تولید مثل

مقدمه

گذشته از هر نوع تولید مثلی که جانوران ممکن است داشته باشند تولیدمثل گامتیک در همه آنها انجام می‌شود. جنسها عموما جدا از هم هستند اما هرمافرودیسمهم بخصوص میان جانوران ساکن و کم تحرک معمول است. دستگاه تولید مثل شامل بیضه یاتخمدان یا بطورکلی گناد است و مجراهایی که این اندامها را به خارج از بدن مربوطمی‌سازند نیز معمولا وجود دارند. گامت سازی باتقسیممیوز همراه است، اسپرم و تخمک تنها نماینده مرحله هاپلوئید دور زندگی دیپلونتیکاست. از تخمک لقاح یافته جنینی پدید می‌آید که یا مستقیما به فرد بالغ تبدیل می‌شودیا چنان که معمول‌تر است ابتدا به صورت لارو درمی‌آید و سپس به مرحله بلوغ می‌رسد.

غدد جنسی نر

غدد جنسی در جنس مذکر غدد Mixed مخلوط بوده و هم ترشحات درونریز و هم ترشحات برون ریز دارند. ترشحات درون ریزشان هورمونهای جنسی و ترشحات برونریز سلول جنسی یااسپرماست. غده مسئول بیضه‌ها هستند که درداخل کیسه‌ای قرار گرفته‌اند. رویه خارجی بیضه‌ها را غشای سختی به نام تونیکاآلبوژینا Tonica Albogina احاطه کرده است و استحاطه‌هایی را درون بیضه‌ها فرستاده وآن را به محفظه‌هایی به ناملوبولکه هرلوبولهر دو نوع ترشحات رادارد تقسیم می‌کند. تعداد لوبولها در حدود 250-300 لوبول می‌باشد.
در فضاهایبین لوبولی سلولهای لایدیک ، عصب ورگخونی وجود دارد که سلولهای لایدیک 20% غده را تشکیل می‌دهند و وظیفه ترشحهورمون جنسی نر را بر عهده دارد در هر بیضه 900 - 700 لوله سمنی‌فر وجود دارد که بهتولید اسپرم اشتغال دارند.
لوله‌های سمنی‌فر ، لوله‌های نسبتا درزی به شکل u می‌باشند یعنی ابتدا و انتهایشان به یک جا (نسبت بیضه) ختم می‌شود و سپس وارد شبکهتور مانندی می‌شود که Rtetetestis یا شبکه تورینه‌ای نامیده می‌شود شبکه تورینه‌ایهم بهاپیدیدممنتهی می‌شود و آن هم بهنوبه خود بهکانال دفرانختم می‌شودانتهای کانال دفران ناحیه گشاد شده‌ای است کهآمپولنامیده می‌شود. از آمپول کانال دفران مجرایباریکی جدا می‌شود که مجرای انزالی گفته می‌شود. مجرای انزالی به مجرای پیشابراهیمنتهی می‌شود در این حوالی غدد ضمیمه دستگاه تناسلی مرد قرار دارد.
کیسه‌هایمنی در طرفین آمپول کانال دفران قرار داشته و ترشحات خود را به داخل آن می‌ریزند ودر اطراف مجرای انزالی غدد پروستات قرار گرفته است که ترشحات خود را به مجرایانزالی می‌ریزند. غدد کوپر غددی هستند که ترشحات خود را به مجرای پیشابراه واردمی‌کنند. اسپرم‌های ساخته شده در لوله‌های سمنی‌فر این مراحل را طی می‌کنند بافتزمینه‌ای یا همبند هم دارای نقش حمایتی بوده و هم توسط سلولهای لایدیک به ترشحهورمون جنسی‌نر اشتغال دارند.

سلول جنسی نر

سلول جنسی در لوله‌های سمنی‌فر تولید می‌شود. در جدارلوله‌های سمنی‌فر دو سری سلول وجود دارد یک سری بزرگ و کشیده‌اندسرتولیهستند و نقش بسیار مهمی در اسپرم سازیدارند ولی خودشان اسپرم ساز نیستند و سلولهای کوچک دیگری به نام اسپرماتوگونی بکاراسپرم ساز مشغولند که سر و هسته این سلولها در خارجی‌ترین لایه اسپرماتوگونی A نامیده می‌شود.

