ماليات

عبارت است از قسمتي از در آمد يا ثروت افراد كه بمنظور بخشي از هزينه ها ي عمومي و حفظ منافع اجتماعي و اقتصادي و سياسي كشور كه بموجب قانون بوسيله دولت وصول مي شود.

ماليات

به عبارت ديگر براي دوام جامعه و ارائه خدمات اجتماعي توسط دولت هر يك از افراد جامعه با توجه به توان پرداخت خود مكلفند بهاي قسمتي از اين خدمات رابه عنوان ماليات به دولت بپردازند.

امروزه در كلي ترين تعريف ماليات كه يك نوع هزينه اجتماعي بشمار مي رود افراد جامعه به تناسب استفاده از آن هزينه اجتماعي بايد تقبل پرداخت آنرا نمايند.

هر نظام مالياتي از پايه ها و نرخ هاي مالياتي و قانون هاي اجرايي آن كه معافيت ها را نيز در بر دارد تشكيل مي گردد

نخستين كارشناخت پايه ها يا منابع اصلي كه ماليات به آنها تعلق مي گيرد كه عبارتند از :

در آمد، مصرف، ثروت

يكي از كمبودها يي كه در نظام مالياتي ايران ديده مي شود عدم استفاده درست از اين پايه ها و نرخ ها مي باشد .

براي تعيين نرخها وپايه ها ي مالياتي دو اصل زير مطرح است.

الف) اصل گرفتن ماليات برپايه فايده (چه منفعتي براي ما دارد)

ب) اصل اخذ ماليات بر پايه پرداخت (يعني دولت نرخ هايي را طوري تعيين كند كه همه توانايي پرداخت آنرا داشته باشند )

براساس اصلالف- پايه و نرخ هاي مالياتي به گونه اي تهيه مي شود كه افراد يا گروهها يي كه از كالا و خدمات دولت بهره مند مي شوند به مقدار بهره مندي بايد در تامين هزينه هاي توليدي مشاركت نمايند .

براساس اصلب – يعني طبق توانايي قدرت پرداخت افراد جامعه مي توان در تامين هزينه هاي توليدي اجتماعي استفاده كرد.

نظام ماليات ايران

الف) ماليات مستقيم

ب) ماليات غير مستقيم

هدف از وصول ماليات چيست؟

هر دولتي براي اداره جامعه نيازمند امكانات مالي است تا بتواند وظايفي راكه از جانب مردم بعهده گرفته به نحو مطلوبي انجام دهد از عمده ترين آنها :

1- حفظ استقلال و تماميت كشور از طريق تامين وسايل وتجهيزات رفاهي و اداره نيرويهاي نظامي و انتظامي

2- ايجاد و توسعه راههاي ارتباطي و وسايل حمل ونقل

3- تامين بهداشت آب و برق مخابرات و وسايل ارتباطي جمعي براي عموم

4- تامين آموزش در همه سطوح

5- تامين قوه قضائيه براي حل و فسخ دعوي و استقرار امنيت اجتماعي

6- تامين زير ساخت هاي اقتصادي وصنايع مادر براي ايجاد زمينه هاي توليد و اشتغال

7- تامين خود كفائي در علوم و فنون

اشخاص مشمول ماليات

طبق ماده يك  قانون مالياتهاي مستقيم :

الف) كليه مالكين اعم از اشخاص حقوقي و حقيقي نسبت به اموال يا املاك خود واقع در ايران

ب) هر شخص حقيقي ايراني مقيم ايران نسبت به كليه در آمدها يي كه در ايران يا خارج از ايران تحصيل مي نمايد.

ج) هر شخص حقيقي ايراني مقيم خارج ازايران نسبت به كليه درآمد هايي كه درايران تحصيل مي نمايد.

د) هر شخص حقوقي ايراني نسبت به كليه درآمد هايي كه درايران و ياخارج از ايران تحصيل مي نمايد.

