بايوس به چه معناست

بايوس اصطلاحي است كه به عبارت (BASIC INPUT/ OUTPUT) اطلاقمي گردد

بايوس در واقع پيوند بين سخت افزار و نرم افزار در يك سيستمكامپيوتري محسوب ميگردد. اغلب مردم اصطلاح بايوس را با نام ديگري تحت عنواندرايورهاي دستگاه يا فقط درايور ميشناسد. بايوس عبارت واحدي است كه همه درايوهايداخل يك سيستم را كه با همكاري يكديگر به عنوان يك اينترفيس بين سخت افزار و نرمافزار سيستم عامل عمل مي نمايند، تشريح ميكند. نكته گمراه كننده آن است كه مقدارياز برنامه بايوس،روي تراشه ROM كه يك حافظه دائمي بوده و از نوع فقط خواندني استضبط ميگردد.اين قسمت، بخش مركزي بايوس ميباشد اما همه بايوس محسوب نمي شود.همچنينبايوس به برنامه موجود روي تراشه ROM نصب شده روي كارتهاي آداپتور و نيز همهدرايوهاي ديگر كه هنگام راه اندازي سيستم از روي ديسك سخت بار مي شوند،اطلاقميگردد.

به مجموعه بايوس مادربرد،بايوس كارت آداپتور و درايوهاي بارشده ازديسك سخت،در مجموع بايوس گفته ميشود.بخشي از بايوس موجود در تراشه ROM روي مادربردو كارتهاي آداپتور،FIRM WARE نام دارند.اين نام به نرم افزارهاي ذخيره شده در تراشههاي غير از ديسك سخت اطلاق ميگردد.اين مسئله سبب ميگرددكه برخي كاربران به غلطبايوس را بعنوان يك عنصر سخت افزاري تلقي كنند.

يك سيستم ‍‍PC ميتواندبعنوان يك مجموع از لايه ها(برخي سخت افزاري و برخي نرم افزاري)تشريح گردد كه بايكديگر ارتباط دارند.در ساده ترين شكل ممكن، شما ميتوانيد يك كامپيوتر شخصي را به 4لايه اصلي تقسيم كنيد كه هر يك از آنها به نوبه خود به زير مجموعه هاي كوچكتريتقسيم ميشوند.شكل(1)چهار لايه مذكور را در يك كامپيوتر شخصي معمولي نشانميدهد.

هدف از طرح لايه بندي،امكان دادن به سيستم عامل و نرم افزارها براياجرا روي يك سخت افزار متفاوت ميباشد.شكل (1) نشان ميدهد كه چگونه دو سيستم با سختافزار هاي مختلف، مي توانند از يك بايوس اختصاصي براي ارتباط اين سخت افزار منحصربه فرد با يك سيستم عامل و نرم افزار هاي عمومي استفاده كنند.بدين گونه دو كامپيوتربا پردازنده ها،حافظه،صفحه نمايش وساير اجزاي سخت افزاري مختلف ميتوانند نرم افزاريكساني را اجرا كنند.

در اين معماري لايه لايه،برنامه هاي نرمافزاري،باسيستم عامل از طريق اينترفيس برنامه كاربردي(API)گفتگو مي كنند.APIوابستهبه نوع سيستم عاملي كه شما استفاده ميكنيد با يك ديگر متفاوت بوده و شامل فرمانها وتوابع گوناگوني است كه سيستم عامل ميتواند از آنها براي ارتباط با نرم افزاركاربردي استفاده كند.براي مثال يك نرم افزار كاربردي ميتواند از سيستم عامل بخواهدتا يك فايل را بار گذاري يا ذخيره نمايد.در اين روش لازم نيست نرم افزار كاربردي،ازنحوه خواندن اطلاعات از روي ديسك،ارسال داده ها به يك چاپگر يا اجراي هر نوع ديگرياز فرمانهاي سيستم عامل اگاه باشد.از آن جايي كه اين نرم افزار بطور كامل از سختافزار ايزوله ميگردد،شما مي توانيد همين نرم افزار را روي سيستمهاي ديگر اجرا كنيد. چرا كه نرم افزار فقط سيستم عامل ارتباط دارد تا با سخت افزار.

