تحقیق درباره فروسرخ

تابش فروسرخ یا به عبارتی «اشعه مادون قرمز» در علم فیزیک به قسمی از طیف امواج الکترو مغناطیسی گفته می‌شود که طول موج آنها بلندتر از دامنه نور مرئی و کوتاهتر از دامنه امواج رادیوئی باشند.

دامنه طول موج اینگونه تابش تقریبا بین ۱ میلی‌متر تا ۷۵۰ نانومتر (برابر ۷۸۰۰-۱۵۰۰۰۰۰آنگستروم )متغیر بوده بنابراین کوتاه تر از امواج رادیوئی طبقه بندی می‌گردند.

بسامد (فرکانس) امواج فروسرخ در بیشترین حد ۴۰۰ تریلون بار در ثانیه(در محدوده بسیار نزدیک به رنگ سرخ مرئی«یعنی همان مفهوم زیر سرخ بودن») تا ۸۰۰ بیلیون بار در ثانیه (تامحدوده پایانی پرتوهای مایکروویو) اندازه گیری می‌گردند.

اصطلاح تابش فروسرخ گرته‌برداری از نام انگلیسی آن یعنی Infrared است. واژه انگلیسیInfrared از ترکیب دو کلمه لاتین Infra به معنی فرو یا پایین و کلمه انگلیسی red به مفهوم سرخ به وجود می‌آید. علیرغم داشتن طول موجی بلندتر از رنگ سرخ ( دارای بلند ترین طول موج در دامنه نور مرئی) و بسامد یا فرکانس کمتر از آن را می‌توان سبب این نامگذاری دانست.

تابش فروسرخ رادر فیزیک، عموما با گرمای تابشی و یا به عبارتی از جنس همان گرمائی که از چشمه‌هایی همانند خورشید، لامپ برقی ،و دیگر چشمه‌ها مانند پرتوهایی که از یک شمع به اطراف تابیده می‌گردنند، همسان می‌شناسند. عموما چه درست وچه غلط، همه گونه تابش‌های حرارتی رامعمولا به امواج فروسرخ نسبت می‌دهند.

درباره تابش فروسرخ

چشمه ای هما نند خورشید در مجموع، تنها قادر به تامین ۵۰٪ گرمای مورد نیاز کره خاکی از منابع تابش مرئی خوداست ومابقی آن ازبرکت تابش امواج طیف غیر مرئی، از جمله تابش فروسرخ تامین می‌شوند.«رجوع گردد به مبحث امواج فرا بنفش یا »Ultra Violet

اما نکته ظریفی در اینجاست: هر دو نوع تابش حرارتی مرئی و غیر مرئی دارای «گرمای تابشی» و یا از جنس گرمای تابشی هستند. تنها تفاوت راباید نزدیکی تابش‌ها به سوی طیف مرئی سرخ و یا دوری از آن به سوی امواج ریز موج یا ماکروویو، دانست. طیف تابشی خورشید در حالت مرئی به سمت سرخ و زرد متمایل بوده ودر حالت غیر مرئی متمایل به باند پرتوهای تابشهای فروسرخ کوتاه «شرح در پائینتر» است. خیلی که سخت نبود ؟...هر چند که اینگونه تابش در برخی دامنه‌های نزدیک فروسرخ از طریق پوست کاملا قابل حس بوده اما اینکه منبع تابش الزاما میبایستی با تابانیدن نور مرئی از خودنیزآنراقابل ثبت و حس نماید ، صحیح نیست.

بطور مثال ،اشعه مادون قرمز با طول موج کوتاهتر از ۱٫۵ میکرومتر از پوست می‌گذرند و بقیه جذب شده و تولید حرارت می‌کنند، اما دیده نمی‌شوند. همانگونه که می‌دانیم ، یک اطوی برقی باوجود اینکه هیچگاه ازشدت داغی به سرخی نگرایده و در تاریکی قابل رویت نمی‌باشد مچنان می‌تواند نمونه ای ازیک منبع تابش فروسرخ باشد.

خلاصه: تابشهای فروسرخ معمولااز طریق ابزار مرسوم از قبیل دوربین‌های چشمی و عکاسی معمولی، عینک‌های آفتابی یا لنزی متعارف، چشمان غیرمسلح انسان وبسیاری دیگر ازموجودات، قابل دیدن نمی‌باشند .

پس ّبه گونه‌ای ساده تر میتوان گفت که هر چیزی یا موجودی ویادستگاهی ،برای نمونه از یک رادیاتور معمولی شوفاژ گرفته تا یک موجود زنده ، که بتواند گرمائی غیر مرئی و بیش از گرمای محیط اطراف خود ایجاد نماید، منبع فرآوری انرژی حرارتی و یا به تعریف دیگر تابنده امواج فروسرخ شناخته می‌شود.