مرحله اسپرماتوژنز یا میتوز

در سلولهای اسپرماتوگونی تقسیمات میتوزی انجامگرفته و اسپرماتیت تولید می‌شود و تولید سلولهای A₄ , A₃ A₂ , A₁ می‌کند و A₄یک بار دیگر تقسیم میتوزیانجام می‌دهد و سلولهای حاصل را سلولهای بینابینی گویند سلولهای بینابینی نیز بهطریقمیتوز تقسیم و اسپرماتوگونی B را می‌سازند. اسپرماتوگونی B با تقسیم میتوزی خوداسپرماتوسیت اولیه را تولید می‌کند.

مرحله میوز

اسپرماتیت اولیه با تقسیم میتوزی به اسپرماتوسیت ثانویه تبدیلمی‌شود و آن هم با تقسیم دوم میتوزی به اسپرماتید تبدیل می‌شود و به این ترتیب ازهر اسپرماتوسیت اولیه 4 اسپرماتید تولید می‌شود.

تغییر شکل اسپرماتید به اسپرم

در این مرحله بدون اینکه تقسیمی انجاممی‌شود اسپرماتیدها به اسپرم تغییر شکل که این مرحله را اسپرماتوژنز نیز می‌نامند.

خصوصیات اسپرم

ماده کروماتین درون اسپرماتید فشرده شده است روی آن نیزکلاهک آکروزومی وجود دارد که در داخل کلاهک آکروزمی دو تا آنزیم مهم به نامهایهیالورونید و اروزومال وجود دارد. در گردن اسپرم نیزمیتوکندری فراوانی دیده می‌شود. دم اسپرم نیز در حقیقت یک آکسونیم یا یک تاژک است که ازاپیدیدم بالغ شده و می‌توانند تحرک داشته و در ارتفاع و در لقاح شرکت کنند همچنیناین اسپرم‌ها باید ظرفیت یا بن شوند عاملی که مانع ظرفی یا بن اسپرم می‌شود PH اسیدی است. PH حداقل باید 6.5 شود تا اسپرم ظرفیت یابی شوند.

در چه شرایطییک بارور نیست؟ 40% عدم باروری‌ها مربوط به مردان می‌باشد. در هر سی‌سی از مایع منیمرد باید 20 میلیون اسپرم وجود داشته باشد وی تا 180 میلیون اسپرم هم می‌تواند موجبباروری شود. در ضمن اسپرم‌ها باید شکل و حرکت درستی داشته باشند. حداقل 60% اسپرم‌ها باید شکل طبیعی داشته باشند و نیز 60% از این تعداد باید حرکت طبیعی داشتهباشند.

غدد جنسی مونث

غدد تولید مثلی جنس مونث ،تخمدانها می‌باشند که مانند غدد جنسی مذکر Mixed یا مختلط هستند یعنی هم ترشحات درون ریزهستند که عبارت است از هرمونهای جنسی و هم دارای ترشحات برون ریز که عبارت است ازسلولهای جنسی. تخمدانها غددی بادامی شکل هستند در گلن در مجاورت قسمت شیپوریلوله‌های فالوپ واقع شده‌اند تخمدانها مانند بیضه‌ها از غشای نسبتا سفتی پوشیدهشده‌اند که تونیکا آلبوژینا نام دارد و در زیر این غشا دو بخش می‌توان تشخیصداد.قشر یا کورتکس و مغز یا مدولا. مدولا فاقد فولیکول بوده و فولیکولها درکورتکسواقع شده‌اند سلولهای جنسی مونث که ادوگونی خوانده می‌شوند مشابهاسپرماتوگونی در لوله‌های اسپرم ساز می‌بلشند.

تفاوت عملکرد اسپرماتوگونی و اووگونی

اسپرماتوگونی‌ها در زمان بلوغ فعالمی‌شوند و تا آخر عمر به فعالیت خود ادامه می‌دهند ولی اووگونی‌ها از دوران جنینیشروع به تقسیم می‌کنند و روند تقسیم مانند نحوه تقسیم درجنینمذکر می‌باشد. بطوری که ابتدا تقسیممیتوز انجام می‌گیرد پس از تقسیمات میوز ، اووسیت اولیه حاصل می‌شود سپس اووسیتوارد مرحله میوزی می‌شود که این مرحله نیمه کاره متوقف می‌گردد. و در زمان بلوغ اینتقسیمات ادامه می‌یابند.

