در شیرهٔ گوارشی معده، اسید وجود دارد. این اسید معمولا آسیبی به دیوارهٔ معده
نمی رساند؛ اما گاهی باعث ایجاد زخم هایی در معده می شود. تحقیق کنید برای پیشگیری
از زخم معده چه مواردی را باید رعایت کنید.

پاسخ  :

چندین مکانیسم حفاظتی از هضم دیواره معده توسط شیره معده جلوگیری می کنند. سلول های مخاط معده یک ماده قلیایی ترشح می کنند که دیواره معده را پوشانده و اسیدیته شیره معده را خنثی می کند.

علاوه بر آن سلول های پوشاننده، خیلی محکم به یکدیگر چسبیده اند و از نفوذ شیره معده به میان سلول ها و به بافت های زیرین خود جلوگیری می کنند و اگر این سلول ها آسیب ببینند، سریعا جایگزین می شوند.

در واقع حدود نیم میلیون سلول در هر دقیقه ریخته و جایگزین می شوند. با توجه به توضیحات بالا اگر معده مدت زیادی خالی باشد و یا غذاهای اسیدی بیش از اندازه مصرف شود واکنش های دفاعی معده در مقابل شیره اسیدی معده دوام نیاورده و باعث زخم شده دیواره داخلی معده می گردد.

از راه های پیشگیری عبارتند از: جلوگیری از استعمال دخانیات-اجتناب از هیجانات و عوامل استرس زا-پرهیز از پرخوری و گرسنگی طولانی.

علل ایجاد زخم معده وراه های پیشگیری ان

در گذشته های نه چندان دور تصور می شد شیوه زندگی مانند علاقه زیاد به غذاهای پرادویه یا شغل های استرس زا، ریشه زخم معده هستند اما امروزه پزشکان دریافتند که علت اصلی زخم معده، استرس یا رژیم غذایی نیست بلکه آلوده شدن به باکتری خاصی به نام هلیکوباکتر پیلوری علت اصلی آن است.شاید خود هلیکوباکتر عامل ایجاد زخم نباشد، اما التهاب لایه آستری معده که توسط هلیکوباکتر ایجاد می شود، زمینه ساز بروز زخم یا حتی ایجاد سرطان معده می باشد. زخمهای معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام می یابند، بیشتر احتمال بدخیمی دارند و اغلب همراه با التهاب معده ( گاستریت ) هستند. 

این باکتری در بزاق وجود دارد و از طریق استفاده از قاشق و چنگال فرد آلوده یا خوردن غذای نیمه کاره دیگران منتقل می شود. 

علائم ایجاد زخم معده

علائم زخم معده

رایج ترین علائم زخم معده، درد سوزشی که از جناغ سینه تا بالای ناف می تواند احساس شود. درد با حالت سوزش، سوراخ شدن یا سائیده شدن به مدت 30 دقیقه تا 3 ساعت ایجاد می شود و اکثراً به صورت سوزش سردل و سوء هاضمه می باشد و در ناحیه بالای شکم یا زیر قفسه سینه وجود دارد گاهی در شب فرد را از خواب بیدار می نماید درد در زخم معده با خوردن غذا بیشتر می شود لذا افرادی که زخم معده دارند لاغر می شوند. ولی در زخم دوازدهه ممکن است افزایش وزن ایجاد شود زیرا افراد برای کاهش درد، بیشتر می خورند. وجود خون در مدفوع، استفراغ مکرر و کم خونی از دیگر علائم است. گاهی در افراد مسن و دیابتی زخم معده بدون علامت است و ممکن است این افراد با خونریزی مراجعه نمایند.

علائم زخم معده و نشانه های آن در موارد کمتر :

* بالا آوردن خون، که با رنگ قرمز یا سیاه مشخص می شود.

* وجود خون تیره رنگ در مدفوع یا قیری شدن مدفوع

* حالت تهوع یا استفراغ

* کاهش وزن بدون دلیل

* تغییر اشتها که فرد باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کند. البته باید دقت داشت که هر دردی زخم معده نیست. مهم ترین بیماری که علائم مشابه زخم معده دارد حمله قلبی است لذا از خود درمانی جدا بپرهیزید.