جهت سهولت در تعاریف، طیف تابشی فروسرخ معمولا به زیرمجموعه هائی به شکل زیر هم نامگذاری می‌شود:

رده بندی تابش‌ها:

- بعنوان ماخذ و مقایسه به عبارت ذیل توجه نمائید:

نور مرئی معمولی با دامنه ۰٫۴-۰٫۷۰ هزارم متر ( ۰٫۴ میلی متر تا ۰٫۷ میلیمتر، از طیف بنفش تا سرخ)راپوشش میدهد:

-نزدیک فروسرخ با دامنه طول موج ۰٫۷۵-۱٫۴ میکرومتر،

-موج کوتاه فروسرخ با دامنه طول موج ۱٫۴-.۰۳ میکرومتر

-موج متوسط فروسرخ با دامنه طول موج ۳٫۰-۸٫۰ میکرومتر

-موج بلند فروسرخ با دامنه طول موج ۸٫۰-۱۵ میکرومتر

-موج بسیار دور فروسرخ Far IRبا دامنه طول موج ۱۵-۱۰۰۰ میکرومتر

منابع تولید تابشهای فروسرخ

منبع طبیعی

بزرگترین منبع طبیعی تابشهای فروسرخ ، خورشید است. میزانی از نور آفتاب که به ما می‌رسد، دارای اشعه مادون قرمز درباند کوتاه است، زیرا پرتوهای فروسرخ بلند آن قبلا درلایه‌های مختلف جو (هوا) جذب شده‌اند.

منابع مصنوعی:اجسام ملتهب

بهترین منابع مصنوعی برای امواجفروسرخ ، اجسام ملتهب می‌باشند که طول موج آنها بر حسب درجه حرارت تغییر می‌کند. اگر بخواهیم اشعه مادون قرمز خالص داشته باشیم، باید نور این قبیل منابع مصنوعی را بوسیله شیشه‌هایی که در ترکیب آنها ید و یا اکسید منگنز (MnO) وجود دارد، از صافی بگذرانیم. این نوع صافیها طیف مرئی را جذب کرده و فقط اشعه فروسرخ را عبور می‌دهند.

عبور جریان الکتریکی از مقاومتها

روش دیگر که هم سهل وهم عملی است، عبور جریان الکتریکی از مقاوتهای فلزیست، بطوری که این مقاوتها سرخ شوند. این مقاومتها غالبا از آلیاژهای آهن و نیکل ساخته شده‌اند. چراغ با مفتول زغال چراغهایی که مفتول آنها از زغال چوب ساخته شده‌است، نیز به نسبت زیاد امواجفروسرخ دارند. در این نوع چراغ نسبت اشعه کوتاه بین ۱ میکرومتر و ۷ میکرومتر خیلی کم ، ولی نسبت اندازه گیری اشعه مادون قرمز بلند آن زیاد است.

چراغ بخار جیوه نیز، امواجفروسرخ با طول موج کوتاه بین ۰٫۹۲ میکرومتر و ۱٫۳ میکرومتر تولید می‌کند، ولی نسبت اشعه حاصله نسبت به سایر منابع کمتر است.

اندازه گیری امواج فروسرخ

برای اندازه گیری امواجفروسرخیا اشعه مادون قرمز از جذب انرژی حرارتی آن استفاده می‌نمایند، یعنی اشعه را به جسمی می‌تابانند که بتواند کلیه انرژی را جذب کند و آنگاه مقدار حرارت تولید گشته در جسم مزبور را ، اندازه می‌گیرند.

کاربردها

دید در شب

تصویر دوسرباز امریکائی در جنگ عراق

-دستگاه دید در شب وسیله‌ای برای دیدن در شرایط کمبود یا نبود نور کافی جهت مشاهده اشیاء است. دستگاه مذکور قادر به شناسائی اشیاء گرمتر نسبت به محیط، توسط ثبت سایه هائی متفاوت از اجسام سردتر از هدف در رده‌های متفاوت بوده که به نیروهای پلیس و نظامی ، امکان شناسائی انسان و یا اتوموبیل و غیره را به راحتی فراهم می‌سازد.

یک تفنگ مجهز به دوربین دید در شب، بعنوال مثال، از آنجائی که تابش فروسرخ غیرمرئی بوده، اما رفتاری عینا مانند نور مرئی را از خود نشان می‌دهد، پس بنابراین توسط بازتاب و کنترل آن می‌توان به مثابه یک ابزار کاراء در درگیری‌های جنگی یا پلیسی از خواص آن بهره مند شد.

چنین سلاحی به یک منبع تابش فروسرخ و یک عامل بازتاب امواج برگشتی ، در راستای هدف گیریست.

امواج بازیافتی از هدف و یا به عبارت دیگر انرژی بازگشت شده، دریافت و توسط یک سامانه الکترونیکی بصورت یک صحنه مرئی در معرض دید تک تیرانداز ( بعنوان تنها تاظر صحنه)، قرار می‌گیرد.

