امروزه در قرن بیست ویک که با نام هزاره ی فناوری اطلاعات شناخته می شود,وسایل ارتباط جمعی نقش بسیار مهم و پر رنگی دارند ,به نحوی که وظایف و نقش های زیادی را بر عهده گرفته اند و نهادهایی را نیز به مقابله می خوانند.

در این بین نقش آگاهی سازی و پر کردن اوقات فراغت توده ی مردم و به ویژه نسل جوان (به طور خاص کشورهای جهان سوم که جمعیت جوان زیادی در اختیار دارند و کشور ما ایران نیز در زمره ی انان به شمار میرود.) به صورت آشکار و نقش همگن سازی عموم جامعه و حتی می توان گفت جامعه ی جهانی را می توان تحت عنوان نقش و وظیفه ی پنهان وسایل ارتباط جمعی می توان بر شمرد.

در بین وسایل ارتباط جمعی در این هزاره آن که از همه تاثیر گذار تر و با اهمیت تر میباشد اینترنت است ,که به صورت فراگیری استفاده از آن رو به گسترش میباشد.از بین تمام امکاناتی که اینترنت به مخاطبین خود ارائه می دارد؛استفاده از شبکه های اجتماعی رو گسترش است ؛بدین جهت که در سایت ها و وبلاگ ها تعامل بسیار محدود شده و در حد نظرات می باشد امادر جامعه ی جدید که تعاملات اجتماعی در آن رو به کاهش است و انسان ها به عنوان حیوانات فی النفسه اجتماعی ,به دنبال جایگزینی برای آن هستند شبکه های اجتماعی تحت عنوان یک تعامل اجتماعی مجازی و حتی فراگیر در سطح جهانی می تواند یک جای گزینی برای تعاملات از دست رفته انسانی باشد اما به اعتدال.

اما ما تحت عنوا ن جامعه شناس اجازه ی ابراز حکمی ارزشی در این رابطه نداریم و هم چنین نمی توانیم یک حکم مطلق صادر نماییم برای همه ی جوامع بشری.انچه که مهم است ما باید به دنبال حفظ نظم در جامعه باشیم و اگر این وظیفه را برای خود محترم بشماریم لاجرم باید در این بین و در راستای گرفتن نتیجه منطقی و درست توجهی نیز باید به نظام های سیاسی مختلف که در میزان تاثیر گذاری این شبکه ها بر نسل های مختلف جامعه و به طور خاص نسل جوان خود اثر گذار هستند داشته باشیم ؛چرا که نوع ایدئلوژی هر جامعه و هر نظام سیاسی با هم متفاوت است و خود این موضوع می تواند بر میزان تاثیر شبکه های اجتماعی اثر گذار باشد.

پيشينه پژوهش هاي انجام شده در رابطه با موضوع تحقيق

ضمن بررسي هاي به عمل آمده پيرامون موضوع تحقيق دريافتيم که تحقيقات بيشماري پيرامون موضوع انجام گرفته است که در ادامه برخي از مهمترين آن ها را ارايه مي دهيم:

