تحقیق رایگان

سایت علمی و پژوهشی اسمان

تحقیق درباره طوفان سرخس

فهرست مطالب

مقدمه

اصول اوليه هواشناسي

عوامل بياباني شدن و ايجاد صوفان شن

عوامل موثر در ايجار و تشديد فرسايش بادي

اصول مقابله با فرسايش بادي

چگونگي احداث سازه هاي مسكوني درجهت كاهش تاثير نيروي باد

خصوصيا آيروديناميك باد درمجموعه ساختماني و پيشنهادات عملي

خصارات وارده ناشي از طوفان شهرستان سرخس

بيماري هاي شايع پس از طوفان

نتايج و پيشنهادات

مقدمه

سرخس در فاصله ي 185 كيلومتري شمال شرقي مشهد قرار دارد و از حيث وجود منابع ارزشمند گاز طبيعي و تاسيسات پالايشگاه خانگيران وساير قطبهاي اقتصادي و نيز به دليل مجاورت از شمال و همسايگي با تركمنستان وقرارداشتن در مسير جاده ابريشم از جايگاه ويژه اي برخوردار است .

سرخس در گذشته جلوه مراتع سرسبز آن به مثابه نگين در خشاني بر پهنه وسيع ايران مي درخشيد. اما اينكه اين چهره تابناك به دليل بهره برداريهاي بي رويه ، گرد آلود وخسته ازقهر طبيعت و سيلي دوست گشته است در تيرماه سال 85 اين شهرستان به دفعات مورد تهاجم طوفانهاي شن قرار گرفته و تنها در دي ماه حداقل 5 نوبت طوفانهاي سهمگين شن شرايط زيستن را براي مردم سرخس در روستاهاي گنبد لي ، الله نظر ، ابمال ، يازتپه و ... به طوركامل مختل نموده است .

و علاوه بر آن خسارات زيادي به اماكن اقتصادي منطقه به ويژه چاه هاي گاز خانگيران ، منطقه ويژه اقتصادي سرخس يا روستا هاي منطقه و مناطق مسكوني وارد نموده است . در سالهاي اخير گام هاي مثبتي در چند نقطه سرخس از جمله صمد آباد، گنبد لي و ... با هدف مقابله با فرسايش بادي برداشته شده است ولي با توجه به حجم و شدت طوفانهاي جاري اقدامات به عمل آمده كافي نبوده و با توجه به وضعيت به وجود آمده اثر بخشي خود را به تدريج از دست داده است.

عومل موثر در ايجاد و تشديد فرسايش بادي (طوفانهاي شن )

1 عوامل طبيعي :

1- ارتفاع از سطح دريا : سرخس با ارتفاع 250 تا 256 متر از سطح دريا در يكي از پست ترين نقاط ارتفاعي استان واقع گرديده است.

ب – مكان يابي مناطق برداشت

بادهاي فرساينده كه ازسمت شمال و از روي دشت قره قوم واقع در جمهوري تركمنستان مي آيند در اين منطقه از سرعت آنها كاسته شده و باعث ايجاد شنزار و تپه هاي ماسه اي در اين منطقه مي شوند. همچنين دشت ابرفتي كه توسط رودهاي جاري در منطقه ايجاد گرديد. به علت نداشتن پوشش  گياهي مناسب مكان مناسبي براي برداشت ماسه هاي روان گرديده است .

بنابر اين برخي از ماسه هاي روان منطقه از كشور تركمنستان به كشور ايران مي آيند كه لزوم همكاري مشترك در اين زمينه كاملا احساس مي گردد.

بررسي هاي انجام شده نشان ميدهد كه برخي از رخساره هاي منطقه نقش بيشتري در توليد ماسه و ايجاد فرسايش بادي دارند به همين دليل مكان يابي مناطق برداشت به كمك عوامل مطالعاتي و به شرح زير صورت گرفت .

بررسي و شناسايي رخساره هاي ژئو مورفولوژي با تاكيد بر موفوديناميك باد

رخساره هاي موثر در اين منطقه عبارتند از : دشت سرپوشيده كه مكان بسيار مناسبي براي كشاورزي مي باشد در اين رخساره هر جا كه ازنظر پوشش گياهي فقير است ، بسيار حساس به فرسايش شده و منشاء بسيار مهمي از نظر تامين ماسه هاي روان گرديده است . همچنين دشت قره قوم و رخساره هاي حساس آن از ديگر رخساره هاي برداشت و تامين ماسه براي اين منطقه تحت تاثير فرسايش بادي محسوب مي شود.

عوامل بياباني شده و ايجاد طوقان شن :

1-   عوامل طبيعي : شامل اقليم شهرستان ، جنس خاك ، نوع پوشش ، عوامل جغرافيايي و فيزيوگرافي عومل زمين شناسي ،ارتفاع از سطح دريا.

2-    عوامل انساني : شامل ازدياد جعيت و عدم وجود مشاغل مناسب در منطقه كه باعث تخريب مراتع منطقه توسط مردم و تبديل زراعت هاي ديم كم بازده شخم و شيار مرتعي به صورت تخريب مراتع ، چراي مفرط دام ، قطع درختچه ها و بوته كني

براي شناسايي منشاء رسوبات بادي در منطقه تحت تاثير فرسايش بادي سرخس از روش مكان يابي مناطق برداشت مي باشد استفاده گرديده است .

الف ) جهت يابي مناطق برداشت

براي تشخيص جهت حركت باد غالب و همچنين محل برداشت ماسه هاي روان ازشكل تپه هاي ماسه اي ، مطالعه رژيم باد و شناسايي بادهاي فرساينده و موثر و نيز اطلاعات محلي كه از طريق پرسشنامه بدست آمده كمك گرفته شده است.

جمع آوري اطلاعات منطقه اي از طريق پرسشنامه هاي محلي

اطلاعات بدست آمده از شهرستان سرخس و روستاهاي واقع در منطقه و نيز كارشناسان مجرب منابع طبيعي سرخس و همچنين پرسشنامه هاي تكميل شده در منطقه از اهالي محل حاكي ازآن است كه در اين منطقه يك باد فرساينده واصلي از سمت شمال به جنوب مي وزد و نيز يك باد فرعي با جهت جنوب شرقي به شمالغربي وجود دارد كه از فرسايندگي كمتري برخوردار بوده و خيلي نقش در فرسايش بادي منطقه ندارد.

