موضوع :

نقش ورزش از لخاظ فکری ، جسمی ، و رفتار اجتماعی

استاد راهنما : جناب آقای مولوی

تهیه کننده : سعیده سلیمانی

پیشگفتار

ورزش یکی از فعالیتهای مهم انسانی است و تقریبا هیچ جامعه ی بشری را، با هر درجه ای از پیشرفت یا عقب ماندگی، نمی توان یافت که در آن ،ورزش به گنه ای وجود نداشته باشد.بشر در طی اعصار و تمدن های گوناگون خود، با این پدیده آشنائی داشته است، هرچند عملکرد و رویکرد تمدن های مختلف، به ورزش یکسان نبوده است.مثلا توجه تمدن ها به این پدیده انگیزه ی نظامی – دفاعی یا توسعه طلبانه – داشته اند. برخی دیگر تنها به منظور پر کردن اوقات فراغت و به عنوان یک تفریح به آن روی آورده اند و در پاره ای از تمدن ها هم به عنوان شیوه ای تربیتی به کار گرفته شده است.

این مقاله در واقع کوششی است برای روشن ساختن نقش ورزش در ریشه فکری، جسمی و رفتار اجتماعی افراد نه به منظور بالا بردن سطح اطلاعات خواننده و خوشحالم که حال در اختیار شما خواننده محترم قرار گرفته است.

همانطور که با ورزشقدرت جسمانی خود را افزایش می دهید،قوای روحانی تان را هم تهیه و تقویت کنید. همان گونه که می کوشید جسمتان قوی باشد بکوشید که روحتان هم قوی باشد.

                                                                                      امام خمینی(ره)

جوانان ورزش و سیاست

در هر جامعه مهمترین رکن را جوانان  هستند و فعالیتهای اجتماعی را این قشر به عهده دارند. بنابراین نقش جوانان را در امر ورزش و فعالیت های جسمی و در نتیجه ایجاد روحیه مناسب و شاداب در آنها نادیده گرفت. جوانان امید جامعه خویش و ابزارتان برای تحقق بخشیدن به پیشرفت از طریق برنامه های بلند پروازانه توسعه هستند. جوانان بدون در نظر گرفتن حد و مرزی و بی آنکه انتظار این یا نفع مادی داشته باشند بی دریغ بذل و بخشش و فداکاری میکنند. دلیل این امر آن است که مرحله جوانی از ویژگی آرمان گرائی  و روحیه عصیان و شورش ها اوضاع نادرست یا فاسد و بر این عمیق به دگرگون ساختن جامعه در راستای بهینه سازی آن برخوردار است و این خود از جوانان نیروی بزرگ قابل ملاحظه ای در سطح سیاسی، به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تغییر و پیشرفت اجتماعی میسازد.

از نقطه نظر بیولوژِکی، جوانی مرحله ای است سر شار از حیات و نیرو و نشاط در زندگی انسان .در این مرحله انسان بیشتر به فکر خود است تا به فکر خواسته ها و مشکلات عمومی اجتماعی بودن از طریق فعالیتهائی که هدف تقویت پختگی و ارزش و اعتبار اجتماعی را دنبال میکند، در راه خود شکوفائی میکوشد و برای این که خود را به دیگران بیاوراند در صورتی که تشویق شود غالبا از نفع مادی چشم پوشی میکند.باید  دانست که این نیازهای روانی-اجتماعی جوانان چه بسا که انگیزه اساسی در ورای بسیاری از فعالیتهای ویژه جوانان و در راس آنها ورزش و تفریح میباشد.

مجموعه این ویژگی ها جوان را به استوانه ملت وپشتوانه رهبران سیاسی در ایجاد تغییرات مطلوب اجتماعی و فرهنگی تبدیل میکند. به همین دلیل است که دولتها به ورزش توجه و عنایت مضاعف نشان میدهند و در صورتی که به این امر توجه نشود نسل جوان را در معرض عوامل ویرانگری میبرند که ازهرسوآنان را آماج حملات تباه کننده خود قرار میدهند و برای جامعه جوانان بی هویت از خود بیش و فاقد تعلق به جا میگزارد.

اعتقاد به سودمندی فعالیت بدنی در رشد فکری و جسمی

ایده سودمندی فعالیت بدنی هرگز کنار گذاشته نشده است و پیوسته به صورتی اصلاح شده باز میگردد.در ابتدای قرن 20 این عقیده را پیدا کردند که فعالیت بدنی (ورزش) وضع ریه ها را بهبود میبخشد و به مبارزه با بیماری سل میپردازد و در نتیجه فعالیت بدنی طول عمر را افزایش میدهد. این ایده را تکذیب کردند اما بار دیگرهمان ایده این بار در ارتباط با افزایش نسبی بیماریهای قلبی عروقی، به  صورت تاثیر مثبت فعالیت های بدنی روی قلب ظاهر شد و متعاقبا تحقیقات متعددی در راستای اثباط وجود رابطه میان فعالیت بدنی منظم و کاهش خطر سکته قلبی در محیط های فرهنگی مساعد به ورزش به ویژه ورزش پیاده روی صورت گرفت که عموم مردم و بخش قابل ملاحضه ای از بدنه پزشکی به اثرات مثبت ورزش روی سلامت جسمانی باور دارند – در سال 1984 یک متخصص قلب و عروق آمریکائی به نام«هانری سولومون» در صدد بر می آید خصلت افسانه ای این نسبت کمی را نشان دهد. – باور به کارائی بدنی مثبت ورزش روی افراد اگر فقط پزشکان از آن حمایت میکردند دوام نمی آورد. این باور در عرف عام و در تجربه ذهنی اهل ورزش ریشه دارد.

