تاريخچه واليبال در جهان

در ابتدا اين ورزش "مينتونت" (Mintonette) نام گذاري شده بود. مورگان  تحت تأثير محبوبيت فراوان بسکتبال دربين عامه تصميم گرفت براي دانشجويانخود ورزشي را به وجود آورد که بازي از روي تور انجام گيرد و لذت بخش باشد. مورگانبا استفاده از تويي که به دليل سبکي وزن به دست ها آسيب نمي رساند، بازي را شروعکرد.

با وجود اينکه به طور آهسته و کند از سازمان جوانان مسيحي آغازشد، ولي طولي نکشيد که در کليه شهرهاي ماساچوست و نيوانگلاند عموميت يافت. در "اسپرينگ فيلد"، دکتر "ت - آهالستيگ" با مشاهده بازي، مينتونت را به واليبال تغييرنام داد، زيرا قصد اساسي از بازي کردن، فرستادن و برگشت دادن (رد و بدل کردن) توپاز روي تور است که کلمه "واليبال" در معنا اين نيت را مشخص مي کند.

با اينکه واليبال در آغاز يک ورزش سالني بود و در محل هايسرپوشيده انجام مي شد و اساساً براي فعاليت هاي سرگرم کننده پيشه وران و تجاراختصاص يافته بود، ولي کم کم به زمين هاي روباز کشيده شد و به عنوان يکي از فعاليتهاي جالب توجه تابستاني درآمد و به شدت تعقيب مي شد.

در آغاز براي بازي واليبال قوانين خاصي تدوين نشده بود. هر فرد ودر هر کشوري به ميل خود و به طريق مختلف با توپ باي مي کردند. رفته رفته واليبال درمناطق و نواحي مختلف جهان گسترش يافت. همچنانکه هر ابداع يا اختراعي در آغاز بانواقص همراه بوده و به مرور زمان تکميل و رفع نواقص مي شود، واليبال نيز از اينقاعده مستثني نبود و کم کم قوانين براي اين بازي وضع شد و روش ها و حرکات تکنيکيجايگزين حرکات قبلي گرديد. در سال 1900 ميلادي پذيرفته شد که امتيازات هر ست بازي 21 پوئن باشد.

ويليام مورگان

در سال 1912 ميلادي سيستم چرخش به تصويب رسيد. در سال 1917 ميلاديپذيرفته شد که هر ست بازي 15 پوئن (امتياز) باشد. در سال 1918 تعداد بازيکنان هرطرف زمين 6 نقر پيشنهاد شد که مورد قبول عامه قرار گرفت.در سال 1921 موافقت شد کههر تيم با سه ضرب توپ را به طرف ديگر بفرستد. در سال 1923 ميلادي اندازه زمين بازي 9×18 متر تعيين شد.

به مرور در سال هاي بعد، قوانين فراواني براي اين بازي وضع شد ودر بسياري از قوانين قبلي نيز تغييراتي حاصل گشت که هنوز هم اين تغييرات ادامه داردو هر چهار سال يکبار در کنگره بين المللي واليبال تغييراتي در قوانين بازي به تصويبمي رسد.

اولين کشور خارجي که واليبال را پذيرفت، کانادا و در سال 1900ميلادي بود. اساساً نهضت Y.M.C.A (سازمان جوانان مسيحي) در معرفي اين ورزش به ديگرکشورهاي جهان و تعميم آن سهم فراواني داشت. بازي واليبال در پايان سال1900 بههندوستان و در سالهاي 1905 به کوبا، 1909 به پورتريکو، 1910 به فيليپين، 1912 بهاوروگوئه، 1913 به چين و 1917 به ژاپن و به تدريج از سال 1914 ميلادي به بعد توسطسربازان آمريکايي و مستشاران و اشخاص ديگر به کشورهاي اروپايي از قبيل فرانسه،چکسلواکي، لهستان، شوروي و بلغارستان و ساير کشورهاي اروپايي معرفي شد و تعميميافت.

ولي به سبب بيگانه بودن اين ورزش براي اروپائيان، در ابتدا امرقبول آن به کندي صورت مي پذيرفت. فرانسه، چکسلواکي و لهستان سه کشوري بودند که قبلاز ديگران اقدام به تشکيل فدراسيون ملي واليبال در کشورخود کردند. اتحاد جماهيرشوروي نيز که در سال1923 ميلادي اقدام به تأسيس انجمن ملي واليبال نمود براي پيشرفتو دگرگوني آن فعاليت زيادي به عمل آورد. اصولاً شوروي ازکشورهايي بود که در پيشرفتتکنيک و تاکتيک واليبال و تنظيم قوانين در جهان سهم بسزايي دارد و براي قهرماني درمسابقات است که قدرت بزرگ جهاني به حساب مي آمد.