بررسي مورفولوژي عمومي واحد تپه هاي ماسه اي منطقه

تپه هاي ماسه اي در اين منطقه به طور كامل شكل نگرفته اند و هنوز در مراحل اوليه شكل گيري مي باشند و مرجع خوبي براي تشخيص نمي باشند ولي از روي ريپل مارك هاي ايجاد شده و نيز نبكاهايي كه در پاي بوته ها ايجاد گرديده مي توان تا حدودي جهت باد را حدس زد . جهت باد به وسيله GPS و شكل نبكاهاي موجود بدست آمد كه شامل يك باد غالب اصلي ازسمت شمال به جنوب و يك باد فرعي كه از جنوب شرقي به شمال غربي مي وزد مي باشد.

شناسايي و بررسي منشا ء رسوبات بادي منطقه تحت تاثير فرسايش بادي سرخس

اين منطقه داراي مساحتي بالغ بر 176062 هكتار مي باشد كه در مختصات جغرافياي  تا   عرض شمالي و  تا  طول شرقي واقع شده است كه سرخس و اراضي و تاسيسات اطراف آن را در برمي گيرد. اين منطقه در نقشه توپوگرافي با مقياس 250000 : 1 سرخس به شماره NI41-13 قرار دارد.

از كل مساحت منطقه تحت تاثير فرسايش بادي مساحتي برابر 110687 هكتار آن جزو مناطق برداشت (O) مي باشد كه از اين سطح 24187 هكتار جزو مناطق برداشت با شدت زياد (O1) ، 5470 هكتار آن در منطقه برداشت با شدت متوسط (O2) و مابقي آن به مساحت 31750 هكتار جزو مناطق برداشت با شدت كم (O3)  مي باشد.

وسعتي برابر 31375 هكتار از اين منطقه در منطقه حمل  ( تماما با شدت زياد (T1)  و 34000 هكتار مابقي جزو منطقه رسوب مي باشد كه از اين سطح 12437 هكتار تپه هاي ماسه اي فعال (S1) ، 15625 هكتار آن تپه هاي ماسه اي نيمه فعال (S2) و مابقي به مساحت 5937 هكتار جزو تپه هاي ماسه اي با فعاليت كم ، بدون فعاليت (S3) مي باشند.

شناسائي كانون هاي بحراني فرسايش بادي در شهرستان سرخس

اين شهرستان داراي سه كانون بخراني فرسايش بادي به نام هاي كانون بحراني فرسايش بادي يازتپه و پاسگاه مرزي خانگيران ، كانون بحراني فرسايش بادي گنبدلي و آب مال و كانون بحراني فرسايش بادي صمد آباد مي باشد. در 5 سال اخير شدت فرسايش بادي در اين شهرستان بسيار شديد بوده و مشكلات عديده اي براي مردم منطقه مخصوصا اهالي گنبدلي و وسليل نقليه عبوري از جاده ترانزيت مشهد – سرخس و تصويب آن و اجراي بخشي از پروژه هاي پيش بيني شده در آن شامل ، مالچ پاشي ، نهال كاري و بذر كاري تا اندازه اي از مشكلات منطقه كاسته شده ولي اين فعاليت ها كافي نبوده و پروژه هاي پيش بيني شده در طرح بايد به طور كامل اجرا شود تا مشكل فرسايش بادي در منطقه حل گردد.

كل مساحت كانون هاي بحراني فرسايش بادي در اين شهرستان طبق بررسي ها و برآوردهاي انجام شده 59686 هكتار است كه از اين سطح 42500 هكتار آن داراي شدت زياد (C1) و مابقي به مساحت 17186 هكتار داراي شدت متوسط (C2) مي باشد. از اين سطح 24187 هكتار آن در منطقه برداشت با شدت زياد (O1)  ، 2312 هكتار آن در محدوده برداشت با شدت متوسط (O2) ،12437 هكتار آن در منطقه رسوب با فعاليت زياد (S1) ،15625 هكتار درمنطقه ريوب با فعاليت نيمه فعال (S2)  و 5125 هكتار آن در منطقه رسوب با فعاليت كم (S3)  واقع شده است.

طبق بررسي هاي به عمل آمده كل خسارت وارده به منابع اقتصادي ، زيستي ، راه هاي مواصلاتي و  اماكن ساليانه حدود 5415717 هزار ريال مي باشد.

1-  اصول اوليه هواشناسي

باد يا حركت هوانسبت به سطح زمين اصولا تفاضل گرماي خورشيدي هوا در مناطق مختلف سطح زمين مي باشد اين نفاضل باعث مي شود كه ستون هوا در هريك از اين مناطق داراي ارتفاع متفاوتي باشد. بنابر اين نقاط هم ارتفاع فشارهاي متفاوتي وجود دارد كه باعث نيروهاي افقي شده و متعاقبا حركت افقي هوا را ايجاد مي كند. اين حركت نيروهاي ديگري مانند نيروي انحرافي ياكسريوليس( در اثر دوران زمين ) و نيروهاي بازدارنده ( اصطكاك سطح زمين و هوا ) را بوجود مي آورد. در حالت يكنواخت حركت هوا باباقيمانده اي از نيروهاي گراديان فشار ، كه يوليس ، گريز از مركزو اصطكاك مشخص مي گردد. نيروهاي باد مورد نظر در طراحي سازه ها به وسيله ي دو سيستم بزرگ مقياس ( مانندگردبارهاي بسير گرم ) و بادهاي محلي (مانند بادهاي خون ، اثرجت ، برا و تورنادو ) به وجود مي آيند.

- ظهور ابرهاي سيرواستراتوس علامت نزديك شدن هواي طوفاني بوده اين ابرها به شكل گلوله ي پشمي هستند كه به علت شفا فيت خورشيد و ماه و ستارگان از پشت آنها قابل رويت هستند.

3 – موقعيت جغرافيايي : شهر سرخس در همسايگي جنوب صحراي بزرگ قره قوم تركمنستان قرارا دارد و از اين رو شديدا تحت تاثير عوامل حاكم بر توسعه كوير قرارا دارد و منطقه از نظر طبيعي استعداد پرورش را دارد كه همجواري با كوير قره قوم آن را تشديد كرده و اقليم خشك و سرد را به وجود آورده و فراسايش باد در آب و هواي خشك متداول تر است كه بهره وري از زمين شرايط خشك شدن آن را تشديد مي كند .

