تحقیق درباره شاهنشاهان ايران زمين پيش از اسلام

کيومرث : نخستين پادشاه و بنيانگذار سلسله پيشدادي در پيش از ظهور هخامنشيان . نام وي در اوستا گيومرتا آمده است و ذکر شده است که زرتشتيان او را نخستين انسان ميدانند . در زمان او مردم در غارها و کوهها بودند و بدن خود را با پوست حيوانات مي پوشاندند

کيخسرو : سومين پادشاه مقتدر کياني به خونخواهي کشتن سياوش برخواست و مدتهاي زيادي با تورانيان جنگيد و در نهايت آنان را مغلوب ساخت و افراسياب را به دليل کشتن سياوش که نه تنها پدر وي بود بلکه يکي از قهرمانان نامي ايران بود کشت . پدرش سياوش و مادرش فرنگيس بود

جمشيد : پسر طهمورث - چهارمين پادشاه پيشدادي . که جشن نوروز را بنيان نهاد و رسوم و آيين هايي شادي براي ايرانيان بر جا گذاشت که او را جم يا جمشاسب هم گفته اند

گشتاسب : پنجمين پادشاه از سلسله کياني . پسر لهراسب و پدر اسفتديار روئين تن گفته شده که زرتشت در زمان وي ظهور نموده است و گشتاسب شاه اولين کسي است که به زرتشت گرويده است و از مبلغان اصلي دين بهي ميبشاد که در گسترش آن نقش مهمي ايفا کرده است

مادها :600سال قبل از ميلاد مسيح مادها بر ايران حکومت مي کردند پايتخت سلاطين ماد اکباتان ( همدان ) بود

دياکو : بنيانگذار دولت ماد .مردم ماد او را به پادشاهي برگزيدند. دياکو هگمتانه‌ را به پايتختي خود اختيار کرد و در آن بر روي تپه‌اي، هفت دژ تو در تو ساخت و هر يک را به رنگ ويژه‌اي در آورد.دياکو ?? سال پادشاهي کرد و برهمه طايفه‌هاي ماد فرمانروايي کرد و پارس‌هاي انشان نيز پيرو او شدند.

فره ورتيش : فَروَرتيش پسر دياکو، دومين شاه ماد بود.وي مانند پدرش، با دولت آشور آغاز به جنگ کرد ولي شکست خورد و به دست پادشاه آشور آشوربني‌پال، کشته شد. نام فرورتيش تلفظ ديگري از نام فرهاد است.

هوخشتره :

آستياگ :

کوروش کبير : کورش بزرگ بنيانگذار حقوق انسان ها و آزادي و برابري بشريت است که جهان را دگرگون نمود . وي از مقتدرترين و با تدبير ترين افراد تاريخ جهان است که بدليل اخلاق و منش و کردار نيک نامش در تاريخ به ثبت رسيد . او پيرو دين بهي زرتشت بود . که همواره تاريخ از او به عنوان يکي از نوابغ بشريت نام ميبرد . او پادشاه ماد را شکست داد . پادشاه ليدي را نيز مغلوب ساخت و بابل را که يکي از بزرگترين مراکز جهان آن روزگار بود با صلح و آرامش و با رغبت مردمان آنجا به کلي فتح کرد و پس از ورود به بابل به احترام به خداي مردوک آنان تاجگذاري نمود تا حسن نيت خويش را به ملت مغلوب به اثبات برساند به صورتي که آنان وي را فرستاده خدا ميناميدند. پس از آن بناي بزرگترين شاهنشاهي و امپراتوري تاريخ را بنا نهاد که در نهايت در سال 528 قبل از ميلاد در جنگ با سکاهاي خونريز کشته شد . هم اکنون تنديس سنگي اين بزرگ مرد در سيدني استراليا و يکي از پارکهاي بزرگ ايالات متحده و سازمان ملل متحد از طلاي خالص نصب ميباشد و اعلاميه او در سازمان ملل نقش سمبل آزادي و دموکراسي را براي نخستين بار در جهان ايفا ميکند

کمبوجيه : پسر بزرگ کوروش بزرگ هخامنشي بود که به نام‌هاي کمبوجيه دوم، کمبوزيه و کامبيز نيز معروف است.طبق گفته هرودوت مادر وي کساندانه بوده است، اما کتزياس نقل کرده که مادر وي امتيس نام داشته است. کمبوجيه پس از کوروش، پدرش، به سلطنت رسيد. او با اقتداري ستودني و باور نکردني در سال 525 قبل از ميلاد سرزمين هاي مصر را بدليل عمل نکوهيده مصريان در برابر ايرانيان که تعداي از ايرانيان را در مصر کشتند و به تمسخر پرداختند فتح کرد و کل مصر به زير چتر پادشاهي ايران در آورد . او پيرو مزديسنا زرتشت بود و همواره دين بهي را دنبال ميکرد وي برادري به نام برديا داشت.کمبوجيه قصد لشگرکشي به مصر را داشت،اما از بيم اينکه برادرش در غياب او پادشاهي او را بدست آورد، برديا را مخفيانه به قتل رساند.او به مصر لشگر کشيد و اين کشور را فتح کرد.به همين دليل به وي در تاريخ لقب فاتح مصر را داده اند.در زمانيکه کمبوجيه در مصر حضور داشت خبر به سلطنت رسيدن برادرش برديا را به وي دادند در حاليکه او برديا را پيش از اين کشته بود. اما شخصي که در ايران تاج پادشاهي را به سر گذاشته بود گئومات از تبار ماديان بود و خود را برديا معرفي کرده بود. کمبوجيه در بازگشت به ايران درگذشت. هرودوت چون او به خداي مصر ( يک گاو ) بي احترامي کرده بود و او را با ضرب چاقو کشته بود به او لقب ديوانه داد ولي اين يکي ديگر از برگهاي زرين خداپرستي در ايرانيان آن روزگار بود

