فضيلت و خواص سوره كوثر

هر كس در نمازهاي واجب يا مستحب خود سوره كوثر را قرائت نمايد خداوند از آب حوض كوثر به او بنوشاند و كنار درخت طوبي همجوار رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم خواهد شد.

محتواي سوره

سوره كوثر در مكه نازل شده و داراي 3آيه است. كلمه كوثر به معني خير فراوان است. در اينكه منظور از كوثر، نهري است در بهشت، يا حوضي در محشر، يا ذريه و فرزندان زياد، يا علماي امت، يا نبوت و قرآن، يا علم و حكمت ‏يا... نظريه‌هاي گوناگوني وجود دارد.

شأن نزول سوره

در شان نزول اين سوره مى خوانيم : "عاص بن وائل "كه از سران مشركان بود پيغمبراكرم (ص) را بـه هـنـگام خارج شدن از مسجدالحرام ملاقات كرد, و مدتى باحضرت گفتگو نمود, گروهى از سران قريش در مسجد نشسته بودند و اين منظره رااز دور مشاهده كردند, هنگامى كه "عاص بن وائل " وارد مسجد شد به او گفتند: با كه صحبت مى كردى ؟ گفت : با اين مرد "ابتر"

تـوضـيـح ايـن كه : پيغمبراكرم (ص) دو فرزند پسر از بانوى اسلام خديجه داشت : يكى "قاسم " و ديـگرى "طاهر" كه او را "عبداللّه "نيز مى ناميدند و اين هر دو در مكه از دنيا رفتند, و پيغمبر اكرم (ص) فاقد فرزند پسر شد اين موضوع زبان بدخواهان قريش را گشود و كلمه "ابتر" (يعنى بلاعقب ) را براى حضرتش انتخاب كردند، فكر مى كردند با رحلت پيغمبراكرم (ص) برنامه هاى او به خاطر نداشتن فرزند ذكور تعطيل خواهد شد و خوشحال بودند.

قـرآن مـجـيـد نـازل شـد و بـه طرز اعجازآميزى در اين سوره به آنها پاسخ گفت و خبر داد كه دشـمـنـان او ابـتر خواهند بود و برنامه اسلام و قرآن هرگز قطع نخواهدشد, بشارتى كه در اين سوره داده شده از يكسو ضربه اى بود بر اميدهاى دشمنان اسلام و از سوى ديگر تسلى خاطرى بود بـه رسـول اللّه (ص) كه بعد از شنيدن اين لقب زشت و توطئه دشمنان قلب پاكش غمگين و مكدر شده بود.

امام صادق عليه السلام نيز نقل شده استك هر كس سوره كوثر را در شب جمعه پس از نمازي كه در نيمه شب مي خواند صد مرتبه بخواند به اذن خدا رسولش را در خواب خواهد ديد

فضيلت و خواص سوره كوثر

مفسران قرآن كريم گفته اند: اين سوره در شأن و منزلت حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها نازل شده است.1
قرآن حكيم

روزي پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم را ديدند كه در حال تبسم بود پرسيدند: اي رسول خدا چه چيزي موجب خنده شما شده است؟ فرمود: سوره اي بر من نازل شده است و بعد سوره كوث را قرائت نمودند و گفتند: آيا مي دانيد كوثر چيست؟ گفتند خدا و رسولش آگاهترند. پيامبر فرمود: كوثر نهري در بهشت است كه خداوند با ان مرا به خير كثيري وعده داده است و آن حوض من است كه امتم در كنار آن بر من وارد مي شوند.2

در فضيلت اين سوره از رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله وسلم روايت شده است : هر كس سوره كوثر را تلاوت نمايد خداوند از آب نهرهاي بهشت به او مي نوشاند و اجر و پاداش او به اندازه تمامي قرباني هاي روز عيد قربان است. 3

از امام صادق عليه السلام نيز نقل شده است: هر كس در نمازهاي واجب يا مستحب خود سوره كوثر را قرائت نمايد خداوند از آب حوض كوثر به او بنوشاند و كنار درخت طوبي همجوار رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم خواهد شد.4

آثار و بركات سوره

1) ديدن رسول خدا صلي الله عليه وآله در خواب

از رسول خدا صلي الله عليه و اله وسلم روايت شده: هر كس سوره كوثر را در شب جمعه 100مرتبه تلاوت نمايد رسول خدا را درخواب خواهد ديد.