سپس سيستمعامل با بايوس ارتباط بر قرار مينمايد.بايوس داراي همه برنامه هاي درايوري كه بينسيستم عامل و سخت افزار عمل ميكنند،مي باشد.بنابر اين سيستم عامل هرگز مستقيما باسخت افزار ارتباط بر قرار نميكند در عوض سيستم عامل مي بايست هميشه درايور مناسب رابيابد اين يك روش مناسب براي ارتباط با سخت افزار ميباشد.سازنده سخت افزار ،مسئوليتتهيه درايورهاي مناسب براي سخت افزار خود را بعهده دارد.از آنجايي كه درايورها ميبايست بين سخت افزار و سيستم عامل قرار گيرند،معمولا هر درايور، مخصوص يك سيستمعامل معين ميباشد.بدين گونه سازنده سخت افزار مي بايست درايورهاي مختلفي را ارائهنمايند،به طوري كه سخت افزار وي تحت سيستمهاي عاملDOS،ويندوز2000،OS/2،لينوكس وغيره كار كند.

از آنجايي كه لايه بايوس فقط سيستم عامل را ميبيند و كاري باسخت افزار سيستم ندارد،شما ميتوانيد سيستم عامل يكساني را روي مجموعه اي ازكامپيترهاي شخصي پياده سازي كنيد.براي مثال شما ميتوانيد ويندوز98را روي دو سيستمبا پردازنده هاي مختلف،ديسكهاي سخت،كارتهاي تصوير و غيره اجرا كنيد و ويندوز 98 رويهر دو آنها به طور يكسان عمل ميكند.اين بدان دليل است كه درايورها بدون توجه به سختافزار سيستم،عمليات يكساني را انجام ميدهند.

همانطور كه در شكل (1) ملاحظهمي كنيد،لايه هاي نرم افزار كاربردي و سيستمهاي عامل از سيستمي به سيستم ديگر ميتوانند مشابه باشند.اما سخت افزار بين سيستمهاي مختلف ممكن است تفاوت زيادي داشتهباشند.از آنجايي كه بايوس داراي درايورهاي نرم افزاري است،براي برقراري ارتباط بينسخت افزار و نرم افزار بكار ميرود.لايه بايوس در يك سمت خود،با يك سخت افزار منحصربه فرد و در انتهاي ديگر،با سيستم عامل واحدي سازگار ميباشد.لايه سخت افزار،جايياست كه اغلب تفاوتها بين سيستمهاي گوناگون در آنجا ظاهر مي گردد.


سختافزار/ نرم افزار بايوس

خود بايوس،نرم افزاري است كه در حافظه اجرا گشته وشامل همه درايورهاي گوناگوني است كه ارتباط بين ارتباط سخت افزار و سيستم عامل رابرقرار مي كنند بايوس در يك سيستمPCاز سه منبع مختلف حاصل ميگردد:

1.ROMمادربرد

2.ROMكارت تصوير

3.برنامه بار گذاري شدهاز ديسك سخت به حافظهRAM (درايوهاي سخت افزاري)بايوس موجود در ROMقرار داشته ودرايور هاي نرم افزاري اوليه مورد نياز براي راه اندازي سيستم را در اختياردارد.سالها پيش هنگام اجراي فقط سيستم عامل DOSروي PCهاي اوليه،اين تراشه ROM(رويمادربرد)كافي بود بطوريكه به هيچ درايور ديگري نياز نبود.بايوس مادر برد همهاطلاعات لازم را در اختيار داشت.بايوس مادربرد معمولا داراي درايورهايي براي همهمولفه هاي اصلي سيستم شامل صفحه كليد،درايور،فلاپي،ديسك سخت،پورتهاي سريالو پاراللو غيره...ميباشد.همچنان كه سيستم ها پيچيده تر شدند،سخت افزارهاي جديدي مطرح گشتهكه براي آنها هيچگونه درايوري روي بايوس مادربرد وجود نداشت.اين قطعات سخت افزاريشامل آداپتورهاي ويدئويي،درايورهايCD-ROM،ديسك هاي سخت ،اسكازي،درگاههايUSBوغيره...بود.

علاوه بر نياز به يك بايوس جديد مادربرد كه بطور ويژه اي ازقطعات سخت افزاري جديد پشتيباني نمايد،راه حل ساده تر و عملي تر ،كپي نمودن هر يكاز درايورهاي جديد روي ديسك سخت سيستم و پيكر بندي سيستم عامل براي بار گذاري درزمان راه اندازي سيستم ميباشد.حالت دومروشي است كه اغلب درايوهاي CD-ROM،كارت هايصوتي،اسكنر ،پرينتر،كارتهايPC-MCIA و غيره پشتيباني ميشود.از آنجايي كه اين قطعاتسخت افزاري در طي زمان BOOT سيستم الزامي به فعال بودن ندارد،سيستم مي تواند ازرويهارد ديسك عمليات راه اندازي سيستم را انجام داده و براي بار گذاري درايورها درزمان بار گذاري سيستم عامل اوليه اين كار صورت پذيرد.