بردياي دروغين ( گئومات مغ ) نام پسر کوچک‌تر کوروش بزرگ هخامنشي و برادر کمبوجيه دوم بود.کوروش بزرگ، در بستر مرگ، برديا را به فرماندهي استان‌هاي خاوري شاهنشاهي ايران گماشت. کمبوجيه دوم، پيش از رفتن به مصر، از آنجا که از احتمال شورش برادرش مي‌ترسيد دستور کشتن برديا را داد.مردم از کشته شدن او خبر نداشتند و در سال ??? (پيش از ميلاد) شخصي به نام «گئوماته مغ» خود را به دروغ برديا ناميد و بر کوهي نزديک شهر ايراني پَيشياوادا اعلام شاه بودن کرد. در متون تاريخي از وي به عنوان «بردياي دروغين» ياد شده است.

داريوش کبير : پسر ويشتاسپ، ملقب به داريوش بزرگ يا داريوش اول، سومين پادشاه هخامنشي بود. وي با کمک ديگر نجباي پارسي با کشتن گئومات مغ که به عنوان برديا فرزند کوروش بزرگ بر تخت نشسته بود سلطنت را به خاندان هخامنشي بازگرداند. وي در سال 521 بر تخت پادشاهي ايران زمين جلوس کرد و بزرگترين و شکوهمند ترين پادشاهي تاريخ ايران را پس از کورش بزرگ از خود به جاي گذاشت . او پيرو دين بهي و مزديسنا زرتشت بود و همواره منش و بزرگي کوروش را دنبال ميکرد . پس از آن شورشهاي داخلي را سرکوب کرد. نظام شاهنشاهي را استحکام بخشيد و سرزمينهايي چند به شاهنشاهي الحاق کرد. آغاز ساخت پارسه (تخت جمشيد) در زمان پادشاهي او بود. از ديگر کارهاي او حفر کانال بود که درياي سرخ را به رود نيل و از آن طريق به درياي مديترانه پيوند مي‌داد.اين کانالي در 2500 سال پيش ساخت که بعدها به کانال سوئز معروف گرديد . طول اين کانال دريايي به بيش از 161 کيليومتر ميرسيده است و از عرض آن دو کشتي به راحتي عبور ميکردند . داريوش بزرگ خطي جديد براي ايرانيان بوجود آورد که بعدها از خطوط رايج دنيا شد . داريوش بزرگ ايران را به بزرگ ترين کشور جهان مبدل کرد ( بيش از 28 کشور ) . داريوش بزرگ آموزش رايگان را براي قشر عوام کشور به صورت اجباري در آورد و طرح سواد آموزي را اجباري نمود و . . . او را از ابرمردان ايران و جهان مي دانند مقبره? او در دل کوه رحمت در مکاني به نام نقش رستم در مرودشت فارس (نزديک شيراز) است. شهرت او در غرب به خاطر وقوع نبرد ناموفق ايرانيان با يونانيان در مکاني به نام ماراتن، در زمان اوست.

خشايارشا : از پادشاهان هخامنشي است. پدرش داريوش بزرگ و مادرش آتوسا دختر کوروش بزرگ بود.نام خشايارشا از دو جزء خشاي (شاه) و آرشا (مرد) تشکيل شده و به معني «شاه مردان» است. کتيبه‌هايي در کوه الوند و نيز در ارمنستان از خود به جاي گذاشت. او يکي ديگر از جانشيانان بر حق پادشاهي هخامنشيان بود که وي را فاتح سرزمين هاي آتن اروپا ميدانند . او آتن را به کلي تصرف کرد . دليل لشگر کشي وي عدول کردن يونانيان از قوانين آن روزگار بود زيرا ليدي که جزوي از ايران بود که توسط يونان به آتش کشيده شده بود و خشيارشا در صدد بر آمد اين کار زشت را که در آن زمان نزد ايرانيان گناه محسوب ميشده است جبران نمايد که موفق نيز شد ولي در نبردهاي بعدي به ايران عقب نشيني کرد ولي اقتدار ايران را به زيباترين شکل حفظ نمود

