اصلی، بحث مدیریت آب در سطح حوزه است، اینکه ما آب را به گونه ای مدیریت کنیم و آبی که دریاچه نیاز دارد و مشخص شده است، دریاچه به آن برسد.نیاز آبی که برای دریاچه ارومیه محاسبه شده و در هیات دولت به تصویب رسیده است سالانه سه و یک دهم میلیارد متر مکعب است و این تصمیم به عنوان یک مصوبه وجود دارد.

راهکارهای برون رفت از شرایط کنونی در غالب برنامه جامع مدیریت دریاچه ارومیه تشکیل شده است که توسط سازمان محیط زیست و با همکاری سایر دستگاهها در غالب طرح حفاظت از تالاب های ایران نوشته شده است و در حال حاضر یک ستاد ملی برای اجرای برنامه مدیریت وجود دارد که به تصویب هیات دولت نیز رسیده است.