البته برخي ازدرايورها مي بايست در طي زمان BOOTسيستم،فعال باشند.براي مثال اگر درايور هاي موردنياز براي رابط ديسك سخت از روي ديسك سخت بار شود،چگونه ميتوان عمليات BOOTرا ازروي اين ديسك سخت انجام داد.واضح است كه درايورهاي ديسك سخت ميبايست از قبل در داخلحافظهROMمادربرد يا كارت آداپتور ذخيره شده باشد.

براي مشاهده اطلاعات،هنگامراه اندازي سيستم روي مانيتور،اگر كارت ويديئويي داراي يك مجموعه درايور در داخلحافظهROMنباشد چگونه اين كار ميسر خواهد بود.يك راه حل ايجاد يكROMمادربرد بادرايورهاي ويدئويي مناسب داخل آن ميباشد البته اين كار غير عملي است زيرا تعدادبسيار متنوعي از كارتهاي ويدئويي وجود دارد كه هر يك به درايورهايخاص خود نيازدارددر نتيجه شما با صدها تراشهROMمادربرد متفاوت روبرو خواهيد شد كه هر كدام درايور يككارت ويدئويي مخصوص را در خود دارد در عوض هنگامي كه شركت IBM كامپيوتر شخصياوليهرا طراحي نمود يك راه حل بهتر را ارائه نمود.IBMحافظهROM مادربردPC را به گونهاي طراحي كرد كه برنامه داخل آن هنگام راه اندازي سيستم،شكافهاي توسعه را اسكننموده و به دنبال كارتهاي آداپتور با حافظهROM روي آنها ميگردد.اگر يك كارت آداپتوربا حافظهROMيافت شود،محتويات ROMدر طي فاز اوليه راه اندازي سيستم(قبل از آنكهسيستم شروع به بار گذاري سيستم عامل،از ديسك سخت بنمايد)اجرا ميشود.با قرار دادندرايورها داخل حافظهROM كارت آداپتور،شما مجبور به تغيير تراشه ROM مادربرد خودنخواهد بود.يك تعداد كارت آداپتوركه اغلب داراي تراشه ROMروي خود ميباشند عبارتنداز:

كارتهاي تصوير :همه اين كارتها يك حافظه بايوس روي خودميباشند.

آداپتورهايSCSI:اين آداپتورها امكان بوت سيستم از درايوهاي سخت SCSI يا CD-ROM كه داراي يك بايوس روي برد ميباشند فراهم ميكنند.توجه كنيد كه دراغلب موارد،بايوس اسكازي از هيچ دستگاه اسكازي غير از يك ديسك سخت پشتيباني نميكند.اگرشما از يك CD-ROM اسكازي، اسكنر،زيپ درايو و غيره...استفاده مي كنيد،مجبوربه بار گذاري درايوهاي مناسب براي اين دستگاهها ازديسك سخت خود ميباشيد.اغلبآداپتورهاي جديدتر اسكازي امكان،بوت سيستم از

CD-ROM اسكازي را فراهمميكنند اما درايورهاي CD-ROM براي دسترسي به CD-ROM(هنگام راه اندازي سيستم ازدرايو يا دستگاه سخت افزاري ديگر ) مورد نياز ميباشند.


كارتهايشبكه

آنهايي كه امكان بوت سيستم را مستقيما از روي يك سرور فايل فراهم مينمايند داراي يكBOOT ROM ياAPL\ROM مي باشند،اين سيستم امكان مي دهد تا PC ها روييك شبكه LAN بعنوان ايستگاههاي كاري بدون ديسك پيكره بندي شوند از اين ايستگاههايكاري گاهي اوقاتNET\PC،NET PC (كامپيوترهاي شبكه) يا حتي ترمينالهاي هوشمند ياد ميشود.

مدارهاي الكترونيIDE يا فلاپي:برد هاي الكترونيكي كه امكان ميدهد تاشما تعداد بيشتري از انواع درايوها را نسبت به آنچه كه معمولا توسط خود مادر بردپشتيباني ميشود به سيستم متصل كنيد.اين كارت هاي الكتروني براي اينكه بتوانند درزمان بوت سيستم فعال باشند،به يك بايوس داخلي نياز دارند.