در اين رابطه مي توان از نامه رئيس اداره هوا شناسي سرخس تحت مضمون زير ياد كرد :

احتراما به استحضار مي رساند در حاليكه رويداد طوفان گرد و خاك به عنوان يك شاخص عدم آسايش در شهرستان سرخس طبق دوره آماري دارز مدت سالنه 45 مورد اتفاق مي افتد از ساعت 3 بامداد امروز 30/10/85 وزش باد شديد در منطقه آغاز شده كه به علت دوام آن بيشترين سرعت ديده باني شده ي اين باد در ساعت 12:30 ظهر بالغ بر 61 كيلو متر در ساعت رسيد و ديدافقي را كاملا محدود نمود و بديهي است اينگونه طوفنها با توجه به جنس خاك مي تواند به حركت شنهاي روان و كندي تردد يا توقف در حمل و نقل جاده اي منجر شود . طوفان روز جاري شهر سرخس يك پديده محلي خرد مقايس است كه روي نقشه هاي همديدي  استاندارد جوي مركز پيشبيني شب گذشته خراسان رضوي از قبل جهت صدور اطلاعيه قابل رديابي و پيشبيني نبوده است شكل گيري اين سيستم كاهش قابل ملاحظه ي 13 هكتو پاسكال ر فشار هوا طي 24 ساعت گذشته و افزايش 4 درجه اي در حداقل دماي صبح امروز رابه دنبال داشته است.

4- بارندگي : ميانگين بارندگي در مدت 18 سال از 64 تا 81 به ميزان 9/185 ميلي متر گزارش شده است كه پراكنش ان در فصل بهار به اندازه 55 ميليمتر ، تابستان 2/1، پاييز 8/29 و زمستان 9/99 مي باشد. ضمنا ميزان بارندگي در سال 84 به ميزان 130 ميليمتر مي باشد 9/55 ميلي متر از ميان گين دوره كمتر است حداكثر رطوبط نسبي مربوط به ماه هاي دي و بهمن به ميزان 70 درصد است.

تغيير در بارندگي و الگوهاي دما باعث مي شود كه محصولات كشاورزي به سختي رشد كنند و پوشش گياهي به صورت پراكنده و تنگ مشاهده مي شود. در نتيجه فرسايش خاك شديد تر مي شود فعاليت انسان اغلب اثر فرسايش باد بر خاك را افزايش مي دهد. تركيب كوتاه مدت خشكسالي و عمليات زراعي مخرب ،‌يكي از بلاياي طبيعي است كه در نهايت ممكن است با طوفتني ماسه اي  خطرناكي همراه شود. حداقل مطلق دما در دوره آماري مذكور به ميزان 6/18- و حداكثر مطلق دما به ميزان 6/46 درجه سانتيگراد مي باشد. ميانگين حداكثر درجه حرارت گرمترين ماه هاي سال 9/37 و ميانگين حداقل سردترين ماه هاي سال 1 درجه سانتيگراد گزارش شده است.

مجموع ساعات آفتابي 5/2919 ساعت در سال است كه كمترين ساعات آفتابي در دي ماه و بيشترين در تير ماه است دوره آب و هواي خشك سرخس از اوايل ماه ارديبهشت شروع و در اول آذز ماه پايان مي يابد و حدود 7 ماه طول مي كشد .

6 – باد : با بررسي گلباد منطقه باد غالب داراي رژيم شمال غربي – جنوب شرقي مي باشد كه در فصول بهار ، تابستان ، پاييز و زمستان باد محلي موسوم به باد قبله در جهت عكس ، از جنوب و جنوب شرق به سمت شمال و شمال غرب جريان دارد . بر اساس ميان گين آمر فصل ماهانه پاييز داراي بيشترين درصد باد آرام و از ميانگين سرعت 6/1 متر بر ثانيه بر خوردار است و ماهاي خرداد، تير،‌مرداد، نيز داراي بيشترين درصد فراواني وزش باد مي باشد ميانگين سرعت باد 3 متر بر ثانيه و بيشترين درصد فراواني باد غالب از جهت شمال غربي قرائت شده و در اين ماه ها سرخس تحت تاثير بادهاي 120 روز سيتان نيز واقع مي شود .

تغييرات درجه حرارت در منطقه بسيار زياد است و حداكثر آن در تير ماه است روند كمي باده در منطقه شمالي - جنوبي است ولي بادهاي فصبي شرقي – غربي در تابستان و غربي – شرقي در زمستان جريان دارد . علت بادهاي تابستاني جابه جايي هوا از مراكز پر فشار صحراي قره قم در تركمنستان ( موافق جهت حركت عقربه ساعت ) به طرف مناطق كم فشار ايران (مخالف عقربه هاي ساعت ) مي باشد ، در زمستان عكس اين حالت صورت مي گيرد و انتقال بادها از طرف مراكز پر فشار ايران به طرف مراكز كم فشار است. ذكر اين نكته ضروري است كه بادهاي غربي – شرقي داراي سرعت زيادي بوده و قادرند كه مقادير زيادي از رسوبات دانه ريز را با خود حمل كرده و موجب تخريب خاكهاي سطحي گردند. لذا تشكيل تپه هاي بادب و حركت آنها و حركت آنها در دشت سرخس بيشتر در فصول انتنقال صورت مي گيرد ( اواسط پاييز ، اواخر زمستان و اوايل بهار) و عامل اصلي توسعه تپه ها بادهاب سريع شرقي – غربي است هرجند كه حركت بادهاي شرقي – غربي نيز در گسترش تپه ها مؤثر است كه انرژي بادي داراي فرايا و معاسي به شرح زير مي باشد :

فرايا : انرژي بادي علاوه بر عدم آلودگي محيط زيست از ارزانترين و مؤثرترين نوع سوخت است كه به طور رايگان و پايان ناپذير در اختيار مي باشد .

محدوديت 4 : محدوديتهاي جغرافيايي و دسترسي مستمر به آن ، دشواري در انبار كردن و ذخيره سازي و قابليت انتقال انرژي بادي مي باشد . توسعه پايدار و حفاظت از محيط ريست در گرو استفاده درست و بهينه از منابع انرژي مخصوص انرژي ها تجديد شوند ميسر است تكنولوژي انرژيهاي جايگزين به آهستگي به بازار مي آيد و در قرن 21 از سوختهاي فسيلي دور مي شويم نتيجه اينها انقلاب انرژي خواهد بود .