- پیشینه خارجی تحقیق

1- در سال ۲۰۰۳ تحقيقی با عنوان «مصرف رسانه هاي جمعي در ميان نوجوانان» توسط جمعي از پژوهشگران اسپانيايي جهت توصيف مصرف رسانه هاي جمعي (تلويزيون، تلفن هاي همراه، كامپيوتر، اينترنت و بازي هاي ويدئويي) در ميان نوجوانان و تجزيه و تحليل تأثيرات آن بر روي سلامتي و پيشرفت آن ها صورت پذيرفته است. در اين تحقيق كه به روش پيمايشي صورت گرفته است، از نمونه اي آماري شامل ۸۸۴ نوجوان ساكن شش شهر ايلات كانتابرياي اسپانيا كه بين ۱۴ تا ۱۸ سال سن داشتند و در مقاطع سوم و چهارم دبيرستان مشغول تحصيل بود ه اند، استفاده شده است. يافته ها نشانگر اين هستند كه نوجوانان در طول ايام هفته بطور ميانگين ۳ ساعت در روز و در روزهاي تعطيل آخر هفته نيز بطور ميانگين ۲/3 ساعت در روز را به تماشاي تلويزيون مي پرداختند. استفادة آن ها از كنسول هاي بازي نيز بطور ميانگين ۶۹/0 در روز ( ۴۱ دقيقه) در طول هفته و ۰۹/۱ ساعت در روز ( ۶۵ دقيقه) در تعطيلات آخر هفته را شامل مي شود. اين افراد از اينترنت نيز به ميزان ۸۳/0 ساعت ( ۴۹ دقيقه) در روز در طول ايام هفته و ۱۵ / ۱ ساعت در روز ( ۶۹ دقيقه) در تعطيلات آخر هفته استفاده مي كنند. 2/87 درصد نوجوانان داراي تلفن همراه هستند (اين آمار در برگيرنده ۶ /۹۱ درصد دختران 4/82 درصد پسران مي باشد). نوجوانان بطور ميانگين در سن ۱۳ سالگي اولين تجربه كار با تلفن همراه را كسب كرده اند. هزينه ماهانه تلفن همراه براي دختران بالغ بر15 واحد پولي و براي پسران بالغ بر ۱۰ واحد پولي مي شود و همچنين از تلفن هاي همراه نيز غالباً براي ارسال پيامك بهره گرفته مي شود. تقريباً نيمي از نوجوانان ( ۴/46 درصد) تلفن همراه خود را با خود به دبيرستان مي برند و آمارها نشان مي دهند كه بطور ميانگين در ميان اعضاي خانواده هاي آن ها حداقل سه تلفن همراه وجود دارد. اكثر آن ها ( ۱/82 درصد) علاقمند به گشت و گذار در اينترنت مي باشند اما در اين ميان پسران ترجيح مي دهند كه بيشتر به گشت و گذار و دانلود بازي بپردازند و دختران علاقه بيشتري به چت و ارسال ايميل از خود نشان مي دهند. ۶۲ درصد نوجوانان به كافينت رفته اند و ۸/ 40 درصد آن ها، بويژه پسران (۳۳ درصد از پسران در مقابل 7 / ۷ درصد از دختران)، نيز از وب سايت هاي پرونوگرافي بازديد كرده اند. درحدود دوسوم از نوجوانان ( ۵/71درصد)، بويژه پسران ( ۸۷ درصد از پسران در مقابل 57 درصد دختران)، از كنسول بازي هاي ويدئويي برخوردار بوده اند. علاوه براين آن ها بطور ميانگين از سن ۸/8 سالگی بازی با این وسایل را آغاز کردند. در این خصوص پسران بيشتر ترجيح مي دهند كه بازي هاي تيراندازي، مبارزه اي، ورزشي و اتومبيل راني را انجام دهند. در مقابل اين امر دختران به بازي هاي ماجراجويانه علاقمند هستند. تقريباً يك چهارم اين نوجوانان (2/22 درصد) پول خود را صرف بازي هاي ويدئويي و كافينت ها مي كنند. (پسران بطور ميانگين 06/27 درصد واحد پولي در ماه و دختران 81/16 واحد در ماه).

محققان اين پژوهش معتقدند كه بطور كلي متخصصان امور اجتماعي و بخصوص متخصصان امور بهداشت و سلامت مي بايست كه آموزش هاي بهداشتي در مورد مصرف رسانه هاي جمعي را از طريق تشويق و تعليم نوجوانان در مورد استفاده معقولانه از اين وسايل افزايش دهند. آن ها در ادامه مي افزايند كه والدين بايد محدوديت استفاده كمتر از دو ساعت را براي استفاده از رسانه هاي جمعي براي نوجوانان خود اعمال كرده و از اينكه اين وسايل در اتاق خواب آن ها وجود داشته باشد ممانعت بعمل آورند. همچنين معتقدند كه والدين مي بايست كه نوجوانان خود را در مورد بازي هاي ويدئويي دسترسي به اينترنت و كاربرد ايميل آموزش داده و بر آن نظارت كنند(۲۰۰۳ Sanz, Figuero et al).

2-پژوهش «مطالعه در باب مصرف رسانه» توسط ميلوارد براون از اعضاي اتحاديه اي اروپايي تبليغات تعاملي در اكتبر سال ۲۰۰۴ انجام گرفته است. هدف از انجام اين پژوهش ارزيابي نحوه تخصيص زمان شهروندان اروپايي نسبت به مصرف رسانه هايي چون تلويزيون، راديو، روزنامه، مجله و اينترنت بوده است. محقق در اجراي پژوهش خود از نمونه آماري ۷۰۰۰ نفري ذيل بهره برده و براي جمع آوري داده ها نيز از انجام مصاحبه تلفني با هريك از اين افراد استفاده نموده است.