اردشير يکم ( اردشير درازدست ) : پسر خشايارشا ملقب به اردشير درازدست يا اردشير يکم پادشاه هخامنشي بود. نخستين بار يونانيان به او لقب درازدست دادند. از اين رو در بسياري از کتب و منابع اردشير درازدست ناميده شده‌است. وجه تسميت اين لقب به گونه‌هاي مختلف آمده‌است. 1- او دستان درازي داشت به طوري که وقتي مي‌ايستاد دستش به زانويش مي‌رسيد.2- درازدستي کنايه از قدرت زياد و تسلط بر امور است. به خاطر تسلط او به اوضاع مملکت درازدست ناميده شد. از زمان اردشير دراز دست تاريخ ملي با تاريخ اساطيري ايران در هم مي‌آميزد. در بسياري از منابع اردشير درازدست و بهمن اسفنديار يکي دانسته شده‌اند.

خشايارشاي دوم : از پادشاهان هخامنشي بود.به گفته تاريخ نويسان وي تنها پسر اردشير يکم از ملکه داماسپيا بوده که پس از مرگ پدر به پادشاهي مي‌‌رسد و چهل و پنج روز بعد توسط برادرش سغديانوس به قتل مي‌‌رسد

سغديانوس : از شاهزادگان هخامنشي و پسر نا مشروع اردشير يکم است. وي، برادرش - خشايارشاي دوم - را چهل و پنج روز بعد از به سلطنت رسيدن به قتل رساند و خود به دست برادر ديگر داريوش دوم به قتل رسيد.

داريوش دوم : با نام اصلي اخس (به يوناني) يا وهوک (به پارسي باستان) فرزند نامشروع اردشير يکم بود که پس از شورش بر ضد برادرش سغديانوس به سلطنت رسيد و نام «داريوش» را براي خود بر گزيد. اين پادشاه هخامنشي که يونانيان به وي لقب حرامزاده داده بودند، نوزده سال بر ايران حکومت کرد. داريوش از همسرش پريزا صاحب دو پسر به نامهاي اردشير و کورش شد و بعد از وي پسرش اردشير دوم به سلطنت رسيد.

اردشير دوم : پادشاه هخامنشي، پسر بزرگ داريوش دوم و پريزا بود که پس از مرگ پدر به سلطنت رسيد.اردشير در ابتداي سلطنت خويش شورشهاي برادرش - کورش کوچک - را سرکوب کرد و سرانجام او را به قتل ‌رساند. از اتفاقات مهم دوران سلطنت اردشير تلاش نا موفق او در تسخير مجدد مصر است. اين پادشاه هخامنشي تا زمان مرگ خويش ??? (پيش از ميلاد) بر ايران حکومت کرد.

اردشير سوم : نام نخست اردشير سوم اُخُس بوده که تصور مي‌کنند يوناني شده وهوک است، ولي وي پس از اينکه به تخت نشست، خود را در سنگ‌نبشته تخت جمشيد ارتَ خْشثَر يا اردشير ناميد. چنين نوشته‌اند:،نويسندگان يوناني ديودور و آريان،نام او را آرتاکسرک سس يا آرتاسس‌سس نوشته اند. ابوريحان بيروني در آثارالباقيه وي را اردشير سوم و اُخُس ناميده. اما در برخي نوشته‌هاي تاريخي اين شاه با اردشير يکم اشتباه گشته‌اند.

ارسس :

داريوش سوم : آخرين پادشاه هخامنشي بود و از اسکندر شکست خورد. اين شاه كه او را در كتب پهلوى «دارا پسر دارا» خوانده‌اند فرزند آرسان بوده و آرسان پسر استن و نوه? داريوش دوم است. بنابراين داريوش سوم نسبش با فاصله? سه نسل به داريوش دوم مي‌‌رسد و بهمين جهت او را «پسر دارا» (فرزند داريوش دوم) گفته‌اند آغاز پادشاهى داريوش سوم با شروع حكومت اسكندر پسر فيليپ در مقدونيه تقريباً مقارن است و در سير تاريخ، او مانند رقيبى است كه سرنوشت براى اسكندر تراشيده است. داريوش سوم در سال ??? ق. م. بر تخت نشست و سلطنتي را آغاز كرد كه دوران كوتاه آن پر از وقايع بزرگ و در عين حال سوزناك است. پايان زندگى او در حقيقت پايان امپراتورى بزرگ هخامنشى است

اشکانيان

مهرداد بزرگ يا مهرداد کبير : موئسس سلسله شاهنشاهي پارتيان بود که ايران را از گسستگي و لجام گسيختگي دوران تحت اشغال يونانيان سلوکي رهايي بخشيد . وي در سال 160 تا 140 قبل از ميلاد با نبردهاي وطن پرستانه ايالتهاي ماد - پارس - خراسان - بابل - آشور - هرات و سيستان و . . . را جزو ايران بزرگ نمود . وي پادشاه سلوکيان را اسير نمود و با وي با انسانيت رفتار کرد و به او در گرگان مستقر ساخت و براي حسن نيت به آنان با دختر وي ازدواج نمود . او را از بزرگ ترين اشخاص موثر در تاريخ ايران ناميده اند که به راستي اگر ظهور نمي کرد امروز مشخص نبود ما در کجاي تاريخ جاي داشتيم