FASTES WINED SPEED

لذا تمامي عوامل فوق شرايط را براي فرسايش خاكها مهيا مي سازد . بنا براين منطقه از حيث عوامل ياد شده داراي پتانسيل فرسايش است اما آنچه خصوصا در يك سال گذشته شرايط  را حادتر نموده است علاوه بر تداوم خشك سالي ها و تنزل فاحش ميانگين بارندگي ساليانه از ميانگين 18 ساله ( بارندگي 84 به ميزان 130 ميلي متر و در سال 85 به ميزان حدود 55 ميلي متر اعلام شده است ) ، تاثير مخرب عوامل انساني و عواما سؤ مديريتي در منطقه ،‌شرايط را براي بروز فرسايش شديدي مهيا نموده است

عوامل انساني :

1-   بدون شك شركت گاز و منطقه ويژه اقتصادي سرخس بيشترين تاثير را در رشد شهر نشيني داشته است و عدم وجود مشاغل مناسب در منطقه و نهايتا روي آوري مردم به تخريب مراتع منطقه و تبديل و توسعه زراعتهاي كم بازده كه باعث تخريب خاك مي شود فعاليتهاي ضعيف زراعي مانند كشت در جهت شيب و در شيارهاي تپه ها و يا كشت در جهت مسير باد خاكها را با فرسايش بادي مواجه مي كند با از بين رفتن رستني ها و خاك ها ي سطحي توسط انسانها فرسايشي نتاني از باد افزوده خواهد شد كه در نهايت به بيابان زايي منجر مي شود و ازدياد جمعيت در اين رابطه نقش خود را به خوبي نشان مي دهد . همين طور افزايش روز افزون جمعيت منجر به تغيير كار بري زمين مي شود و تخريب مراتع به عنوان يك فرهنگ درآمده است . جلوگيري از تصاحب غير مجاز زمين و به زير كشت بردن آنها به دليل مالكيت دو گانه ي زمين بين منابع طبيعي و آستان قدس رضوي و همين طور روند طولاني برخورهاي قانوني ( 9 تا 10 ماه ) با مشكل مواجه مي شود كه اين خود باعث تخريب زمينها توسط مردم و تبديل آنها به اراضي باير مي شود كه در بروز طوفان نقش به سزايي دارد

2-   شخم و شيار اراضي مرتعي به صورت تخريب مراتع (اراضي ملي و آستان قدس رضوي ) و تبديل آنها به ديمه زارهاي بي بهره به منظور منتفع شدن از حمايتهاي بيمه محصولات كشاورزي

3-   چراي مفرط دام و وجود تعداد بيش از حد ظرفيت مراتع توسط دامداران عشاير و بومي منطقه كه موجب تخريب و نابودي مراتع گرديده و متاسفانه مراتع منطقه سرخس را كه روزگاري به عنوان يكي از مناطق شاخص قشلاقي و چراگاه اسبان قشون بوده است به تلي از خاك تبديل نموده است كه خشكسالي هاي پي در پي باعث شده كه پوشش گياهي بهحالت تنگ و پراكنده در بيايد كه با تنك شده آنها بيشتر بارش به طور مستقيم در سطح زمين جاري مي شود و يا به سرعت داخل خاك نفوذ مي كند عموما افزايش جريان رودخانه اي نيز مي تواند فرسايش ايجاد كند كه اين خود خطر بزرگي است.

4-   قطع درخچه ها و بوته كني توسط عشايردر فصل قشلاق و نابودي گونه هاي گياهي كه از نظر اكولوژي به عنوان گونه هاي پرستار يا گونه هاي خاصي ، مي توانند در صورت يافتن فرصت موجب استقرار ساير گونه هاي مرتعي خوشخوراك گردند .

بررسي علل تخريب اكو سيستم

طبق بررسي هاي به عمل آمده در منطقه علل تخريب مراتغ و به طور كلي اكو سيستم منطقه را مي توان به شرح زير اعلام نمود:

بوته كني و قطع بوته و درخچه ها به منظور تامين سوخت

در گذشته هاي نه چندان دور كليه مصارف سوختي مورد نياز اعم از پخت و پز غذا ، نان ، گرم نمودن شير و محصئلات دامي و مسائل بهداشتي ، انرژي حرارتي منزل و حتي روشنايي ساختمان كليه روستايان منطقه و بخش اعظم مردم شهر سرخس و دامدارن مهاجر و عشاير كه از ديگر نقاط استان به اين منطقه در فصل ييلاق كوچ مي نموده اند، همه از پوشش گياهي منطقه تامين ميشده است . در بين طبقات مردم گروه هاي بوده اند كه حرفه اصلي آنها تهيه هيزم و زغال كشي بوده است . اخيرا با توجه بع استفاده از مخازن گاز در منطقه خانگيران در بعضي از روستاهاي منطقه گاز تامين شده و اكثريت روستاها از روشنايي برق استفاده مي نمايد، ولي هنوز ههم دامداران مهاجر و عشاير منطقه براي تامين سوخت از بوته ها و درخچه هاي مراتع استفاده مي نمايند . اين مورد را مي توان به عنوان يكي از موارد اصلي تخريب پوشش گياهي منطقه اعلام نمود .

تعداد دام مازاد بر ظرفيت مراتع

يكي ديگر از دلايل تخريب را مي توان تعداد دام مازاد بر ظرفيت مراتع دانست.هميشه كمبود علوفه يكي از مشكلات دامداري هاي منطقه بوده و از دامداران اين منطقه كه بيشتر به گوسفند داري و بز داري مشغول هستند ، دامدران بومي در تمام سال و دامدران عشاير و كوچرو در فصل ييلاق دامهاي خود را در مراتع تعليف مي نمايند مگر در روزهاي باراني و سرد كه در آغل يا چادر باقي مانده و تغذيه دستي گرند. لذا با توجه به نوع گونه هاي غالب در اكثريت سطح مراتع منطقه ( Po bullbosa ,  Carex sp.) كه از گونه هاي كم زي و مهاجم و با توليد علوفه كم هستند ، و تعداد زياد دام منطقه ، يكي از دلايل اصلي ديگر تخريب را مي توان تعداد مازاد دام بر ظرفيت اعلام نمود .

طبق آمار به دست آمده از مطالعات اقتصادي و اجتماعي دامداري منطقه ، كل تعداد دام بومي منطقه 215194 واحد دامي است كه در كليه سال از مرتع استفاده مي نمايند و 127000 واحد دامي نيز در فصل ييلاق به وسيله عشاير و دامداران كوچرو به منطقه كوچ مي نمايند كه نيز علوفه هاي آنها كلا 89975810 واحد علوفه اي بر آورد ميگردد در صورتي كه علوفه توليدي قابل بهره برداري از مراتع منطقه 57/3976415 واحد علوفه اي و علوفه دستي موجود وارده به منطقه از ساير بخشها 20033480 واحد علوفه اي است كه جمعها 65965915 واحد علوفه اي كم مي باشد كه اين مقدار با فشار بر مراتع و كاهش وزن دام تامين مي گردد.

عدم رعايت اصول مرتعداري و سيستم چرايي

يكي ديگر از دلايل تخريب مراتع را مي توان عدم رعايت اصول صحيح مرتعداري و سيتستم چرايي دانست. چراي زود رس كه در منطقه رواج دارد يكي از دلايل اصلي تخريب مراتع در منطقه مي باشد . دامداران بومي به صورت سيستم چرايي دائم (continius grazing) و دامداران عشاير و مهاجر در فصل زمستان (ييلاق) دامهاي خود را در مرتع تعليف مي نمايند ، با توجه به فصل رويش گياهان فرصتي براي رشد كافي و توليد بافتهاي فتوسنتزي و ذخيره ريشه و توليد بذر و توليد مثل باقي نمي ماند و لذا روز به روز گياهان ضعيف تر شده و مراتع تخريب و پوشش گياهي تخريب مي گردد .