روش تشخیص زخم معده

برای شناخت دقیق عامل ایجادکننده زخم معده می بایست بیوپسی (نمونه برداری) کاملی از زخم مخاط معده صورت پذیرد. بیوپسی در هنگام خونریزی معده به سبب حضور خون، انجام ناپذیر یا سخت می باشد.علایم بیماری درد ناحیه فوقانی شکم (اپی گاستر) و سوزش سردل، سوء هاضمه، و وجود خون در مدفوع می باشد .اکثر زخمها کوچک هستند (با قطر کمتر از 2 سانتیمتر) .پراکندگی زخمهای پپتیک معده معمولاً در آنتر (ابتدای معده) است.

عوامل بیماری زخم معده

برخی از داروها مانند آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و برخی داروهای درمان کننده بیماری آرتریت (درد و ورم مفاصل) ازجمله این داروهاست که می توانند باعث زخم معده شوند به همین علت باید از مصرف هرگونه دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

مصرف سیگار و الکل هم از دیگر علل زخم معده است.

مصرف داروهای ورم مفاصل (آرتروز)، ایبوپروفن، آسپیرین و الکل لایه مخاطی معده را در برخی نقاط تخریب کرده و همین امر سبب زخم شدن دیواره معده می گردد. عواملی همچون کورتیکواستروئیدها، سیگار کشیدن و استرس موجب تشدید دردهای معده می گردند.
در کسانی که قبلا دچار زخم معده بوده اند، استفاده از روش آندوسکوپی یا رادیولوژی و در کنار آنها تست سرولوژی برای شناخت هلیکوباکتر الزامی است.

درمان زخم معده

متداول ترین نوع درمانی که امروزه تجویز می شود، استفاده از سه نوع دارو به مدت یک هفته می باشد. دو تا از این داروها، آنتی بیوتیک می باشند و داروی سومی، یک داروی متوقف کننده قوی ترشح اسید معده (مثل اومپرازول) می باشد.
اکثر درمان هایی که امروزه برای از بین بردن عفونت هلیکوباکترپیلوری به کار می روند، بی خطر هستند و فقط ممکن است مشکلات جزئی ایجاد نمایند، اما بعضی از آنتی بیوتیک ها می توانند باعث تهوع، استفراغ و یا اسهال شوند. خیلی به ندرت ممکن است فردی که عفونت هلیکوباکترپیلوری در او ریشه کن شده است، دوباره به این عفونت دچار شود.
اگر بعد از درمان موفقیت آمیز هلیکوباکترپیلوری، علایم بیماری باز هم باقی ماندند، ممکن است این علایم به چیز دیگری مربوط باشند.
اما همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.

عادتهای غذائی و رفتاری برای پیشگیری از بروز زخم معده

غذا به میزان کم بخورید و بسیار بجوید تا میزانی که غذا در دهان تبدیل به مایعی رقیق شود.
خوردن و نوشیدن بسیار داغ و  سرد.
غصّه و عصبانیّت و هر نوع مشغله ناسالم باطنی پرهیز کنید.
از کشیدن سیگار اکیدن پرهیز کنید.
اگر برنج مصرف شود، به مقدار اندک و کاملاً پخته و بدون چربی باشد.
هیچ گاه معده را خالی نگذارید همیشه غذا را در پنج وعده ولی به مقدار کم مصرف کنید.
همراه غذا حتما ًروزانه یک عدد پیاز خام متوسط ( یا پیاز تر را بمقدار لازم ) مصرف کنید.
گوشت ها را بیشترآب پز و کباب شده مصرف کنید ( گوشت قرمز یا سفید ).
چای پررنگ و داغ  و جوشیده را مصرف نکنید، از مصرف قهوه، کاکائو، شکلات و نوشابه گازدار به شدت بپرهیزید.
ترشیجات و مواد شور ( خیارشور و ... ) مصرف نکنید.
روزانه حتماً  از شیر کم چربی استفاده کنید.
از مصرف فلفل و ادویه جات تند مثل زنجبیل، میخک و خردل پرهیز جدی داشته باشید.
از نوشابه های گازدار و کنسروها ( مخصوصاً کنسرو ماهی ) خودداری کنید.
هر یک ساعت یک لیوان آب معمولی بنوشید.
سوسیس و کالباس و فست فود مصرف نکنید.
خوردن نان سنگک یا هر نانی که حجیم بوده و یا غیر برشته است اجتناب کنید.