ارشک يکم : اين شخص با طايفه خود آپارني همدست شد در قرن ??? ق.م. پرچم مخالفت با سلوکي‌ها بيافراشت و جنگهاي متعدد با آنها نمود ، در نتيجه غلبه يافت و دولت پارت را تاسيس کرد . پس از اين فتح ، عزيمت باختر نمود و با اين مملکت که نيز مستقل شده بود جنگ کرد در حين جنگ کشته شد چون ارشک باني سلطنت اشکاني بود ، شاهان ديگر اشکاني او را تقديس مي‌کردند چنان که به او لقب اپي فانس (به زبان يوناني به معني نامي و پر افتخار) دادند و به ياد بود اينکه او سرسلسله اشکاني است به اسم خود کلمه ارشک (اشک را يوناني‌ها «آرزاکس» نوشته‌اند که يوناني شده ارشک است) را افزودند (ارشک بعد‌ها اشک شد) مورخين اين نکته را رعايت کردند .

تيرداد يکم ( اشک دوم ) : اين شخص با طايفه خود آپارني همدست شد در قرن ??? ق.م. پرچم مخالفت با سلوکي‌ها بيافراشت و جنگهاي متعدد با آنها نمود ، در نتيجه غلبه يافت و دولت پارت را تاسيس کرد پس از اين فتح ، عزيمت باختر نمود و با اين مملکت که نيز مستقل شده بود جنگ کرد در حين جنگ کشته شد چون ارشک باني سلطنت اشکاني بود ، شاهان ديگر اشکاني او را تقديس مي‌کردند چنان که به او لقب اپي فانس (به زبان يوناني به معني نامي و پر افتخار) دادند و به ياد بود اينکه او سرسلسله اشکاني است به اسم خود کلمه ارشک (اشک را يوناني‌ها «آرزاکس» نوشته‌اند که يوناني شده ارشک است) را افزودند (ارشک بعد‌ها اشک شد) مورخين اين نکته را رعايت کردند .

آردوان يکم ( اشک سوم ) : بعد از پدر به تخت نشست و از گرفتاري انتيوخوس سوم (کبير) برادر سلوکوس سوم استفاده کرده ، ولايت مردها (mardes) و ري و همدان را گرفت ، و ليکن بعد که پادشاه مزبور با قشون زياد به ايران آمد ، اردوان عقب نشسته ، پايتخت خود را هم به سلوکي‌ها داد. بعد آنتيو خوس به گرگان رفت ولي از عهده سواره نظام پارتي برنيامد ، بالاخره عهد نامه‌اي بين دولتين منعقد و اردوان رسما شاه ايران شناخته شد . شايان ذکر است که در اين جنگ آنتيو خوس معبد آناهيتا را در همدان غارت کرده ، ذخاير و نفايس زياد از آنجا و نفايس زياد از آنجا بر گرفت . نوشته‌اند چهار هزار تالان (چهار ميليون و هشتصد هزار تومان امروزي تقريبا !!) قيمت ذخاير بوده‌است

فرياپت ( اشک چهارم ) : شاه ايران از سلسله اشکاني - ارشك ? : فري يا پيت - پس از پدر به تخت نشست و به آسودگي سلطنت كرد زيرا باختري ها متوجه هند بودند و با پارتي ها كاري نداشتند

فرهاد يکم ( اشک پنجم ) : بعد از پدر به تخت نشست و تبرستان را تسخير کرده ، طايفه مردها را مجبور نمود که در بند درياي خزر و راهي را که از خراسان به ماد مي‌رفت حفظ کنند . اين شاه شهر خارکْسْ را در ري بنا نهاد(خارکس را بعضي با در بند درياي خزر و برخي با شهرستانک تطبيق داده‌اند. عقيده آخري مبني بر اين است که ايزدور خارکسي (يکي از جغرافي دانان قديم) نوشته‌است : وطن او خارکْس در وسط کوههاي البرز واقع است.دربند درياي خزر را با سردره خوار تطبيق کرده‌اند)

مهرداد يکم ( اشک ششم ) : بعد از برادر به تخت نشست و باني عظمت دولت پارت گرديد . در اين دوران دولت سلوكي به واسطه جنگ با رومي ها و يهودي ها ضعيف شده بود . مهرداد در ابتدا مرو را از باختري ها گرفت بعد آذربايجان را از امراي محلي كه در آنجا استقلال يافته بودند انتزاع نمود. پس از آن به خوزستان و پارس و بابل پرداخت و بعد به هند رفته ، قطعه اي را تا رود جِلُمْ به مملكت خود ضميمه كرد . از زمان او دولت پارت بزرگ شد . اين شاه با دمتريوس سلوكي جنگ كرد ، ولي در ابتدا ، بهره مندي نداشت ، زيرا يوناني ها با دمتريوس همراهي كردند و باختر هم بر پارتي ها قيام نمود ، وليكن مهرداد داخل مذاكره صلح شده ، دمتريوس را اغفال و بعد جنگ كرد و او را گرفته در زندان انداخت. اين شاه به تقليد از شاهان هخامنشي خود را شاهنشاه خواند.