در این حین که سلولها تقسیمات را انجام می‌دهند یکسری سلولها از بافت همبند اولیه تخمدان جدا شده و اووسیت را احاطه می‌کنند کهسلولهای گرانولوزا نامیده می‌شوند. و این سلولها وظفه تغذیه اووسیت را بر عهدهدارند. برخلاف جنس مذکر که صدها میلیون سلول جنسی در لقاح شرکت می‌کنند در جنس مونثهر ماه فقط یک سلول جنینی به تکامل می‌رسد بنابراین در طیدوران باروری (از بلوغ تا یائسگی حدود 400عدد از فولیکولها به تکامل می‌رسند و بالغ می‌شوند. بقیه فولیکولها در تولید هرمونشرکت می‌کنند.

تفاوت عملکرد هورمونها در جنس مذکر و مونث

در جنس مونث بر خلاف جنس مذکرایجاد صفات جنسی اولیه دردوران جنینیوجود هورمونهای جنینی مونث لازمنیست ولی در نوزاد پسر برای بروز این صفات حضورهورمون تستوسترونضروری است.

وقایع یک دوره جنسی زن

دوران یک سیکل جنسی بطور معمول 28 روز می‌باشد ولیبطور معمول می‌تواند از 21 تا 45 روز تفاوت کند ولی در یک فرد این دوره باید ثابتباشد. تخمک گذاری 14 روز قبل از اتمام دوره خواهدبود این وقایع تحت تنظیم هرمونهای مترشحه از هیپوفیز پیشین (LH , FSH) می‌باشد. هرمون LH موجب تکمیل تقسیم اووسیت شده و تقسیم او میوزی که در دوران جنینی نیمهکاره رها شده در اووسیت اولیه انجام شده و تولید اووسیت ثانویه و جسم قطبی اولیهمی‌باشد. اووسیت ثانویه بلافاصله دومین تقسیم میوزی خود را شروع می‌کند اما درمرحله متافاز متوقف می‌گردد و در این حالت ازتخمدان دفع می‌گردد اگر عمل لقاح بااسپرمانجام بگیرد دومین تقسیم میتوزی تکمیلمی‌شود و تخمک بالغ و دومین گویچه تولید خواهد شد در غیر این صورت به همین حالتدژنره خواهد شد و دفع خواهد گردید.

تخمک گذاری

کپسول تخمدان غشای سفتی است بنابراین فولیکولهای رشد کرده بهکپسول فشار وارد می‌کنند و موجب دژنره شدن این منطقه می‌گردند و به کمک کلاژناز اینمنطقه پاره شده و اووسیت از تخمدان خارج می‌شود و تخمک گذاری آغاز می‌شود تخمک ازطریق قسمت شیپوری لوله‌ها رحم و ضربانات منظم آن وارد لوله‌های رحمی می‌گردد.

مراحل بعد از تخمک گذاری

بعد از تخمک گذاری غدد اندومتر رحم و غدد موجوددر لوله‌های فالوپ ترشحاتی را آغاز می‌کنند که حاوی مواد غذایی از قبیل قند وکلسیم می‌باشد این ترشحات برای دو سری سلول لازم می‌باشد یکی اسپرم‌ها دیگری سلول تخم. پساز لقاح بین تخمک و اسپرم انجام شد سلول تخم تشکیل می‌گردد که شروع به تقسیم می‌کندتا به بلاستوسیت تبدیل شود زمان لازم برای رسیدن بلاستوسیت به رحم 4 - 3 روز است وزمان لازم برای لانه گزینی تخم نیز 4 - 3 روز است سپس 8 - 7 روز بعد از تشکیل تخملانه گزینی آغاز می‌شود و در این مدت سلول تخم مدام تکثیر می‌شود و نیاز به تغذیهدارد که از این ترشحات تامین می‌شود.

