کاشی کاری هفت رنگ

کاشي کاري يکي از روش هاي دلپذير تزئين معماري در تمام سرزمين هاي اسلامي است. تحول و توسعه کاشي ها از عناصر خارجي کوچک رنگي در نماهاي آجري آغاز شد و به پوشش کامل بنا در آثار تاريخي قرون هشتم و نهم هجري انجاميد.

در اواخر قرن نهم هجري، شاه عباس اول صفوي دست به ساخت و سازهاي وسيعي در اصفهان زد. اما کاشي کاري، سنتي گذشته که به کاشي کاري معرق معروف بود پاسخ گوي حجم گسترده ساخت و سازها نبود و زمان زيادي صرف ساخت و نصب آن ها مي شد.

به همين دليل راه تازه اي براي کاشي کاري بناها ابداع شد که مي توانست جايگزين خوبي براي کاشي معرق باشد. اين شيوه که به کاشي خشتي يا هفت رنگ مشهور است اگر چه در مقايسه با کاشي کاري پيش از خود، ارزش هنري کمتري داشت و تنها به عنوان گزينه اي سريع جايگزين کاشي معرق شده بود، باعث شد قابليت هاي هنري بيشتري در اختيار هنرمندان قرار گيرد.

کاشي هفت رنگ نوعي کاشي است که معمولا از قطعاتي به ابعاد ۱۵ ۱۵و ۲۰۲۰و ۱۵ ۵/۷يا ۲۰ ۱۰سانتي متر براي مناره و گنبد به رنگ سفيد تهيه، در کنار هم چيده و طرح يا خط روي کاغذ سمبه شده، با گرده زغال روي کاشي کپي مي شود و به وسيله اکسيد منگنز قلم گيري مي شود بعد با رنگ هاي مختلف اما حرارت پايين تر از رنگ اول کاشي، رنگ آميزي مي شود و دوباره به کوره مي رود و آماده نصب مي شود.

چون در ساخت اين کاشي ها از رنگ هاي مختلفي متشکل از ۷رنگ اصلي استفاده مي شد آن را هفت رنگ مي خواندند. رنگ هايي که مورد استفاده قرار مي گيرد بيشتر رنگ هاي آبي، فيروزه اي، سبز، زرد، قرمز و آبي لاجوردي است و از ترکيب آن ها بالغ بر ۲۰رنگ ديگر ساخته مي شود.

طرح هايي که در بيشتر آثار به کار رفته است عبارتند از گل و برگ هاي به هم پيچيده، جملات شامل اسماء متبرکه و آيات قرآن يا عبارات ديگر، گلدان، پرندگان و حيوانات.

در بسياري از بناهاي تيموريان شاهد رواج کاشي هفت رنگ هستيم که به عنوان نمونه، مي توان از مدرسه غياثيه خرگرد خواف ياد کرد.

در حرم مطهر رضوي نيز استفاده گسترده اي از کاشي هفت رنگ شده و مي شود.