به نام خدا

تحقیق درباره صفات سلبی خداوند

منظور از صفات سلبی، نفی و سلب نقص ها و محدودیت ها از خداست. خداوند چون همه کمالات را دارد لذا هیچ نقص و محدودیتی در او راه ندارد. اکنون به بعضی از صفات سلبی اشاره می کنیم:

*خدا مرکّب نیست:

هر شیء مرکّب دارای اجزائی است که از اجتماع آنان تشکیل می شود و بدون آنها تحقّق نمی یابد. این مطلب نیز روشن است که کلّ و مرکب غیر از جزء است مثلاً انسان غیر از دست یا پا است و لذا می گوئیم: دستِ من. حال اگر خداوند مرکب از اجزای متعدد باشد در ذات و وجودش به آنها نیازمند خواهد بود در حالی که بیان شد واجب الوجود محتاج و نیازمند نیست. بعلاوه موجود مرکب ممکن است از بین برود زیرا نابودی جزء کل نیز نابود می شود. خدای مرکب نیز ممکن است زوال پیدا کند و نابود شود، در حالی که بیان شد که خدای واجب الوجود از بین نمی رود.

*خدا جسم نیست:

خداوند موجودی جسمانی نیست.اکثر قریب به اتفاق مسلمین این مطلب را قبول دارند و فقط گروه اندکی به نام «مجسمه» خدا را جسمانی می دانند. هر موجود جسمانی دارای طول و عرض و عمق است و قابل تقسیم شدن به قسمت های کوچکتر است، یعنی هر موجود جسمانی از اجزائی تشکیل شده و می توان او را به قسمت های مختلف تقسیم کرد. اگر خدا موجود جسمانی باشد باید دارای اجزا باشد در حالی که ثابت شد خدا، جزء ندارد، پس خدا یک موجود جسمانی نیست.

*خداوند دیدنی نیست:

هر موجودی که با چشم بتوان او را دید حتماً دارای جسم است، و از انعکاس نور با او، چشم می تواند او را ببیند، و چون خدا جسم ندارد پس با چشم دیده نمی شود.

در قرآن کریم خداوند در رابطه با حضرت موسی علیه السلام و قوم او می فرماید: «لَن تَرانی. هرگز مرا نمی بینی» کلمه و حرف «لن» برای نفی ابد است یعنی هرگز و ابداً من را نمی بینی و اگر در جایی سخن از رؤیت خدا و لقای او شده و مثلاً حضرت علی علیه السلام می فرماید: من خدایی را که نمی بینم عبادت نمی کنم، منظور دیدن با چشم دل و قلب است و لذا حضرت علی علیه السلام به همین مطلب اشاره کردند.

*خدا مکان ندارد:

هر موجودی که مکان و جهت داشته باشد حتماً جسمانی خواهد بود و چون خدا جسم ندارد پس مکان نیز نخواهد داشت.

تا اینجا روشن شد که خداوند از بعضی صفات منزّه و دور است. او حقیقتی است که نیاز به هیچ چیز ندارد. ممکن است کسی بگوید: خدایی که جسم نیست، مکان ندارد، دیده نمی شود، پس چیست؟ چگونه می توان گفت: او وجود دارد؟

در پاسخ ابتدا یک مثال می زنیم:

محبت جامد نیست عقل جامد نیست الکتریسته جامد نیست

محبت مایع نیست عقل مایع نیست الکتریسته مایع نیست

محبت گاز نیست عقل گاز نیست الکتریسته گاز نیست

آیا این «نیست ها» با وجود و هستی محبت، عقل و الکتریسته منافات دارد؟ آیا می توان گفت که اینها چون جامد، مایع و گاز نیستند پس وجود ندارد؟ خیر بلکه اینها وجود دارند هر چند جامد یا مایع یا گاز نباشند. در مورد خدا هم چنین است، خدا جسم و مرکب نیست، مکان ندارد و دیده نمی شود ولی حقیقتی است که وجود دارد.

منابع :

www.sid.ir

www.google.com