تحليلي بر حضور حماس در پارلمان فلسطين و مواضع آتي آن:

در سال 1987، شيخ احمد ياسين گروه  حماس (جنبش مقاومت فلسطين)را براي مبارزه با اشغالگري اسرائيل بنياد نهاد حماس در آغاز، تنها چند عضو بيشتر نداشت كه تعدادي از آنها در زندان‌هاي اسرائيل بودند و در پايان سال 1988، اسرائيل حدود 21 تن از رهبران و كادرهاي حماس از جمله دكتر عبدالعزين الرننيسي و ابراهيم اليازوري . صالح الشحاده را بازداشت كرد كه سه تن از آنها جزء بنيانگذاران اين جنبش بودند. جنبش حماس هنوز اين ضربه را پشت‌سر نگذاشته بود كه در نيم دوم سال 1989، دومين ضربه بر او وارد شد و 260 تن از بهترين كادرها و رهبران اين جنبش و در رأس آنها شيخ احمد ياسين بازداشت شدند شيخ ياسين به حبس ابد محكوم شد. اين ضربه براي حماس كه هنوز پايگاه توده‌اي گسترده‌اي نداشت، ضربه سنگيني محسوب مي‌شد.

از اين رو مسئول دفتر سياسي جنبش موسي (ابومرزوق) كه تا آن زمان جندان شناخته شده نبود، مجبور شد به غزوه برود و پيكره سازماني جنبش را در آنجا بازسازي كند، در همانجا بود كه شاخه نظامي اين جنبش تحت عنوان گردانهاي شهيد عزالدين قسام متولد شد. از اين مرحله به بعد رويارويي جنبش حماس با نيروهاي اسرائيلي، رنگ خشونت بيشتري به خود گرفت و برخلاف رويكردهاي سازماني آزاديبخش، از ينگ به كارد و سرانجام به گلوله و بمب و انفجارها نزديك شد. سال 1990 رويارويي همه جانبه اين گروه با اشغالگران آغاز شد و ناگهان 1300 تن از كادرها و رهبران اين جنبش در كرانه باختري و غزوه دستگير شدند، رفته رفته اين جنبش حماس با شهدا و بازداشت شدگانش توانست پايگاه مردمي گسترده‌اي پيدا كند و از مساجد، دانشگاه‌ها و مدارس ، جوانان تازه نفس به اين گروه ملحق شدند كه رهبران جديدي را براي آينده حماس تشكيل داده و توانستند اين جنبش را به پيش برند.

پيمان «اسلو» علي‌رغم اين تعداد بازداشت شدگان جماس را گاهش داد ولي شرايط سخت‌تري را براي حماس پديد آورد زيرا اقدامات نظامي حماس به دليل احمال رويارويي با دولت فلسطين و تلاش حماس براي حفظ انسجام دروني، كاهش پيدا كرد و در عوض در اين مرحله هواداري از جنبش حماس همجنان روبه‌ گسرتش نهاد و علت اين موضوع از يك طرف به ادغام جنبش فتح در دولت فلسطين و كنار نهادن مبارزه مسلحانه از سور فتح ، نيز فساد حاكم بر سيستم دولت فلسطين و از طرف ديگر به عقلاانيت حماس مرتبط بود كه با وجود دستگيري تعدادي از فعالان نظامي‌اش توسط دولت فلسطين،حماس به روند روياوريي با دولت فلسطين كشيده نشد و البته بعضي از اعضا و هواداران حماس به روند رويارويي با دولت فلسطين افتادند: از جمله عبدالغزيز ارنتيسي و محمود الزهار و ابراهيم المقاده و غيره

مقاومت و مبارزه مسلحانه تا عملايت شهادت طبانه عليه رژيم صونيستي به يك اجماع دست يافتند و از اين جهت حماس كه خواهان و مدافع عمليات نظامي عليه اشغالگران بود، پايگاه مستحكمي در جامعه فلسطين به دست آورد. در اين دوره ، اسرائيلي ها از روي هيچ راهكاري براي تعقيب و ياترور يا بازداشت اعضاي حماس و حتي تخريب خانه‌هاي آنها فوگذاري نكردند. اما با اين حال برتوان، سرسختي و حضور سياسي حماس افزوده شد و البته حضور رهبراني چون شيخ احمد ياسين و عبدالعزيز الرنتيسي نقش مهمي در پيشرفت حماس ايفا كرد و بدون ترديد الرنتيسي‌ همانند شيخ احمد ياسين از جايگاه ويژه‌اي در اين ميان برخوردار بود .او زباني تند داشت و با تمام توان و بدون هيچ‌گونه ملاحظه‌كاري از مقاومت دفاع كرد، لذا الرنتيسي در بين فلسطيني‌ها و حتي كشورهاي عربي و اسلامي محبوبيت زيادي كسب كرد تا آنجا كه مجله امريكايي «تايم» در سال 2002 او را به عنوان يكي از پنج شخصيت اثرگذار بر مسائل خاورميانه انتخاب كرد. پس از آنكه كران باختري تعدادي از رهبران خود را در پي ترور يا بازداشت‌ها از دست داد، غزه جايگاهي متفاوت يافت، و بخش اعظم برخوردهاي نظامي در كرانه باختري تمركز داشت . اين تفاوت به ضعف دستگاه نظامي فلسطيني‌ها در غزه مربوط نمي‌شد بلكه به ديوار امنيتي پيرامون غزه با كمي تعداد اهدافي كه بتوان انها را مورد حمله قرار داد و نيز به شهرك‌هايي كه بتوان آنها را مورد حمله قرار داد و نيز به شهركهايي يهودي كه به دليل موانع نظامي دور از دسترس بود كه زنجيره‌اي از ترورها شروع (از سوي اسرائيل )شد تا به شيخ احمد ياسين و عبدالعزيز الرنتيسي رسيد. به گونه‌اي كه آينده حماس را در معرض خطر قرار داد ولي همچنان به راه خود ادامه داد چون بازداشت و ترور نمي‌تواند به جنبش‌هايي كه زيست‌فكري و اجتماعي نيرومندي داردند آسيب برساند، به علاوه ، با توجه به پايگاه جنبش حماس در بين جوانان كه غالباً رهبران جديدي را به ميدان مي‌آورد، به ويژه جواناني كه در دوره مقاومت و چالش هاي رودرو تربيت شده‌اند در ناز و نعمت بايد به يك عامل مهم ديگردر اين باره اشاره كرد و آن حضور بخش گسترده‌اي از از رهبران ناشناخته در سايه است. عامل ديگري كه وحدت و يكپارچگي و ادامه مبارزه حماس را را تامين مي‌كند حضور اين جنبش در خارج از فلسطين است. پس از ترور شيخ احمد ياسين و جانشين وي عبدالعزيزالرنتيسي ، رويارويي حماس و اسرائيل رنگ ديگري به خود گرفت و اين گروه در حالي كه توسط شوراي رهبري هدايت ميشد و رهب واحدي نداشت به مبارزه خود عليه دشمن ديرينه‌اش ادامه داد. خماس در تمام طول عمر خود همواره به رويارويي با اسرائيل پرداخته است، بر خلاف جنبش فتح خماس تاكنون هيچ‌گونه انعطاف‌پذيري در مقابل اسرائيل از خود نشان نداده در حاليكه محمود عباس رئيس حكومت خودگردان موضع كبيري مخلفت كرده و و از گلوله و مبارزه نظامي سخن مي‌گويد و دست به عمليات نظامي مي زند. بدين ترتيب آتش بس كه محمود عباس پس از ماه‌ها مذاكره با اسرائيل در مورد آن به توافق رسيده بود، چندين مرتبه با شليك گلوله‌‌هاي خمپاره حماس شكسته شد. اساسي‌‌ترين تفاوت حماس و فتح در واقع موضع‌گيري اين دو گروه در قبال موجوديت اسرائيل است. حماس همواره بر اين موضوع تاكيد داشته كه موجوديت اسرائيل را به رسميت نمي‌شناسد و بر همين اساس حاضر به مصالحه با آن نيست. اين در حالي است كه اسرائيل نيز موضع‌گيري مشابهي در قبال اين گروه داشته و اين گروه را به عنوان گروه تروريستي و غير قابل مذاكره و معامله معرفي كرده است.

چرايي رويكرد پارلمان حماس

علي رغم اين كه حماس يك گروه سازش‌ناپذير جلوه كرده است، چرا به فعاليت‌هاي پارلماني روي آورده است؟ آيا رويكرد جديد به معناي پايا مبارزه مسلحانه عليه اشغالگران است؟ براي ارائه پاسخي در اين باره نخست بايد مقدمه‌اي را ذكر كرد.

در حاليكه سير تحولات سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين بيان‌گر استمرار جنايات رجيم صهيونيستي و مبارزات مقاومت براي پايان دادن به اشغالگري مي‌باشد.، گروه‌هاي حاضر در صحنه تحولات فلسطيني خود را براي برگزاري انتخابات پارلماني خود را آماده كرده بودند. اهميت اين موضوع سبب شد تا ديدگاه‌هاي متفاوتي در مورد چرايي رويكرد حماس به انتخاب ، چگونگي برگزاري انتخابات و تاثير آن بر تحولات سرزمين‌هاي اشغالي ايجاد گردد چرا كه:

ابومازن كه پس از مرگ ياسرعرفات ، رياست تشكيلات خودگردان را به عهده گرفته بود ، همواره تلاش نموده بود تا جايگاه و برتري فتح را در ميان مردم و ساختار سياسي حفظ نمايد. با اين وجود رويكرد صرفاً سياسي وي سبب گرديده تا:

اولاً انتساب ميان سنت‌گرا و نسل جديد فتح، ايجاد و وي نتواند چنانكه بايد ، هماهنگي گذشته ، وحدت و انسجام فتح را حفظ كند چنانكه فتح اعلام كرد با دو ليست متفاوت و مستقل به نام فتح به رهبري ابومازن و المستقبل به رهبري مروان برغوئي در انتخابات شركت خواهد كرد.