مراحل بعد از تخمک گذاری

بعد از تخمک گذاری غدد اندومتر رحم و غدد موجوددر لوله‌های فالوپ ترشحاتی را آغاز می‌کنند که حاوی مواد غذایی از قبیل قند وکلسیم می‌باشد این ترشحات برای دو سری سلول لازم می‌باشد یکی اسپرم‌ها دیگری سلول تخم. پساز لقاح بین تخمک و اسپرم انجام شد سلول تخم تشکیل می‌گردد که شروع به تقسیم می‌کندتا به بلاستوسیت تبدیل شود زمان لازم برای رسیدن بلاستوسیت به رحم 4 - 3 روز است وزمان لازم برای لانه گزینی تخم نیز 4 - 3 روز است سپس 8 - 7 روز بعد از تشکیل تخملانه گزینی آغاز می‌شود و در این مدت سلول تخم مدام تکثیر می‌شود و نیاز به تغذیهدارد که از این ترشحات تامین می‌شود.

لقاح

لقاح به جریانی گفته می‌شود که طی آن اسپرم باید از غشای اووسیت عبورکرده و به داخل تخمک نفوذ کند. عبور اسپرم با خروج آنزیم‌های آکروزومی و حرکات دماسپرم عمل می‌گردد. به نظر می‌رسد که غشای سیتوپلاسمی اسپرم و اووسیت به یکدیگرمی‌چسبند و سپس در محل چسبندگی غشا از بین رفته و معبری برای ورود اسپرم فراهممی‌شود لذا غشا پلاسمای اسپرم در خارج از اووسیت باقی مانده و فقط سر و دم آن واردتخمک می‌شود. امروزه به خوبی شناخته شده که طبقه شفاف اطراف اووسیت دارایرسپتورهایی برای اسپرم می‌باشد که این رسپتورها برای هر گونه اختصاصی می‌باشند و بههمین دلیل ترکیب اسپرم و اوول دو گونه مختلف در شرایط طبیعی عملی نیست.

نتایج لقاح

1. سلولهای هاپلوئیدی که قادر به ادامه حیات نمی‌باشند (تخمک اسپرم) در اثر لقاحسلول دیپلوئیدی را بوجود می‌آورند که دارای قدرت تکثیر و ادمه حیاتمی‌باشد.
2. جنسیت جنین از نظر ژنتیکی در همین مرحله تعیین می‌گردد و بطوری که اگر اسپرمحاوی کروموزوم Y با اووسیت ترکیب شود تخم حاصله جنین مذکر بوجود خواهد آورد و اگراسپرم حاوی کروموزوم X با اووسیت ترکیب شود جنین حاصله مونث خواهد بود

یکی از اساسی ترین هدفهای تمام موجودات زنده، تولید مثل است. تولید مثل به سلول کمک می‌کند جمعیت گونه خود را افزایش دهد و امکان رقابت بیشتری داشته باشد. به علاوه، تولید مثل جنسی به ایجاد تنوع ژنتیکی در یک گونه منجر می‌شود که می‌تواند در دراز مدت به سود آن تیره بینجامد.

سلولها دو نوع تولید مثل دارند، میتوز و میوز. سلولی که از تقسیم میتوز به وجود می‌آید، کاملا شبیه سلول والد است. بیشتر سلولهای بدن تقسیم میتوز انجام می‌دهند. تقسیم میوز برای تولید سلولهای جنسی (گامت) صورت می‌گیرد. سلولهای نوزاد حاصل از میوز، اطلاعات ژنتیکی متفاوتی دارند. این تقسیم به جانداران کمک می‌کند تا با شرایط محیطی مختلف وفق پیدا کنند.

سلولها مثل خیلی چیزهای دیگر پیر می‌شوند و می‌میرند. پس برای حفظ یک گونه، تولید مثل ضروری است. به همین علت، تقسیم سلولی نقش مهمی در سلامت و رشد موجودات زنده دارد. تقسیم در موجودات پرسلولی با سرعت بسیار بالایی انجام می‌شود. برای مثال در بدن شما در هر ثانیه میلیونها سلول تقسیم می‌شوند تا جایگزین سلولهای مرده گردند.

تقسیم میتوز دارای چهار مرحله است: پروفاز، متافاز، آنافاز، تلوفاز. اما پیش از شروع میتوز، سلول کلیه مواد موجود در سیتوپلاسم خود را زیاد می‌کند و برای تقسیم آماده می‌شود. این مرحله مقدماتی که طی آن سلول خود را برای تقسیم مهیا می‌کند، اینترفاز نام دارد. پس از پایان میتوز، سلول در فرآیندی به نام سیتوکنسیس به دو سلول کاملاً جدا از هم تبدیل می‌شود و به این ترتیب تقسیم کامل می‌شود. اگر دوست دارید فیلمی از مراحل بالا را مشاهده کنید، اینجا کلیک کنید.