5 آلاينده ها و ضايعات صنعتي نيز عامل ديگري در تخريب خاك به وسيله ي انسان است . ضايعات سمي ناشي از صندوق باعث ته نشين  شدن مواد اسيدي در خاك مي شود و همچنين سوخت هاي فسيلي مورد مصرف در صنعت حمل و نقل و آمدو شد مي تواند به اسيدي شدن خاك و از دست رفتن قابليت توليد منجر مي شود و نهشته هاي اسيدي به دليل وجود دو نوع گاز آلاينده ي اصلي كه درنيوار توليد مي شود به وجود مي آيند همينطور بار باعث انتقال اكسيدهاي گوگرد   , اكسيدهاي ازت  به سطح شهر مي شود حتي در صورت بارش باران تشكيل باران اسيدي مي دهد. كه اين آلودگي هوا و نهشته هاي اسيدي به عنوان فشارهاي زيست محيطي در تخريب جنگل ها نقش دارد. به اين ترتيب جنگل هاي به تدريخ تحت فشار آلودگي هوا قرار مي گيرند.

عوامل مديريتي در منطقه

پاره اي از ناهماهنگيها در سطح منطقه فرصت هاي مناسبي را براي عده اي سود جو منفعت طلب مهيا نموده كه در صورت برقراري مناسبات هماهنگ امكان فرصت طلبي سلب خواهد شد.

اصول مقابله با فرسايش بادي :

1-  مبارزه بيولوژيكي :

به وسيله ايجار بپوشش گياهي و يا افزايش گونه هاي موجود در منطقه همه ساله عمليات ماسه هاي روان با ايجاد بادشكن ها و نهالكاري و بذربپاشي و كشت درختچه هاي مقاوم در 24 ايستگاه در شهرستانهاي ... بردسمن ، بيرجند ، تايباد ، تربت جام ... انجام مي گيرد كه با موفقيتي قابل توجه و قابل عرضه در سطح بين المللي همراه بوده و هم اكنون عرصه ي مناطق مورد عمل حيات دوباره خود را بازيافته و مجددا توجه روستاييان ---- از ماسه را به بازگشت به زادگاهشان و آغاز حياتي دوباره جلب نموده و كشاورزي در مناطق مجاور را رونق بخشيده است.

2-   نثبيت ماسه هاي روان به طريقه شيميايي ( پاشيدن مالچ ها نفتي )

در منطقه خانگيران سرخس كه ضرورت حفاظت از تاسيسات گاز كه همه ي تاسيسات در فضاي باز احداث شدند سريع در مبارزه را و حركت ماسه هاي روان را يجاد مي نمود كه در سطحي معادل 3 هزار هكتار طي سال جاري 52 تا 55 عمليات مالچ پاشي انجام و توفيق كاملي بدست آمده . به طور كلي نثبيت ماسه بهطريق شيميايي براي مناطق ماسه اي فعال و براي تجات تاسيسات زير بنايي و راه هاي ارتباطي حياتي ضروري است و طريقه بيولوژيكي را براي مناطق شني كم فعاليت

الف : رخساره تپه هاي شني

تپه هاي شني با ارتفاع و شيب كم از جمله مناطق رسوبگذاري شن هاي روان در منطقه است كه متحرك بوده و خسارات جبران ناپذيري را بر مزارع و روستاهاي منطقه دارد. اين تپه ها به شكل بارخان هاي كوچك  بوده كه در مراحل اوليه شكل گيري مي باشند و اكثرا بر روي سنگ بسترلس قرار گرفته اند . تپه هاي شني منطقه شيبي در حدود 12 – 2 % داشته و مساحت آن 12294 هكتار مي باشد. تپه هاي شني در غرب روستاي يازتپه غرب و شمال غربي روستاي صمدآباد و اواسط منطقه گسترش داشته و علاوه بر اينكه مناطق فوق جزء منطقه روسوبگذار محسوب مي گردد و عمليات حمل و برداشت نيز به مقدار كم روي آنها صورت مي گيرد. تهديد روستاهاي منطقه توسط تپه هاي شني در اشكال شماره 8-2 و 9-2 مشاهده مي گردد به عمليات تثبيت شن هاي روان در منطقه صمد آباد توسط اداره كل منابع طبيعي خراسان آغاز گرديده است و بصورت آزمايشي بخشي از آن توسط بادشكن نثبيت گرديده است كه درشكل شماره 10-2 مشاهده مي گردد . اين تيپ در ارتفاع بين 500- 260 متري قرار گرفته است و متوسط ارتفاع آن 380 متر است.

ب : رخساره سفره هاي ماسه اي

تحت تاثير بادهاي منطقه شن هاي روان به صورت قشرنازكي سطح رسوبات زيرين را پوشانده و نبكاهاي كوچكي نيز در آن ديده مي شود اين مناطق تحت عنوان رخساره شن زار نامگذاري گرديده است . از آنجائي كه اين رسوبات بادي هنوز به شكل تپه درنيامده اند نميتوان نام تپه را برآن نهاد و چون رسوبات زيرين آن يعني لس ها و ساير سنگ ها به صورت تپه ماهور مي باشد اين رخساره تحت عنوان تيپه هاي كم شيب آورده شده است .در اين بخش ها باد شديدا فعال بوده و اكثرا مناطق حمل و رسوب گذاري را تشكيل مي دهند ،با توجه به تصاوير ماهواره اي ، عكس هاي هوايي و جهت باد به نظر مي رسد كه مناطق برداشت شن از شمال و شمال غربي منطقه يعني در خاك تركمنستان بوده و مطالعات دقيق تري رامي طلبد ، ولي آنچه مسلم است اين است كه بخش هاي عمده اي از دشت سرخس و بخش هاي تپه ماهوري آن مناطق حمل و رسوبگذاري شن هاي روان مي باشد. اين رخساره شيبي در حدود 10 – 1 در صد داشته و مساحتي در حدود 25970 هكتار را مي پوشاند و بيابان زدايي به كار مي رود . هر دو روش تثبيت ماسه هاي روان در خراسان موفق و ارزش و تاثير همساني دارد ولي هر كدام درمكاني خاص و باهدفي مشخص كه از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه باشد از سال 55 به بعد عمليات حفاظتي و اجراي طرح هاي تثبيت شن فقط به طريقه بيولوژيكي بوده و دادمه داشته است درسه سال اخير مجددا در سرخس عمليات مبارزه با فرسايش بادي ازطريق مالچ هاي نفتي شروع شده است و ادامه دارد.