ثانيا عملكرد مثبت ساير گروه‌ها‌ي جهادي در استمرار مقاومت تا حدودي چهره مردمي فتح را كاهش داده است نتايج انتخابات شهرداري‌ها خود بيانگر اين تحولات بود ، و حماس در انتخابات شهرداري‌ها اكثريت قاطع را به دست آورد. ثانياً ابومازن از سوي بازگران فر‌امنطقه‌اي مجامع بين‌المللي و رژيم صهيونيستي براي مهار انتفاضه و خلع سلاح مقاومت تحت فشار قرار داد. براين اساس وي هر چند حضور گروه‌هاي جهادي به ويژه حماس را در انتخاب عامل تزلزل جايگاه فتح مي‌داند با اين حال با برگزاري اين انتخابات اميدوار است پارلمان جديد فلسطين با مشاركت اكثريت گروه‌ها تشكيل شود و آن را به عنوان كاركرد مثبت خود ثبت نمايد و هم با حضور اعضاي مقاومت در پارلمان تا حدودي خط‌مشي نظامي آنها را به سياسي محافل خارجي براي سازماندهي تشكيلات اداري و اجرايي دولت خودگردان تلقي مي كند.

اين مسأله درباره حماس فرق مي‌كند و، به بيان ديگر ، هرچند برخي از ناظران سياسي حضور حماس در انتخابات را به معني گرايش آنها به سازو كارهاي سياسي و كاهش مقاومت مسلحانه مي‌‌دانند ، اما عملكرد و مواضع حماس بيانگر اين امر است كه آنها سعي دارند تا با حضور در پارلمان :

-            به نوعي مشروعيت سياسي دست يابند و نيز از ليست گروه‌هاي تروريستي خارج و به عنوان يك گروه سياسي مشروع و رسمي معرفي شوند.

-            اميدوارند با ايجاد اپوزيسيون قوي در پارلمان ضمن استمرار اهداف مقاومت كه با حفظ سلاح مقاومت ضورت مي‌گيرد بر عملكرد تشكيلات خودگردان در روند مذاكرات  با رژيم صهيونيستي و ساير بازيگران خارجي نظارت نمايد.

-            خواسته‌هاي ملت فلسطين را در چهارچوب قانونگذاري و نظارت بر دستگاه‌هاي اجرايي محض سازند. با نگاهي به اهداف غرب و رژيم صهيونيستي كه در در قبل و بعد از انتخابات كرده پي برد اين اهداف عبارتند از :

1-     با اعملا فشار با گروه‌هاي مقاومت و مشرط كردن حضور آنها در انتخابات به خلع سلاح، موجب تغيير جهت‌گيري آنها بعد سياسي را فراهم آورد.

2-     با ايجاد تشكلهاي سياسي در فلسطين راه را براي اجراي طرح نقشه راه هموار نمايد.

3-     به ايجاد اختلاف ميان گروه‌هاي مقاومت بپردازد و يعني با دامن زدن اختلاف بين دو نگرش مقابله سياسي و نظامي با رژيم صهيونيستي موجبات انشعاب و تضعيف آنها را پديد آورد.

4-     خارج كردن تدريجي جهادي از صحنه مبارزاتي به واسطه حضور حماس در پارلمان يعني حضور حماس در پارلمان مي‌تواند منجر به تنهايي جهاد اسلامي و در نهايت وادار شدن آن به ترك سلاح و روي آوردن به بعد سياسي گردد.

5-     معطوف شدن مقاومت و تشكيلات خودگردان به برگزاري انتخابات و صف‌بندي‌هاي سياسي كم توجهي به فعاليت‌هاي رژيم صهيونيستي در كرانه باختري ، جولان و بيت‌المقدس، .و كسب امتيازات به بهانه عدم دخالت رژيم صهيونيستي در نحوه برگزاري انتخابات و ...

با تمام اين تفاسير اين حقيقت را نمي توان ناديده گرفت كه محافل غربي و صهيونيستي با ديده‌ي ترديد با اين انتخابات مي‌نگريستند و چرا كه اولا حضور حماس در پارلمان به معني لغو تحريم‌هاي غرب عليه مقاومت و به نوعي مشروعيت يافتن و مشروعيت دادن به آن است اما اگر حماس سلاح را حفظ نمايد مشكلات بسياري را براي اهداف غرب و رژيم صهيونيستي ايجاد مي‌كند. به علاوه پيروزي حماس به معناي كاهش حوزه فعاليت ابومازن مي‌باشد كه تا امروز در راه تحقيق نقشه راه ، گام برداشت ولي در حضور حماس در پارلمان مي‌تواند در اين روند اختلال ايجاد كند . افزون بر آن، نگراني غرب از ايجاد موج سوم انتفاضه در پارلمان فلسطين است كه مسلماً به دليل نقش و جايگاه پارلمان كنترل اين امر بسيار دشوار خواهد بود. بر اين اساس از هم‌اكنون غرب براي پيشگيري از چنين رخدادهايي فعاليت خود را آغاز نموده و چنانكه اتحاديه اروپا كنگره آمريكا با صدور قطعنامه‌هايي عملاً اعلام پيروزي حماس در انتخابات عليه حماس بر مواضع دشمنانش در مقابل رژيم صهيونسيتي،و مواضع ضد حماس غرب نشان مي‌دهد، اهداف غرب كه قبل از اين به آن اشاره كرديم، تحقق نيافته و دلايل حماس براي گام نهادن در عرصه فعاليت‌هاي سياسي، به هيچ‌وجه به معناي بر زمين گذاشتن سلاح نيست، بلكه گشودن عرصه ديگر براي مبارزه عليه اشغال‌گران است.

*علل و دلايل پيروزي حماس

پيروزي غير منتظره جنبش حماس در انتخابات پارلماني فلسطين و غلبه بر رقيب قدرتمند خود يعني جنبش فتح، پرسش‌هاي زيادي را در محافل مختلف درباره علل پيروزي حماس بر‌انگيخته است. در واكادي دلايل اين پيروزي مي‌توان حداقل به دو علل مهم اشاره كرد:

1- سابقه مبارزاتي و چهره روشن حماس و شخصيت‌هاي آن:

حماس با رويكرد اسلام گرايي وارد معركه مبارزه فلسطيني ضد صهيونيستي شد كه اين مسأله ريشه در انديشه‌هاي اخوان المسلمين داشت، و اين در حالي بود كه جنبش بيداري اسلامي با توجه به تحولات منطقه‌اي خصوصا انقلاب اسلامي ايران نضج يافته و در برابر خط مشي‌هاي لائيك اعم از چپ‌گرا و ملي‌گرا، قامت برافراشته بود. رژيم صهيونيستي كه گويي از بالندگي اين حركت توفنده اسلامي غافل بود در مقطعي حماس را به عنوان آلترناتيوي در برابر ساف مي‌شمرد، لذا معترض آن نشد و حماس موفق شد در چنين فضايي به تحكيم پايه‌هاي مدني و حتي نظامي خود بپردازد. نتيجه اين كه حماس با تشكيل گردان‌هاي عزالدين قسام در سال 1370 حملات نظامي رژيم صهيونيستي وارد ساخت. اهتمام حماس بيش از هر چند معطوف مبارزه عليه اشغال‌گران بود و علي‌رغم مخالفت با ساف و عدم شناسايي تشكيلات خود گردان،تلاش كرد وارد چالش جدي با حاكميت فلسطين نشود. اين رويكرد كه بر خاست از بلوغ سياسي رهبران حماس بود در مقطع انتفاضه مسجدالقصي به همگرايي فتح (بويژه فصل جديد اين جنبش ) با حماس انجاميد . از سوي ديگر، حماس در كار نظامي از فعاليت سياسي غافل نبود و با آنكه در ماده 13 مرامنامه حماس (كه در سال 1367 تدوين شد) آمده است: جنبش حماس، جهاد را تنها راه آزادي فلسطين مي‌داند. با اين حال سران حماس راه حل سياسي را به عنوان مكمل عمل جهادي و بديل آن، مطرح ساختند . ورود به عرصۀ انتخابات شهرداري‌ها و متعاقب آن مجلس قانون‌گذاري، ناشي از اين رويكرد بود. به همين دليل رهبران اين جنبش اعلام كردند پيمان اسلو مرده است و در شرايط نوين با ورود به عرصه سياسي مي‌خواهند طرحي نو در اندازند.

در واقع حماس خود را ملزم به پاسخ‌گويي به مطالبات مشروع فلسطينيان مي‌داند كه سالها دچار محروميت در ابعاد مختلف مادي و معنوي شده‌اند. از اين رو فلسطينيان به دنبال گزينه جديدي بودند تا‌ آنان را از وضعيت موجود رهايي بخشند. در چنين شرايطي حماس با پشتوانه‌اي از مبارزه و مقاومت و محبوبيت در اقشار محروم فلسطين وارد معركه انتخابات شد. و با شعار اصلاحات اجتماعي و اقتصادي، آراي اكثريت فلسطينيان را به خود جلب كرد. البته حماس تصور نمي‌كرد به حدود 60 درصد كرسي‌هاي مجلسي ديت يابد و برنامه انتخاباتي اين جنبش حاكي از اصلاحات مدني در سقف حداكثر 40 درصد كرسي‌ها بود، از اين رو مقوله دولت مقاومت با رويكرد اصلاحات داخلي و خارجي و رسيدگي به اوضاع فلسطينيان مطرح شده است.