• تعداد ۱۰۰۰ نفر از هر يك از كشورهاي بريتانيا، فرانسه، آلمان، اسپانيا و ايتاليا

• تعداد ۵۰۰ نفر از هر يك از كشورهاي بلژيك و هلند

• تعداد ۳۳۳ نفر از هريك از كشورهاي دانمارك، سوئد و نروژ

يافته هاي برآمده از اين تحقيق اشاره مي كنند كه در حال حاضر تقريباً نيمي از اروپاییان (48 درصد) از اينترنت استفاده به عمل مي آورند. ضريب نفوذ اينترنت در بازارهاي اروپاي شمالي بالا بوده و بطور ميانگين دوسوم پاسخگويان در اين بازارها به اينترنت دسترسي داشته اند. ضريب نفوذ اينترنت در كشور هلند نيز تقريباً به همين ميزان مي باشد. اين در حالي است كه كمترين ضريب نفوذ اينترنت كه ۳۴ درصد مي باشد مربوط به كشور اسپانيا است. نيمي از افراد مورد مطالعه كمتر از پنج ساعت از وقت خود را در هفته صرف اينترنت مي نمايند. در مقابل ۱۰ درصد از اين افراد بيش از ۲۶ ساعت از زمان خود را در هفته به استفاده از اينترنت مي گذرانند. تلويزيون با مصرف ميانگين پنج روز در هفته به عنوان پرمصرف ترين رسانه شناخته مي شود بطوريكه از تمام اوقاتي كه اروپائيان صرف انواع رسانه ها مي كنند. تلويزيون با ۳۳ درصد بالاترين سهم را نصيب خود كرده، پس از آن راديو با ۳۰ درصد رتبه دوم را از آن خود ساخته است. در رده هاي سوم و چهارم و پنجم نيز به ترتيب اينترنت با ۲۰ درصد، روزنامه ها با ۱۱ درصد و مجلات با ۸ درصد جاي گرفته اند.

3- در آسیا، در تایوان (ینگ و تونگ 2004) کره (ونگ ، لی و چنگ، 2003)، هندوستان(نلوا و اناند 2003) و هنگ کنگ (چک و لیونگ 2004) پژوهش هایی در زمینه اعتیاد به اینترنت انجام شده است. سندرز وهمکاران (2000) در پژوهشی نشان دادند که استفاده مداوم از اینترنت با افسردگی و انزواي اجتماعی نوجوانان همراه است. بولن و هري (2000 ، به نقل از معیدفر و همکاران، 1384) به این نتیجه رسیدند که هرچه جوانان زمان بیش تري را با اینترنت سر کنند، درمقابل از میزان زمانی که صرف محیط اجتماعی واقعی شان خواهند کرد، کاسته خواهد شد.

4- یانگ (1998) در مطالعه اي که انجام د اد، دریافت که 80 درصد از پاسخ گویان، کاربران وابسته به اینترنت بودند که انگاره هاي رفتار معتادانه قابل توجهی را از خود بروز دادند. وي خاطر نشان می سازد که وابستگی به اینترنت، گسست ها و انقطاع هاي شدیدي در زندگی تحصیلی، اجتماعی، مالی و شغلی مشارکت کنندگان ایجاد کرده است.

5- در مطالعه شوتون (1997) مشخص شد که کاربران کامپیوتر، تمایل چندانی به یادگیري مهارت هاي اجتماعی از خود نشان نمی دهند.

- پیشینه داخلی تحقیق

1- غلامعلیان (به نقل از آتش پور و نادي، 1383) در تحقیقی، به بررسی میزان شیوع سندرم اعتیاد به اینترنت و تأثیرات روانی- اجتماعی آن در کاربران اصفهانی پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که میزان سندرم اعتیاد به اینترنت در گروه سنی30-20 سال از سایر گروه ها بیش تر است. هم چنین کاربران معتاد با نشانه هاي اختلال افسردگی و پارانویید مشخص شدند و کار کردن با اینترنت را به هم نشینی با خانواده و گردش رفتن با دیگران ترجیح می دادند. به علاوه مشخص شد، نوع و سبک تفکر کاربران نیز می تواند عاملی در علاقه مندي آنان به اینترنت و نوع رفتارهاي آنان باشد.