فرهاد دوم ( اشک هفتم ) : بعد از پدر به تخت نشست ، آنتيخوس برادر دمتريوس در غياب او مملكت سوريه را تصرف كرد و به آن هم اكتفا نكرده خواست ايران را تسخير كند. در ابتدا بهره مندي با او بود . مردمان ايران بر فرهاد شوريدند و عرصه بر او تنگ شد زيرا تنها مملكت پارت براي او باقي مانده بود . فرهاد خواست صلح كند .ولي شرايط صلح خيلي سنگين بود زيرا فرهاد مي بايست به مملكت پارت اكتفا كرده و باج دهد. شاه براي ايجاد جنگ خانگي در سوريه ، دمتريوس را از زندان رها كرد تا سلطنت شامات را از برادرش استرداد كند، وليكن كار فرهاد از جاي ديگر درست شد . زيرا شدت ظلم سلوكي ها مردم را به طرف فرهاد كشانيد و آنتيخوس با سپاهي جرار به ايران آمد ، ولي فرهاد به او فرصت نداده، ناگهان بر او تاخت و در حين جنگ پادشاه سلوكي كشته شد . از اين به يعد سلوكي ها ديگر جرئت نكردند متعرض ايران شوند و انحطاط كامل در دودمان سلوكي شروع گرديد پس از اين فتح گرفتاري ديگر بر فرهاد پيش آمد چون او سك ها را به كمك خود طلبيد و وعده كرده بود به آنها مبلغ زيادي بدهد ، بعد چون بي كمك آنها فايق آمد پولي نداد و آنها بناي قتل و غارت را در ولايات گذاشتند و در جنگي كه فرهاد با آنها كرد كشته شد تقريبا مقارن اين زمان سكها به ايران هجوم آورده در افغانستان امروزي و در سيستان برقرار شدند . بر اثر اين واقعه اين مملكت كه زرنگ نام داشت از اين به بعد سَكستان ناميدند و اين اسم بعد ها سيستان شد ( نيمه قرن دوم ق.م) براي فهم اين واقعه لازم است گفته شود كه در اين زمان تاريخ ايران با تاريخ چين ارتباط مي يابد .

اردوان دوم ( اشک هشتم ) : عموي فرهاد بود با مردم يوئه چي جنگ كرده زخم برداشت و بر اثر آن فوت كرد . اين مردم را هونها به طرف ايران رانده بودند. بر اثر فشار آنها دولت باختر به هند منتقل گرديده ، بعد از شصت سال منقرض شد و يوئه چي ها در باختر دولتي تاسيس نمودند كه در تاريخ موسوم به "كوشان" است . مدت سلطنت اردوان ظاهرآ دو سال بود و بعد از او پسرش مهرداد به تخت نشست.

مهرداد دوم ( اشک نهم ) : يکي از شاهان بزرگ اشکاني است. در زمان او ايران بر سک‌ها و مردمان صحراگرد که از طرف شمال فشار به ممالک ايران وارد مي‌نمودند، فايق آمدند و مهرداد چنان شکستي به آنها داد که ديگر مدتها متعرض ايران نشدند از زمان اين شاه، ايران در مرحله جديدي داخل شد. مهرداد اشکاني نه فقط سک‌ها را شکست داد بلکه حدود ايران را تا کوههاي هيمالايا در شمال هندوستان رسانيد.

سيناتروک ( اشک دهم ) : بعد از مهرداد ، مدتي به فترت گذشت ، تا آنکه سندروگ برادر فرهاد دوم بر تخت نشست . (به عقيده گوت شميد ، عالم آلماني که در تاريخ اشکانيان تتبعاتي کرده بعد از مهرداد دوم اردوان نامي به تخت نشسته جلوس او تقريبا مقارن سنه ?? ق.م بوده‌است . مصنف مذکور او را اردوان دوم دانسته‌است) بعضي سندروگ را پسر ارشک ديکايُس نوشته‌اند . اين شاه پير و ناتوان بود و ارمنستان در اين زمان به واسطه اتحاد با دولت پني قادر و زورمند ، لذا تيگران ، آذربايجان را متصرف شده ، جلگه فرات را غارت کرد و به باقي مانده مستملکات سلوکي‌ها دست انداخته ، خود را شاهنشاه خواند آنچه هم بدست آمده دلالت بر سستي آن در اين زمان دارد . مدت سلطنت سندروگ را هفت سال نوشته‌اند