2- ناكار‌آمدي و فساد مالي جنبش فتح و دولت خودگردان:

برخي تحليل‌گران به ويژه تحليل‌گران صهيونيستي معتقدند، رأي مردم فلسطين به حماس، اعتراضي است به فساد موجود، نه تأييد راهبردهاي مبارزاتي حماس و بدين ترتيب صبغه حماسي و نقش تاريخي جنبش حماس را ناديده مي‌گيرند. البته ناكارآمدي جنبش فتح و دولت خودگردان در پيروزي حماس، كمتر از سابقه مبارزاتي و سازش ناپذيري حماس است. بي‌گمان عامل اصلي دانستن ناكارآمدي و فساد جنبش فتح و دولت خودگردان در پيروزي حماس، هدفمند است و تلاش رژيم صهيونيستي آن است كه اگر ناچار به تعامل و پذيرش حماس در ساختار قدرت شد، همانند فتح آن را به گردونه رسميت نمي‌شناسند و سلاح بر زمين نخواهند گذاشت. هر چند راه حل‌هايي سياسي را رد نكرده و حتي بر گزينه آتش‌بس مشروط به گونه‌اي كه حقوق فلسطينيان را استيفا كند، و سرزمين‌هاي اشغالي 1967 و بعد از آن را برگرداند، صحه گذارده‌اند. در هر حال حماس با پيروزي شگرف خود مرحله تازه‌اي را در تاريخ خود و فلسطين رقم زده است.

هوشياري و ابتكار عمل سران اين جنبش كه فرار است وارد آزمون تشكيل دولت شوند، علي‌رغم چالش‌هاي فراوان مي‌تواند آفاق روشن را فرا روي فلسطينيان بگشايد.

*پيروزي حماس، مخالفت‌ها و بازتاب‌هاي اسرائيلي:

طبق اعلام كميته انتخابات فلسطين، جنبش حماس باكسب 74 كرسي از مجموع 132 كرسي به پيروزي رسيد. اين نتيجه صهيونيست‌هاي اشغال‌گر را شوكه كرد. مقامات تل‌آويو كه طي چند ماه اخير از خروج شارون از حزب ليكود و تشكيل حذب كاديما به عنوان زلزله سياسي ياد مي آورند، اين بار پيروزي حماس زلزله سياسي بزرگتري را براي آنان ايجاد كرد. به نظر مي رسد اسرائيل ها با تبليغات فراوان عليه حماس و تلاش براي ممنوعيت شركت حماس در انتخابات از طريق تشكيلات خود گردان عملا در افزايش محبوبيت اين جنبش موثر بوده اند. شارون و وزراي وي چندين بار تهديد كرده بودند كه به دليل شركت حماس در انتخابات پارلماني فلسطين محدوديت هايي را در اين رابطه ايجاد خواهد كرد. اما سرانجام در پي فشارهاي جهاني مجبور به عقب نشيني شدند به هر روي پيروزي حماس مخالفت ها و بازتاب هاي زير را در پي داشته است.

الف- مخالفت ها

كابينه ايهود اولمرت كه دوران انتقالي را پشت سر مي گذارد با يكي از مهم ترين مصائب ممكن روبه رو شده سران تل آويو بلافاصله پس از اعلام پيروزي حماس، هر گونه همكاري رژيم صهيونيستي را با اعضاي حماس در كابينه فلسطين را ممنوع اعلام كرد. ايهود اولمرت پس از جلسه اضطراري كابينه اين رژيم تصريح كرد مذاكره با حماس گروهي كه براي نابودي صهيونيست ها قسم خورده اند تا زماني كه رويه خودرا عوض نكنند به هيچ وجه در دستور كار دولت اسرائيل نيست. سه شرط را براي تغيير رويه حماس و نيز براي همكاري با كابينه حماس اعلام كرد كه عبارتند از:

-            حماس خلع سلاح شود

-            حماس منشورش نسبي بر سرنگوني رژيم صهيونيستي را تغيير دهد.

-            حماس تمام توافقات رژيم صهيونيستي با تشكيلات خود گردان را بپذيرد.

از نظر بنيامين نتانياهو رهبر حزب ليكود پيروزي حماس نتيجه عقب نشيني يك جانبه و بدون گرفتن امتياز از غزه است اقدامي كه در هيچ جاي ديگر نبايد تكرار شود. در اين رابطه يكي از اعضاي حزب كاريما اعلام كرد پس از اعلام نتايج انتخابات فلسطين نمي شد تشخيص داد كه مردم  نوار عزه خوشحال هسند يا شوراي رهبري حزب ليكود عبارت در مقابل حماس قوي باشيم از سوي حزب ليكود براي انتشار در سطح وسيع به عنوان همگرايي حزب ملي روزهاي اخير در دستور كار قرار گرفت. عمير پرتز، رهبر حزب كارگر بر موضع عدم مذاكره با حماس تاكيد نمود. اين موضع گيري نيز از سوي ديگر شخصيت ها و احزاب صهيونيستي نيز اتخاذ شده است.

ب- بازتاب ها:

بدون شك رژيم صهيونيستي، بيش از هر جامعه ديگري از پيروزي حماس تاثير خواهد پذيرفت. اصرار سران حماس بر تداوم مبارزه مسلحانه و استمرار مقاومت به عنوان پايه بنيادين مشروعيت و مقبوليت آنها سبب انسجام سران رژيم صهيونيستي در مخالفت با اين جنبش شده است. اين وضعيت موجب شروع فعاليت ها و تحريكات ديپلماتيك گسترده از سوي مقامات تل آوير با هدف تحت فشار گذاشتن حماس شده است. جانشين دگارون و وزراي كابينه صهيونيستي با سفرهاي منطقه اي و فرامنطقه اي و مكالمات تلفني و از طريق دستگاه وزارت خارجه ملي هفته هاي اخير موفق شده اند تا آمريكا ، اروپا برخي از قدرت هاي آسيايي و حتي تعدادي از كشوهاي منطقه را وادار به اتخاذ مواضع يكسان با خود نمايند. اين كشورها عموما بر خلع سلاح حماس و شناسايي رژيم صهيونيستي به عنوان شرط تداوم همكاران تاكيد نموده اند. در عرصه احزاب صهيونيستي حزب كاديما به عنوان مسئول بروز چنين وضعيتي مورد انتقاد احزاب ديگر قرار گرفته چرا كه اين حزب به عنوان حزب حاكم اجازه برگزاري انتخابات را به رغم آگاهي از حضور حماس داده در حالي كه حزب ليكود كه جايگاه فعلي خود را مديون انتقاد از سياست هاي حزب كاديما است به انتقادات خود ادامه مي دهد و احتمالا پيروزي حماس در افزايش تعداد كرسي هاي پارلماني حزب ليكود در انتخابات هشتم فروردين ماه 1385 تا پنج كرسي موثر باشد و البته حزب ليكود در گذشته نيز از چنين موقعيت هايي بهره برداري كرده است. مثلا در سال 1375 پس از يك سري بمب گذاري ها و حملات استضهادي، نتانياهو با اختلاف اندكي بر شيمون پرز غالب شد  و در سال 1379 نيز با ورود شارون به مسجد الاقصي و شروع انتفاضه الاقصي و امنيتي شدن فضاي مناطق فلسطين اشغالي شارون بر ايهود باراك غله كرد و به عنوان نخست وزير رژيم اشغال گر زمام امور را در دست گرفت.

به رغم واكنش يكپارچه منفي مقامات رژيم اشغال گر، روزنامه بديموت آنها را نوشت بر اساس يك نظر سنجي اعلام كرد كه 48 درصد از صهيونيست ها در مذاكره با كابينه حماس هستند طبيعتا اين ميزان اگر با مواضع مديران و عمل گرايانه دولت حماس در قبال تحولات روبه رو شود افزايش خواهد يافت. در غير اين صورت احتمال اقدامات يك جانبه از سوي رژيم صهيونيستي بيشتر مي شود. امي ايالون، رئيس سابق سرويس امنيتي شن بت كه اكنون يكي از كانديدهاي انتخابات پارلماني هشتم فروردني ماه 1385 است. مي گويد: در  غياب طرف مذاكرده كننده تل آويو نبايد تلاش هاي خود را براي جداسازي از فلسطين ها متوقف كند.

