ماه مبارك رمضان

رمضان اسمي از اسمهاي خدا، رمضان ماهيست سراسر نور، رحمت و مغفرت و رمضان ماهياست كه اگر انسان بخواهد مي‌تواند آنقدر پرهيزگار شود كه نور خدا در او متجلي گردد.

رمضان ماه آرامش، استيلاي نور حقيقت در دلهاست كه خداوند براي انسانهاي برگزيدهخود مهيا ساخته است.

خداوند روزه ماه رمضان را معين كرده است و بهترين پاداشها را براي مومنان وعدهداده است ، چه نعمتي بهتر از توبه براي انسان خطاكار! در فضيلت ماه رمضان همين بسكه پيغمبر اكرم (ص) فرمودند: به امت من در ماه رمضان پنج چيز داده مي‌شود كه بهامتهاي پيش از من داده نشده است:

اول اينكه هرگاه شب اول ماه رمضان فرارسدخداوند به بندگان خود نظر مي‌كند و كسي كه خدا به او نظر كند، عذاب نمي‌بيند.

دوم اينكه بوي بددهان آناني كه در ماه رمضان شب‌زنده‌داري مي‌كنند خوشبوتر از هرمشكي مي‌شود.

پيامبر درخصوص فضيلت سوم ماه رمضان مي‌گويد: ملائكه شب و روز براي بندگاناستغفار مي‌كنند.

چهارم همانا خداوند بهشت خويش را امر مي‌كند كه استغفار كند براي بندگان و برايآنان آراسته شود و پنجم اينكه هرگاه شب آخر فرارسد خداوند همه بندگان را مي‌آمرزد.

انسان گرفتار در دنياي ماشيني امروز بيش از هر زماني نياز به آرامش و نقطه اتكادارد، و آداب رمضان اگر رعايت شود مي‌تواند به او قدرت واقعي تسلط بر نفس، شهوت وغضب و گسستن زنجيرهاي اسارت از بندگي تن را بدهد تا به آرامش برسد.

و اورا در برابر سختيها پايدار مي‌كند و بر صبر و شكيبايي او مي‌افزايد و دل راآنچنان صفامي دهد كه در روزهاي آخر ماه مبارك رمضان دلش نمي‌خواهد اين آرامش را ازدست بدهد.

روزه شاهراهي است به سوي پرهيزگاري، بهترين فرصت براي ترك عادات ناصواب بهترينزمينه براي تقرب به خداوند و شايد آخرين فرصت براي اظهار ندامت و توبه و به روايتبزرگان دين ، اگر نتواني رضايت خدا را در اين ماه جلب كني، بايد تا رمضان بعد صبركني .

حال و هواي معنوي ماه مبارك رمضان فراتر از هر ماه ديگر است، وقتي فكر مي‌كنينيمه شب در دل تاريكي، تقريبا تمامي مسلمانها همه رو به سوي يك قبله نشسته و دعامي‌خوانند و شب‌زنده‌داري مي‌كنند، درهاي رحمت الهي از هر زماني گشوده تر است .

وقتي مي‌بيني حول و حوش غروب، هنگام اذان مغرب همه دست از كسب و كار مي كشند وباز دوباره گردهم مي‌آيند و رو به سوي يك معبود سر تعظيم فرود مي‌آورند و به شكرانهانجام عبوديت خداوند در آن روز دعا مي‌كنند، از هر چه تعلق دنياست خالي مي‌شوي.

رمضان و روزه‌داري آنچنان در سرزمين خاوران و بخصوص ايران تاثير گذاشته كه حتيجزيي از ادبيات آن شده است.

يك استاد دانشگاه فردوسي مشهد در اين رابطه مي‌گويد: تاريخ ادبيات ايران سرشاراز قريحه شاعران خوش ذوقي است كه با بهره‌گيري از مضامين ماه رمضان آثار بي‌بديليخلق كرده‌اند.

"دكتر راشد محصل " معتقد است : ظهور و تبلور ماه رمضان درادبيات فارسي به خوبيمشهود است و تاريخ ادبيات ايران سرشار از قريحه شاعراني است كه با استفاده ازمضامين ماه رمضان آثار بديعي خلق كردند.

او افزود: به‌طوري كلي مي‌توان گفت اكثر شاعران قصيده سراي سبك خراساني در سرودنآن اهتمام ورزيدند خاصه عيد فطر كه مورد توجه تمامي آنها بوده، انوري و عثمانمختاري در اين زمينه اشعار زيبايي سروده‌اند.