فرهاد سوم ( اشک يازدهم ) : او پس از پدر به تخت نشست. وقتي كه پوميه تازه به آسياي صغير وارد شده بود و ارمنستان قوت داشت فرستاده‌اي نزد فرهاد فرستاده تكليف كرد كه اگر شاه ايران به ارمنستان قشون كشي كند دو شهر كُرْدُونْ و اَديابن (اين دو ولايت قسمتي از آسور قديم بودند) از آن ايران خواهند شد.بعد كه پوميه ارمنستان را مغلوب و دست نشانده نمود نخواست وعده خود را به جا آرد، رفتار مذكور و نيز اينكه پوميه نمي خواست فرهاد را شاهنشاه خطاب كند باعث كدورت بزرگ بين شاه ايران و او گرديد.پوميه مادامي كه در آسيا بود با دولت اشكاني مدارا مي كرد، وليكن اوضاع بخوبي نشان مي داد كه بزودي دو دولت بزرگ ايران و روم خصمانه مواجه خواهند شد، زيرا فرهاد از پوميه خواست كه فرات سرحد دولتين گردد و او جواب مساعدي نداد و ديگر اينكه پوميه با خوزستان و پارس و آذربايجان روابطي ايجاد مي كرد. فرهاد سوم را دو پسر او مهرداد و اُرُد مسموم كردند.

مهرداد سوم ( اشک دوازدهم ) : مهرداد پس از پدر به تخت نشست و چهار سال سلطنت كرد ، وليكن از جهت سختي و سفاكي او نجبا و مردم بر او شوريدند و اُرُد برادر كوچكترش را بر تخت نشاندند . مهرداد نزد گابي نيوس والي روم در سوريه رفت و در ابتدا والي مزبور اين موقع را بهانه مناسبي براي دخالت در امور ايران پنداشت ، ولي به زودي متوجه امور مصر شده از خيال همراهي با مهرداد منصرف گرديد.

اُرد يکم ( اشک سيزدهم ) : يكي از شاهان نامي سلسله اشكاني است . جنگ ايران با روم در زمان اُرُد روي داد و به غلبه ايران خاتمه يافت .قبل از جنگ اُرُد سفيري پيش كراسوس فرستاد كه اين پيغام را برساند : اگر مردم روم مي خواستند با من جنگ كنند من جنگ مي كردم و از بدترين عواقب آن بيمي نداشتم وليكن اگر چنانچه فهميده ام شما براي منافع شخصي به خاك ايران دست اندازي مي كنيد حاضرم اسراي رومي را پس بدهيم !! كراسوس به سفير گفت : جواب پادشاه شما را در سلوكيه خواهم داد . سفير خنديده و جواب داد : اگر از كف دست من مويي برويد شما هم سلوكيه را خواهيد ديد!!

پس از آن كراسوس با سپاهي جرار كه مركب از لژيون هاي ورزيده و عده نفراتشان جمعا به چهل و دو هزار بالغ بود عازم بين النهرين گرديد ، اما اُرُد با پياده نظام خود با نهايت سرعت داخل ارمنستان شده اين مملكت را اشغال نموده تا پادشاه آن نتواند سواره نظام خود را به كمك كراسوس بفرستد اين جنگ به فتح ايران انجاميد. اُرُد بعد از فوت پسرش از سلطنت بيزار شده آن را به پسر ارشد خود فرهاد واگذارد

فرهاد چهارم ( اشک چهاردهم ) : بعضي مورخين ، پاكر را اشك چهاردهم دانسته اند ، وليكن اين عقيده با اينكه او در زمان پدرش كشته شد موافقت نمي كند . فرهاد چهارم همين كه به تخت نشست برادرهاي خود را نابود كرد پدرش اُرُد كه او را ملامت نمود نيز به قتل رسانيد.

فرهاد پنجم يا فرهادک ( اشک پانزدهم ) : شاه اشکاني که پس از پدرکشي با مادرش موزا بتخت نشست. پارتيها از فرهادک ناراضي بودند و يکي از جهات نارضايتي اين بود که از ارمنستان صرف‌نظر کرد، در صورتي که از زمان مهرداد دوم دولت پارت نظر خاصي به اين کشور داشت و ميخواست آن را مانند سنگري در جلو روم در تحت نفوذ خود نگاه دارد. باري بجهات گوناگون وضع فرهادک در ايران مشکل شد و سرانجام شورشي برضد وي روي داد و پس از زد و خورد مختصري او را از سلطنت خلع کردند و کشتند. وي روي هم‌رفته پادشاهي نالايق و شخصاً عنصري فاسد بود. از لحاظ سياست هم نخستين شاه اين دوره? تاريخ بود که در برابر روميها از ابهت دولت پارت کاست و از مسئله? ارمنستان نيز صرف نظر کرد. واقعه? مهم زمان او تولد عيسي مسيح بود.