5) هرشخص غير ايراني اعم از حقيقي و حقوقي نسبت به درآمد هايي كه در ايران تحصيل مي نمايد و همچنين نسبت به درآمد هايي كه بابت واگذاري امتيازات يا ساير حقوق خود و يا دادن تعليمات وكمكهاي فني و يا واگذاري فيلمهاي سينمايي از ايران تحصيل مي كند.

طبق ماده دو قانون مالياتهاي مستقيم:

الف) وزارتخانه ها و موسسات دولتي

ب) دستگاههايي كه بودجه آنها بوسيله دولت تامين مي شود

ج) شهرداريها

طبق قانون محاسبات عمومي (ق م ع ) كشور عناوين وزارتخانه ها و موسسات دولتي و شركتها ي دولتي بشرح زير تعريف مي شود.

طبق ماده 2 (ق م ع ) وزارتخانه واحد سازماني است كه موجب قانون به اين عنوانشناخته شده يا شود.

طبق ماده3 (ق م ع ) موسسه دولتي واحد سازماني مشخص است كه بمنظور قانون ايجاد و زير نظر يكي از قواي سه گانه اداره مي شود وعنوان وزارتخانه ندارد.

طبق ماده 4 قانون ( ق م ع ) : شركت دولتي واحد سازماني مشخص است كه با اجازه قانون بصورت شركت ايجاد مي شود و يا به حكم قانون يا دادگاه صالح مصادره شده و يا ملي شده و بعنوان شركت دولتي شناخته شده باشد و بيش از0 5% سرمايه آن متعلق به دولت باشد . هر يك از شركتها ي تجاري كه از طريق سرمايه گذاري شركتها ي دولتي ايجاد شده مادامي كه بيش از 50% سهام آن متعلق به دولت است شركت دولتي تلقي مي شود

طبق ماده 5 (ق م ع ): موسسات ونهادهاي عمومي غير دولتي از نظر اين قانون واحدهاي سازماني مشخص هستند كه با اجازه قانون بمنظور انجام وظايف و خدماتي كه جنبه عمومي دارد تشكيل بشود يا شده است.

تعريف سال مالياتي

طبق ماده 155 قانون مالياتهاي مستقيم سال مالياتي عبارت است از : يك سال شمسي كه از اول فروردين ماه هر سال شروع مي شود و به آخر اسفند ماه همان سال ختم مي شود ليكن در مورد اشخاص حقوقي مشمول ماليات كه سال مالي آنها بموجب اساسنامه باسال مالياتي آنها تطبيق مي كند در آمد سال مالي آنها به جاي سال مالياتي مبناي تشخيص ماليات قرار مي گيرد و موعد تسليم اظهار نامه آنها و ترازنامه و حساب سود و زيان و        سررسيد پرداخت آنها 4ماه شمسي پس از سال مالي مي باشد.

مالياتهاي تفكيكي

مالياتهايي هستند كه پرداخت كننده هاي و جوه طبق قانون ماليات هاي مستقيم مكلف به كسر كردن و پرداخت آن مالياتها درموعد قانوني تعيين شده مي باشد.

طبق ماده 52: در آمد شخص حقيقي يا حقوقي ناشي از واگذاري حقوق خود نسبت به املاك در ايران پس از كسر معافيت هاي مقدر در اين قانون مشمول ماليات بر درآمد املاك مي باشد.