نكتهاي در مورد بايوس و CMOS ROM

برخي مردم بايوس را باCMOS ROM در يك سيستمكامپيوتري اشتباه مي گيرند.

اين اشتباه از اين ناشي ميشود كه برنامهSETUP درداخل بايوس كه براي تنظيم و ذخيره سازي تنظيمات پيكره بندي سيستم مورد استفاده قرارميگيرد داخلCMOS-ROM قرار دارد.اما اين دو در مولفه كاملامتمايز از يك ديگرميباشد.بايوس روي مادربرد در يك تراشه ثابتROM ذخيره ميشود.همچنين روي مادربردتراشهاي به نام تراشهRTC\NVRAMوجود دارد كه يك حافظه غير فرار محسوب ميشود.با وجودي كهاين حافظه يك حافظه غير فرار ناميده ميشود در واقع اطلاعات آن قابل پاك شدن هستندبدان معنا كه اعمال توان الكتريكي به آن تنظيمات زمان/تاريخ و داده هاي ذخيره شدهدر قسمتRAM پاك خواهد شد.دليل استفاده از صفت غير فراراز آنجا ناشي ميشود كه اينحافظه از تكنولوژي CMOS استفاده ميكند كه توان بسيار بسيار پاييني را مصرفمينمايد.يك باطري داخل سيستم،علاوه بر جريانAC،توان مورد نياز اين تراشه را فراهممي كند.مصرف جريان اين تراشه در حد ميكروآمپر ميباشد و معمولا اين نوع باطري 5 سالدوام مي آورد.

هنگامي كه شما واردSETUP بايوس خود ميشويد و قصد پيكره بنديپارامترهاي ديسك سخت يا ساير تنظيمات بايوس را داريداين تنظيممات در قسمت حافظهتراشهRTC\NVRAM (يا CMOS RAM ) ذخيره ميشود.هر بار هنگام بوت سيستم ،پارامترهايذخيره شده در تراشهCMOS RAM براي تعيين چگونگي پيكره بندي سيستم خوانده ميشود.بينبايوس CMOS RAM يك رابطه منطقي وجود دارد اما آنها دو بخش كاملا متمايز سيستمميباشند.


بايوس مادربرد

همه مادربرد ها ميبايست داراي يك تراشهويژه حاوي نرم افزاري به نامBIOS-ROM باشند اين تراشهROM داراي برنامه هاي راهاندازي سيستم و درايور هاي مورد استفاده براي اجرا و عملكرد سيستم بوده و بعنوانرابطي بين سخت افزار سيستم و سيستم عامل عمل مينمايد.هنگامي كه شما كامپيوترخود راروشن مي كنيدPOST در بايوس،عناصر اصلي سيستم شما را تست مينمايد.بعلاوه شماميتوانيد يك برنامهSETUP را كه براي ذخيره اطلاعات پيكره بندي در حافظهCOMS مورداستفاده و بوسيله يك باطري روي مادربرد تغذيه ميشود،اجرا نماييد.اين حافظهCOMS RAM اغلبNVRAM ناميده ميشود زيرا قادر است با كشيدن يك جريان ميكروآمپر سالهاي سال ايناطلاعات را در خود ذخيره نمايد.بايوس مجموعه اي از برنامه ها است كه وابسته به طرحكامپيوتر شمادر داخل يك يا چند تراشه ذخيره گشته است.مجموعه اين برنامه ها،اولينچيزي است كه هنگام روشن كردن كامپيوتر حتي قبل از سيستمعامل بار ميشوند.به طور سادهمي توان گفتكه در اغلب كامپيوترهاي شخصي ،بايوس كار اصلي را انجام ميدهد:


POST (power on self test). برنامه POST پردازنده،حافظه،چيپست،آداپتورويدئويي ،كنترلرهاي ديسك،ديسك درايوها و ساير عناصر سيستم را تست مينمايد .