3 اطلاعات محلي و دانش بومي در زمينه مقابله با فرسايش بادي

دانش عمومي همچون فرهنگ غني كشور در همه زمينه ها به طورگسترده اي وجودداشته و دارد ولي متاسفانه در زمينه جمع آوري دانش بومي جامعه عشايري و روستايي كشور كارزيادي صورت نگرفته است روستائيان مناطق بياباني كشور با توجه به شرايط خاص خود و آگاهي از زمان وزش بادهاي محلي و فصلس و به منظور مقابله با فرسايش بادي ،تجاربي رابدست آورده و براساس آن كارهاي خود راهماهنگ مي كنند.

1-   روستائيان ساكن درمسير بادهاي فصلي و 120 روزه عمليات كشت و كار و شخم و شيار خود را طوري به انجام مي رسانند كه زمان وزش بادها عمليات كشاورزي خاتمه يافته وسطح زمين داراي سبزينه باشد.

2-   جهت محافظت از زراعات و تاسيسات خود (موتورخانه ، استخر...) اقدام به احداث بادشكن با درختان مقاوم در برابر باد مي نمايند.

3-   احداث بند سارهايي درمسير رودخانه هاي فصلي كه اين عمل هم به ايجاد زمين هاي كشاورزي منجر مي گردد كه در آن جاليز كشت مي كنند و هم به منزله نفوذ جريان آب و سيلاب عمل مي نمايد.

4-   استفاده از سطح عايق جهت جمع آوري آب باران و هدايت آن به آب انبارهاي سرپوشيده جهت آشاميدن خود و دامهايشان كه با توجه به پوشش سقف آب انبارها آب جمع آوري شده مدتها بدون تاثير سنجيده مورد بهره برداري قرار مي گيرد.

5-   استفاده از وارتيه هاي مقاوم به ريزش در زراعت

چگونگي احداث سازه هاي مسكوني در جهت كاهش تاثير نيروي باد

ازميان عوامل مختلف با به دليل سرعت و نيرويي كه دارد و دربعضي مواقع دراثر برخورد باساختمانها در اطراف آنها شرت و نيروي بيشتري مي يابد و مي تواند يكي از علل اصلي ناراحتي براي افرادي باشد كه در فضاهاي باز فعاليت دارند. ميزان دخالت باد در يك پروژه بوسيله داده هاي اقليتي ،موقعيت زمين ، شرايط توپولوگرافي ساختمانهاي مستقر درآن و ... مشخص مي شود.

سرعت خصوصيات حركت و نحوه حركت باد باعث بروز عوامل زيرمي شود

1)     آسايش ديناميكي : نيروهاي ناشي از وزش باد درزمان و فضا متغيراست و بدن انسان با محيط اطراف اختلال ايجاد مي كند . اين دوعامل بستگي فراواني به خصوصيات فردي انسان دارد اما به طور كلي راحتي يا ناراحتي در اثر وزش باد به عوامل زير بستگي دارد.

2)     نوع فعاليت شخص : نوع اقليم و فصول مختلف سال كه تا حدي به نوع لباس بستگي دارد – شرايط جوي – شرايط فيزيكي انسان ( سن ) و شرايط روحي فرد.

خصوصيات ايرو ديناميك باد در مجموعه هاي ساختماني و پيشنهادات عملي

1-   اثر ايجاد حوزه درزير ساختمانها : جريان يافتن هوا در حفره ها يا گذرهاي زير ساختمان باعث مي شود كه قسمت جلو آن كه تحت فشار زياد است با پشت ساختمان كه در فشار كمتري قرار دارد مرتبط مي شود

شرط لازم : حداقل ارتفاع ساختمان بيش از 15 متر باشد. تاثير ارتفاع : هرچه ساختمانها بلندتر باشند به همان نسبت ميزان آسايش كمتر مي شود.

راه حل هاي علمي :

-         ساختمانهايي كه داراي پيلوتي يا حفره ايست بايستي به موازات جهت باد قرار گيرد.

-         در پاي ساختمانهاي بلند بايستي از ساختمانهاي كوچك يا عناصر گياهي استفاده شود.

-         درحجم هاي ارتباطي بايد از عواملي كه باعث تقليل نيروي باد مي شود استفاده شود.

-         اجتناب ازپيش بيني پيلوت توپر درساختمانها الزامي است.

-         بايد باازدياد خلل فرج جريان هوارا در قسمت پايين ساختمان پخش نمود.

2-   تاثير گوشه : اثر جريان هوا در زواياي ساختمان به اين شكل است كه منطقه تحت فشار زياد در جلوي ساختمان با منطقه تحت فشار كم جانبي ساختمان درارتباط قرار مي گيرد . مجتمع هاي ساختماني متراكم به دليل ابعادي كه دراد در مقابل باد مانع مهمتري ايجاد مي كند چنين حالتي در ساختمان هاي باز و پبراكنده ديده نمي شود.

وزش باد در گوشه ها علاوه بر تشكيل منطقه اي با سرعت بيش از حد متوسط در اين قسمت ها باعث ايجاد گراديان افقي قابل توجه نيز مي شود .

راه حل هاي عملي:

1-   محاط نمودن ساختمانهاي مرتفع با حلقه اي به ارتفاع پنج طبقه

2-   تقليل ارتفاع مجموعه به طور يكنواخت در طبقات

3-   گوشه هاي منحني شكل ، گراديان افقي سرعت ها متوسط را كاهش مي دهد.

4-   پيش بيني عناصري با خلل و فرج درجوار گوشه ها

5-   قرار دادن جمعي از ساختمانهاي كوتاه يا پوشش گياهي درنزديكي گوشه ها.

6-   تاثير سايه باد : منطقه اي با جريان هواي متلاطم كه در پشت مانع ايجاد مي شود.

خسارت وارده ناشي از طوفان

درخصوص خسارات ناشي از طوفان وزير جهادكشاورزي درنامه اي به مديريت طرح و برنامه سازمان جهاد كشاورزي خراسان رضوي عينا چنين عنوان شده است :

احتراما به استحضار مي رساند بر اثر طوفان هاي ايجادشده در شهرستان كه كانون اصلي آن دردهستان خانگيران از بخش مركزي اتفاق افتاد طي بررسيهاي متعددو بازديد مستمركارشناسان اين مديريت از بخشهاي زراعت ديم و همچنين دامداريهاي مناطق كه شامل 13 روستا با جمعيت بالغ بر 1515 خانوار وسطح زير كشت ديم 11750 هكتار و جمعيت واقعي 92160 راس ،

ميزان خسارت وارده به تكفيك به شرح ذيل جهت استحضار و اوامر مقتضي به حضور ارسال مي گردد.