کشورهاي فرانسه، چکسلواکي (جمهوري چک کنوني) و لهستان پس از تشکيلفدراسيون ملي مصمم شدند با کمک کشورهاي ديگر فدراسيون بين المللي را تاسيس نمايند ودر سال 1936 در بازي هاي المپيک در برلين آلمان در اين زمينه فعاليت زيادي نمودند،ولي با آغاز جنگ بين المللي دوم و طغيان آن در اروپا اقدامات آنان متوقف شد.

به طور کلي، تغييرات و پيشرفت واليبال را مي توان به سه دورهتقسيم نمود: دوره اول از سال آغاز تا سال 1918 ، دوره دوم ازسال 1919 تا سال 1946 ودوره سوم ازسال 1947 ميلادي به بعد که تغييرات و پيشرفت اساسي واليبال در دوره سومصورت پذيرفته است.

پس ازجنگ بين المللي دوم، فعاليت هاي فراوان براي حرکت جديد بهواليبال مجددا آغاز شد و اولين مسابقه بين المللي در قاره اروپا بين دو کشور فرانسهو چکسلواکي در شهر پاريس برگزار گرديد. پيگيري براي تأسيس فدراسيون بين الملليواليبال ادامه يافت. مذاکرات بين سه کشور فرانسه، چک و لهستان منجر به موافقت درجهت تشکيل کنگره ويژه براي تأسيس اتحاديه بين المللي واليبال گرديد.

سرانجام در آوريل سال 1947 ميلادي، کنگره اي با شرکت نمايندگان 14کشور از سراسر جهان در پاريس برگزار و موافقت شد فدراسيون بين المللي واليبال (F.I.V.B ) تأسيس گردد که اين فدراسيون در پاريس تشکيل شد و "پل ليبود" فرانسوي بهعنوان اولين رئيس فدراسيون بين المللي واليبال انتخاب شد.

به زودي کشورهاي زيادي درخواست عضويت خود را براي پيوستن بهفدراسيون بين المللي اعلام نمودند که امروز اين فدراسيون حدود 217 کشور عضو دارد وبيش از 200 ميليون نفر از مردم جهان واليبال بازي مي کنند.

اولين رئيس انتخابي فدراسيون بين المللي واليبال "پل ليبود" ازکشور فرانسه تا سال 1984 ميلادي (يعني 37 سال تمام) رياست فدراسيون بي المللي را باقدرت برعهده داشت و توانست با کمک ساير اعضاء اين فدراسيون را در رديف فعا ل ترينفدراسيون ها، و واليبال را در زمره بزرگترين ورزش هاي جهاني درآورد.

پس از تأسيس فدراسيون بين المللي، کميته هاي مختلفي در داخل آن بهوجود آمد و برنامه مسابقات رسمي بين المللي تنظيم و آغاز شد. در سال 1949 ميلادياولين دوره مسابقات جهاني واليبال براي مردان در پراگ و در سال 1952 دومين دورهمسابقات جهاني مردان و اولين دوره مسابقات جهاني زنان در مسکو برگزار شد.

برنامه اين مسابقات به طور منظم هر چهار سال يکبار تاکنون درکشورهاي مختلف انجام شده است. در سال 1998 دوره چهاردهم مسابقات جهاني مردان باشرکت 24 تيم و دوره سيزدهم مسابقات جهاني زنان با شرکت 16 تيم در ژاپن انجاميافت.

به سبب اهميتي که واليبال در بين ورزش ها به دست آورد، در سال 1964 ميلادي مسابقات واليبال مردان و زنان به برنامه بازي هاي المپيک توکيو اضافهشد که تاکنون در دوره هاي بازي هاي المپيک برنامه هاي آن اهميت خاصي انجام شدهاست.

علاوه بر مسابقات قهرماني جهان و المپيک، مسابقات واليبال مردان وزنان در سراسر جهان با عنوانهاي: جام جهاني، ليگ جهاني، قهرماني اروپا، پان آمريکن،قهرماني آسيا، بازيهاي آسيايي، واليبال ساحلي، جهاني دانشجويان (يونيور سياد). قهرماني آفريقا، ارتش هاي جهان، گراندپري زنان، راه آهن هاي جهان، قهرمانيناشنوايان، قهرماني معلولين، پارالمپيک معلولين، قهرماني کشورهاي عربي، چهار تيمبرتر، جايزه بزرگ، ستاره ها و تورنمنت هاي بين المللي و دوستانه و غيره در گروه هايسني نوجوانان، جوانان و بزرگسالان به طور منظم انجام مي شود.

