تحقیق درباره عهدنامه (قرارداد) 1907

عهدنامه 1907

قرارداد 1907 (در تاریخ ۳۱ اوت ۱۹۰۷م/ ۲۱رجب ۱۳۲۵ قمری/ ۹ شهریور ۱۲۸۶)، در سنپطرزبورگ (سن پطرز بورگ) پایتخت روسیه بین دولت های روس وانگلیس در مورد تقسیم ایران به امضا رسید به موجب این قرارداد ایران به سه منطقه تقسیم شد قسمت شمال تحت نفوذ روسیه، قسمت جنوب تحت نفوذ بریتانیا و یک منطقه هم بی طرف.

حوزۀ نفوذ روسیه در ایران از قصر شیرین و اصفهان و یزد و خواف می گذشت و به برخوردگاه مرز ایران و روسیه و افغانستان می رسید.حوزۀ نفوذ انگلستان شامل جنوب شرقی ایران در شرق خطی که از بندر عباس به کرمان و بیرجند می رسید، قرار داشت منطقه بی طرفی نیز تحت نفوذ حکومت مرکزی ایران بود.

دولت های انگلستان و روسیه قرار گذاشتند که هیچ کدام در حوزه نفوذ دیگری امتیازی نگیرند ولی شهروندان شان می توانستند در منطقه بیطرف هم امتیاز بگیرند.

پس از آغاز جنگ جهانی اول به سبب نفوذ آلمان در ایران کشورهای انگلستان و روسیه منطقه بیطرف را هم با بستن قرارداد 1915 بین خود تقسیم کردندولی بعد از انقلاب اکتبر 1917 روسیه و سقوط حکومت تزاری رژیم جدید در سال 1918 قرارداد 1915 را رسماً لغو کرد.

این قرارداد در زمان نخست وزیری امین السلطان اتابک در سن پطرزبورگ، پایتخت روسیه، به امضایایزولسکی وزیر خارجه روسیه و نیکلسون سفیر کبیر انگلستان در روسیه رسید.انعقاد قرارداد 1907 خدشه ای جبران ناپذیر بر استقلال ایران وارد آورد و زمینه ساز توافقاتی شد که در سال های بعد میان انگلستان و روسیه صورت گرفت.این قرارداد مربوط به اساسی ترین موارد اختلاف دو قدرت روسیه و انگلیس در آسیا، یعنی تبت، افغانستان و ایران می شدبر اساس این قرارداد، استعمارگران برای جلوگیری از اصطکاک منافع و درگیری، مناطقی از آسیا را همچون ملک شخصی خویش تقسیم کردنددر این جهت، تبت زیر نفوذ انگلستان و افغانستان زیر نفوذ روسیه قرار گرفت و ایران به دو منطقه نفوذ و یک منطقه بی طرف تقسیم شد.

یکی از موارد بهت آور در مورد این معاهده این است که دو کشور در مورد کشور سومی تصمیم می گیرند و تمام آب و خاک و منابع آن را همچون ملک شخصی بین خویش تقسیم می کنند، بدون آنکه حتی به این کشور اطلاع دهند.این قرارداد یکی از وقیحانه ترین سیاست های استعماری روس و انگلیس را به نمایش می گذارد که چگونه حاکمی ّت سیاسی، استقلال و تمامی ّت ارضی یک کشور را نادیده گرفته و بر آن چنگ می اندازند.متن این قرارداد شامل یک مقدمه و 5 ماده است2 ماده مهم و اساسی قرارداد 1907 به شرح زیر است:

1-ماده اول دولت بریتانیا متعهد می شود در ماورای خطی که از قصر شیرین، اصفهان، یزد و کاخکگذشته و به نقطه ای از مرز ایران در محل تقاطع مرز روسیه و افغانستان منتهی می شود، برای خود امتیازی، خواه سیاسی باشد و خواه تجاری از قبیل امتیاز راه آهن، بانک، تلگراف، راه های شوسه، حمل و نقل، بیمه و غیره تحصیل ننماید و از اتباع انگلیس یا دولت ثالث در تحصیل این امتیازات پشتیبانی نکند و در صورتی که دولت روسیه در صدد تحصیل این قبیل امتیازات در این ناحیه باشد، دولت انگلیس خواه مستقیم و خواه غیرمستقیم مخالفتی ابراز نکند بدیهی است محل های تعیین شده فوق قطعه ای است که دولت بریتانیا متعهد می شود در صدد تحصیل امتیازات فوق الذکر در آنجا نباشد.

2-ماده دوم دولت روسیه از جانب خود متعهد می شود در ماورای خطی که از مرز افغانستان از گزیکشروع شده و از بیرجند و کرمان گذشته و به بندر عباس منتهی می شود، برای خود و اتباع خود و همچنین به نفع اتباع دولت دیگری، امتیازی خواه سیاسی باشد و خواه تجاری از قبیل امتیاز راه آهن،بانک، تلگراف، راه شوسه، حمل و نقل، بیمه و غیره تحصیل نکند و در صورتی که دولت انگلیس در صدد کسب این امتیازات برآید، دولت روسیه مستقیماً یا به طور غیرمستقیم مخالفتی با آن ننماید بدیهی است محل تعیین شده فوق قطعه ای است که دولت روسیه متعهد می شود در آنجا در صدد تحصیل امتیازات فوق الذکر بر نیاید.