ورزشکار پس از یک جلسه حرکات بدنی نیرو بخش، مفرح، با هیجان عضلانی و پوستی احساس میکند به بدن در نفس خویش میلط است. این تجربه در میان تعداد کثیری از افراد مشترک است و ایده ای که به موجب آن ورزش اثرات سودمندس دارد و به صورت یک باور، از طرف بخش بزرگی از افکار عمومی پذیرفته شده است – جنبش سوسیالیسم از همان آغاز قرن بیستم از تز حق استراحت حین کار و نیز از اوقات فراغت ورزشی کارگر دفاع میکند، با این استدلال که ورزش اثرات ترمیمی دارد و به کارگر اجازه میدهد تا تعادل جسمانی و روانی مختل شده در اثر کار را باز یابد – ورزش یک کار مجازی است  یک   ویژگی    جبران اثرات کار عادی است.

بدن انسان برای این که بتواند نقش خود را به طور موثر در زندگی ایفا کند و به طور مداوم انرژی لازم را در اختیار داشته تا بتواند وظایف خود را به نحو احسنت انجام دهد باید از آمادگی جسمانی مطلوب برخوردار باشد.

میزان توانائی و کارآئی بدن بستگی دارد به میزان رشد ماهیچه ها و آمادگی آنها. تمرینات مداوم و منظم باعث رشد عضلات میشودو آمادگی جسمانی به عوامل مختلف بستگی دارد به عنوان مثال: شکل ظاهری بدن، کیفیت مواد غذائی مورد مصرف، سلامت عمومی بدن، خواب و استراحت و فارغ بودن از فشارهای عصبی و روحی زندگی  و ... .چهار عاملی که در زیر می آید نقش مهم تری را نسبت به عوامل ذکر شده در بالا دارد که عبارتند از: قدرت عضلانی، استقامت عضلانی،انعطافپذیری عضلانی و استقامت قلبی و ریوی.

اگر رشد عضلات و قدرت بدنی انسان در حدی باشد که بتواند به طور موثر و مفید به فعالیت بپردازد، میتوان گفت که او فردی سالم بوده و از آمادگی جسمانی لازم برخوردار است. هنگامی که حرف از آمادگی جسمانی به میان میآید، مقصود از آن داشتن چنان قلب و عروق خونی و ریه هائی است که بتواند وظائف خود را به بهترین نحو ممکن انجام دهند. البته پیدا کردن آمادگی جسمانی در افراد مختلف باید به سبکی خاص صورت پذیرد،  یعنی باید ورزش متناسب با سن و توانائی جسمی را یافت و به آن عمل نمود.

این ها باعث نوعی برتری در افراد میشوند. برتری جسمی افرادی که به طور مداوم و مستمر در بازیها و فعالیتهای ورزشی شرکت میکنند، معمولا در شخصیت افراد اثر دارد که این خود یکی از مهمترین دلایل برای شکوفا کردن استعدادهای درونی و قابلیتهای افراد از طریق ورزش وبه دست آوردن قدرت بدنی و سلامت جسمی است.

اگرچه ورزش  به شکوفا کردن استعدادهای درونی و انسجام بخشیدن به فکر انسانها کمک میکند، اما بیشتر باعث خوش فرم شدن بدن و یا به عبارت دیگر مانع مانع بد شکل شدن جسم میشود به طوری که ذیچارد مویکاتیر و جان کامیفوس معتقدند که::« تربیت بدنی بیش از هر چیز برای تامین سلامت، تناسب اندام و آرامش فکری و روحی-روانی در نظر گرفته شده است. »

به طور کلی میخواهیم بگوئیم که ورزش در زیبا ساختن شکل کلی افراد جامعه و حرکات آنها کمک میکند که در امیدواری افراد جامعه موثر است.

میتوان گفت که ورزش قادر است فکر زیبای دوستی و قدرت درک و تشخیص زیبائی را در افراد ایجاد و تقویت نماید و از این عامل قوی در ناکامی ها، نامرادیها و شکستهای زندگی به سود خود استفاده نماید و راهبری برای زیبائی ها و نوآوری ها و امیدی برای نوآوری های جسمی و روحی در برخورد با جهان و اجتماع باشد.

نتیجه گیری:

ورزش میتواند از لحاظ فکری  و جسمی برای بدن هم سودمند باشد و هم مضر که همان اثرات مثبت و منفی است که ورزش روی افراد میگذار. اثرات مثبت ورزش روی افرادبر روی شخصیت آنها،خویشتن داری، عزت نفس،برون گرائی و در شکوفائی استعدادها و کسب توان رهبری میباشد.