پيروزي حماس و واكنش هاي جهاني

با پيروزي حماس دو نوع واكنش موافق و مخالف در خارج از مرزهاي فلسطين اشغالي شكل گرفت كه به برخي از مهم ترين آنها اشاره مي شود:

آمريكا: واكنش مقامات آمريكايي به انتخابات فلسطين به گونه اي بود كه برخي از كارشناسان آن را به دليل شوك ناشي از آن براي واشنگتن غير مترقبه اعلام كردند. جورج بوش رئيس جمهور آمريكا گفت: واشنگتين تا زماني كه حماس شعار نابودي اسرائيل را كناب نگذارد با اين جنبش مذاكرده نخواهد كرد. بوش در كنفرانس مطبوعاتي در كاخ سفيد با ابراز اميدواري نسبت به ابقاي محمود عباس رئيس تشكيلات خودگردان خطاب به جنش حماس گفت: اگر نابودي اسرائيل جز برنامه شما باشد شما طرف هاي مذاكرات صلح نخواهيد بود، وي افزود. آمريكا با حزب سياسي كه قصد دارد اسرائيل هم پيمان را نابود كند تعامل نخواهد كرد. بوش با اين حال با خود داري از تروريست خواندن جنبش حماس تاكيد كرد: آمريكا اكنون بايد با اهتمام ويژه موضوع تشكيل دولت آينده فلسطين را بررسي كند. بوش افزود: واضح است كه مردم فلسطين خواهان پايان يافتن اشغال كشورشان توسط اسرائيل ها هستند، بوش به مسئله فساد اداري در تشكيلات فلسطين نيز اشاره كرد و گفت مردم فلسطين ناراضي و به دنبال بهداشت و آموزش و پرورش براي فرزندان خود هستند. رئيس جمهور آمريكا اظهار كرد كه حماس هم پيمان خوبي در روند صلح خاورميانه نيست و نمي تواند شريك صلح باشد. همچنين وزير امور خارجه آمريكا در واكنش به پيروزي حماس در انتخابات فلسطين تاكيد كرد كه موضع واشنگنت در مورد حماس تغيير نمي كند. شينهوا گزارش داد كه كاندرليزاررايس وزير امور خارجه آمريكا در مجمع جهاني اقتصاد گفت نمي توان يك پا در سياست و پاي ديگر در تروريسم داشت. بنابر اين گزارش رايس به محمود عباس رهبر حكومت خود گردان و ملت فلسطين به خاطر برگزاري انتخابات صلح آميز و عادلانه در تمام ابعاد تبريگ گفت و افزود: به نظر مي رسد كه فلسطينيان راه خود را انتخاب كرده اند اما ما بر اين باوريم كه مطالعات زندگي صلح آميز آنها تغيير نكرده مواضع متضاد و البته بيشتر ضد فلسطيني آمريكا نشان از آن دارد كه آمريكا هنوز از شوك پيروزي حماس خارج و آسوده نشده است.

اروپا: به گزارش خبر گزاري فرانسه، خاويرسولانا مسئول ارشد سياست خارجي اتحاديه اروپا با انتخاش بيانيه اي اعلام كرد: نتايج فلسطين ما را در موقعيت كاملا جديدي قرار داد كه نيازمند تحليل در شوراي وزيران خارج اتحاديه اروپا است. سولانا افزود: اتحاديه اروپا ديدگاه ها و چشم اندازها خود را در باره همكاري با دولت آينده فلسطين را پس از مذاكرات با اعضا و بررسي آخرين تحولات در اين باره اعلام خواهد كرد.

سولانا در بيانيه خود موضع شناخته شده اتحاديه اروپا را درباره شناسايي اسرائيل و حل مناقضه فلسطين و اسرائيل از راه مذاكرده كه به تشكيل دو كشور بينجامد، يادآور شد. در بيانيه سولانا آمده اعضاي اتحاديه اروپا پيش از برگزاري كنفرانس بين المللي لندن، پيروزي حماس را مورد بررسي قرار مي دهد. يك نماينده اتريش در اتحاديه اروپا اعلام كرد كه در صورت چشم پوشي حماس از خشونت،‌اين اتحاديه در ارزيابي خود نسبت به اين گروه تجديد نظر خواهد كرد. روزنامه استاندارد چاپ دين به نقل از كسي كه خواست نامش فاش نشود گفت: در صورت تحقيق اين اقدام مهم از سوي حماس ارزشيابي جديدي درباره اين سازمان انجام خواهد گرفت. اين اظهار نظر در حالي انجام مي شود كه اتريش تا خرداد سال آينده رياست دوره اي اتحاديه نيز برعهده دارد. بنتافر رووالديز، كميسر خراجي اتحاديه اروپا نيز گفت. ما تاكيد مي كنيم كه باعث خوشحالي است با هر دولتي تا زماني كه آماده باشد كار خود را با ابزار صلح جويانه انجام دهد، كار كنيم. همچنين بدرونيك دوكايزر، رئيس گروه ناظران اتحاديه اروپا در اين انتخابات گفت: فلسطيني ها درس جديدي را در زمينه دموكراسي به ما آموختند. انتخابات آنها با شكرت چندين حزب و در فضايي كثرت گرا برگزار شد.

خاورميانه: ملك عبدالله دوم پادشاه اردن بر حق مردم فلسطين براي تشكيل يك شكور مستقل فلسطين تاكيد كرد و اعلام نمود اين امر تنها راه دستيابي به صلحي جامع و همچنين راهي براي پايان دادن به مناقشات در منطقه است. عبدالله پس از نشست با يك هيات از اعضاي پارلمان فرانسه گفت: فلسطين و اسرائيل بايد به پاي ميز مذاكرات باز گردند و روند صلح را هر چه سريع تر آغاز كنند.

حامدكرزاي رئيس جمهور افغانستان در مجمع جهاني اقتصاد در داووس سوئيس اظهار داشت.اگر مردم فلسطين خواستشان را با راي دادن به حماس اعلام كردند ما بايد به آن احترام بگذاريم و به حماس فرصت نشت خودش در دولت فلسطين را بدهيم. پرويز مشرف رئيس جمهور پاكستان نيز با تكرار اظهارات كرزاي در اين جلسه گفت واقعيت اين است كه حماس پيروز شده است و مردم فلسطين آن را انتخاب كرده اند بنابر اين ما بايد اين واقعيت را بپذيريم. مشرف افزود: اسرائيل نيز بايد اين واقعيت را بپذيرد. وي ابراز اميدواري كرد كه حماس راه رويارويي را كنار گذاشته و به سمت مذاكرده با اسرائيل پيش رود. مشرف اظهار داشت. جهان خارج بايد در دولت فلسطين و اسرائيل به صورت تواما فشار آورد تا هم اسرائيل را به رسميت بشناسند و مردم اسرائيل را يك ملت به شمار آورند، همان طور كه اسرائيلي ها همه بايد وجود ملت فلسطين را بپذيرند.

عمرموسي نيز گفت:  حماس در دولت با حماس در خيابان ها فرق دارد. اگر حماس قرار است دولت تشكيل دهد مسئوليت اداره دولت، مذاكرده و دست يابي به صلح را دارد. اين موضع با موضع آنها در خيابانهاي فلسطين متفاوت است. حاجم الحسني رئيس مجمع ملي عراق نيز اعلام كرد: ورود حماس به عرصه سياست بايد در خدمت دموكراسي باشد طبيعتا فشارهايي بر آنها براي دموكراتيك و ميانه رو شدن وجود خواهد داشت، لذا حماس مختار است بماند و دموكراسي را بپذيرند يا برود و همه چنان سلاح در دست داشته باشد الحسني گفت: مردم و احزاب مي توانند همان طور كه شرايط تغيير مي كند تغيير كنند.

السفيد: پيروزي جنبش مقاومت اسلامي حماس در انتخابات مجلس قانونگذاري فلسطين در روزنامه هاي لبنان نيز بازتاب گسترده اي داشت. روزنامه السفير نوشت پيروزي حماس جنبش ملي آزادي بخش فلسطين فتح را در وضعيت دشوار قرار دارد اسرائيل را به حالت آماده باش در آورد، آريكا را دستپاچه و كشورهاي عربي را نگران كرد. به نوشته السفير پيروزي حماس نقطه عطفي در تاريخ فلسطين و در نزاع اسرائيل با اعراب است و مردم فلسطين پيش از ديگرملت هاي عرب تقسيم گرفتند كه يك جنبش اسلامي را براي رهبري طرح هاي ملي خود به جاي جنبش فتح در انتخاب با پيشينه بيش از نيم قرن مبارزه به عنوان يك نظام كوچك عربي موضوعي آسان و ساده براي قاهره و امان و ديگر پايتخت هاي كشورهاي عرب بازتاب گسترده اي داشت آمريكا و اروپا را در وضعيت سختي قرار دارد، آنها ناگزير به اعتراف به پيروزي حماس كرد در عين حال اعلام و تاكيد كردند كه اين جنبش بايد سلاح هاي خود را كنار بگذارد و اسرائيل را به رسميت بشناسد. السفير افزود: البته دو شرط آمريكا و اروپا مدتهاست. كه محتوا و مصداق خود را از دست داده است روزنامه البلد با اين عنوان كه پرچم سبز حماس فلسطين براي همه جريان ها و گروههاي فلسطيني موجود در اين كشور قابل انتقال نبود.

نتيجه: مشكلات و آينده حماس

با روشن شدن پيروزي قطعي جنبش مقاومت اسلامي فلسطين حماس واكنش هاي داخلي و بين المللي آغاز شد. و هنوز اين واكنش ها همچنين ادامه دارد. طي چند هفته گذشته سران اين جنبش مجبور شدند پاسخ گوي بسياري از پرسش ها باشند و حتي اتهام ها و تهديد ها باشند. حتي خالد مشعل با برگزاري يك كنفرانس مطبوعاتي كوشيد تا به بخشي از اين مسائل پاسخ دهد اما همچنين تهديد ها ادامه دارد و حتي گاه روندي تصاعدي به خود مي گيرد. ظاهرا اولين آزمايشي كه طرف هاي حماس بر آن انگشت گذاشته اند مساله كمك هاي مالي به حماس يا در كل به دولت فلسطين است به گونه اي كه بارها مقامات آمريكايي و اروپايي اين جنبش را به قطع كمك هاي واشنگتن به فلسطين تهديد كردند. خالد مشعل در مصاحبه خود با شبكه تلويزيوني سي بي استفاده گفت: اگر خواسته ما انجام نشود با آنها همكاري نخواهيم كرد. بوش افزود: حماس بايد خشونت را رها سازد و در وهله دو م نيز از خواسته نابودي اسرائيل صرف نظر كند.