میوز در سلولهای دیپلوئید رخ می‌دهد، یعنی سلولهایی که از هر کروموزوم یک جفت دارند. تعداد کروموزوم های این سلولها را با 2n نشان می‌دهند، مثلاً انسان 46 کروموزوم دارد، که در 23 جفت هستند، پس n=23 . وقتی میوز انجام شد، چهار سلول به وجود می‌آید که هر کدام نصف سلول اولیه کروموزوم دارند که آنها را با 1n نشان می‌دهیم. به این سلولها هاپلوئید می‌گوییم. میوز شامل دو تقسیم متوالی است. در مرحله اول یک سلول دیپلوئید به دو سلول دیپلوئید تبدیل می‌شود. در مرحله دوم، این دو سلول به چهار هاپلوئید تبدیل می‌شوند. در میوز یک نسخه برداری از DNA انجام می‌شود، ولی دو تقسیم داریم. پس هر یک از چهار سلول نهایی به اندازه نیمی از کروموزوم های یک سلول طبیعی را همراه دارند. به همین دلیل است که گاهی میوز را "تقسیم کاهشی" نیز می‌نامند.
هدف میوز افزایش تنوع ژنتیکی است. هر یک از چهار هاپلوئید حاصل، کروموزوم های متفاوتی دارند. ولی در میتوز، دو سلول با اطلاعات ژنتیکی یکسان و با تعداد کروموزوم های طبیعی به وجود می‌آید. میوز اساس تولید مثل جنسی است. میوز اسپرم ( سلول جنسی نر ) و اووم ( سلول جنسی ماده ) را به وجود می‌آورد.
از ترکیب این دو سلول، اولین سلول موجود زنده جدید شکل می‌گیرد. این کار باعث تنوع ژنتیکی می‌شود و به جانداران فرصت تکامل و سازگاری با شرایط محیطی مختلف را می‌دهد.
در زیر، مراحل مختلف میوز شرح داده شده است:

میوز 1: پروفاز اول
در پروفاز اول کروموزوم‌ها آشکار می‌شوند. با این وجود بر خلاف پروفاز در میتوز، کروموزوم‌ها به هم می‌چسبند و دسته های چهارتایی که در هر کدام از آنها دو جفت کروموزوم قرار دارد، پدید می‌آید. در این زمان کروموزوم‌ها از نقاط خاصی به هم نزدیک می‌شوند. این کار امکان آن را ایجاد می‌کند که آنها ماده ژنتیکی را با هم تبادل کنند تا ترکیب متنوع تری از داده های ژنتیکی آفریده شود.
همانند پروفاز میتوز، غشای هسته از بین می‌رود، دوک تقسیم به وسط سلول می‌آید و دسته های چهارتایی توسط کینتوکورها به رشته های دوک متصل می‌شوند.

یوز 2: متافاز اول
در متافاز اول، دسته های چهارتایی مجدداً با حرکت کینتوکورها در وسط سلول و در عرض آن آرایش پیدا می‌کنند. اما بر خلاف میتوز، کروماتیدهای نظیر از یکدیگر جدا نمی شوند

یوز 3: آنافاز اول
در این مرحله کروماتیدهایی که کروموزوم‌ها را در کنار یکدیگر نگه می‌دارند، شل می‌شوند. کروماتیدهای نظیر ( که قبلاً در دسته های چهارتایی قرار داشتند.) از هم جدا می‌شوند و به دو قطب می‌روند. چون کروموزوم های هر والد می‌توانند به هر یک از دو قطب بروند، این نیز امکان افزایش گونه گونی ژنتیکی را بیشتر می‌کند.