SETUP :(برنامه نصب و پيكره بندي سيستم )اين معمولا يك برنامه مبتني برمنو ميباشد كه با فشار دادن يك كليد مخصوص در طي عمليات POST(كه به شما امكان پيكرهبندي مادر برد و تنظيمات چيپست همراه با تاريخ و زمان ،رمز عبور ،ديسك درايوها وساير تنظيمات اصلي سيستم را ميدهد) فعال مي شود.همچنين شما ميتوانيد تنظيمات مديريتتوان و توالي درايو بوت را از برنامه SETUP تحت كنترل داشته باشيد همچنين مي توانيدزمان بنديCPU و تنظيماتclock-muitiolier را پيكره بندي كنيد در گذشته برخي سيستمهايقديمي 286و 386 داراي برنامهsetup در حافظهrom نبوده و شما ملزم بوديد تا بااستفاده از يك ديسكsetup مخصوص، سيستم خود را راه اندازي كنيد.

BOOTSTRAP LOADER يك برنامه كه ديسك درايوها به منظور يافتن يك سكتور معتبرmaster boot ميخوانند. با يافتن اين سكتور معين كد داخل آن اجرا ميشود. اين برنامه اصلي در بوتسكتور، پروسه بوت را با بار گذاري يك برنامه سيستم عامل بوت سكتور ادامه ميدهد كهپس از آن فايلهاي سيستم عامل بار ميشوند.

بايوس(basic input/output system):بايوس،مجموعه اي از درايورها ميباشد كه بعنوان يك اينترفيس پايه بين سيستمعامل و سخت افزار شما(هنگام راه اندازي اوليه)سيستم مورد استفاده قرار ميگيرد.هنگاماجراي سيستم عاملDOS يا ويندوز درsafe mode))شما اغلب درايوهاي بايوس موجود داخلحافظهROMرا اجرا مي كنيد زيرا هيچ يك از درايورهاي موجود در ديسك سخت روي حافظهROM بار نشده اند.


ارتقاءبايوس

در اين بخش شما ياد ميگيريد چگونهارتقاء بايوس موجود در حافظهROMميتواند يك سيستم را از جنبه هاي زيادي بهبوددهد.همچنين خواهيد فهميد كه چرا اين كار ميتواند مشكل جلوه نموده و كاري فراتر ازنصب مجموعه اي از تراشه هايROM ميباشد.يك ارتقاء ساده بايوس ميتواند عملكردي بهتر وويژگيهاي پيشرفته تري براي سيستم به ارمغان آورد.

بايوس باعث ميگردد تاسيستم هاي عامل گوناگون بتوانند بطور مجازي علي رغم تفاوتهاي سخت افزاري روي همهسيستم هاي سازگار باpc اجرا شوند.به دليل ارتباط بايوس با سخت افزار،بايوس ميبايستبه لحاظ كاركرد سازگاري كاملي با سخت افزار مربوطه داشته باشد.همانطور كه قبلاگفتيم، به جاي ايجاد بايوسهاي اختصاصي،بسياري از سازندگان كامپيوتر يك بايوس را ازشركتهاي متخصص همانندphoenix technologies ياsafe mode خريداري ميكنند. يك سازندهمادربرد كه مايل به دريافت يك مجوز بايوس ميباشد،ميبايست پروسه طولاني را به لحاظكاري با شركت ارائه كننده نرم افزار بايوس طي نمايد.اين پروسه همان چيزي است كهارتقاءنرم افزار بايوس را تا حدي مشكل ميسازد.بايوس معمولا روي تراشهROM مادربردقرار گرفته و مخصوص مدل يا نسخه اي از مادربرد ميباشد.به عبارت ديگر شما ميبايستنسخه هاي ارتقاء يافته بايوس را از سازنده مادربرد خود يا از شركت ارائه دهندهنرمافزار بايوس كه از بايوس مادربرد پشتيباني ميكند خريداري كنيد.

اغلب درسيستمهاي قديمتر شما ميبايست به منظور بهره گيري كامل از قابليتهاي نسخه هايارتقاءيافته بايوس،نرمافزار بايوس خود را ارتقاء دهيد براي مثال براي نصب برخي درايوهايسخت بزرگتر و سريعترIDE و درايوهاي فلاپيLS-120( 120مگابايتي)روي كامپيوترهاي قديميتر شما نياز به ارتقاء بايوس سيستم فعلي خود داريد.برخي از كامپيوترها كه دارايبايوسهاي قديمي تر ميباشند ممكن است ازدرايوهاي سخت بزرگتر از GB8 بعنوان مثالپشتيباني نكنند.فهرست ذيل،وظايف اصلي يك پروسه ارتقاء بايوس در حافظهROM را نشانميدهد:

افزودن قابليت پشتيباني از درايو فلاپيLS-120 (120مگابايت) برايsuper disk

افزودن قابليت پشتيباني از درايوهاي سخت بيش از GB 8

افزودنقابليت پشتيباني از درايوهاي سخت كد 9

افزودن قابليت پشتيباني از درايوهايكد 10

افزودن يا بهبود پشتيباني از كد 11 و قابليت سازگاري باآن

تصحيح خطاهاي مربوط به تاريخ

تصحيح خطاهاي شناخته شده يا مشكلسازگار پذيري با سخت افزار و يا يك نرم افزار معين

افزودن قابليت پشتيبانيبراي پردازنده هاي سريع نوع جديدتر

افزودن قابليت پشتيباني از مديريتتوان


نسخه هاي روز آمد شده بايوس را از كجا تهيه كنيم؟

براي اغلبموارد ارتقاء بايوس،شما ميبايد با سازنده مادربرد خود تماس حاصل نموده يا نسخهارتقاء يافته بايوس را از سايت وب سازنده مادربرد بدست آوريد.سازندگان بايوس نسخههاي ارتقاء يافته بايوس را ارائه نمي كنند زيرا بايوس موجوددر مادربرد شما واقعاتوسط آنها عرضه نگرديده است.بعبارت ديگر با وجودي كه ممكن است شما تصور كنيد كه نرمافزار بايوس شركتهايي همچون فونيكس،AMI ياAward را در اختيار داريد اما واقعااينطور نيست بلكه شما يك نسخه سفارشي از يكي از اين بايوسها را كه مجوز آن دراختيار سازنده مادربرد شما قرار گرفته است و كاملا با سخت افزار اين شركت سازگارگشته است در اختيار داريد.


تعيين نسخه بايوس

هنگام جستجو براي يكنسخه جديد بايوس مناسب براي مادربرد،خاص شما ميبايست اطلاعات ذيل را بدستآوريد:

ساخت و مدل مادربرد

نسخه بايوس موجود

نوعcpu(پنتيوم II،پنتيوم III،پردازنده آتلون)

شما معمولا ميتوانيد بايوس خود را با مشاهدهصفحه نمايش كامپيوتر (هنگام روشن نمودن كامپيوتر)شناسايي كنيد بعلاوه اغلب ميتواناطلاعاتID بايوس را در اسكرين هاي صفحهBIOS SETUP مشاهده نماييد.

تهيه نسخهپشتيبان از تنظيماتCMOS در بايوس

يك نرمافزار جديد بايوس مادربرد معمولاتنظيمات(CMOS RAM)را پاك ميكند بنابر اين شما ميبايست اين تنظيمات بويژه موارد مهميهمانند پارامتر ديسك سخت را ضبط نماييد.برخي برنامه هاي نرمافزاري همانندنورتون،تنظيماتCMOS را ظبط و بازيابي نمايد اما متاسفانه اين نوع برنامه اغلب درارتقاء بايوس قابل استفاده نيستند.زيرا گاهي اوقات بايوس جديد،تنظيمات جديدي ارائهنموده يا مكان داده هاي ذخيره شده در كد 12را تغيير ميدهد بدان معنا كه شما قادر بهبازيابي اطلاعات موجود در حافظه(CMOS RAM)كه روي همه سيستمها عمل نمايد وجود نداردپس بهتر است كه شما پارامترهاي bios setup را بطور دستي يادداشت كنيد يا با استفادهاز پايين نگه داشتن شيفت وprtsc اطلاعات روي صفحه نمايش را (تنظيمات بايوس)چاپنماييد.


استفاده از يك FLASH BIOS

به طور مجازي كامپيوترهايشخصي عرضه شده از سال 1996 داراي يكflash rom براي ذخيره نمودن برنامهBIOS ميباشند.يكflash rom نوعي تراشهEEPROMميباشد كه شما ميتوانيد آن را در داخل سيستمبدون تجهيزات ويژهاي پاك نموده و مجددا برنامه ريزي كنيد.

EEPROMهاي قديميتر به يك منبع نور ماوراي بنفش مخصوص و يك دستگاه برنامه ريزي نياز داشته اند تابوسيله آن محتوياتflash rom را پاك نموده و دوباره آن را برنامه ريزي كنند درحاليكهflash romها مي توانند بدون برداشتن آنها از روي سيستم پاك گشته و دوبارهبرنامه ريزي شود.