يك عضو بلند پايه اتحاديه اروپا گفت: در حال حاضر توپ در زمين حماس است. حماس مي تواند با اداره صحيح و مناسب اوضاع تا حدي از مشكلات منطقه بكاهد.

پيش از اين نشست، خاوين سولانا مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا گفته بود اگر كمك غرب به دولت خود گردان قطع شود، اتفاقي مناسبي براي حماس روي نمي دهد، و اگر حماس ترور را محكوم و متوقف نكند، ده ها ميليون دلار كمك اتحاديه اروپا به تشكيلات خودگردان متوقف مي شود. اين در حالي است كه آمريكا و اتحاديه اروپا بزرگترين تامين كننده خارجي كمك هاي مالي به فلسطينيان هستند و مقامات فلسطيني مي گويند در صورت قطع اين كمك ها فلسطيني ها با مشكلات مالي متعدد روبه رو خواهند شد. به همين خاطر روزنامه نيويورك تاميز نوشت: كسري بودجه تشكيلات خود گردان قطع احتمالي كمك ها از طرف آمريكا و اروپا تحريم هاي بين المللي و حملات نظامي جنبش فتح مشكلاتي هستند كه حماس هم زمان با پيروزي در انتخابات با آنها روبه رو است. به گفته اين روزنامه دولت خودگردان فقط در ماه ژانويه سال جاري به 69 ميليون دلار كسري بودجه روبه رو و ورشكست خواهد شد. در همين روزنامه آمده است:

اعضاي كميته چهار جانبه صلح خاورميانه نگران آن هستند كه اگر كمك هايي كه مي شد قطع كنند، آن وقت حماس براي تامين هزينه هاي خود به ايران روي مي آورد. اين تحولات در حالي جريان دارد كه سران كشورهاي مختلف حماس را به انتخاب گزينه صلح تشويق مي كنند. ژاك شيراك با صدور بيانيه اي از حماس خواست  از گزينه خشونت صرف نظر كند و گزينه صلح را به عنوان سياست اصلي خود برگزيند. همچنين پرويز مشرف در يك مصاحله عجيب گفت: در صورتي كه حماس حاضر به صلح با اسرائيل نشود جانيان بايد بر آن فشار آورند تا در مسير رويارويي گام ننهند كه وي در ادامه از شارون ستايش كرد و او را تنها مرد صلح خاورميانه توصيف كرد. در واكنش به تهديد ها و اتهام ها خالد مشعل پيروزي حماس را در انتخابات شوراي قانونگذاري فلسطين را بيان گر اراده خالصانه ملت فلسطين توصيف كرد و گفت: ما اين پيروزي را مرهون خداوند مليت و ساير كشوهاي عربي و اسلامي هستيم كه به ما در اين زمينه كمك كرده اند. به گزارش ايسنا خبرگزاري شبكه الجزيره نقل كرد: خالد مشعل رئيس دفتر سياسي حماس در كنفرانس مطبوعاتي در دمشق درباره موضع گيري اين جنبش بعد از پيروزي در انتخابات اظهار داشت. ايجاد تغيير و اصلاحات حمايت از مقاومت و ايجاد تشكيلات جديد خودگردان از جمله برنامه هاي ما در آينده است. وي افزود: پيروزي امروز حماس در نتيجه خون شهدايي بود كه بر زمين ريخته شده لذا ما اين پروزي را به همه شهدا هديه مي كنيم و خود را در مقابل خود آنان مسئول مي دانيم. مشغل تاكيد كرد: حماس با اين پيروزي غافل گير نشده بلكه از قبل براي چنين نتيجه اي برنامه ريزي كرده واهداف استراتژيكي براي آن تعيين كرده بود، و ما كاملا به اين پيروزي اطمينان داشتيم و سعي مي كنيم كه به زودي به سازمان آزادي بخش فلسطين ملحق شويم. وي در مورد گامهاي بعدي حماس بعد از اين پيروزي گفت: اولين اقدام مشورت با طرف هاي فلسطين براي ايجاد يك شراكت سياسي است. مرحله دوم انجام اصلاحات وعده داده شده از سوي اين جنبش و بعد از آن ارتباط با كشورهاي عربي و اسلامي و اروپايي است. مشعل افزود بايد صراحتا اعلام كنيم كه ملت ما به چه چيزهايي نياز دارد. وي اظهار داشت حماس خواهان احترام به حقوق فلسطين و برآوردن خواسته هاي آنان است ما از برادرانمان در بخش فتح مي خواهيم تا درجهت مصلحت ملت گام بردارند.

رئيس دفتر سياسي جنبش حماس در ادامه با اعلام حمايت مردم از اين جنبش گفت: حمايت مردم به ما اطمينان داد كه آنها حاميان استواري براي ما هستند آنها آزادانه و با اراده خود ما را انتخاب كرده اند. چيزي كه بسياري از راهبران كشورهاي جهان از آن بي بهره اند. وي همچنين از آمادگي حماس براي تشكيل يك ارتش جهت دفاع از ملت فلسطين خبر داد. در همين زمينه ديروز محمودالزهار گفت: حماس سلاح خود را بر زمين نخواهد گذاشت. اسرائيل از ورود اسماعيل هينه به كرانه باختري جلوگيري كرد ولي وي در پاسخ به توهين گفت: كمك هاي مالي نمي تواند شمشيري باشد كه از آن براي ترساندن ملت ما، جنبش حماس و گروههاي مقاومت استفاده شود. وي گفت: اين تهديدها كاملا باطل است و حماس سلاح خود را حفظ خواهد كرد و مقاومت ادامه خواهد داشت. ان شاء الله

انقلاب اسلامي و باز توليد بيداري در فلسطين

2- بعد بين المللي

علاوه بر تاثيراتي كه انقلاب اسلامي ايران بر مردم فلسطين و مباحث و تحولات داخلي فلسطين داشت تاثيراتي فراوان نيز در بعد بين المللي داشت كه در ذيل به آنها مي پردازيم:

12- احياي مجدد بحث فلسطين در جهان اسلام

يكي از اقدامات امام خميني در رابطه با فلسطين احياي بحث مظلوميت مردم فلسطين در بين مسلمانان و جهانيان و اتحاد مسلمين در موضع گيري عليه اسرائيل است. به گونه اي كه مشكل فلسطين را مشكل جهان اسلام دانسته اند و عقيده داشتند كه رهايي قدس بايد دغدغه ديني مسلمانان باشد نه دغدغه ملي فلسطينيان با اين حركت مساله فلسطين مساله جهان اسلام شد. اما در پيام برائت از مشركين سال 1366 در اين باره مي فرمايند: ((ملت هاي مسلمان بايد به فكر نجات فلسطين باشند و مراتب انزجار و تنفر خويش را از سازگاري و مصالحه رهبران ننگين و خود فروخته اي كه بنان فلسطين آرمان مردم سرزمينهاي غصب شده و مسلمانان اين خطه را به تباهي كشيده اند به دنيا اعلام كنند. ملت هاي مسلمان از مبارزه با اين شجره خبيثه و ريشه كن كردن آن دست نخواهند كشيد.))

حتي ايشان در زمان مبارزه با رژيم پهلوي كه يكي از ابعاد مبارزه ايشان با شاه بحث اسرائيل بود تاكيد نمي كنند كه مشكل ما با اسرائيل مشكل ايران نيست بلكه مشكل اسلام است ( اين مردم عالم، بدانيد ملت ما با پيمان با اسرائيل مخالف است، اين ملت ما نيست،‌اين روحانيت ما نيست،‌دين ما اقتضا مي كند كه با دشمن اسلام موافقت نكنيم، قرآن با اقتضا مي كند كه در مقابل صف مسلمين با دشمن اسلام هم پيمان  نشويم) ايشان علاوه بر طرح اين مساله در سخنراني ها و پيام هايشان طرحي عملي نيز ارائه كردند و آن را روز جهاني قدس ناميدند كه اين طرح باعث شد همه مسلمانان دنيا به طور علمي و لو در عمل در قالب يك اعتراض عمومي و تظاهرات از فلسطينيان و فلسطين حمايت كند. جالب اين است كه حتي ايشان روز قدس را هم مختص به فلسطين و قدس ندانستند بلكه از آن به عنوان روز مبارزه با مستكبرين يادكردند:

((روز قدس يك روز جهاني است، روزي نيست كه فقط اختصاص به قدس داشته باشد، روز مقابله مستضعفين با مستكبرين است روز قدس فقط روز فلسطين نيست، روز اسلام است روز حكومت.اسلامي است ... روز امتياز حق از باطل است، روز جدائي حق از باطل است...))

يعقوب يحيي رهبر نهضت اسلامي نيجريه در مورد انقلاب اسلامي و نقش آن درمورد احياي بحث فلسطيندر عالم به خصوص جهان اسلام مي گويد: ((ويژگي دوم انقلاب اسلامي متحد كردن مسلمانان از هر گروه و فرقه و آشنا كردن آنها با يكديگر است. زيرا قبل از انقلاب برخي از مسلمانان نمي دانستند كه فلسطيني هم وجود دارد كه از طرف صهيونيست ها اشغال شده و حقوق مردمش غصب شده است ولي آنگاه امام ظهور كرد و انقلاب پيروز شد، مسلمانان به اين امر پي بردند.))