خسارت ناشي از تخريب 100 % به فرارع ديم به ميزان 11750 هكتار بالغ بر 6186375000 ريال ، لذا خواهشمند است با عنايت به كاهش بارندگي سال جاري و پديده خشكسالي درمنطقه پيگيري لازم جهت كمك به خسارت ديدگان صورت پذيرد.

همينطور نامه رئيس اداره منابع طبيعي شهرستان سرخس خطاب به فرمانداري دررابطه باخسارت وارده عينا بدين شرح مي باشد:

احتراما عطف به نامه مورخه 5/12/85 به استحضار مي رساند ميزان خسارت وارده دراثر طوفان شن به پروژه هاي بيابان زدايي و تثبيت ماسه شهرستان به شرح زير اعلام مي گردد :

در گزارش وضعيت شهرستان بدين شرح ذكر شده است:

-         برابر طوفان روز گذشته (؟) تعداد 46 روستاي شهرستان دچار قطعي برق گرديد كه از اين تعداد 27 روستا تا ساعت 19 روز گذشته برقدار و تعداد 12 روستا تا ساعت 10 صبح امروز برقدار شدند. تعداد 7 روستا نيز بعلت شكستگي تير در مسير هنوز برقدار نشده اند كه پرسنل اداره برق شهرستان درحال رفع مشكل ميباشند.

-         در بخش راه : روستاهاي محور بزنگان به كاريزك مسدود ميباشد كه درحال حمل وسايل نقليه راه سازي به محل جهت بازگشايي ميباشند.

-         درمحور روستاهاي آبمال به چاله زرد تا سددوستي مامورين مشغول بازگشايي مسير هستند.

-         محور اصلي مشهد – سرخس نيز در همان ساعات اوليه پس از طوفان بازگشايي گرديد.

-         دربخش حمل ونقل ريلي يك قطار باري درايستگاه مختوم قلي از خط خارج گرديده كه درحال حاضر رئيس و سرپرست ايستگاه سرخس و ديگر پرسنل مشغول بازگشائي مسير حدفاصل گنبدلي تا رباط شريف كه ريل دفن شده است ميباشند.

درنهايت اينكه باتوجه به مطالعات زيست اقليمي شهرستان سرخس ازمناطق گرمسيري با اقليم اكثرا خشك ميباشد كه تخريب و چراي دام بيش ازحد باعث ازبين رفتن مراتع آن گرديده بهمين لحاظ تشخيص اعتبار مورد نياز به منظور اصلاح و بازسازي مراتع شهرستان و تامين نيروي مورد نياز جهت حفظ و حراست ازآنها بسيار ضروري مي باشد.

درگزارش ارسالي ازبنياد مسكن تعداد 120 واحد مسكوني روستايي آسيب ديده بين 70 تا 100 درصد خسارت اعلام شده است. در بخش محور كاريزك كاملا مسدود شد ( جاده 7 روستا ) ، جاده روستاي چكودر و محور چاله زرد كاملا مسدود شد .

(جاده 7 روستا ) جاده هاي مذكور طي هفت روز كارمداوم بازگشايي و پاكسازي شدند و خسارات زيادي به ماشين آلات راهسازي اداره  راه و ترابري شهرستان وارد شد.

-         بيماريهاي شايع پس از طوفان

دراين رابطه از نامه رئيس اداره حفاظت محيط زيست سرخس مي توان نام برد كه عينا به شرح ذيل مي باشد.

احتراما به استحضار مي رساند به علت شرايط نامساعد جوي امروز مورخ 30/10/85 و وجود گرد و غبار و ذرات معلق بسيار در هواي شهر كه باعث ايجاد ناراحتي تنفسي و ريوي درافراد به ويژه نونهالان مي گردد خواهشمند است در صورت امكان اوامر مقتضي نسبت به تعطيلي مقاطع تحصيلي شهر جهت حفظ سلامتي دانش آموزان تا رفع آلودگي هواصادر فرمايند.

همينطور در همين رابطه از نامه مدير آموزش و پرورش شهرستان به فرمانداري مي توان ياد كرد كه تحت مضمون ذيل ارائه مي شود :

احتراما با توجه به مشكلات جوي به وجود آمده درطي هفته هاي اخير دراين شهرستان و وجود صوفانهاي شديد شن و خاك لازم است به برخي از مشكلات بهداشتي ، آموزشي و پرورشي ايجادشده درآموزشگاه هاي اين شهرستان اشاره شود .

1-   افزايش چشم گير بيماريهاي تنفسي و عفوني در ميان دانش آموزان و قاعدتا بروز اثرات نامطلوب و عديده ي آموزشي و پرورشي در سطح مدارس

2-   وجود مشكلات متعدد درزمينه ي كنترل مسائل بهداشتي و نظافتي در محيط آموزشگاه و كلاسها

3-   مخالفت بسياري از اولياي دانش آموزان جهت حضورفرزندانشان درمدرسه به علت آلودگي شديد هوا باوجود حضور مداوم همكاران محترم فرهنگي در مدارس

4-   عدم امكان تردد دربخي نقاط روستايي به علت آلودگي شديد هوا و مسدودبودن راه ها

لذا از آن فرمانداري محترم تقاضا مي شود طبق صلاحديد درارتباط با بررسي علل و عوامل زمينه ساز اين بحران و راه كارهاي كنترل آن اقدام عاجل به عمل آيد.

همچنين درخصوص بيماري هاي شايع پس ازطوفان ازنامه ي مدير شبكه ي بهداشت و درمان شهرستان به فرماندار محترم و رياست حوادث غير مترقبه شهرستان سرخس ياد مي شود.

احتراما پيرو نامه ي 30/10/85 به استحضار مي رساند از روز گذشته تا صبح امروز تعداد 16  بيمار در بخش هاي داخلي و اورژانس بيمارستان 17 شهريور سرخس در اثر آلودگي هوا ناشي از گردوغبار بستري شدند و بيش از 50 بيمار نيز به همين علت به صورت سرپايي به مركز بهداشتي درماني بيمارستان مراجعه و تتحت درمان قرار گرفتند .مزيد استحضار حضرتعالي به عرض مي رساند وجود ذرات معلق گردو غبار علاوه بركاهش حجم اكسيژن وارده به ريه ها و نشديد برخي بيماريها مانند آسم ، برونشيت ، ... خود مي تواند باعث رسوب در بخش هايي از دستگاه تنفسي و موجب افزايش استعداد به عفونتهاي باكتريايي و غيره گردد. نتايج پيشنهادت

با توجه به موقعيت جغرافيايي شهرستان سرخس و تهديد ان توسط بادهاي فرساينده و مضر  با اطلاع از نحوه كاربري اراضي و استقرار سازه هاي شهري در محده ي شهرستان به شرح زير مي باشد :

1- درمنطقه شمال شهر و جنوب غرب كاربري مسكوني

2 – در محدوده اي اطراف شهر فضاي سبز حفاظتي

3- در قسمت غرب فضاي عمومي

4 – در بخش داخلي شهر قسمت فضاي آموزشي و در بخش خارج شهر فضاي آموزش عالي

5 – در قسمت جنوب و جنوب شرق فضاي گردشگري و اقامتي

6 – فضاي اداري در بخش مركزي شهر جمع شده است

7- فضاي صنعتي و كارگاهي در قسمت شمال و شمال شرق پراكنده است .

