نظام سیاسی کشور چین

چين جمهوري خلق چين يک کشور سوسياليستي با نظام ديکتاتوري دموکراتيک خلق است که به رهبري طبقه کاگر و بر پايه اتحاد کارگر و کشاورز مبتني است. نظام سوسياليسم نظام اصلي جمهوري خلق چين مي باشد.

◄   قانون اساسي:

قانون اساسي قانون اصلي چين است. در قانون اساسي معمولا مضامين مهمي مانند اصول اساسي نظام اجتماعي و نظام کشور ، اصول اساسي سازماندهي اداره دولتي و فعاليت هاي آن ، حقوق و وظايف اساسي اتباع قيد شده است. علاوه بر اين ، در اين قانون مضاميني مانند پرچم ملي ، سرود ملي ، نشان ملي و پايتخت و نظامهاي ديگر مورد توجه طبقه حاکم قيد شده است که مربوط به تمام زمينه ها در کشور است. قانون اساسي عالي ترين مرجع حقوقي بوده و ماخذ تنظيم قوانين ديگر است. هيچ قانون و مقرراتي نبايد با قانون اساسي مغايرت داشته باشد.

برنامه مشترک کنفرانس مشورت سياسي خلق چين که در آستانه تاسيس جمهوري خلق چين صادر شده، نه تنها اساسنامه جبهه واحد دموکراتيک خلق چين بوده ، بلکه نقش قانون اساسي موقت را اجرا کرده است. اين برنامه مشترک نخستين اجلاس عمومي کنفرانس مشورت سياسي خلق چين به تصويب رسيد و در 29 سپتامبر سال 1949ميلادي صادر شد و قبل از صدور قانون اساسي جمهوري خلق چين نقش قانون اساسي موقت را ايفا کرد.

پس از تاسيس جمهوري خلق چين در اول اکتبر سال 1949 ، جداگانه در سالهاي 1954 ، 1975 ، 1978 و 1982 چهار قانون اساسي جمهوري خلق چين تنظيم و صادر شد.

چهارمين قانوني اساسي جمهوري خلق چين يعني قانون اساسي فعلي در چهارم دسامبر سال 1982 در 5مين اجلاس 5مين مجلس ملي نمايندگان خلق چين به تصويب رسيده و صادر شد. اين قانون ضمن ادامه وتوسعه اصول اساسي قانون اساسي سال 1954 ، با توجه به جمع بندي تجربيات توسعه سوسياليستي چين و جلب تجربيات بين المللي در اين زمينه ، يک قانون اصلي داراي ويژگيهاي چين و منطبق با نيازساختار مدرنيزاسيون سوسياليستي چين محسوب مي شود. در اين قانون به طور مشخص نظامهاي سياسي و اقتصادي جمهوري خلق چين ، حقوق و وظايف اتباع تاسيس ارگانهاي دولتي و چهارچوب ماموريت و وظايف اصلي کشور در اينده قيد شده است. ويژگي هاي اساسي اين قانون قيد نظام و وظايف اصلي چين ، تشخيص چهاراصل اساسي و رهنمود اساسي اصلاحات ودرهاي باز است. در اين قانون قيد شده است که مردم تمام ملتهاي و سازمان هاي سراسر کشور بايد طبق قانون اساسي فعالت کرده وهيچ سازمان يا شخصي حق تخطي و نقض قانون اساسي و قوانين ديگر را ندارد.

اين قانون به پنج بخش مقدمه ، برنامه اساسي ، حقوق و وظايف اساسي اتباع ، ارگان هاي دولتي ، پرچم ملي ، نشانه ملي و پايتخت تقسيم شده و شامل 4 فصل و 138 ماده است. چين پس ازصدور اين قانون براي چهار بار در آن تجديد نظر کرده است.

◄   نظام مجلس ملي نمايندگان خلق:

نظام مجلس ملي نمايندگان خلق نظام اصلي سياسي چين بوده و شکل سازماني قدرت سياسي ديکتاتوري دموکراتيک چين و نظام دولتي چين به شمار مي رود. مجلس ملي نمايندگان خلق چين متفاوت با پارلمان نظام تفکيک و توازن سه قو است. مجلس ملي نمايندگان خلق چين براساس قانون اساسي به عنوان عالي ترين مرجع قدرت کشور تعيين شده است. هر تبعه چيني از 18 سالگي حق انتخاب و منتخب شدن به عنوان نماينده مجلس ملي را دارد. در چين ، در مجالس سطوح مختلف مردم درميان نمايندگان ، نمايندگان مجلس در سطوح شهرستانها و روستاها با انتخابات مستقيم برگيزده مي شوند و نمايندگان سطوح بالاتر از طريق انتخابات غير مستقم انتخاب مي گردد. مجلس ملي نمايندگان خلق سراسري مرکب از نمايندگان منتخب استانها ، مناطق خودمختار ، شهرهاي تابع مرکز و ارتش است. دوره ماموريت مجلس ملي سطوح مختلف 5 سال است و سالانه يک اجلاس عمومي برگزار مي شود.