طبق ماده 53: درآمد مشمول ماليات املاكي كه به اجاره واگذار مي گردد عبارت است از كل مال الاجاره اعم از نقدي و غير نقدي پس از كسر 25% بابت هزينه ها و استهلاك و تعهدات مالك نسبت به مورد اجاره

مثال: آقاي باقري صاحب يك باب منزل مسكوني مي باشد كه طي قراردادي به آقاي جعفري ساختمان خود را به اجاره مي دهد كه از قرار هر ماه 100000تومان در آمد كسب كند در آمد مشمول ماليات آقاي باقري را در سال 86محاسبه كنيد ؟

نكته (براي محاسبه و سادگي حل مسائل مربوط به ماليات بردرآمد املاك مااستفاده مي كنيم از 75% در آمد كسر شده)

كل درآمد آقاي باقري        000/200/1 = 12 × 000/100

در آمد مشمول ماليات       000/900 = 75% × 000/200/1

تبصره 5 ماده 53 ( جزء  درآمد هاي غير نقدي) : ساختمانهايي كه تازه بنا مي شوند كه طبق قرارداد از طرف مستاجر به نفع موجر ايجاد مي شود براساس ارزش روز تحويل بنا به موجر تقديم و 50% آن جزو در آمد مشمول ماليات اجاره سال تحويل محسوب مي شود.

مثال: آقاي عليزاده از اول سال 86 كارگاه خود را به اجاره واگذار كرده است طبق قوانين طرفين براي ايجاد يك اتاق براي كارهاي اداري كه به متراژ 50متر مربع كه بايد از طرف مستاجر بنا شود اگر قرار باشد مستاجر هر ماه 150000 تومان اجاره دهد و ارزش معاملاتي بناي ايجاد شده هر متر 50000 تومان برآورد شود ماليات مربوط به در آمد اجاره املاك آقاي عليزاده را در سال 86 محاسبه كنيد؟

كل اجاره درآمد املاك           000/800/1 = 12 × 000/150

در آمد مشمول ماليات           000/350/1 = 75% × 000/800/1

ارزش بناي احداث شده          000/500/2 = 000/50 × 50

درآمد غير نقدي مشمول ماليات       000/250/1 = 50% × 000/500/2

كل درآمد مشمول ماليات              000/600/2 = 000/250/1 × 000/350/1

تبصره 6 ماده 53: هزينه هايي كه بموجب قانون و قرارداد به عهده مالك از طرف مستاجر انجام مي شود و همچنين مخارجي كه بموجب قرار داد انجام آن از طرف مستاجر تقبل شده است در صورتيكه عرفا بعهده مالك باشد به بهاي روز انجام هزينه تقويم و بعنوان مال الاجاره غير نقدي به جمع اجاره بهاي سال انجام هزينه مي شود.

مثال: آقاي سليمي پور  ساختمان خود را به يك شركت اداري از قرار هر ماه 300000ريال داده است . در قرار داد توافق شده است كه كل ايزوگام بناي اجاره شده تعويض، كه هزينه آن 14000000ريال برآورد شده كه بعهده مستاجر گرديده است

مطلوبست :

محاسبه در آمد مشمول ماليات سالانه آقاي سليمي پور

كل اجاره نقدي سالانه         000/000/36 = 12 × 000/000/3

مجموع درآمدهاي نقدي وغير نقدي        000/000/37 = 000/000/1 + 000/000/36

درآمد مشمول ماليات               000/750/27 = 75% × 000/000/37

معافيتهاي مالياتي در آمد اجاره املاك

تبصره 1 ماده 53 : محل سكونت پدر يا مادر يا همسر يا اجداد و همچنين محل سكونت افراد تحت تكفل مالك اصلي اجاري تلقي مي شود.

تبصره 11ماده 53: مالكان مجتمع هاي مسكوني داراي بيش از 3 واحد استيجاري كه با رعايت الگوي مصرف مسكن، بنا به اعلام وزارت مسكن و شهرسازي ساخته شده يا مي شوند در طول مدت اجاره از 100% ماليات بر اجاره املاك معاف مي باشند در غير اينصورت در آمد هر شخص ناشي از اجاره واحد يا واحد هاي مسكوني در تهران تا مجموع 150 متر مربع زير بناي مفيد ودر ساير نقاط تا مجموع 200 متر مربع زير بناي مفيد از ماليات بر در آمد املاك معاف مي شود.