میوز4: تلوفاز اول
در این مرحله، کروموزوم‌ها مانند میتوز به سمت دو قطب سلول حرکت می‌کنند؛ غشای هسته مجدداً تشکیل می‌شود و دوک تقسیم متلاشی می‌شود. توجه داشته باشید که در این مرحله دو کروموزوم وجود دارد، ولی در میتوز فقط یک کروموزوم وجود دارد

یوز 5: پروفاز دوم
در میوز، سلول بدون اینکه از اینترفاز عبور کند، بلافاصله از مرحله تلوفاز اول به مرحله پروفاز دوم وارد می‌شود. در این مرحله، غشای هسته مجدداً از بین می‌رود و دوک تقسیم تشکیل میشود. پروفاز دوم شبیه پروفاز میتوز است، فقط تعداد کروموزوم‌ها در آن نصف است.

یوز 6: متافاز دوم
کروموزوم‌ها دوباره به وسط سلول می‌آید و در کنار هم در یک ردیف قرار می‌گیرند. این بار بر خلاف متافاز اول به جای دو دسته چهارتایی، دو کروموزوم داریم. برای همین کروماتیدها کاملاً از یکدیگر جدا می‌شوند.

یوز 7: آنافاز دوم
کینتوکورها به سمت قطب های سلول حرکت می‌کنند و کروماتیدهای نظیر را از هم جدا می‌کنند

یوز 8: تلوفاز دوم
کروماتیدها در دو قطب سلول رسوب می‌کنند. غشای هسته دوباره شکل می‌گیرد و دوک تقسیم از بین می‌رود. سلولها برای بار دوم تقسیم می‌شوند و چهار هاپلوئید تولید می‌شود که هر کدام نیمی از کروموزوم های قبلی را همراه دارند. برخلاف میتوز، سلولهای به وجود آمده نمی تواند مجدداً وارد اینترفاز و چرخه عادی سلولی شوند.

مادگی یا اندام گل از یک یا چند برچه بوجود می‌آید هر برچه ساختمانی همانند برگ دارد و می‌توان آن را یک برگ تغییر شکل یافته به شمار آورد.

مادگی اندام ماده گل به شمار می‌آید و ممکن است از یک یا چند برچه تشکیل شده باشد که در حالت اول آن را ساده و در حالت دوم آن را مرکب می‌نامند. در مادگی مرکب ممکن است برچه‌ها از هم جدا (آلاله و توت فرنگی) و یا باهم پیوسته باشند مثل زنبق، پامچال، اطلسی.

ساختمان مادگی

هر برچه از سه بخش تخمدان، خامه، کلاله تشیکل شده است. تخمدان بخش میان تهی است که یک یا چند خانه دارد و تعداد برچه‌های مادگی مرکب اغلب به تعداد کلاله‌ها و تعداد خانه‌های تخمدان بستگی دارد. در درون تخمدان ساختارهایی به نام تخمک پدید می‌آیند. تخمکها حامل گامتهای ماده‌اند. نحوه قرار گرفتن تخمک را در درون تخمدان تمکن می‌گویند. خامه بخش دراز و باریک برچه است که بین کلاله و تخمدان قرار دارد خامه‌ها ممکن آزاد یا به هم متصل باشند.

در این صورت در وسط ستونی که از اتحاد خامه‌ها ایجاد می‌شود یک یا چند مجرا بوجود می‌آید و این مجاری در حقیقت راه عبور لوله گرده برای رسیدن به تخمک است بخش انتهایی خامه را کلاله می‌گویند که معمولاً برجسته است و به شکلهای مختلف ظاهر می‌شود. سطح کلاله اکثرا دارای یاخته‌های کرک مانند و کوتاهی است که در جذب و نگاهداری گرده موثرند کلاله بعضی از گیاهان مایعی چسبنده و قندی بنام مایع کلاله ترشح می‌کند. در گیاهانی که گرده افشانی به‌وسیله باد انجام می‌گیرد مانند تیره گندم کلاله منشعب و کرکدار است.

 ساختار تخمک

تخمک از سه بخش تشکیل شده است.

·                     بافت خورش که تمام یاخته‌های آن مریستمی هستند.

·                     اطراف خورش دو لایه بافت به شکل غلافی به‌طرف بالا رشد می‌کند و نوک خورش را دربرمی‌گیرد و فقط سوراخ کوچکی در انتها باز می‌ماند که آنرا سفت می‌نامند. دو لایه بافت پیرامون خورش را پوسته درونی و پوسته بیرونی می‌نامند.