ملکه موزا همراه با پسرش فرهاد پنجم :. موزا يک كنيزك‌ رومي بود که اوگوست? امپراطور روم (?? ق.م- ?? م) او را در ازاي استرداد درفشهاي روم که‌ سپاه‌ کراسوس‌ آنها را در جنگ حران از دست داده بود و‌ هنوز در ايران‌ مانده‌ بودند به فرهاد چهارم پادشاه اشکاني هديه کرد. تئاموزا كنيزك‌ رومي‌ كه‌ در اين‌ هنگام‌ زوجه? فرهاد چهارم‌ و در واقع‌ ملکه?‌ دربار شد اين‌ زن‌ كه‌ كودكي به‌ نام‌ فرهادک‌ براي شاه‌ زاييد، به‌ بهانه?‌ لزوم‌ تأمين‌ جان‌ اين‌ فرزند و اجتناب‌ از هر گونه‌ توطئه‌ احتمالي‌ داخلي‌، فرهاد را وادار كرد تا ساير پسران‌ خود را از دربار دور سازد. فرهاد هم‌ چهار پسر را با اقرباي آنها كه‌ در حرم‌ وي‌ بودند به‌ روم‌ فرستاد تا در آنجا تربيت‌ شوند (ح‌ 7 ق‌.م‌). فقط‌ فرهادك‌ را با مادرش‌ نزد خود نگه‌ داشت‌. وقتي كه‌ فرهادك‌ به‌ سن‌ بلوغ‌ رسيد، به‌ تحريك‌ مادر و از بيم‌ آنكه‌ برادرانش‌ عنوان‌ وليعهدي‌ را به‌ دست‌ آورند، پدر را زهر داد و خود به‌ نام‌ فرهاد پنجم‌ با مادرش موزا بتخت نشست (ح‌ 2 ق‌.م‌(.

اُرد دوم ( اشک شانزدهم ( :

ونُن يکم ( اشک هفدهم ( :

اردوان سوم ( اشک هجدهم ( :

تيرداد سوم :

وردان ( اشک نوزدهم ( :

گودرز( اشک بيستم ( :

ونن دوم ( اشک بيست و يکم ( :

بلاش يکم ( اشک بيست و دوم) : يکي از پادشاهان اشکاني که به اشک بيست و دوم معروف بود و در سالهاي 51 تا 77 ميلادي پادشاهي ايران را بر عهده داشت و خدمتي بزرگ به ايران زمين نمود . زيرا کتاب ارزشمند ايرانيان ( اوستا ) که در زمان حمله اسکندر به ايران از ميان رفته بود با تلاش و همت او دوباره گردآوري شد

پاکور ( اشک بيست و سوم( :

اردوان چهارم :

خسرو ( اشک بيست و چهارم( :

بلاش دوم ( اشک بيست وپنجم (:

مهرداد چهارم :

بلاش سوم ( اشک بيست و ششم ( :

بلاش چهارم ( اشک بيست و هفتم ( :

بلاش پنجم ( اشک بيست و هشتم( :

اردوان پنجم ( اشک بيست و نهم ( :

بلاش ششم :

اردوازاد :

ساسانيان

اردشير يکم ( بابکان ) : اردشير بابکان بنيانگذار شاهنشاهي ساساني

شاپور يکم : دومين شاهنشاه ساساني و فرزند اردشير بابکان است. شاپور بعد از مرگ پدر جانشين او شد و مطابق يک سنت باستاني که تاجگذاري در نخستين نوروز پس از جلوس شاه انجام ميگرفت در 242 م. رسماً تاج‌گذاري کرد. شاپور از شاهان بزرگ ساساني است. او بدست مهندسان و اسيران روم سد شادروان را در شوشتر بر رود کارون ساخت و نيز شهر شاپور را در نزديکي کازرون بناکرد. بناي نيشابور و گندي‌شاپور را نيز بدو نسبت داده‌اند. ظهور ماني (بسال 242 م.) در روزگار او بود. مرگ او بسال 271 م. روي داد.

هرمز يکم:

بهرام يکم : از پادشاهان ساساني و بزرگترين پسر شاپور ? بود که بر تخت پادشاهي ايران نشسته بود. در روزگار او زنوبيا شاهبانوي تَدمُر زن اذينه از ايران ياري خواست. بهرام سياست غلطي در پيش گرفت. بدين صورت که سپاه اندکي روانه کرد و در نتيجه هم تدمر بدست روميان افتاد و هم ارلين امپراتور روم از مداخله? ايران رنجيد و بقصد کينه‌جوئي مردم آلان را بر آن داشت که از طرف قفقاز به ايران تاختند. ولي ارلين پس از ورود به بيزانس (??? م.) و اندکي بعد بهرام در گذشت. به دستور اين شاه، ماني را گرفتند و زنده پوست کندند و در گندي‌شاپور براي تماشاي مردم به تيري آويختند.

بهرام دوم : بهرام دوم بعد از پدر پادشاه شد. ابتدا ستمگر و خونريز بود و چون کنکاشي براي خلع او کردند به اندرز موبدي رفتار خود را تغيير داد. از کارهاي او مطيع کردن سکاهاي سيستان و افغانستان بود که بتحريک و همدستي برادرش هرمزد فرمانرواي خراسان طغيان کرده بودند. بهرام دوم نخستين شاه ساساني بود که دستور دادبر روي سکه‌ها و نيز سنگنوشته‌هايش فرتور خانواده اش را حک کنند.