2- بنابر پژوهش انجام شده توسط سجادیان و نادي (1385) تحت عنوان «ارتباط بین افسردگی و انزواي اجتماعی کاربران اینترنت نوجوان و جوان با مدت زمان روزانه معمولی کاربري اینترنت»که به روي 118 نفر از مشتریان معمول کافی نت هاي مجاور شهر اصفهان انجام شده است، تست افسردگی بک و تست محقق ساخته انزواي اجتماعی براي ارزیابی افسردگی و انزواي اجتماعی براي افراد نمونه استفاده شد. داده ها با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون، اسپیرمن و t گروه هاي مستقل تحلیل گردید. یافته هاي مطالعه حاکی از وجود رابطه مثبت بین افسردگی و انزواي اجتماعی با مدت زمان معمول استفاده از اینترنت در کاربران نوجوان و جوان است (01/0<P). بنابراین نتیجه گیري می شود که استفاده بیش از حد از اینترنت می تواند، براي سلامت، رشد روانی و رشد اجتماعی نوجوانان و جوانان خطر آفرین باشد.

3- تحقیق هما زنجانی زاده و علی محمد جوادي (1384) تحت عنوان «بررسی میزان و نوع استفاده از اینترنت و تأثیر آن بر ارزش هاي خانوار در بین دانش آموزان دبیرستانی مدارس دولتی ناحیه 3 مشهد» می باشد. روش این تحقیق پیمایشی و حجم نمونه آن 403 نفر بوده است. برخی از نتایج این تحقیقات به این شرح می باشد:

7/ 44در صد از پاسخ گویان از اینترنت استفاده می کردند و 3/55درصد استفاده نمی کردند. میزان استفاده از اینترنت در بین دختران7/46 درصد و در بین پسران3/53 درصد بوده است.

شبکه های اجتماعی مجازی؛معرفی و تاریخچه:

سایت های شبکه های اجتماعی مبتنی بر وب هستند که با اتصال مردم و گروه ها به یک دیگر سبب به اشتراگ گذاری اطلاعات از طریق اینترنت می شوند..

کاربران در این فضا بعد ازایجاد پروفایل و مراحل عضویت,با مشارکت در این فضا و با کمک قابلیت های چند رسانه ای سایت از قبیل گذاشتن عکس,متن,محتوا و یا لینک به محتواحای بیرونی,فضای خود را توسعه می دهند.در حال حاضر صدها سایت شبکه ی اجتماعی با قابلیت های مختلف وجود دارد و شامل پروفایل های نمایانی است که فهرست کاربر های سیستم را نشان می دهند و میلیون ها کاربر توجهشان را به آن معطوف کرده و این سایت ها را در زمره کارها و فعالیت های روزانه شان قرار داده اند.

این شبکه ها امکانات فنی متفاوتی دارند؛بعضی از سایت های این شبکه بر اساس مقوله های خاص مذهبی؛نژادی,جنسی ,سیاسی یا سایر شاخص های شناختی طراحی شده اند.اما در مجموع می توان از لحاظ نوع استفاده (آموزشی,تجاری,سرگرمی ,سیاسی...),تمرکز(پوشش موضوعی و جعت گیری خاص/عمومی) و هم چنین نوع دسترسی(محدود/نامحدود)این شبکه ها را طبقه بندی کرد.

وب سایت های شبکه های اجتماعی به صورت کنونی از سال ۱۹۹۷ با ظهور سیگس دگریس((www.sixdegrees.com)) شکل گرفتند.خدمات این سایت با وجود داشتن میلیون ها عضو به تنظیم پروفایل و امکان ارسال و دریافت درخواست دوستی از دیگر اعضا محدود میشد به همین خاطر در سال۲۰۰۰ تعطیل شد و در این دوران یعنی از ۱۹۹۹ ۲۰۰۱ وب سایت های شبکه اجتماعی دیگری با امکانات جدید هم چون ایشین اونیو,بلک پلانت,کرتو,کای ورلد و...به وجود آمدند که افراد را به ایجاد صفحات تخصصی,شخصی,حرفه ای و دوست یابی ترغیب می کردند.اما از سال ۲۰۰۱ با به وجود آمدن سایت های چون ریز,لینکدین, و فریندستر (Ryze, Linkedin, Friendster)؛ (امور تجاری), کوچ سرفینگ (Coach Serfing) (مسافرت),مای چرچ(My Church) (برای مسیحیان) داگستر(Dogster) (برای سگ ها), کتستر (Catster) (برای گربه ها) و موارد دیگر؛روند تخصصی شدن شبکه های اجتماعی مجازی سرعت گرفت و کاربری شبکه ها از یکدیگر متمایز شد.هز چند تفاوت اساسی در شبکه های اجتماعی مجازی رامی توان در این نکته جستو جو کرد که پشتیبانی از روابط شبکه ای آنها معطوف به مسائل فردی یا غیر فردی کاربران است.