استفاده از flash rom به شما امكان برداشتن نسخه هايارتقاء يافته از سايت سازنده مادربرد يا دريافت آنها روي ديسك را فراهم ميكند شماسپس مي توانيد اين نسخه ارتقاء يافته را داخل تراشهflash rom در مادربرد خود ذخيرهنماييد.معمولا اين نسخه هاي ارتقاء يافته از سايت سازنده برداشته ميشوند و سپسيوتيليتي در داخل آن براي ايجاد يك ديسك فلاپي قابل بوت مورد استفاده قرار ميگيرندكه در داخل اين ديسك يك كپي از بايوس جديد قرار دارد. اجراي اين روند از روي يكديسك فلاپي بوت اهميت دارد بطوري كه هيچ نرم افزار يا درايور ديگري در اين مسير بااين نسخه تداخل پيدا نكند. اين روش سبب صرفه جويي در زمان و پول هم براي سلزندهسيستم و هم كاربر نهايي ميگردد.گاهي اوقاتflash rom در يك سيستم در مقابل نوشتنمجدد اطلاعات روي آن حفاظت مي گردد و شما ميبايست آنرا از حالتprotection خارجنموده يا آن را غير فعال كنيد اين كار قبل از اجراي روز آمد سازي صورت گرفته ومعمولا با استفاده از جامپر يا سوئيچ كه قفل ROM update را محافظت مي كند،صورت ميپذيرد.بدون اين قفل هر برنامه كه دستور العملهاي صحيح را بشناسد ميتواند اطلاعاتروي حافظهROM در سيستم شما را پاك نموده و اطلاعات آنرا تغيير دهد.

protection برنامه هاي ويروس ميتوانند مستقيما خودشان را داخل كدROM\BIOS در سيستم شما كپي نمايند.حتي بدون يك قفل فيزيكيwrite-protection بايوسهايجديدflashROM داراي يك الگريتم امنيتي هستند كه از روز آمد سازيهاي غير مجازجلوگيري مينمايد.اين همان تكنيكي است كه انيتل روي مادربردهاي خود مورد استفادهقرار ميدهد.توجه كنيد كه سازندگان مادربرد،عرضه بايوسهاي جديد را به شما اطلاع نميدهند شما ميبايست به طور متناوب به سايت وب آنها مراجعه كرده و وجود يا عدم وجودنسخه هاي روزآمد شده بايوس مادربرد خود را مورد بررسي قرار دهيد معمولا اين نسخه هابصورت رايگان در اختيار كاربر قرار ميگيرد.

قبل از ادامه كار براي روز آمدنمودن بايوس،شما ابتدا ميبايست اين نرم افزار روزآمد شده بايوس را روي سايت وبسازنده شناسايي نماييد.

يوتيليتي BIOS Upgrade بصورت يك فايل آرشيو self-extractiy موجود ميباشد كه ميتوان آن را ابتدا از روي سايت به روي ديسك سختكامپيوتر خود منتقل كنيد اما قبل از اينكه انجام عمل ارتقاء بايوس ادامه يابدميبايست اين فايل از حالت فشرده خارج شده و روي يك فلاپي كپي گردد.سازندگان مختلفمادربرد داراي روندهاي كمي متفاوت براي اجراي يك ارتقاء flash ROM ميباشد بنابراينشما ميبايست دستورالعملهاي داخل اين نسخه روزآمدسازي را مطالعه كنيد.بعنوان مثال مادر اينجا دستورالعملهاي مربوط به مادربردهاي انيتل را كه عموميت دارند را ارايهميكنيم.

نسخه هاي روز آمدسازي flashROM از شركت انيتل و ساير شركتها روي يكديسك فلاپي bootable قابل ذخيره سازي ميباشد.

قدم اول در ارتقاء بايوس پس ازبرداشتن فايل جديد بايوس از روي سايت وب وارد شدن به CMOS setup بوده و يادداشتنمودن تنظيماتCMOS ميباشد زيرا آنها در طي عمل روزآمد سازي پاك ميشوند سپس شما يكديسك فلاپي DOS boot را ايجاد نموده و فايلهاي ارتقاء بايوس را از حالت فشرده خارجمي كنيد.سپس سيستم را با استفاده از ديسك ارتقاء جديد راه اندازي مجدد نموده و ازمنوهاي مربوط به روند reflash procedure پيروي ميكنيد.