بهرام سوم : ناماور به سکان شاه يا شاه سکاها پادشاه ساساني بود به شاهي رسيد. او با پشتيباني موبدان زرتشتي بر تخت نشست.

نرسي : نرسي پسر شاهپور يا شاپور ? و نوه‌ي اردشير پاپکان که در زمان او تيرداد تحت حمايت رومي‌ها و حکمفرماي ارمنستان هر سال لشگرکشي مي‌کرد و خساراتي در مرزهاي ايران بوجود مي‌آورد. نرسي هم به ارمنستان حمله کرد و آن‌جا را تصرف کرد. چند سال پس از اين رويداد نرسي از سلطنت کناره گرفت و تاج را بر سر پسر خويش هرمز گذاشت

هرمز دوم : 302-309 ترسايي؛پادشاه خروگوه بود.در زمان او ارمنستان دين ترسايي را پذيرفت.پس از هرمز دوم پسزش آذرنرسه بر تخت نشست

آذرنرسي :

شاپور دوم : 309- 379 ترسايي ؛ پسر هرمز دوم بود.او را در کودکي و پس از بر کناري برادرش آذرنرسه بر تخت نشاندند. داستاني درباره او هست که مي‌‌گويد درباريان زماني که مادرش وي را باردار بود بر زهدان مادر تاج شاهي نهادند و به ديگر سخن او پيش از زايش شاه شده بود. در زمان کودکي او عربها به مرزهاي ايران تاختند و تاراج و خونريزي بسيار به راه انداختند. هنگامي که شاپور به جواني رسيد و خردسالي را پشت سر گذارد از تازيان انتقام سختي گرفت. او سزاي کارهاي عرب‌ها را با سوراخ کردن شانه هايشان مي‌‌داد از اين رو بدو لقب شانه سُنب يا ذوالاکتاف دادند. براي نخستين بار به دستور او قبيله‌اي عرب به نام بني حنظله را به خوزستان کوچاندند تا آسانتر ايشان را کنترل کنند. پيش از اين در خوزستان عربي زندگي نمي‌کرد.همچنين در زمان او هونها يا خيون‌ها به ايران دست اندازي کردند که شاپور آنان را نيز تاراند. همچنين وي در سال 359 به جنگ با روميان پرداخت و شهر آمد(دياربکر کنوني ) را گشود. امپراتور يوليانوس نيز در سال 363 به ايران لشکر کشيد ولي خودش کشته شد و سپاهش نيز از ميان رفت. از اين رو روم به ناچار با ايران از در صلح درآمد و سوريه را به ايران واگذار کرد. شاپور همچنين ارمنستان را باز پس گرفت. در زمان او مسيحيان آزارانده شدند. شاپور در دنباله کاميابي هايش همچنين توانست نيروي موبدان زرتشتي را نيز محدود کند. از شاپور دوم سنگنوشته‌هايي در طاق بستان به يادگار مانده است

اردشير دوم : پادشاه ساساني.

شاپور سوم : شاه ساساني و پسر اردشير دوم بود و بعد از او بتخت نشست. در دورهء او ارمنستان ميان ايران و روم تقسيم شد. قسمت بزرگ شرقي جزو ايران و قسمت كوچكتر غربي از آن روم شد و در هر دو قسمت شاهزادگان اشكاني بحكومت معين شدند سنگ‌نوشته‌هاي او و پدرش در طاق بستان به يادگار مانده اند.

بهرام چهارم :، پادشاه ساساني بود. بعد از برادر برتخت نشست و چون در زمان پدر والي کرمان بود معروف به کرمانشاه است. در زمان پادشاهي او خسرو والي ارمنستان ايران، بتحريک تئودس ياغي شد. بهرام سپاهي به ارمنستان فرستاد، خسرو را گرفتند و به ايران آوردند و در دژ فراموشي زنداني کردند و بهرام شاپور برادر خود را بجاي او گماشت. در روزگار بهرام، تئودس امپراتور، روم را بدو قسمت غربي و شرقي تقسيم کرد. بهرام در شورشي که در سپاه روي داد کشته شد.

يزدگرد يکم :

بهرام پنجم : يا بهرامِ گور فرزند يزگرد يکم پادشاه ساساني بود.او توانست داوداران پادشاهي را کنار بزند و بر تخت پادشاهي ايران بشيند بهرام از کودکي نزد نعمان پسر منذر پادشاه عرب حيره بررگ شده بود.پس از مرگ يزدگرد بزرگان شاپور پسر بزرگ وي را که شاه ارمنستان و جانشين پدر بود را کشتند و خسرو نامي را که پدرش شاه نبود و خويشي نزديکي با شاه نداشت را بر تخت نشاندند.

ما لحظه ها را ميگذرانديم تا به خوشبختي برسيم افسوس خوشبختي همان لحظه ها بود که ميگذرانديم