8- تاسيسات و تجهيزات در قسمت جنوب شهر است.

9- فضاي بهداشتي – درماني در شمال شهر كه مي تواند در قسمت شمال و جنوب تسعه پيدا كند

10- فضاي تجاري در سطح شهر پراكنده است .

مي توان با در نظر قرار دادن با دهاي غالب (شمال – جنوب ) كه داراي كاربري مسكوني در شمال و فضاي گردشگري اقامتي در جنوب است مي توان در صورت امكان اقدام به تغيير كاربري از مسكوني به فضاي سبز در شمال يا حتي الامكان استفاده بيشتري از فضاهاي سبز در اطراف ساختمانهاي مسكوني نمود.

همينطور از موقعيت پينهاد گورستان در شمال غرب كه تحت تاثير بادهاي مضر ياد كرد كه در طرح جامع سرخس ذكر شده است. جهت استقرار ساختمانهاي شهر در جنوب شرق و در محدوده ي عرض هاي 5/22 تا 30 درجه جنوب است. و خيابانها با توجه به جهت بادها بايد احداث شوند خيابانهاي شرياني در جهت شرقي – غربي و معابر براي دسترسي به مناطق مسكوني نيز در جهت شرقي – غربي بايد باشد.

در سالهاي اخير تغيير جهت بادهاي غالب از شمال به شمال غرب كه احتما لا با اقدامات كاهش فرسايش بادي كشور تركمنستان در شمال سرخس ديده مي شود. همينطور طوفان مخرب اخير شهرستان كه جهت جنوب شرقي به شمال غربي داشته است فضاي گردشگري اقامتي اين شهرستان را تحت تاثير خود قرار داده است. با اعطاي وام هاي دولتي به موسسات مربوط و روشن شدن وضعيت زمين هاي شهرستان سرخس كه قريب به تمامي آن ازآن آستان قدس مي باشد.

لذا مي توان با اقداماتي نظير مالچ پاشي كه در مراحل بهراني فرسايش صورت مي گيرد از زيان هاي بيشتر طوفان ( خسارات بيشمار آن و هزينه هي ناشي از آن كه در متن تحقيق ذكر شده است)ذجلوگيري كرد . با عنايت به اين مطلب كه سرخس از خط قرمز فرسايش گذشته است و در شرايط بهراني به سر مي برد.

در رابطه با جهت غالب باد ( شمال غرب – جنوب شرق ) مي توان در صورت امكان از تغيير كاربري مسكوني به كاربري فضاي سبز و تفريحي استفاده نمود  يا حتي المقدور در اطراف مناطق مسكوني از فضاهاي سبز بيشتربراي كاهش اثرات بادهاي مضر استفاده نمود.

نتايج و پيشنهادات

-         منطقه مورد مطالعه در زون كپه داغ واقع گرديده و توالي منظم رسوبات از ژوراسيك تا كواترنر مشتمل بر سازندهاي مزدوران، شوريجه،‌تيرگان، سرچشمه، سنگانه، ايتامير، آبدراز، آب تلخ، نيزار، كلات، پسته ليق، چهل كمان، خانگيران، نئوژن، كنگلومراي، پليوكواترنر، رسوبات آبرفتي، لسي و بادي مشاهده مي گردد.

-         سه واحد عمده كوهستاني ، تپه ماهوري و دشت سر بخش وسيعي از منطقه را شامل مي گردد و هر واحد به تيپ ها و رخساره هايي تفكيك گرديده است . علاوه بر آن واحد هاي كوچك ديگري مثل دشت ، مخروط افكنه ، پادگانه و پالايا نيز مشاهده مي گردد .

-         مورفولوژي كوهستاني اكثرا پر شيب و داراي توده هاي سنگي و بيرون زدگيهاي سنگي لذا توصيه مي گردد جهت استقرار پوش گياهي از عمليات قرق و حفاظت استفاده گردد.

-         در واحدهاي فرسايش پذير مثل رخساره هاي بدلندي و فرسايشهاي خندقي كه از سنگهاي مارني حساس به فرسايش تشكيل گرديده است ، اقدام به هر گونه عمليات مكانيكي از قبيل شخم و شيار وغيره باعث تخريب بيشتر گرديده و لذا توصيه مي گردد كه در اين بخش ها صرفا عمليات بيولوژي جهت استقرار پوشش گياهي صورت گيرد.

-         سازنده پسته ليق شرايط خاصي جهت استقرار درختان پسته داشته ، لذا توصيه مي گردد با توجه به ساير فاكتورهاي زيست محيطي جهت بهره برداري بهينه اقدام به كشت درختان پسته در روي اين سازنده گردد.

-         در رخساره فرسايش كناري توصيه مي گردد كه علاوه بر رعايت حريم رودخانه توسط روستايان د رمناطقي كه فرسايش كتاري شديد است و باعث تخريب اراضي مي گردد و عمليات ميكانيكي آبخيزداري صورت گيرد.

-         فرسايشهاي بادي از عمدترين فرسايش هايي است كه دشت سرخس را تهديد مي نمايد، روستاهاي زيادي در معرض وزش بادهاي حامل شن و ماسه قرار گرفته و اراضي و حتي خود روستاها در حال مدفون شدن در زير شن روان است ، لذا توصيه مي شود كه محل برداشت شن كه احتمالا تركمنستان مي باشد توسط تصاوير ماهوارهاي و كنترل هاي صحرايي به دقت بررسي و در صورت امكان پرژه مشتركي مبني بر احداث بادشكن و يا ساير عمليات مورد لزوم جهت كنترل شن هاي در اين منطقه سياسي – اقتصادي صورت پذيرد .

-         منطقه آزاد تجاري سرخس ، راه آهن، منابع عظيم گازي و ساير منابع عظيم اقتصادي از جمله اولويت هايي است كه بايستي در راستاي اين اهداف به تثبيت شن هاي روان در اين منطقه پرداخت.