به همين مضمون از امام صادق عليه السلام نيز نقل شده استك هر كس سوره كوثر را در شب جمعه پس از نمازي كه در نيمه شب مي خواند صد مرتبه بخواند به اذن خدا رسولش را در خواب خواهد ديد.6

2) براي دور كردن افراد از خود

اگر بخواهي كسي را از خود دور كني 9 مرتبه سوره كوثر را بخوان و به جانب او بدم به اختيار خود راه كج مي كند و مي رود.

شأن نزول سوره کوثر

امام فخر رازى در ذیل آیه إنّا أعطیناک الکوثر می‌نویسد:

کوثر هشت معنا دارد که تمام آن معانى درباره حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا‌(سلام الله علیها) است. آنگاه خودش می‌گوید: چگونه، فاطمه کوثر نباشد که چون علی‌بن‌الحسین و محمد‌بن‌على باقرالعلوم و صادق المصدق، میوه و ثمره دارد.

سوره کوثر

إنّا أعطیناک الکوثر، فصلّ لربّک وانحر، إنّ شانئک هو الأبتر

در شأن نزول این سوره گفته شده:

زمانى که رسول‌(صلی الله علیه وآله) دو تن از فرزندان خود به نام‌هاى عبد‌اللّه و قاسم را از دست داد و دشمنان آن حضرت، براى تضعیف او، زبان طعن و شماتت، گشودند، عاص بن وائل او را «ابتر» خواند،که در لغت عرب به «مقطوع النسل» اطلاق می‌شود.1

کوثر از ریشه کثرت است و بر چیزى اطلاق می‌شود که شأنیت کثرت در او باشد و مراد از کوثر خیر فراوان است.2

البته آن خیر کثیرى که پیامبر در نتیجه اعطاى خداوند؛ مالک آن شده است، در آیه اول مشخص نشده و شاید بدین لحاظ باشد که با اطلاق و عدم تقیید آن، عظمت و شأن خاص، بدان ببخشد.

براى کلمه (کوثر) در این سوره، معانى متعدد مطرح شده است، علامه طباطبایى در المیزان با توجه به معناى آخرین آیه که دشمن آن حضرت را، ابتر معرفى کرده، مناسب‌ترین معنا را «کثرت» ذریه پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) ذکر می‌کند.3 اگر خیر کثیر هم مراد باشد، یقیناً یکى از مصادیق آن، فراوانى نسل آن حضرت است.

کوثر، صیغه مبالغه است. یعنى اى پیامبر، به تو، دخترى دادیم که مجسمه خیر است، استوانه برکت و اسطوره بالندگى است، به تو دخترى دادیم که اگر همه فضایل و سجایاى انسانى را مجسم کنند، زهرا می‌شود.

اى پیامبر، به شکرانه این نعمتى که به هیچ‌کس داده نشده و نخواهد شد، نماز بخوان و در هنگام تکبیر، دستهایت را بلند کن که این یک حالت خضوع است براى بنده و جلالتى است برا ى خدا!

کوثر از ریشه کثرت است و برچیزى اطلاق می‌شود که شأنیت کثرت در او باشد و مراد از کوثر خیر فراوان است

امام فخر رازى در ذیل آیه می‌نویسد:

کوثر هشت معنا دارد که تمام آن معانى درباره حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا‌(سلام الله علیها) است. آنگاه خودش می‌گوید: چگونه، فاطمه کوثر نباشد که چون علی‌بن‌الحسین و محمد‌بن‌على باقرالعلوم و صادق المصدق، میوه و ثمره دارد.4

آرى فاطمه، چگونه خیر کثیر نباشد که از این نهر کوثر، صدها و بلکه هزاران جوى زلال و روشن، منشعب است.

حسن ختام این بخش، آن که نزول چنین سوره‌اى و چنین تعبیر بلندى (کوثر) درباره فاطمه در عهد جاهلیت عربى که «زن» نه تنها از کم‌ترین حقوق انسانى برخوردار نبود، بلکه تولد دختر مایه ننگ و سرافکندگى بود و دختران، زنده به گور می‌شدند، نشانگر جایگاه ارزشمند زن در مکتب حیات بخش اسلام است.

موجودى که می‌تواند منشأ این مقدار خیر و برکت در تاریخ بشریت باشد. موجودى که بنده ف این برگزیده خدا و اشرف مخلوقات عالم، باید به شکرانه برخوردارى از آن، در برابر پروردگارش، سربرخاک بساید.

به راستی در کدامین مکتب می‌توان چنین قرب و منزلتى براى زن یافت؟5

منابع :

1. ابن منظور، لسان العرب/36.

2. طبرسی، مجمع البیان فى علوم القرآن، 5/549.

3. علامه طباطبایی، المیزان، 7/370.

4. امام فخر رازی، التفسیر الکبیر، 32/122.