این گسترش و توسعه ی شبکه های اجتماعی مجازی با این سرعت نشان از اقبال این خدمت در بین توده ی مردم در جامعه ی جهانی دارد.با وجود این که بیشتر شبکه های اجتماعی از جمله توییتر و فیس بوک در ایران با مسئله فیلترینگ مواجه هستند اما ما شاهد آن هستیم که استقبال کراربران ایرانی نیز از سایت های مذکور روند چشم گیری داشته است چنانکه بر طبق آمار الکسا؛فیس بوک یکی از ده سایت برتر مورد استفاده ی ایرانیان در فضای مجازی است.

از علل این استقبال می توان گفت که با وجود این که از زمان پا به عرصه گذاشتن این ردیف از سایت ها زمان زیادی نمی گذرد اماعللی چند باعث می شوند تا افراد به استفاده از این سایت ها رغبت نشان دهند؛از جمله مسئله تازگی وجذابیت این نوع از سایت های مذکور و هم چنین قابلیت های این سرویس؛که باعث میشود مخاطب از آن حالت منفعل بودن خارج شده و خود را موجودی فعال در بین میلیون ها فرد فعال دیگر ببیند و هم چنین پخش شدن اندیشه ها و چیز هایی که مورد علاقه اوست. حتی نوشته هایش در فضایی بدین وسعت که این را می توان در سه سطح مورد بررسی قرار دارد«اطلاعات,ارتباطات,تعاملات»

هم چنین به نظر می رسد که کاربران ایرانی به خصوص نسل جوان ما اغلب برای استفاده از امکانات دوست یابی به این نوع از سایت ها مراجعه می کنند ،که خود این می تواند عللی چند داشته باشد.

یکی آن که جامعه ی ایران در گذر از سنت به مدرنیته است و این نسل میخواهد راه زندگی خود را خود تعین کند و به دنبال سبک زندگی غربی می گردد و دوستی هایی که در نظر او موجه ودر نظر جامعه ی او نا موجه است.پس او سعی بر آن دارد که به دور از چشم بخش سنتی جامعه که اغلب هم بی سواد بوده و هم چنین با چنین امکاناتی مواجه نیستند در سمت ارزش های خود به پیش برود و خود را در چنین جامعه ایی که به سمت فرد گرایی به پیش می رود از تنهایی به در آورد و خلا خود را بتواند تا به حدی پر کند.

از علل دیگر می تواند این باشد که در جامعه ای مثل ایران که امکان ابراز تمام عقاید سیاسی به طور کامل وجود ندارد نسل جوان و سرکش سعی میکند تا گفته های خود را از این مجرا بیان کند .اما باید بدین نکته توجه کرد که این انگیزه اغلب نه برای کارهای سیاسی بلکه برای شرکت در بحث های سیاسی است و به نظر می رسد این عده دارای فعالیت های سیاسی سازمان یافته نیستند.اما از این نکته نیز نباید غافل ماند که فعالیت های سازمان یافته نیز وجود دارد.

علل پیوستن به شبکه های اجتماعی مجازی:

در این بخش برای آن که ما بتوانیم برای مذکورات بالا شاهد مثالی بیاوریم به یک نمونه از پژوهش های داخلی مطالعه اکتشافی مسعود کوثری که جهان فرهنگی کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی «اورکات» بررسی کرده را می آوریم.

این پژوهش به علت تحلیل محتوای کمی مندرج در صفحات عضویت کاربران ایرانی,نشانه های فرهنگی مورد توچه جوانان عضو شبکه اورکات را ترسیم می کند.نتایبج تحقیقات نشان می دهد مهم ترین علت حضور کاربران در شبکه,پیدا کردن دوست و بعد از آن پیدا کردن شریک فعال برای زندگی بوده است.اکثر آنها خود را بدون گرایش سیاسی مشخص اعلام کرده اند و متوسط افراد شبکه دوستان یک عضو اورکات در بیش از نیمی از موارد سیزده نفر و از میان علایق فرهنگی ؛ یه حوزه موسیقی,فیلم و ادبیات از دیگر حوزه ها برای اعضا جالب تر بوده است.

