روش های پیشگیری از گاز گرفتگی و مسمومیت با مونوکسید کربن و ویژگی های وسایل گاز سوز

دود ناشی از آتش‌سوزی‌ها و یا گاز متصاعد شده از احتراق ناقص سوخت‌های فسیلی مثل نفت، گازوئیل، گاز، ذغال و چوب، تولید گازی می‌نماید به نام گاز مونوکسیدکربن که استنشاق آن، حتی به مدت دو الی سه دقیقه،‌ موجب مسمومیت با این گاز می‌گردد.

افراد بر اثر استنشاق دود ناشی از آتش‌سوزی در فضای بسته در ظرف دو الی سه دقیقه مصدوم و دچار مسمومیت شدید با این گاز گشته که اگر سریعا اقدامات امداد و نجات صورت نگیرد منجر به مرگ وی خواهد شد. سوخت ناقص وسایل گرمازایی که با سوخت فسیلی کار می‌کنند یا سوزاندن ذغال چوب در محیط‌های بسته مثل اتاق،‌ چادر، کانکس و گاراژ با تولید این گاز (CO) به تدریج موجب مسمومیت افراد درون آن گشته و در صورت ادامه این وضعیت موجب مرگ آنان خواهد شد. نظر به اینکه گاز مونوکسیدکربن گازی است بی‌بو، بی‌رنگ و بی‌مزه تولید آن در محیط بسته چندان قابل تشخیص نیست و به تدریج که غلظت آن بالا می‌رود ابتدا فرد دچار سردرد، تهوع و استفراغ و ضعف در توانایی حرکتی می‌گردد و به دنبال آن گیجی و بی‌حالی رخ داده به طوری که قربانی قادر به حرکت و فرار از محیط نمی‌باشد و به زودی در اغماء فرو رفته،‌ مرگ فرا می‌رسد.

این مراحل به خصوص وقتی که فرد یا افراد در خواب می‌باشد بدون اینکه بفهمند ادامه می‌یابد به طوری که همه ساله عده زیادی از این طریق جان خود را از دست می‌دهند. با توجه به خطرات بسیار زیاد این گاز و فراوانی احتمال وقوع آن جهت پیشگیری توصیه‌های زیر را به دقت مورد توجه قرار داده و بکار بندید.

توصیه‌های ایمنی جهت پیشگیری از مسمومیت با دود و گاز مونوکسیدکربن

1 - هنگام نصب هرگونه وسیله گرمازا و حرارتی ابتدا از صحت و درست نصب شدن آن طبق دستورالعمل کارخانه سازنده وسیله اطمینان حاصل کنند.

2 – از سوزاندن ذغال چوب در داخل خانه، گاراژ، چادر و کانکس خودداری کنید.

3 – از تغییر خودسرانه وسایل گرمازای سوختی بپرهیزید.

4 – از به‌کار بردن وسایلی مانند بخاری نفتی، چراغ خوراک‌پزی نفتی، گاز پیک‌نیک و غیره برای گرم‌کردن خانه اجتناب نمایید و در صورت استفاده مطمئن شوید هوای آزاد از خارج به داخل خانه جریان دارد.

5- هنگام استفاده از وسایل گرما زای سوختنی مطمئن شوید که از دودکش مناسب برای آن استفاده کنید

6- هرگز از وسایل گرمازای سوختنی بدون دودکش در اتاق در بسته یا بدون پنجره به خصوص در زمانی که افراد منزل در آن می خوابند استفاده نکنید.

7- از بکار گیری وسایل گرمازای گازوئیلی در داخل خانه بپرهیزید.

8- همواره مراقب تهویه کافی جریان هوا در داخل خانه باشید.

9- بازدید سالانه وسایل گرمازای سوختنی قبل از فصل سرما توسط افراد حرفه ای ضروری است.

علائم مسمومیت و اقدامات درمانی

علائم ابتدایی مسمومیت با دود گاز مونواکسید کربن سر درد، خستگی، تهوع و استفراغ، تنگی نفس می باشد که اگر ادامه داشته ضعف و بی حالی و گیجی و سرانجام اغما و مرگ فرا می رسد لذا به محض بروز علائم فوق اقدامات زیر را انجام دهید:

فورا وسیله گرم زا را خاموش کنید

در و پنجره های خانه را باز کنید

سریعا از محل نظر دور شوید

کمک های اولیه را برای افرادی که دچار علائم شدید هستند انجام دهید

استفاده از کپسول‌ها در صورت در دسترس بودن بسیار مفید خواهد بود

با اطلاع به مراکز کمک رسانی مثل آتش نشانی و اورژانس از طریق تلفن سریعا اقدام به انتقال مصدوم به اولین مرکز درمانی نمایید.

ویژگی های وسایل گاز سوز

برای پیشگیری از این حوادث لازم است به نکات ذیل توجه جدی مبذول گردد:

۱. هر وسیله گازسوز باید مجهز به دودکش سالم و مجزا باشد.

۲. در انتهای دودکش باید کلاهک تعبیه و به‌نحوی محکم گردد که در اثر وزش باد از جای کنده نشود.

۳. دودکش سالیانه باید بازدید گردد تا در صورت گرفتگی مجرا یا مسدود شدن انتهای آن و یا افتادن کلاهک رفع عیب گردد.

۴. شعله وسایل گازسوز کنترل گردد که به‌صورت یکنواخت و با رنگ آبی بسوزد، در غیر این صورت حتماً به سرویس کار مجرب مراجعه نمایند تا شعله را تنظیم و سایر عیوب احتمالی را نیز رفع نماید.

۵. هوای مورد نیاز برای سوختن هر وسیله گازسوز باید به‌حد کافی تأمین گردد. در نزدیکی آبگرمکن و بخاری‌های گازسوز باید روزنه یا پنجره‌ای باز باشد و یا از طریق زیر درها جریان هوای لازم تأمین گردد. درهای آهنی یا چوبی که کاملاً بسته و فاقد هرگونه درز یا منفذی برای عبور هوا می‌باشد، تاکنون حوادث فاجعه‌باری آفریده‌اند.

۶. اتصالات دودکش و قطعات آن کنترل شود که کاملاً درگیر بوده و درز یا روزنه‌ای که گازهای سوخته و سمی را به داخل اتاق یا حمام هدایت کند نداشته باشد.

۷. نصب آبگرمکن گازسوز در حمام، رخت‌کن و حتی در مجاورت می‌تواند بسیار خطرناک باشد و به‌همین دلیل ممنوع گردیده است.

۸. در صورتی‌که در محل استفاده از وسیله گازسوز دچار سوزش چشم، سردرد یا سرگیجه می‌شوید، نسبت به آن بی‌تفاوت نمانده و حتماً درصدد رفع فوری مشکل پیش آمده باشید، این مشکل می‌تواند ناشی از عدم تنظیم مشعل یا کثیف بودن آن، گرفتگی دودکش و یا نرسیدن هوای کافی به شعله باشد.