سد سفیدرود

سد سفیدرود، یا سد منجیل، سدی است که در محل پیوستن دو رود قزل‌اوزن و شاهرود در نزدیکی منجیل ساخته شده است و برای تنظیم آب این دو رود برای کشاورزی در دشت گیلان و نیز تولید برق به کار می رود.

نام
این سد در هنگام ساخت و اوایل دوره بهره‌برداری به سد سفیدرود معروف بود. ار سال ۱۳۴۶ آن را سد شهبانو فرح نامیدند.. ار ۱۳۵۷ تاکنون به سد منجیل معروف است.
تاریخچه
کار ساخت این سد از ۱۳۳۵ شروع شد و در سال ۱۳۴۰ به پایان رسید. بهره‌برداری از سد در سال ۱۳۴۱ آغاز شد. ارتفاع سد از کف رودخانه ۹۲ متر و طول تاج آن ۴۲۵ متر است. سد سفیدرود پنج واحد تولید برق دارد که در مجموع بیش از ۸۷ مگاوات برق تولید می‌کند.
رسوب‌گیری
سد سفیدرود یکی از رسوب‌گیرترین سدهای جهان است. اکنون بیش از نیمی از ظرفیت سد را رسوبات پر کرده است. از سال ۱۳۵۹ تاکنون عملیات شاس و تغییر زمان‌بندی پر و خالی کردن سد برای رفع این مشکل به کار گرفته شده است. همچنین احداث چند سد انحرافی برای رسوب‌گیری آب رودهای شاهرود و قزل‌اوزن در دست اقدام است.
انباشته شدن رسوبات در درياچه سدها يكي از بزرگترين مشكلاتي است كه در مورد سدهاي تمامي دنيا وجود دارد، كمااينكه حجم بسيار بزرگي از درياچه سد س فيدرود توسط رسوبات دو رودخانه قزل اوزن و شاهرود اشغال گرديده و بيش از ۴۰ درصد از حجم مفيد درياچه كاسته شده است . در حال حاضر از روش رسوبات زدايي براي خارج ساختن رسوبات سد سفيدرود استفاده مي شود . اين روش علاوه بر مشكلاتي از قبيل افت سطح آب، لغزشي توده اي رس وبات به جلوي دريچه هاي سد، فرسايش ديواره دريچه هاي پائيني سد و از بين رفتن تعداد زيادي ماهي، مشكل عدم تخليه رسوبات انتهايي درياچه را نيز به همراه دارد . چنانچه اين رسوبات به روش لايروبي توسط ماشين آلات سنگين تخليه گردد، علاوه بر كاستن از حجم عظيم رسوبات در طول درياچه و افزايش حجم مفيد كل سد، مي توان از آنها بعنوان ماده خام در صنعت آجر، كاشي و سفال استفاده نمود . بخصوص اينكه خاك رس مناسب جهت آجرسازي در استان گيلان بسيار محدود بوده و نيازهاي اين استان از تهران و تاكستان تأمين مي شود. بدين منظور از پنج محل مخت لف درهر دو شاخة درياچه سد از رسوبات نمونه برداري بعمل آمد . بررسيهاي كاني شناسي ، آزمايشهاي شيميايي و فيزيكي بر روي نمونه هاي خاك شامل شناسايي كاني هاي تشكيل دهنده توسط تجزيه XRD ومطالعه ميكروسكپي، تعيين PH، اكسيدهاي متشكله رسوبات و ميزان نمكهاي محلول آن ها به روش تجزيه شيميايي، تغييرات افت وزني توسط دستگاه TG، تعيين وزن مخصوص، دانه بندي ذرات، هم ارز مخروط پيرومتريك ، سطح ويژه و اندازه گيري حدود آتربرگ انجام شد . مقاومت خمشي ، جذب آب و انقباض نمونه هاي آحر ساخته شده با رسوبات در دماهاي مختلفاندازه گيري شد . ميزان انقباض پخت و خشك ،مقاومت فشاري و جذب آب آجر ساخته شده با نمونه هاي رسوبات تعيين شد . نتايج آزمايشهاي انجام شده بويژه مقاومت فشاري و جذب آب نشان داد آجرهاي تهيه شده در مقايسه با ويژگيهاي استاندارد از كيفيت بالايي برخوردار اند . لذا پيشنهاد مي شود از رسوبات سدسفيدرود در محلهاي مناسب توصيه شده جهت ساخت آجر وسفال استفاده شود .