با توجه به آنچه ذكر شد روشن مي شود كه يكي از اثرات بين المللي انقلاب اسلامي و انديشه ها و عملكرد امام خميني (ره) در مورد فلسطين، جهاني كردن مسأله فلسطين و جلوه ديني دادن به آن و گسترش بحث آن در اقصي نقاط عالم است.

شكستن ابهت امريكا و اسرائيل و جلب اعتماد مردم به اسلام:

يكي ديگر از اثرات انقلاب اسلامي بر فلسطين از بعد بين الملل شكسته شدن ابهت آمريكا و اسرائيل در ذهن فلسطينيان يعني آمريكا و اسرائيل ايستاد و عليرغم دفاع آنها از حكومت پهلوي توانست اين حكومت را ساقط كند و در حقيقت طعم شكست را به آمريكا و اسرائيل بچشاند. اين تنها پديده اي بود كه در برابر چشم فلسطينيان ابهت آمريكا و اسرائيل را شكست و نشان داد كه اينها نيز حتي با دست خالي ولي با اراده جمعي و با اتكا به دين مبين اسلام، شكست پذير هستند.دكتر فتحي شقاقي در اين مورد مي نويسد))هيچ چيز به اندازه انقلاب امام خميني نتوانست ملت فلسطين را به هيجان آورد و احساسات آنها را برانگيزد و اميد را در دلهايشان زنده كند. با پيروزي انقلاب انقلاب اسلامي ما به خود آمديم و در يافتيم كه آمريكا و اسرائيل نيز قابل شكست هستند. ما فهميديم كه با الهام از دين اسلام مي توانيم معجزه كنيم. از اين رو ملت مجاهدمان فلسطين ، انقلاب اسلامي و جمهوري اسلامي را به ديده تقدير مي نگرند و امام خميني را از رهبران جاويد تاريخ مي دانند.)) مقاومت مردانه و دليرانه مردم ايران در 8 سال دفاع مقدس در برابر متجاوزين عراقي كه مورد حمايت كشورهاي مختلف عربي، غربي، آفريقايي و از همه مهمتر تحت حمايت مادي و معنوي آمريكا و اسرائيل بود ، نشان داد كه علي رغم حمايت كشورهاي مختلف از عراق ، مي توان با تكيه بر اسلام و حمايت هاي الهي و با استفاده از اعتقادات ، ارزش ها و نمادهاي ديني هم چون اعتقاد به حايت پس از مرگ و اعتقاد به شهادت به عنوان پلي براي رسيدن به سعادت ، در مقابل آنها ايستادگي كرد و تن به ذلت و شكست نداد.

اين مسأله نيز خود عامل ديگري براي تقويت روحيه فلسطيني ها براي.مبارزه با حكومتي مثل اسرائيل شد كه حكومتي مورد حمايت آمريكا و تمام كشورهاي اروپايي و تحت حمايت غير مستقيم كشورهاي عربي است.

ايجاد وحدت اسلامي و مشاركت بين المللي فلسطيني ها:

يكي ديگر از اثرات انقلاب اسلامي ايجاد حس جمعي وحدت اسلامي در بين مسلمانان جهان از جمله فلسطين بود. عملكرد فرا فرقه اي امام خميني (ره) در سطح جهان اسلام از جمله فلسطين بود كه موجب وحدت و همدلي مسلمانان و ايجاد نوعي علقه بين المللي حول محور اسلام شد.

فتحي شقاقي در مورد اين منطق وحدت بخش انديشه امام مي گويد : (( انقلاب اسلامي ايران يك انقلاب اسلامي به معناي وسيع قرآن است... وجوه مشترك ميان دو بال مسلمانان ، تسنن و تشيعف پيكري اين انقلاب را براساس خاستگاه ها، هدف ها، ابزارها و انگيزه هاي آن تشكيل مي دهند.))

اين علقه و وحدت اسلامي به گونه اي بود كه در كشورهاي مختلف اسلامي با فرقه هاي مذهبي مختلف حمايت هاي عملي از فلسطين صورت گرفت و حتي شيعيان جهان به ويژه ايرانيان از مردم فلسطين و حركت جهادي آنها حمايت كردند ولو اينكه دانستند كه آنها سني مذهب هستند.در انديشه امام (ره) صهيونيسم حركتي عليه اسلام و مسلمين است. لذا تلاش فكري ايشان اين بود كه اين بحران از يك مقوله عربي به مقوله اي اسلامي تغيير يابد . اين انديشه امام بحث عرب وطني و عجم ستيزي را نيز از بين برد. فوائد عجمي يكي از صاحب نظران مسايل خاور ميانه معتقد است كه امام خميني رابطه شيعيان با جهان عرب و نمادهاي آن را زير و رو كرد. چرا كه امام آيين عرب وطني را در ميان مسلمانان را با اقدامي فرهنگي و اسلامي به كنار زد و آنان در روابطشان با انقلاب اسلامي آيين پيشين را كه مبني بر عجم ستيزي و شيعه ستيزي بود كنار گذاشتند. اين نوع حركت همدلي در خود فلسطيني ها بوجود آمد به طوري كه ديديم در جريان حمله آمريكا به عراق و كشتار شيعيان ، فلسطينيان اهل تسنن در حمايت از مردم عراق كه اكثرا شيعه بودند تظاهرات كردند و اعتراض خود را نسبت به عملكرد آمريكا در عراق نشان دادند، اين حس ايجاد شد در مردم فلسطين و مشاركت بين المللي آنها در مسائل جهان اسلام در سطح بين الملل نتيجه همان انديشه و عملكرد فرا فرقه اي امام خميني (ره) بود.

1- علت تأثيرپذيري فلسطين از انقلاب اسلامي:

بازتاب ها و تأثيرات فراوان انقلاب اسلامي بر فلسطين نتيجه دو عامل مهم بوده است:

1. انديشه ها و تفكرات حاكم بر گفتمان انقلاب اسلامي ايران:

يكي از عوامل مهم تأثير گذار در بازتاب انقلاب اسلامي بر فلسطين و جذب رهبران فلسطيني و توده مردم به اين حركت و الگوگيري از آن، انديشه ها و تفكرات حاكم ب انقاب اسلامي بود كه اين تفكرات عمدتا حاصل انديشه هاي امام (ره) بود. اهم اين انديشه ها عبارتند از:

1)   عدم جدايي دين از سياست

2)   تأكيد بر حفظ عزت اسلام و مسلمين

3)   وجهه جهادي و انقلابي انديشه امام (ره)

4)   انديشه فرافرقه اي حضرت امام (ره)

5)   استعمار ستيزي و استكبار ستيزي

احياي تفكر جدايي دين از سياست و تأكيد نظري و عملي امام بر اين مسأله و بروز نتيجه عملي آن در پيروزي انقلاب اسلامي از عوامل جذب فلسطيني ها به انقلاب و استفاده از آن به عنوان الگوي عملي بود و موجب تمركز فعاليت هاي سياسي فلسطينيان حول محور دين اسلام و تأثير آن در عملكرد آن ها در مبارزه با اسرائيل بود. تأكيد امام بر عزت اسلام و مسلمين و تأكيد بر اين كه رهايي قدس از دست اسرائيلي ها يكي از جلوه هاي اين عزت است، تأثير شگرفي بر تقويت روحيه فلسطينيان در راه آزادي قدس و انتفاضه گذاشت. به علاوه ادبيات و عملكرد فرافرقه اي امام (ره) در سطح جهان اسلام و تأكيد ايشان بر پيروزي و پيروزي از قرآن و وحدت و همدلي مسلمانان موجب ايجاد نوعي علته بين مسلمين حول محور اسلام و مايه جذب فلسطيني هاي سني به امام خميني و شيوه مبارزاتي ايشان شد. فتحي شقاقي در مورد منطق وحدت بخش امام مي گويد:

((انقلاب اسلامي ايران يك انقلاب اسلامي به معناي وسيع قرآن است... وجوه مشترك ميان دو بال مسلمانان تسنن و تشيع، پيكره اين انقلاب اسلامي را بر اساس خاستگاه ها، هدف ها،ابزارها،و انگيزه هاي آن تشكيل مي دهد.)) برخي نويسندگان مسلمان غير ايراني معتقدند كه حتي طرح ولايت فقيه توسط امام خميني به عنوان نظام سياسي حاكم بر ايران موجب نزديكي بيشتر شيعه و سني در بحث رهبري در اسلام شده است.:

مفهوم ولايت فقيه به عنوان محور اصلي اجتهاد سياسي امام خميني (ره) است، اختلاف مهم الهي سياسي بين دو مكتب فكري عمده (سني، شيعه) بر سر مسأله رهبري را از ميان برداشته است. بدون تعارف مي توان گفت كه تقارب فكري در مورد اين مسأله در جهان اسلام به حد اعلاي خود رسيده است... خصوصيات و صفات رهبر و ترتيبات قانوني كه اكنون در ايران براي انتخاب رهبر اتخاذ شده است مشابه موضع اهل تسنن در مورد خليفه و مسائل مربوط به آن است. شايد به همين دليل است كه بسياري از علماي اهل تسنن نيز اكنون وجود دارند كه امام خميني را رهبر امت مي دانند. و همين خود شاهدي است بر پيدايش تحول مثبت در موضع اهل تسنن...