به گفته وي، شايد بتوان گفت خاقاني و ناصر خسرو از شاعراني بودند كه در اينزمينه پيشگام شدند و پس از آن در سده‌هاي بعد در اشعار حافظ و سعدي به اوج زيبايي وكمال رسيد.

استاد تاريخ دانشگاه فردوسي مشهد هم نگاهي به آداب و سنن مردم خراسان بزرگ درماه مبارك رمضان دارد و در اين رابطه مي‌گويد: مردم خراسان اغلب يك روز مانده بهماه رمضان روزه مي‌گيرند و روزه اين روز را "قارشي" مي‌نامند.

دكتر "علي ميرنيا" مي‌افزايد : در خراسان قديم در هر محله يك نفر مامور مي شدسحرها مردم را بيدار كند ، اين شخص در تك‌تك خانه‌ها را مي‌زد تا اگر كسي خوابمانده باشد ، بيدار شود.

وي تصريح مي‌كند: بچه‌ها شبها بعد از افطار در كوچه و خيابان شهر رمضونيمي‌خوانند.

به گفته وي، زنها موقع افطار شيربرنج، شله‌زرد، ماقوت، حلوا و انواع سوپها وآشها را مي‌پختند و با اين غذاها از اعضاي خانواده و حتي ميهمانها پذيراييمي‌كردند.

او مي‌افزايد: در آخرين روزهاي ماه، فردي بر پشت‌بام مي‌رفت و مناجات الوداعمي‌خواند و به اين وسيله با ماه رمضان خداحافظي مي‌كردند.

به هر حال امروزه شايد برخي آداب و رسوم مردم در ماه رمضان تغيير كرده و اما صفاو معنويت آن محفوظ است، هنوز هم بسياري از مردم شبها به مسجد مي‌روند نماز صد ركعتيمي‌خوانند، دعاي افتتاح زمزمه مي‌كنند، قرآن ختم مي كنند و سفره‌هاي افطاري برايمومنين پهن مي‌كنند.

درفضيلت ماه مبارك رمضان

- دعا و استغفار

الحديث:

قال على بن ابيطالب(ع):

»عليكم فى شهر رمضان بكثرة استغفار و الدعاء فاما الدعا فيدفع عنكم به البلاء و اما الاستغفار فتمحى به ذنوبكم. ⁽¹⁾

ترجمه: بر شما باد در ماه رمضان به استغفار و دعاى زياد. اما دعاهاى شما دافع بلا از شماست. و اما استغفار شما از بين برنده گناهان است.

توضيح:

از وظايف روزه داران در اين ماه، دعا و درخواست‏حوايج از حضرت حق است كه بنده احساس نياز به پيشگاه بى نياز كرده، و دستهاى احتياج خويش را به درگاه او دراز مى‏كند.

- روزهاى ماه رمضان

الحديث:

قال رسول الله (صلى الله عليه و آله):

ايها الناس انه قد اقبل اليكم شهر الله بالبركة و الرحمة و المغفرة، شهر هو عند الله افضل الشهور، و ايامه افضل الايام و ليالى افضل الليالى و ساعاته افضل الساعات. ⁽²⁾

ترجمه:

اى مردم ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش به شما رو كرده است، ماهى است كه پيش خدا بهترين ماه است و روزهايش بهترين روزها و شبهايش بهترين شبها و ساعاتش بهترين ساعات.

- اعتكاف

الحديث:

قال رسول الله (صلى الله عليه و آله):

اعتكاف عشر فى شهر رمضان تعدل حجتين و عمرتين. ⁽³⁾

ترجمه: اعتكاف در يك دهه از ماه مبارك رمضان برابر با ثواب دو حج و دو عمره است.

توضيح:

در ايام و ليالى مقدسه‏اى، طبق روايات رسيده از ائمه معصومين (عليهم السلام) مستحب است كه هر مسلمانى در صورت امكان دهه آخر ماه مبارك رمضان را در مسجد معتكف شود، كه پيامبر اكرم(ص) در تمامى عمرش چنين مى‏كرد.

- تلاوت قرآن

بهترين اعمال در شبها و روزهاى ماه مبارك رمضان، تلاوت قرآن است. اگر چه تلاوت قرآن در تمام اوقات ثواب دارد، ولى چون قرآن در ماه رمضان نازل شده است، از اجر و ثواب ويژه‏اى برخوردار است چنانچه وارد شده:

الحديث:

قال ابو جعفر (عليه السلام):

لكل شى‏ء ربيع و ربيع القرآن شهر رمضان ⁽⁴⁾

ترجمه:

براى هر چيزى بهارى است و بهار قرآن رمضان است.