اثر ورزش بر روی شخصیت افراد یکی رایجترین هاست که از راههای گوناگون تاثیر میگذارد، یکی از آن موارد برد و باخت است. چنین تاثیراتی ممکن است موقتی یا دائمی باشند و احتمالا در مورد افراد جوان بیش از افراد مسن موثر است. افراد جوان دارای غرور و اخلاق مطرح شدن هستند و چون تازه به بلوغ فکری و جسمی رسیده اند هر برد و باختی در آنها تاثیر به سزائی دارد ولی در افراد مسن به دلیل تجربه و کامل بودن شخصیت برد یا باخت تاثیر مثبت یا منفی زیادی در آنها ندارد.

ورزش در رفتار اجتماعی

ورزش در جامعه یک فعالیت جسمی و برای بعضی از افراد نوعی غایش است. در مصاحبه های تلویزیونی که از مردم دیده میشود عده ای به این دلیل خود را ورزشکار میدانند که برای ساعات فراغت در روزهای تعطیل آخر هفته به تماشای مسابقات ورزشی می پردازند و عده ای به سوی ورزش کشیده میشوند زیرا ورزش را به عنوان وسیله ای برای کسب مقام و داشتن اندام جسمی متعادل و سرگرمی و تفریح و برای شکل دادن شخصیت خود میدانند. که البته ورزش را نباید وسیله ای برای تفریح یا رقابت یا کسب مقام بالا دانست بلکه ورزش قدمی بالاتر از اینهاست.

اهداف عمده ورزش در تاریخ زندگی انسان عبارت است از حفظ سلامت،تعمیم بهداشت،رشد و تقویت قوای جسمانی،آمادگی برای فعالیتهای دفاعی،کسب شادابی و نشاط و میل به موفقیت در وظائف حرفه ای و شغلی. اهداف فوق تا به امروز با مختصر تغییری در نزد اکثریت جوامع بشری است و بر حسب ضرورت به یک یا چند هدف تاکید بیشتری به عمل می آید.

در زندگی فردی و اجتماعی بسیاری از ملتها و جوامع امروز جهان تربیت بدنی و ورزش بخش مهمی از برنامه های کلی تربیت کودکان و نوجوانان به حساب می آید و امروز ملل مختلف به طرح و تنظیم برنامه های ورزشی و تربیت بدنی می پردازند که در زندگی خانوادگی و آموزشگاهی نسلهای حال و آینده خود قرار میدهند.

محیط ورزشی یک محیط سالم تربیتی استزیرا عامل همسازی و جذب و باعث پختگی و بلوغ جسمانی می شود. مهمترین عامل موثر در شرکت مردم و اجتماعی شدن ورزش عبارت است از: آگاهی اجتماعی به اهمیت ورزش و آگاهی نهادهای اجتماعی از نقشی که ورزش میتواند در تمرین، فرهنگ و پیشرفت جامعه خود ایفا کند.

یکی دیگر از عوامل موثر ورزش در اجتماع همکاری و تعاون است. فعالیتهای ورزشی شرایط و موقعیتهای بسیار ارزنده ای برای تحقق همکاری و حس تعاون در بازیکنان فراهم می آورد و روی هم رفته ثمره ورزش تعاون و همیاری از یک سو و همکاری گروهی از سوی دیگر است که باعث پشتیبانی و کمک افراد به یکدیگر میشود و عوامل موثر که در رفتار اجتماعی فرد و ورزشکار دیده میشود یکی مدارا کردن و گذشت در برابر ناملایمات دیگران و تسلیم شدن و میانجیگری و دیگری داوری میان دعوا میباشد.

نتیجه گیری:

          ورزش در اجتماع، تعامل میان انسان ها را بیشتر میکند و باعث تقویت قوای معنوی و اعتماد به نفس و جرات و کاهش اضطراب و استرس و تکمیل شخصیت و قدرت جسمی و روحی میشود. ولی به نظر من درست یا نادرست ورزش در رفتار اجتماعی افراد اثرات منفی هم به جای می گذارد،مثلا گاهی باعث افزایش اضطراب و استرس و سلب اعتماد به نفس در افراد هم میشود. پس نباید گفت که ورزش برای همه مفید است و باعث تقویت قوای جسمی و روحی میشود.

منابع

تازه های علوم ورزشی، نویسنده: موریس تونس،  مترجم: دکتر شکوه نوابی نژاد

جامعه شناسی ورزشی، نویسنده: ژاک دوفرانس، مترجم: عبدالحسین نیک گهر

ورزش و جامعه، نویسنده: امین انورالخولی، مترجم: حمیدرضا شیخی

فیزیلوژی ورزشی، نویسنده: اسکات – ک.پاونر،

    ادوارد-ت.هاولی، مترجم: دکتر بختیار

تربیت بدنی عمومی، نویسنده: دکتر مهدی نمازی زاده

اصول و مبانی تربیت بدنی و ورزش، نویسنده: احمد آذربانی و رضا کلانتری

مقدمه ای بر جامعه شناسی ورزش،  نویسنده: دکتر بیژن رحمانی