در تاريخچه واليبال جهان بايد کشور ژاپن را به عنوان دگرگون کنندهتکنيک ها، تاکتيک ها و آمادگي جسماني در واليبال معرفي نمود.

انجمن واليبال ژاپن از سال 1961 فعاليت هاي بين المللي خود راافزايش داد و تيم هاي ملي زنان و مردان اين کشور در کليه مسابقات رسمي تحت نظرفدراسيون بين المللي و کنفدراسيون آسيايي شرکت نموده اند. مربي تيم ملي واليبالمردان ژاپن "ياسوتاکا ماتسودايرا" (Yatsutaka Matsudaira) با تنظيم يک برنامه هشتساله و منطقي از سال 1965 تا 1972 ميلادي توانست مدال طلاي المپيک مونيخ را به سال 1972 براي کشور خود به دست آورد.

ياسوتاکا ماتسودايرا

ماتسودايرا يکي از بزرگترين مردان واليبال جهان به حساب مي آيد وسمت هايي را با عنوان رئيس فدراسيون واليبال ژاپن، رئيس کنفدراسيون واليبال آسيا ونايب رئيس فدراسيون بين المللي و رئيس کميته ليگ جهاني و اليبال داشته است. وي سهمبسزايي در پيشرفت واليبال جهان دارد.

ماتسودايرا اولين دوره کلاس مربيگري بين المللي واليبال را در سال 1971 ميلادي در دوکاتاگوري 1و2 در توکيو تشکيل داد که قريب 60 نفر از کشورهاي مختلفجهان در اين کلاس شرکت داشتند 

از ديگر مردان واليبال ژاپن که در اين تاريخچه مي توان از وي نامبرد، "تويودا" است که ازلحاظ تئوري فني و ارائه تکنيک ها و تاکتيک هاي واليبال درجهان سهم مؤثري داشته است. ضمناً تويودا سمت هايي در فدراسيون بين المللي وکنفدراسيون واليبال آسيا و ژاپن داشته  است.

تيم هاي صاحب نام زنان و مردان دنيا که از اولين مسابقات جهاني والمپيک و جام جهاني تاکنون توانسته اند مقام هاي اول تا ششم را در جهان بدست آوردندعبارتند از کشورهاي: شوروي سابق، ايتاليا، ژاپن، چکسلواکي، آمريکا، لهستان،بلغارستان، روماني، مجارستان، آلمان شرقي، کوبا، برزيل، آرژانتين، کره جنوبي، چين،پرو، فرانسه، کره شمالي، هلند، سوئد و کانادا.

امروزه فدراسيون بين المللي واليبال با سازماني مرکب از يک رئيس،دو نائب رئيس، پنج نائب رئيس از کنفدراسيون هاي واليبال قاره ها يک مدير فني، يکخزانه دار، 13 عضو و کميته هاي مسابقات، مربيان داوري، قوانين، پزشکي، گسترش وفعاليت ها، شناسايي بازيکنان، اطلاعات، حقوقي، تشريفات، واليبال ساحلي، ليگ جهان وهمچنين حدود 217 کشور عضو و پنج کنفدراسيون واليبال قاره ها با سازمان منظم وتعدادي مدرسين بين المللي در امور داوري و مربيگري، برنامه هاي واليبال را در سراسرجهان هدايت کرده و به پيش مي برد.

در تاريخچه واليبال جهان امروز از دکتر "روبن اکوت" که از سال 1984 ميلادي در کنگره واليبال لس آنجلس آمريکا به رياست فدراسيون بين المللي انتخابشده است، بايد به بزرگي ياد کرد.

امروزه مقر فدراسيون بين المللي واليبال در شهر "لوزان" سوئيسقرار دارد.

از رويداد هاي مهم واليبال به غير از المپيک، قهرماني جهان و جامجهاني مي توان ليگ سراسري مردان جهان را نام برد. اولين دوره ليگ جهان در سال 1990ميلادي با شرکت 8 تيم و جايزه اي معادل يک ميليون دلار آغاز شد.

از ديگر نکات مهم و موفقيت آميز واليبال در سال هاي اخير، پيشرفتهاي سريع واليبال ساحلي است که به سبب اهميت آن و با درايت و مديريت دکتر اگوستا،کميته بين المللي المپيک تصويب نمود و مسابقات آن در المپيک 1996 ميلادي در آتلانتاآغاز گرديد