بنا بر اين امتيازات قرآن به اعتبار نزولش در ماه رمضان از ماههاى ديگر بيشتر است.

الحديث:

قال رسول الله (صلى الله عليه و آله):

من تلافيه آية من القرآن كان له مثل اجر من ختم القرآن فى غيره من الشهور. ⁽⁵⁾

ترجمه:

اگر كسى در اين ماه يك آيه از قرآن تلاوت كند، ثوابش مثل كسى است كه در غير ماه رمضان يك ختم قرآن كرده است.

- افطارى و صدقه دادن

الحديث:

قال الباقر (عليه السلام)

يا سدير، هل تدرى اى ليال هذه؟ فقال له نعم. جعلت فداك ان هذه ليالى شهر رمضان فما ذاك؟ فقال له اتقدر على ان تعتق كل ليلة من هذه الليالى عشر رقاب من ولد اسمعيل؟ فقال له سدير بابى انت و امى لا يبلغ مالى ذاك، فما زال ينقص حتى بلغ به رقبة واحدة فى كل ذلك يقول: «لا اقدر عليه فقال له: افما تقدر ان تفطر فى كل ليلة رجلا مسلما؟ فقال له: بلى و عشرة فقال له (عليه السلام):

فذاك الذى اردت يا سدير، ان افطارك اخاك المسلم يعدل عتق رقبة من ولد اسماعيل عليه السلام. ⁽⁶⁾

ترجمه:

اى سدير! آيا مى‏دانى چه شبهايى است اين شبها؟ سدير گفت:

بلى فدايت گردم اين شبها شبهاى ماه رمضان است، مگر اين شبها چگونه است؟ امام (عليه السلام) فرمودند: آيا قدرت دارى هر شب از اين شبها ده بنده از فرزندان اسماعيل (ع) را آزاد كنى؟ پس سدير عرض كرد: پدر و مادرم به فدايت، ثروتم كفاف نمى‏دهد، پس امام پيوسته تعداد بنده‏ها را كم كرد، تا رسيد به يكى در تمام اين ماه، سدير گفت: قدرت ندارم پس امام(ع) به او فرمود: آيا قدرت ندارى هر شب يك مسلمان روزه‏دارى را افطار دهى؟ سدير عرض كرد: بلى تا ده نفر را هم مى‏توانم افطارى بدهم، پس امام به او فرمود:

اى سدير همان است كه اراده كردى يعنى با افطارى دادن ده روزه‏دار به ثواب عتق و آزاد كردن ده بنده از اولاد اسماعيل (ع) نايل مى‏گردى.

توضيح:

خداوند انسان روزه‏دار را بر آنچه انفاق مى‏كند در خوردنيها و آشاميدنيها محاسبه نمى‏كند ولى در اين امر «اسراف‏» نشود.

الحديث:

عن ابى عبد الله عليه السلام:

من تصدق فى شهر رمضان بصدقة صرف الله عنه سبعين نوعا من البلاء. ⁽⁷⁾

ترجمه:

هر كس در ماه رمضان صدقه‏اى بدهد خداوند هفتاد نوع بلا را از او دو مى‏كند.

ماه رمضان نهمين ماه از ماههای قمری و بهترين ماه سال است. واژه رمضان از ريشه «رمض» و به معنای شدت تابش خورشيد بر سنگريزه است.
می‌گويند چون به هنگام نامگذاری ماه های عربی، اين ماه در فصل گرمای تابستان قرار داشت، ماه «رمضان» نامیده شد، ولی از سوی دیگر، «رمضان» از اسماء الهی است. این ماه ماه نزول قرآن و ماه خداوند است و شب‌های قدر در آن قرار دارد. فضیلت ماه رمضان بسیار زیاد و نامحدود است. 

برخی از حوادث و رويدادهای مهم اين ماه :
وفات حضرت خديجه در دهم رمضان سال دهم بعثت.

ولادت امام حسن مجتبی عليه السلام نیمه رمضان سال دوم هجرت.
جنگ بدر در سال دوم هجرت.

فتح مکه در سال هشتم هجرت.