وجه جهادي و انقلابي انديشه و عملكرد حضرت امام و روحيه استعمار ستيزي و استكبار ستيزي ايشان موجب جذب فلسطيني ها و الگوگيري آن ها براي مبارزه با اسرائيل شدند كه بزرگترين هاي آن استكبار جهاني بود و عيلرغم اين حمايت ها با توجه به تجربه انقلاب اسلامي، فلسطيني ها جرأت مقابله و مبارزه با آن را در خود ديدند.

2- حمايت و پشتيباني عملي انقلاب اسلامي از فلسطين و مبارزات مردم آن :

دومين عامل مهم كه موجب تأثير انقلاب اسلامي بر فلسطين شد حمايت ها و پشتيباني عملي جمهوري اسلامي از فلسطين و مبارزات آن عليه اسرائيل بود. مهم ترين اين حمايت ها عبارتند از:

12- اعلام روز قدس:

يكي ار اقدامات عملي حضرت امام پس از پيروزي انقلاب اسلامي در راستاي حمايت ا زمردم فلسطين، اعلام روز اخر ماه مبارك رمضان به عنوان روز جهاني قدس بود. ايشان در پيامي درسال 1358 در اين رابطه فرمودند: من طي ساليان دراز، خطر اسرائيل غاصب را گوشزد مسلمين نمودم... من از عموم مسلمانان جهان و دولت هاي اسلامي مي خواهم كه براي كوتاه كردن است اين غاصب و پشتيبان آن به هم بپيوندند و جميع مسلمانان جهان را دعوت مي كنم آخرين جمعه ماه مبارك رمضان را كه از ايام قدر است و مي توان تعيين كننده سرنوشت مردم فلسطين نيز باشد به عنوان روز قدس انتخاب وطي مراسمي همبستگي بين المللي مسلمانان را در حمايت از حقوق قانوني مردم مسلمان اعلام نمايند. از خداوند متعال پيروزي مسلمانان برابر اهل كفر خواستارم.))

طرح مسأله فلسطين به مناسبت هاي مختلف در پيام هاي داخلي و بين المللي:

امام از ابتداي دهه 40 تا پايان عمر شريفشان همواره به مناسبت هاي مختلف بحث فلسطين و اسرائيل را مطرح مي كردند. از نمونه هاي دهه 40 موضع گيري ايشان عليه لايحه انجمن هاي ايالتي و ولايتي، پيام به مناسبت نوروز 42 ، مخالفت با لايحه كاپيتولاسيون و... اشاره كرد.

در طول دهه 50 تا تحولات انقلاب اسلامي ، امام همچنان در اعلاميه هاي مختلف در پاسخ به نامه هاي مردم، دانشجويان، و علما بر حمايت از فلسطين تأكيد دارند. از جمله بايد به پيام ايشان در مورد جشن هاي 2500 ساله شاهنشاهي و انتقاد از اقدامات شاه در حمايت از اسرائيل، پيام در خصوص حمله فالانژها به فلسطيني ها، سخنراني به مناسبت بزرگداشت اربعين شهداي قم در نجف، پيام به مناسبت اربعين شهداي تبريز، مخالفت با جريان كمپ ديويد در مصاحبه با خبرگزاري آسوشيتدپرس و پيام به دولت ها و ملل اسلامي در مورد جهاد همه جانبه عليه اسرائيل اشاره كرد كه در تمام اين موارد بر ضرورت مبارزه با اسرائيل و حمايت از فلسطين تأكيد دارند.

تخصيص وجوهات شرعي براي كمك به فلسطين:

يكي از حمايت هاي عملي انقلاب و امام از ملت فلسطين و مبارزه آنها عليه اسرائيل صدور مجوز استفاده از وجوهات شرعي براي كمك به مبارزين عليه اسرائيل است. اين اقدام هم قبل از پيروزي انقلاب اسلامي بوده و هم بهد از آن. ايشان در تاريخ 6/6/1347 در پاسخ به نامه گروهي از فدائيان و جوانان مبارز فلسطيني ضمن اعلام وجوب و ضرورت مبارزه با اسرائيل مجوز استفاده از زكات و ساير صدقات را براي رفع خطر اسرائيل در كمك به مدافعين و مبارزين مادر نمودند. ايشان در پيامي در تاريخ 2/1/57 در اين زمينه مي فرمايند: ((لازم است مسلمين خيرانديش ،خصوصا اهالي محترم ايران كه در خيرات پيشقدم هستند در اين امر حياتي به اسرع وقت در نجات آوارگان بي پناه به پا خيزند و با هر وسيله ممكن بشتابند... اگر بخواهند از سهم مبارك امام عليه السلام مصرف آوارگان و جنگ زدگان كنند. مجازند تا ثلث مصرف نمايند.)) ايشان در مصاحبه با نماينده الفتح در همين سال اين مسأله را مورد تأكيد قرار دادند و وجوب آن را گوشزد كردند.

اعلام وجوب جهاد عليه اسرائيل:

در طول دهه 50 شمسي امام همچنان دراعلاميه هاي مختلف در پاسخ به نامه هاي مردم، دانشجويان و علما با واجب كردن جهاد بر تمام مسلمين براي آزاد سازي فلسطين و حمايت از گروههاي مبارز فلسطيني اين امر را در اذهان و افكار عمومي مسلمانان زنده نگه داشت. به ويژه با جنگ رمضان 1973 ميلادي با صدور پيامي به دولت ها و ملل اسلامي همه را به جهاد همه جانبه قاطع و به دور از اختلافات عليه اسرائيل فرا خواندند و آنها از فروش نفت به اسرائيل بر حذر داشتند و در پيامي خطاب به ملت غيور ايران ، مؤظف كردند كه از تأمين منافع آمريكا و اسرائيل در ايران جلوگيري و با آن مبارزه كنند. در تاريخ 17/7/1357 نيز ايشان اسرائيل را غده سرطاني ناميد و بر هر مسلماني تجهيز عليه اسرائيل را لازم دانستند.

مبارزه با اسرائيل يكي از اهداف انقلاب اسلامي :

يكي از موارد اختلاف ميان امام و رژيم شاه بر سر مسأله فلسطين و حمايت شاه از اسرائيل بود. اولين موضع رسمي امام مقارن با آغاز مبارزات سياسي وي با رژيم پهلوي در ارتباط با عدم همسويي اين رژيم با تحريم نفتي عليه اسرائيل و قطع روابط ديپلماتيك هم گام با كشورهاي اسلامي و عربي بود. ((يكي از جهاتي كه ما را در مقابل شاه قرار داده است، كمك او به اسرائيل است. من هميشه در مطالبم گفته ام كه شاه از همان اول كه اسرائيل به وجود آمد با او همكاري كرده و وقتي كه جنگ بين اسرائيل و مسلمانان به اوج خود رسيده بود شاه همچنان نفت مسلمين را غصب كرده، به اسرائيل مي داد و اين امر خود از عوامل مخالفت من با شاه بوده است.))

با اين وصف مي توان گفت يكي از عوامل شروع انقلاب اسلامي ايران عملكرد نامناسب دستگاه سياست خارجي ايران در قبال اسرائيل و فلسطين بود. پيام امام به مناسبت نوروز 1342 نيز ايشان كشته سدن مسلمانان و روحانيت به دست دولت را به جهت حفظ منافع آمريكا و اسرائيل مي دانند. همچنين ايشان يكي از دلايل مخالفت با لايحه انجمن هاي ايالتي و ولايتي را فراهم آوردن زمينه براي ظهور و سلطه صهيونيست ها در قالب بهائيت بر تأسيسات و منابع ايران مي دانند. اين بحث در مبارزات امام به قدري اهميت داشت كه يكي از اهداف و استراتژي هاي مهم و قطعي انقلاب به شمار مي آمد. امام هدف را در انقلاب اسلامي، اسلام استقلال مملكت و طرد ايادي اسرائيل ذكر كرده است. امام شديدترين نوع برخورد با اسرائيل را براي جهان اسلام تجويز نمودند و فرمودند ((اسرائيل بايد از بين برود)) ايشان اين مسأله را در زمان و فضايي مطرح كرد كه غرب بويژه آمريكا همواره از استراتژي بقاي اسرائيل سخن مي گفت و از آن حمايت مي كرد. نيكسون در اين رابطه مي نويسد: (( تعهد ما در برابر اسرائيل ريشه در ميراث جنگ دوم جهاني و علاقه اخلاقي و عقيدتي ما به حفاظت از دموكراسي دارد كه در مخاطره اند و هيچ گاه رئيس جمهوري يا كنگره آمريكا اجازه نخواهد داد كه اسرائيل از ميان برود. بعد از شروع جنگ تحميلي نيز امام همچنان از فلسطين و لبنان در مقابل اسرائيل دفاع مي كرد و بر اين نكته تأكيد داشتند كه تجاوز صدام به ايران حركتي است هدايت شده از طرف استكبار جهاني براي از بين بردن وحدت مسلمين تا مانع از مقابله آنها با صهيونيسم شود. ايشان در مورد حركت صدام عليه ايران مي گويند.: اين ملعون براي نفع آمريكا عمل مي كند او براي چند كيلومتري زمين خشك لشكركشي نمي كند و اين همه جمعيت اسلام را چه از آن طرف و چه از اين طرف به قتال وادارد و به كشتن بدهد... و آن سلاح هايي كه ما در مقابل دشمن و در مقابل صهيونيسم و امپرياليسم بايد بكار بيندازيم به روي هم بكشيم.