در اجلاس سالانه مجلس ملي نمايندگاه خلق چين ، نمايندگان ضمن استماع گزارش کار دولتي و گزارشهاي مهم ديگر، به بررسي و رسيدگي آنها پرداخته و قطعنامه هاي مربوط را به تصويب مي رسانند. در زماني که کنفرانس تشکيل جلسه نمي دهد کميسيون دائمي مجلس ملي نمايندگان خلق ، ارگان دائمي مجلس ملي نمايندگان سطوح مختلف اختيارات محوله از سوي مجلس ملي را اجرا مي کند. براي نمونه قدرت کميسيون دائمي مجلس ملي عبارت است از تشريح قانون اساسي ، نظارت بر اجراي قانون اساسي ، تنظيم و اصلاح قوانين به غير از قوانين تنظيم شده توسط اجلاس عمومي مجلس ملي و مسئوليت پذيري در برابر مجلس ملي و تسليم گزارش کار به مجلس ملي و غيره. قدرت اساسي مجلس ملي شامل حق قانونگذاري ، حق نظارت ، حق تصميم گيري در باره امور بزرگ و نصب و غزل پرسنل است. در چين تنظيم برنامه هاي توسعه اقتصاد ملي و اجتماعي راهبرد مهمي براي مساعدت به پيشرفت اجتماعي چين محسوب مي شود. ولي اين برنامه ها تنها در صورت تصويب در مجلس ملي نمايندگان خلق سراسري اعتبار حقوقي مي گيرد. در قانون چين قيد شده است که رهبران عمده چين از جمله رييس جمهورو رييس کميته دائمي مجلس ملي بايد به مجلس ملي نمايندگان خلق معرفي و از طريق انتخاب برگزيده شوند. نخست وزير شوراي دولتي و وزيران وزارتهاي مخلتف نيز بايد به مجلس ملي نمايندگان خلق معرفي و سپس منصوب شوند. مجلس ملي نمايندگاه خلق سراسري نيز مي تواند از طريق تشريفات طرح پيشنهادي عزل رهبران منتخب وتعيين شده از جمله رييس کميته دائمي مجلس ملي نمايندگان سراسري ، رييس جمهور و نخست وزير را عنوان کرد.

◄   نظام همکاري چند حزبي و مشورت سياسي:

نظام همکاري چند حزبي و مشورت سياسي به رهبري حزب کمونيست چين نظام سياسي اصلي چين محسوب مي شود. چين کشوري داراي چند حزبي است. بغير از حزب کمونيست يعني 8 حزب دموکراتيک در اين کشور وجود دارد که قبل از ايجاد جمهوري خلق چين به وجود آمده و در زمينه سياسي طرفدار رهبري حزب کمونيست است و اين انتخاب تاريخي را آنان در جريان همکاري طولاني و مبارزات مشترک به اتفاق حزب کمونيست چين انجام کرده اند. حزب کمونيست چين و ديگر احزاب دموکراتيک بايد طبق قانون اساسي فعاليت کنند. احزاب دموکراتيک از لحاظ سازماندهي مستقل بوده واز آزادي سياسي ، استقلال تشکيلاتي برابري حقوقي در چهارچوب مقررات در قانون اساسي بهرمند هستند. رهنمود اساسي همکاري حزب کمونيست چين با احزاب دموکراتيک ديگر " همزيستي دراز مدت ، نظارت متقابل ، نشان صداقت و شفافيت متقابل و مشارکت در افتخارات و مشکلات يکديگر است.

احزاب و گروههاي دموکراتيک چين ا حزاب اپوزاسيون ويا حزب مخالف نيست ، بلکه احزابي هستند که در امور سياسي و دولتي مشارکت دارد. مضامين اساسي مشارکت احزاب و گروه هاي دموکراتيک درامور سياسي و دولتي عبارت است از مشارکت در مشورتهاي مرتبط با راهنمود هاي مهم کشور و نامزدهاي رهبري کشور ، شرکت در مديريت امور کشور و اجراي رهنمودهاي ،سياستها ، قوانين و مقرارت کشور.