در اينجا پروسه قدمبه قدم مربوط به روزآمدسازي بايوس iflash شركت اينتل را ارائه مي كنيم.

پيكربندي نصبCMOS RAM را در يك جا ذخيره كنيد شما ميتوانيد با فشردن يك كليد مناسب درطي عمليات بوت وارد برنامه BIOS setup گرديد.و همه تنظيمات فعلي داخل اين برنامه رايادداشت كنيد.و يا با استفاده از پرينتر اين اطلاعات را چاپ كنيد.

از برنامه BIOS setup خارج گشته و سيستم را مجددا راه اندازي نماييد.اجازه بدهيد تا سيستمكاملا ويندوز را بالا آورده و در آنجا وارد Dos prompt شويد.و يا اينكه هنگام راهاندازي كامپيوتر با استفاده از كليد F8 پرامپت داس را ظاهر نماييد.

يك ديسكفلاپي فرمت شده خالي را در درايو فلاپي قرار دهيد.در صورتي ديسك داراي اطلاعات آنرافرمت نماييد.

4) فايلي را كه شما از روي سايت شركت اينتل برداشتهايد يك فايلآرشيو فشرده شده self-extractiy ميباشد كه داراي فايلهاي ديگري است كه ميبايست ازحالت فشرده خارج شود.

اين فايل را در يك دايركتوري DOS prompt قرار دهيد وسپس در داخل اين دايركتوري روي فايل بايوس دو بار كليك كنيد يا اينكه نام فايل رانوشته كليد اينتر را فشار دهيد اين كار باعث ميشود تا فايل بطور اتوماتيك از حالتفشرده خارج شود.براي مثال فايلي را كه شما برداشته ايد داراي CB-PQB.EXE باشد فرمانزير را تايپ نماييد:

CB-PQb<ENTER

5)فايلهاي از حالت فشردهخارج شده در پرونده BIOS Upgrade قرارميگيرد نسخه هاي روز آمد شده فلاش بايوس دارايفايلهاي زير ميباشد:AMI BIOS

6) براي ايجاد يك ديسك فلاپي قابل بوت،فايل Run.bat را باز كنيد اين فايل باعث ميگردد تا فايلهاي موجود در SW.EXE از حالتفشرده خارج شده و فايلهاي مورد نياز به فلاپي ديسك خالي منتقل شود.

7)اكنونشما ميتوانيد سيستم را با استفاده از بوت مجددا راه اندازي نموده چرا كه اين فلاپيدر برگيرنده فيلهاي جديد بايوس ميباشد.

8)هنگامي كه به شما اعلام ميشودبايوس بطور رضايت بخشي نصب شده است،فلاپي مذكور را از درايو خارج نموده و كليدايبتر را به منظور استارت مجدد سيستم بزنيد.

9)براي ورود به SETUP كليدF1 يا F2 را فشار دهيد روي اولين پنجره داخل setupنسخه بايوس را به منظور تضمين نصب نسخهصحيح بايوس مورد بررسي قرار دهيد.

10)در برنامه setup مقادير پيش فرض راوارد كنيد اگر شما داراي AMI BIOS ميباشيد كليد F5 را فشار دهيد و در صورتي كهداراي بايوس phoenix ميباشد به منوي فرعي exit مراجعه نموده و گزينه Load setup Defaults را انتخاب و سپس كليد اينتر را فشار دهيد.

11)اگر اين سيستمتنظيمات منحصر بفردي دارد اين تنظيمات اكنون مجددا وارد ميشوند براي ذخيره نمودناين مقادير كليد F10 را زده و از برنامه setup خارج گشته و سيستم را مجددا استارتكنيد.سيستم شما ميبايست اكنون بطور كامل با تكيه به بايوس جديد فعالگردد.


بازيابي اطلاعات فلاش

هنگامي كه شما حافظه فلاش را مجددابرنامه ريزي نموديد ميبايست با يك برنامه هشدار مشابه با پيام ذيل مواجهگرديد:

اگر شما به اين پيام توجه نكنيد يا هنگام انجام روند عمليات اينمراحل دچار وقفه گردد سيستم داراي يك بايوس تخريب شده خواهد بود اين بدان معناست كهشما قادر به استارت مجدد سيستم نبوده و نمي توانيد اين روند را به عقب باز گردانيدوابسته به نوع مادربرد شما مجبور به تعويض تراشه فلاش ران با يك تراشه كه بوسيلهسازنده مادربرد برنامه ريزي شده است گرديد