بنابراين از نظر ايشان جنگ ايران و عراق نيز حركتي بود در راستاي كند كردن اختلاف امت هاي مسلمان و تضعيف قدرت مادي و معنوي آنها در مقابله با اسرائيل.

به همين جهت هم معتقد بودند با شكست نهايي دولت عراق كه در حقيقت شكست توطئه امريكا بود، راه براي آزادي بيت المقدس و نجات مردم لبنان و فلسطين باز خواهد شد. كورت والدهايم دبير كل سابق سازمان ملل در خصوص اثرات انقلاب اسلامي بر جهان و منطقه كه با جنگ نيز مهار نشد در كتاب خاطراتش مي نويسد: جنگ ايران و عراق مختلف هم اكنون به نقاط ديگر سرايت كرده است و اين تنها به لبنان محدود نمي شود. در نتيجه تصادم انقلاب اسلامي ايران و پان عربيسم عراق، شكاف تازه اي در جهان عرب ايجاد شده كه پيامد آن در ماجراي اسرائيل وفلسطين ناشناس است... اگر در كوتاه مدت توفيق حاصل نشود كه با ميانجيگري جنگ  پايان يابد ممكن است روزي سرتاسر جهان درگير اين جنگ وحشت انگيز شود.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي، ايران از متحدي استراتژيك براي اسرائيل به دشمني استراتژيك و كانون انديشه نابودي اسرائيل تبديل شد و پيدايش انتفاضه در استمرار چنين انديشه اي محقق شد.

به رسميت نشناختن اسرائيل و ابراز اين مسأله به انحاء مختلف:

يكي ديگر از اقدامات مهم جمهوري اسلامي در رابطه با حمايت از مردم فلسطين به رسميت نشناختن اسرائيل و بروز آندر مسائل و برخوردهاي مختلف است. حضرت امام (ره) در مصاحبه با بولتن خيري خاورميانه و همچنين در مصاحبه با كانال سي بي اس آمريكا، اين مطلب را به صراحت اعلام كردند: (( ملت مسلمان ايران و هيچ مسلماني و اصولا هيچ آزاده اي اسرائيل را به رسميت نمي شناسد و ما همواره حامي برادرانمان خواهيم بود... اسرائيل مطرود است و براي هميشه نه نفت به او مي دهيم و نه آن را به هيچ وجه مي شناسيم.)) يكي از اقدامات جمهوري اسلامي در به رسميت نشناختن اسرائيل، اخراج مستشاران اسرائيلي از ايران است. امام خميني در اين باره مي فرمايند: (( ما همين نظامي هاي آمريكايي را بيرون مي كنيم از ايران، مستشارها را بيرون مي كنيم از ايران، و همان نظامي هاي اسرائيلي و اين ها كه دارند زمين هاي مردم را مي بلعند و از بين مي برند منافع مسلمين را، اين ها را ما بيرونشان مي كنيم ان شاءا...))

يكي ديگر از جلوه هاي به رسميت نشناختن اسرائيل تحريم فروش اموال مسلمين به آنهاست. امام خميني در يكي از سخنراني هاي خود مي فرمايند: (( بر همه حرام است كه اموال مسلمين را آن اموالي كه مال يك ملت است به باد بدهد و به دشمن هاي اسلام مثل اسرائيل تحريم بفروشد، اسرائيل كه در حال جنگ است با مسلمين...))

يكي ديگر از مهم ترين اقدامات جمهوري اسلامي ايران تعطيلي سفارشات اسرائيل كه در ايران و جايگزيني سفارشات فلسطين به جاي آن و قطع هر گونه رابطه با اسرائيل بود. مجموعه اين حمايت ها موجب تقويت رابطه معنوي انقلاب اسلامي با مردم فلسطين شد. مجموعه تفكرات حاكم بر انقلاب اسلامي ايران و عملكرد ضد صهيونيستي و ضد اسرائيلي نظام جمهوري اسلامي ايران و شخص حضرت امام خميني (ره) از ابعاد مختلف داخلي و بين المللي موجب تقويت مبارزات ضد صهيونيستي مردم فلسطين شد كه اين مبارزه در حقيقت مبارزه جهان اسلام با استكبار و صهيونيسم بين الملل است. اين نوع بيداري و آگاهي و تقويت روحيه مسلمانان و تكيه آنها بر دين مبين اسلام به عنوان مهمترين حامي و سلاح آنها در برابر مستكبرين جهان، در تمام كشورها و ملت هاي مسلمان ديده مي شود. البته اين نكته وجود دارد كه از آنجا كه بسياري از اين ملت هاي مسلمان اهل تسنن هستند، طبيعي است براي برپايي نظام اسلامي و حكومتي بر پايه احكام و دستورات اسلام طبق انديشه هاي سياسي و نظام هاي سياسي مطلوب از نظر مذهب خود رفتار خواهند نمود و قطعا اكثر آنها از مدل جمهوري اسلامي در قالب ولايت فقيه پيروي نخواهند كرد. زيرا مطابق نظريات اهل سنت نيست. هر چند به گفته كليم صديقي همين بحث ولايت فقيه نيز به دليل خصوصيات خاص خود، تشابهات و قرابت هايي بين شيعه و سني ايجاد كرد. اما قطعا توقع حضرت امام و ساير حاميان و طرفداران نظريه ولايت فقيه،تشكيل چنين نظامي در تمام كشورهاي اسلامي نيست . بلكه هدف اصلي بيداري مسلمانان و امت جهان اسلام نسبت به اقدامات ضد اسلامي قدرت هاي بزرگ جهاني است كه رسما تحت عنوان تز برخورد تمدن ها توسط نظريه پردازان آمريكايي مطرح شد. بنابراين ما معتقديم كه حركت امام خميني در يك سطح موجب احياء مذهب تشيع به عنوان يك مذهب فعال و پويا و تحول گرا در سطح جهان شد به گونه اي كه در اثر اين حركت بعد از انقلاب اسلامي تعداد محققان علاقه مند به مطالعه راجع به شيعه دوازده امامي نيز به صورت فزاينده اي گسترش يافت. جوزف كاستيز در مورد تأثير انقلاب اسلامي بر احياء تشيع و تحركت شيعيان مي نويسد: قبل از پيروزي امام خميني، شيعيان عربستان، كويت، بحرين عموما به ضديت هاي پرخاشگرانه سياسي گرايش نداشتند.تنها پس از سال 1987 بود كه افكار انقلابي درون وجدان و شعور كل اين جوامع كه از دير باز مطيع و تسلمي و محتاطه بودند، رسوخ كرد. در يك سطح بالاتر حركت امام خميني موجب احياء اسلامي فارغ از تفاوت هاي مذهبي شد و تأثير اين بيداري در حركت هاي مختلف ملت هاي مسلمان دركشورهاي متعدد اسلامي ديده مي شود. هم چنين گسترش روز افزون علاقه مردم دنيا با گرايش هاي مذهبي و فكري مختلف به اسلام و افزايش تعداد مسلمين به ويژه در كشورهاي آمريكا و اروپايي شاهدي بر اين مدعاست.

در يك سطح بالاتر از دو سطح قبلي، اين حركت به طور كلي موجب بيداري ديني و توجه به ضرورت نياز به معنويت و دين درسطح جهان شد. به همين جهت است كه هاموند در كتابي به نام ((قدسي در عصر عرفي)) از كشورهاي جهان سوم به عنوان كشورهايي ياد مي كند كه پتانسيل بالايي در امر ((باز قدسي شدن)) پيدا كرده اند. بنابر آن چه گذشت بايد گفت كه انقلاب اسلامي ايران نه تنها موجب گسترش شيعه و بيداري مسلمانان جهان شد بلكه موجب يك بيداري ديني عمومي در جهان شد و به تعبيري كلي تر وجدانهاي غربي را در دو بعد (دولتي و مردمي) تكان داد. وضوح اين مطلب به حدي است كه نيكسون نيز بر اين تأثير عمومي انقلاب اسلامي اعتراف كرده و تصريح كرده كه بنيادگرايي ايراني بر همه جهان تأثير عظيم خواهد گذاشت. نكته مهم و اساسي در اين است كه غربي ها اعم از دولتي ها و نظريه پردازان به دليل مقابله جدي انقلاب اسلامي كه شعار و هدف اصلي آن حاكميت ا... بر سرتاسر جهان است، با شعار اصلي غرب يعني اومانيسم و حاكميت انسان، از گسترش اين شعار و بيداري اسلامي و ديني در جهان واهمه دارند. چرا كه اين شعار و اين حركت در بعد نظري چالشي عظيم بر نظريه هاي غربي ايجاد كرده و د ربعد علمي نيز ملت هاي مختلف دنيا را نسبت به پوچي و نادرستي نظريه هاي موجود غربي و شعارهاي آنها آگاه نموده و عليه آنها برانگيخته است. لذا به دنبال اين هستند كه نوعي سرپوش بر اين بيداري جهاني بگذارند تا بلكه به نحوي بتوانند با آن مقابله كنند، اما شواهد و قرائن نشان مي دهند كه در سالهاي آينده تأثيرات بيشتر و كلان تر اين حركت عظيم را در دنيا شاهد خواهيم بود و قطعا اين انقلاب حركتي است در راستاي زمينه سازي براي حركت نهايي در جهت استقرار حق و عدالت در سراسر جهان كه اميدواريم به زودي شاهد آن باشيم و اين انقلاب به آن انقلاب جهاني متصل گردد.

والسلام