اندازه گیری حرارت از راه دور

رصد اجرام آسمانی

تصویر برداری / نقشه برداری

عکسبرداری توسط دوربین‌های حساس به انواع تابش فروسرخ با هواپیما ، بالن، سفینه‌ها وغیره

سنداژ زمین از راه دور (آکموترا)

عکسبرداری هواپیمایی حرارتی فروسرخ امکان نقشه‌برداری از موقعیت و حالتهای معین خطوط لوله و از جمله خطوط لوله انتقال نفت و گاز را اعم از باز و زیرزمینی فراهم می‌کند. هر دوی آنها از حرارتی بالاتر از محیط اطراف برخوردارند و لذا حتی در صورت ساخت زیرزمینی خطوط لوله، تفاوتهای حرارتی کافی برای ثبت آنها به وجود می‎آیند. از ارتفاعات پایین با دقت ۲/۰-۱/۰ متری انجام بگیرد. عکسهایی که با این کیفیت گرفته می‎شوند، نشانه‌های بارز خط لوله، قسمتهای وجود آبهای زیرزمینی دور لوله (محل وجود خطر بالای زنگ‌زدگی و فرسایش فلز) و محل ایجاد دهانه‌بند هیدراتی به وضوح دیده می‌شود. امکان ریزش محصولات به گونه‌های مختلف جلوه می‎کنند.

در خطوط لوله انتقال گاز به علت انبساط آدبیتیک گاز این قسمتها بسیار سرد نشان داده می‎شوند در حالی که در خطوط لوله انتقال نفت این قسمتها از محیط اطراف گرم‌تر هستند. قسمتهای ریزش نفت در عکسها دقیقاً نشان داده می‎شوند چرا که قدرت بازتاب محل آلوده شده تغییر می‌کند. عکسبرداری هواپیمایی حرارتی فروسرخ امکان تشخیص نه تنها احتمال وقوع سانحه بلکه آن قسمتهای خط لوله را می‎دهد که در آستانه سانحه قرار دارند (یعنی کشف سوراخها، جاخالی فراز گاز و غیره)

مخابرات

-انتقال امواج صوتی و تصویری از باندهای پائین تابش فروسرخ (مایکروویو) نزدیک امواج رادیویی جهت تقویت و تکرار پایداری از مبداء تا به مقصد (کاربرد در مخابرات، رادیو وتلویزیون)

گرمادهی

گرما دهی به افراد در سوناها

آب کردن یخ روی بال‌ها و یا سایر اجزاء وادوات پروازی هواپیماها

گرم کردن غذا و سایر خوراکی‌ها بدون گرم کردن هوای اطراف

خشکبار سازی میوه جات در یک دهم زمان متعارف، بدون آلودگی

ارتباطات نزدیک بصورت‌های مختلف دیجیتال

انتقال اطلاعات ازطریق تابش فروسرخ در دامنه کوتاه فروسرخ بین رایانه‌ها و لوازم جانبی دیجیتالی که از استاندارد IrDA برخوردارند، قابل انجام است.

دستگاه‌های متناسب با The Ifra Red Data Association ) IrDA )لوازمی اند که قادرند با استفاده ازدیود‌های نور افشان LEDs توسط لنز‌های پلاستیکی، امواج بسیار باریک فروسرخ را منتشر سازند.

طیف سنجی

این تصویر با رنگ آمیزی کاذب با تلسکوپ فضایی فروسرخ اسپیتزر گرفته شده‌است و خوشه کروی را نشان می‌دهد که تا چندی پیش در صفحه غبارآلود راه شیری پنهان مانده بود. نوار قرمز رنگ پشت هسته خوشه یک ابر غبار است که احتمالاً نشان دهنده برهمکنش خوشه و صفحه پر گاز و غبار راه شیری است.شاید هم این ابر به طور تصادفی در خط دید اسپیتزر قرار گرفته‌است.

درست هنگامی که منجمان فکر می‌کردند آخرین فسیل‌های راه شیری را هم پیدا کرده‌اند یکی دیگر از آنها در نزدیکی خودمان پیدا شد. صفحه کهکشان جای مناسبی برای کشف ناشناخته هاست. زیرا توده‌های غبار و گاز موجود در صفحه اجازه گذر اجرام پشتی را در نور مریی نمی‌دهند اما آنها در نور فروسرخ شفافند. به کمک رصد‌های بعدی که با رصدخانه فروسرخ دانشگاه ویومینگ انجام شد فاصله این خوشه کروی از ما ۹۰۰۰ سال نوری تعیین شد - نزدیکتر از بسیاری از خوشه‌های دیگر - با جرمی معادل ۳۰۰ هزار برابر خورشید. این خوشه در صورت فلکی عقاب جای دارد و اندازه ظاهری آن از زمین مانند دانه برنجی دیده می‌شود که آن را به فاصله یک دست کشیده از چشمان خود نگه داشته‌اید.

سامانه‌های فیزولوژیک/ بیولوژیکی

تابش امواج فروسرخ سبب گرم شدن پوست و نسج سلولی زیر جلدی شده وممکن است در پوست سوختگی‌های نسبتا شدیدی ایجاد نمایند.اگر تابش امواج فروسرخ را به مقدار مناسب بکار برده شود، در نتیجه اتساع رگهای زیر پوست ، تسهیل اعمال فیزیولوژیک پوست امکان پذیرشده و حتی از راه عکس‌العمل پوستی در بهبودی حال عمومی نیز می‌تواند موثر واقع شود.

این تابش خاصیت تسکین درد را نیز دارد که علت آن همان اتساع عروق و بهتر انجام گرفتن عمل رفع سموم و تغذیه بافتها است.