مثال : شركت ساختمان سازي آلفا در اول سال 86 تعداد 11 واحد از مجتمع مسكوني خود را بر خلاف الگوي مصرف مسكن اعلامي توسط وزارت مسكن و شهرسازي بجنورد احداث نموده و بمدت يكسال از قرار ماهانه هر واحد 900000 ريال به اجاره واگذار نمود اگر زير بناي مفيد هر واحد مسكوني 90 متر مربع باشد .

كل زير بناي مفيد                                                       990= 90 × 11

000/800/118 = 11 × 12 × 000/900

در آمد هر متر مربع در اين واحدها                      000/120 = 990 ÷ 000/800/118

000/000/24 = 000/120 × 200

خالص اجاره بهاي دريافتي           000/800/14 = 000/000/24 – 000/800/118

درآمد مشمول ماليات                             000/100/71 = 75% × 000/800/14   

مثال : آقاي كريمي مالك يك دستگاه ساختمان 4طبقه مي باشد كه وضعيت اين طبقات به شرح زير است.

طبقه اول : از ابتدا سال 86 تا پايان سال در اختيار پدر و مادرش بوده .

طبقه دوم :ازابتداي سال 86 خودش و فرزندانش در آن ساكن بوده اند .

طبقه سوم : از تاريخ 14/4/86 با اجاره ماهانه 3000000 ريال در اختيار مستاجر قرار گرفته است . ضمنا با اجاره مالك مبادرت به تغيير اتي در بنا كرده است كه بابت اين تغييرات مبلغ 10000000ريال هزينه كرده است .

طبقه چهارم : از تاريخ 1/5/86 با پرداخت مبلغ 100000000 ريال وديعه و بدون پرداخت اجاره تا پايان سال 86 به شخص ديگري اجاره داده شده است ضمنا با هزينه مستاجر مبادرت به نقاشي ساختمان تا هزينه 6000000 ريال در اين طبقه گرديده است .

با توجه به توضيحات مذكور به ارزش اجاره هر 100000 ريال وديعه در ماه مبلغ 30000 هزار ريال خرج شود.

مطلوبست : محاسبه در آمد مشمول ماليات آقاي كريمي در سال 86 (بناي احداثي در تهران مي باشد. )

طبقه اول  و دوم: طبق تبصره 1ماده 53: پدر و مادر و محل سكونت براي افراد خانواده مشمول ماليات نمي باشد .

000/500/25 = 5/8 × 000/000/3

درآمد نقدي مشمول ماليات بنا 000/000/5 = 50% × 000/000/10

كل اجاره دريافتي از اين طبقه ها  000/500/30 = 000/000/5 + 000/500/25

طبقه چهارم:

000/000/3 = 30× (000/000/1 ÷ 000/000/100)

 تبصره 65 ماده 53 :            

                            000/000/24 = 8 × 000/000/3

000/000/30 = 000/000/6 + 000/000/24

درآمد اجاره دريافتي از مستاجرها     000/500/60 = 000/000/30 + 000/500/30

درآمد مشمول ماليات      000/375/45 = 75% × 000/500/60

نرخ ماليات بردر آمد اجاره املاك

با استفاده به مفاد قانون ماليات هاي مستقيم موضوع اصلاحيه مورخه 27/11/1380نرخ محاسبه ماليات بردر آمد اجاره املاك متعلق به اشخاص حقيقي براساس نرخهاي ماليات مقرر در ماده 131 و نرخ ماليات بردر آمد اجاره املاك اشخاص حقيقي بر اساس مفاد ماده 106 و نرخ مقدر در ماده 105 قانون مذكور انجام خواهد گرفت .

با توجه به مثال قبلي

مطلوبست:

محاسبه ماليات سال 86               000/500/4 = 15% × 000/000/30

000/375/45

                                             000/075/3 = 20% × 000/375/15

كل ماليات سال 86 آقاي كريمي     000/575/7