مراسم عقد اخوت و پيمان برادری میان مسلمان، و ايجاد اخوت اسلامی بين پيامبر و امام علی عليه السلام.
بيعت مردم به ولايت‌عهدی امام رضا عليه السلام در سال 201 قمری.

ماه رمضان ماه خداوند، ماه نزول قرآن و از شريف‌ترین ماه‌های سال است. در اين ماه درهای آسمان و بهشت گشوده و درهای جهنم بسته می‌شود، و عبادت در يکی از شب‌های آن ( شب قدر ) بهتر از عبادت هزار ماه است.
رسول خدا صلی الله عليه و آله و سلم در خطبه شعبانیه خود درباره فضيلت و عظمت ماه رمضان فرموده است: «ای بندگان خدا! ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به سوی شما روی آورده است؛ ماهی که نزد خداوند بهترین ماه‌ها است؛ روزهایش بهترین روزها، شب‌هایش بهترين شب‌ها

احاديث مبارک

رسول الله (ص) فرمود: خدای عزوجل می فرمايد: هر عمل فرزند آدم برای اوست غير از روزه که آن برای من است و من پاداش آنرا می دهم و روزه سپری است ( در مقابل دورخ يا گناهان ) و چون روز روزه، يکی از شما باشد ، بايد ناسزا نگوئيد، و فرياد نکشيد و با کسی در گير نشويد م اگر کسی او را دشنام داد و يا با او جنگ کرد بايد بگويد: من روزه دارم و سوگند به ذاتی که جان مصطفی در يد اوست همانا بوی دهن روزه دار در نزد خداوند (ج) از بوی مشک نيکوتر است. و برای روزه دار دو شادی است که بدان شاد ميشود، يکی که چون افطار کند، شاد ميشود و ديگری که چون پروردگارش را ملاقات کند به روزه اش شاد ميگردد.
و اين لفظ بخاری است و در روايتی از او آمده که روزه دار طعام، آشاميدنی و شهوت خود را از جهت من ترک ميکند، روزه از برای من است و من بدان پاداش ميدهم و حسنه به ده برابرش.

و در روايتی از مسلم آمده که هر عمل فرزند آدم چند برابر ميشود نيکی به ده برابرش تا هفتصد برابرش - الله تعا لی فرمود: مگر روزه که همانا از برای من است و من بدان پاداش ميدهم - شهوت و طعام خود را به دستور من ميگذارد و برای روزه دار دو شادی است يک شادی در وقت افطار ش و يک شادی در وقت ملاقات با پروردگارش و بوی دهن روزه دار در نزد خدای متعال از بوی مشک بهتر است.

ای مردم به شما ماه بزرگی رسيده. ماه مبارک، ماهی که در آن شبی است بهتر از هزار ماه. ماهی که خداوند روزه اش را فرض و قيام شبش را نفل قرار داده. کسی که به اجرای کاری نيکی تقرب جويد مانند آن است که فريضه را در ماه ديگری اداء نموده باشد. ماه صبر و ثواب صبر بهشت است، ماه دلجوئی است. ماهی است که روزی مومن در آن فراوان ميشود. کسی که در آن روزه داری را افطاری ميدهد، برای او با عث آمرزش گناهان و آزادی از آتش دوزخ ميشود و به اندازهء اجر روزه دار به وی داده ميشود بدون اينکه از ثواب روزه دار کاسته شود. گفتيم ای رسول (ص) خدا ، همگی ما توان افطار روزه دار را نخواهيم داشت. فرمود: اين ثواب را کسی هم حاصل ميکند که يک چشيدنی از شير يا يک خرما و يا يک نوشيدنی آب به روزه دار بدهد و کسی که روزه داری را سير می نمايد، خدا او را از حوض من مينوشاند که تشنه نميشود تا به بهشت داخل شود.

رمضان ماهی است که اولش رحمت، ميانه اش مغفرت و آخرش آزادی از آتش است. کسی که بر زير دستش در آن روز آسانی ميکند، خدايش ميامرزد و از آتش دوزخ آزادش ميسازد.

برای شما ما مبارک رمضان آمده است که روزه ء آن را خداوند (ج) بالای شما فرض گردانيده که درين ماه دروازه های رحمت باز شده و دروازه های دوزخ بند ميگردد و شياطين بسته ميشوند و در اين ماه شبی وجود دارد که از هزاران ماه بهتر است و کسی که از خير و برکت آن محروم گردد، در حقيقت کاملاً محروم گرديده است.