 جفت بندی تخمک و انواع آن

جفت بندی کناری در این جفت بندی تخمکها در سطح داخلی تخمدان قرار می‌گیرند در تخمدان لوبیا که از یک برچه تشکیل شده، تخمکها در محل اتصال دو لبه برچه قرار دارند و در بنفشه که از سه برچه تشیل شده کنار هر برچه به کنار برچه دیگر متصل می‌شود و به این ترتیب مادگی سه برچه‌ای تک‌خانه بوجود می‌آید و تخمکها در کناره تخمدان در محل اتصال برچه‌ها قرار می‌گیرند.

جفت بندی محوری در این جفت بندی کناره‌های برچه‌های تشکیل دهنده مادگی در وسط تخمدان به یکدیگر پیوسته و محور میانی تخمدان را تشکیل می‌دهند. بنابراین به تعداد برچه‌ها در داخل تخمدان حفره بوجود می‌آید. و تخمکها به صورت ردیفهایی در طول محور میانی قرار می‌گیرند، مانند گیاهان تیره سوسن.

جفت بندی مرکزی این جفت بندی در مادگیهای چند برچه و تک‌خانه پامچال وجود دارد. تخمکها بر روی ستون آزاد در مرکز تخمدان که از رشد قاعده محل اتصال برچه‌ها حاصل آمده قرار می‌گیرند، مثل فلفل سبز و انگور فرنگی.

کیسه جنینی

کیسه جنینی در داخل تخمک بوجود می‌آید قسمت اعظم تخمک جوان را بافت خورش تشکیل می‌دهد که یاخته‌های آن دیپلوئید هستند. نحوه تشکیل کیسه جنینی به این ترتیب است که ابتدا یکی از یاخته‌های بافت خورش که نزدیک سفت است بزرگ‌تر شده و به یاخته مادر مگاسپور که دیپلوئید است تبدیل می‌گردد. این یاخته با تقسیم میوزی چهار مگاسپور هاپلوئید (n کروموزومی) تولید می‌کند سه مگاسپور که به سفت نزدیکترند عموماً متلاشی می‌شوند، اما چهارمین مگاسپور که از سفت دورتر است بزرگ‌تر می‌شود و با انجام سه بار تقسیم میتوزی هشت هسته هاپلوئید تولید می‌کند.

هر هسته و مقداری از سیتوپلاسم پیرامون که یاخته را بوجود می‌آورد شش هسته با سیتوپلاسم پیرامون خود به 6 یاخته کامل و مجزا تبدیل می‌شوند. دو هسته قطبی نیز یک یاخته دوهسته‌ای (دیپلوئید) را تشکیل می‌دهند در نتیجه تعداد یاخته‌های کیسه جنینی به هفت عدد کاهش می‌یابد هفت یاخته نامهای خاص دارند. در کیسه جنینی مجاور سفت یک یاخته تخمزا همراه با دو یاخته قرینه قرار دارد هسته ثانویه تقریباً در مرکز کیسه جنینی است به یاخته‌های مادر آندوسپرم معروف است سه هسته باقیمانده که در کیسه جنینی دور از سفت قرار دارند یاخته‌های متقاطر نامیده می‌شوند. کیسه جنینی در این مرحله از رشد آماده لقاح است.

عملکرد مادگی

نقش مادگی که اندام زایای گیاه می‌باشد در تولید مثل می‌باشد و مادگی در ایجاد یاخته‌های جنسی گیاه یعنی یاخته‌های ماده نقش دارد و بطور کلی مراحل اصلی تولید مثل جنسی یعنی میوز و لقاح درون گل و به ترتیب زیر صورت می‌گیرد در اثر تقسیم، یاخته‌های نر و ماده تشکیل می‌شوند. سپس در اثر گرده افشانی لقاح صورت می‌گیرد و میوه و دانه بوجود می‌آیند. میوه و دانه رشد می‌کنند و سپس پراکنده می‌شوند با پیدایش دانه، فرآیند تولید مثل جنسی کامل می‌شود و با تشکیل جنین درون دانه نخستین مرحله از دوران زندگی گیاه جوان آغاز می‌شود.

منابع‌ 

1-     سایت دانشنامه رشد :

www.daneshnameh.roshd.ir

2-     سایت اطلاع رسانی تبیان

www.tebyan.net

3-     سایت دایرة المعارف آزاد ویکی پدیا

http://fa.wikipedia.org