حزب کمونيست چين پيش از اتخاذ تدابير بزرگ و تصميم گيري در باره امور مهم و بزرگ مربوط به امور ملي و زندگي مردم ضمن مشورت گسترده با اجزاب دموکراتيک و شخصيتهاي بي طرف نظريات وپيشنهادهاي آنان را استماع مي کند و بعد تصميم مي گيرد. احزاب دموکراتيک و شخصيت هاي غير حزبي درمجلس ملي نمايندگان خلق و کميته دائمي اين مجلس ، کميسيون ويژه دائمي مجلس و در مجالس محلس نمايندگاني درصد تناسب دارند تا به اين شگل بتوانند بهتر در رايزني هاي سياسي مشارکت کرده و نقش نظارتي خود را به خوبي ايفا کنند. اين احزاب در کنفرانس مشورت سياسي خلق چين نيز ايفاي نقش مي کنند و اعضاي خود را براي کادر رهبري و ارگانهاي دادگستري سطوح مختلف نامزد مي کنند.

اشکال عمده همکاري چند حزبي و مشورت سياسي به شرح زير است : اول کنفرانس مشورت سياسي خلق ، کنفرانس مشورت سياسي خلق محل مهم مشارکت احزاب دموکراتيک ، گروه هاي مردمي و نمايندگان محافل مختلف در امور سياسي و دولتي و مشورت و بررسي آن محسوب مي شود. دوم نشست هاي کميته مرکزي حزب کمونيست و کميته حزبي مناطق مختلف. در اين نشست ها ضمن اطلاع رساني درباره مهمترين مسائل درباره رهنمودها و سياستهاي مهم ، نامزدهاي رهبري دولت کشور و دولتهاي محلي ، نمايندگان مجلس ملي و اعضاي کنفرانس مشورت سياسي خلق با احزاب دموکراتيک مشورت مي شود تا نظرات و پيشنهادهاي آنان را استماع گردد. سوم مشارکت نمايندگان احزاب دموکراتيک به عنوان نمايندگان مردم در مجالس سطوح مختلف نمايندگان خلق در امور سياسي و دولتي و ايفاي نقش نظارتي. چهارم اينکه اعضاي احزاب دموکراتيک به پستهاي رهبري شوراي دولتي و وزارتها و دولتهاي بالاتر از شهرستانها و ادارات مربوطه معرفي مي شوند. پنجم اينکه اعضاي احزاب دموکراتيک واجد شرايط به عنوان رهبران ادارات دادستاني و دادرسي معرفي مي گردد.

 ◄   شوراي دولتي و وزارتخانه هاي آن:

شوراي دولتي چين که همان دولت مرکزي خلق مي باشد ، عالي ترين ارگان اداري کشور است که ضمن اجراي قوانين تنظيم شده و قطعنامه هاي مصوبه توسط مجلس ملي نمايندگان خلق چين و کميته دائمي ، در قبال مجلس ملي نمايندگان خلق و کميته دائمي پاسخگو بوده و فعاليتهاي خود را براي انان گزارش مي کند. شوراي دولتي حق دارد در چهارچوب اختيارات خود تدابير و مقررات اداري را تنظيم و تصميمات و دستورهايي را صادر مي کند. شوراي دولتي مرکب از نخست وزير ، معاونين نخست وزير ، اعضاي شوراي دولتي ، وزيران ، رييسان کميسيونها ، رييس اداره آمار و دبير کل است. نخست وزير فعلي شوراي دولتي چين " ون جيا بائو " است. اکنون شواري دولتي چين داراي 28 اداره مي باشد ازجمله وزارت خارجه ، وزارت دفاع، کميسيون ملي توسعه اصلاحات ، وزارت آموزش و پرورش ، وزارت علوم وفنون ، کميسيون علوم و فنون و صنايع دفاعي ، کميسيون ملي امور مليتها ، وزارت امنيت عمومي ، وزارت امنيت ملي ، وزارت نظارت ، وزارت امور مدني ، وزارت قضايي ، وزارت امور پرسنل ، وزرات کار و تامين اجتماعي ، وزارت راه آهن ، وزارت راه و ترابري ، وزارت منابع زميني ، وزارت سازندگي ،وزارت اطلاع رساني ، وزارت آبياري ، وزارت فرهنگ ، وزارت بهداشت ، وزارت کشاورزي ، وزارت بازرگاني ، کميسيون ملي جمعيت و تنظيم خانواده ، بانک خلق و اداره رسيدگي و مميزي