البته توجه به موسیقی کلاسیک و پاپ غربی ,کتاب و فیلم های خارجی بیش از انواع سنتی و داخلی آنها دیده شده است.در این تحقیق از بین اجتماعات شناسایی شده در اورکات به ترتیب اجتماعات هنری و ادبی(۵/۲۰)اجتماعات اجتماعی و تفریحی(۵/۱۱درصد)و اجتماعات جنسی(۲/۶درصد) بیشترین اعضا را به خود اختصاص داده و اجتماعاتی هم چون دینی و معنوی (۴/۳درصد)؛ورزشی(۱/۳),فناوری اطلاعات(۶/۲درصد),سیاسی(۵/۲درصد),دانش آموزی(۳.۲درصد)و عاشقانه(۳/۲درصد) در رده های بعدی قرار می گیرند.در مجموع نتایج تحقیق ازمشارکت گفتوگویی کاربران در قالب بیوستن به انجمن های مختلف,حاکی از تنوع هویتی کاربران و همراه شدن با جریان جهانی شدن فرهنگی حکایت داردو در این راستا به نیاز کشور به یک سیاست هویتی مناسب و غیر طرد کننده تاکید می کند(کوثری,۱۳۸۶)(دکتر محمود شهابی,۱۳۹۱)

تعامل در شبکه های اجتماعی:

دقت به این نکته در مرحله پیشرفت فناوری کدام یک از عوامل تاثیر گذار بوده اند؛برای رسیدن به درکی واقع بینانه تر از نقشی که میتواند در حوزه اجتماعی داشته باشد؛مسئله ای مهم است.هنگامی که وب به جامعه ی انسانی راه یافت کسی تصور ایم مقدار از تغییر و تحول را نداشت تا حدی که به رغم آسیب های ناشی از از آن نتوان زندگی بدون آن را تصور کرد.گسترده ترین ارتباطات تعاملی درون شبکه های اجتماعی مجازی صورت میگیرد.انواع شبکه های مذکور به زغم نفاوت های شاختاری و کارکری شان,ویژگی های مشترکی دارند که آنها را از دیگر خدمات اینترنتی متمایز میکند:

۱ :ابزارهای پیشرفته برای به اشتراک گذاری محتوای دیجیتالی(متنها؛تصاویر,موسیقی,ویدئو ها, برچسب ها و ...)بین اعضای شبکه

۲:ابزارهای پیشرفته برای اجتامعی کردن اعضا و ارتباط آنها

۳:ماهیت مشارکت آزاد وامکان فعالیت در مقیاس بزرگ

۴:محدوده عظیم موضوعی و توانایی بایگانی داده ها

۵:دسترسی آزاد به (برخی) از داده های عمومی در باره کاربران و رفتارشان

۶:کیفیت های نسبتا جدید در تعامل نسبتا زیاد

از موارد بالا آنچه که حائز اهمیت است و باعث تمایز شبکه های اجتماعی مجازی با وبلاگ ها,چت روم ها و دیگر اجتماعات مجازی میشود,تنوع زیاد در سطح تعامل و اجتماعی سازی مجازی موجود در شبکه هاست.این عوامل,میتواند اطلاعاتی را که نیز از این شبکه ها استخراج می شوند را نیز تعیین کند.گفتنی است هر چه سطح بیشتری برای همکاری وجود داشته باشد,تعامل بیشتری نیز در شبکه های اجتماعی مجازی وجود خواهد داشت.تعامل زیاد کلید بقای شبکه های اجتماعی مجازی است. کیوسیس تعامل را محصول یکی از سه دسته عوامل ساختار رسانه(ظرفیت سیستم رسانه برای انتقال و دریافت اطلاعات در اشکال چند گانه),مجموعه ارتباطی(بستری که در آن مبادله پیام انجام می شود),و درک کاربران(مفهوم موجود در ذهن کاربران و شرکای ارتباطی و حس مشترک آنها)می داند.

از آنجا که هر شبکه اجتماعی مجازی می تواند سطح متفاوتی از اجتامعی سازی را فراهم کند با استفاده از این سطوح می توان خدمات اینترنتی را طبقه بندی کرد: سطح اول دسترسی به اطلاعات شبکه را ممکن می سازد.سطح دوم سبب می شود کاربران محتوای دیجیتالی را مبادله کنند و سطح سوم,امکان پیوستن و مشارکت در یک منفعت جمعی را و یا به عبارتی مشارکت در یک اقدام هماهنگ را برقرار میکند و سطح چهارم,باعث میشود اعضا پروفایل های خود را اشکار کنند و در نهایت,اعضا میتوانند یک شخصیت مجازی یا آواتار(تجسم اینترنتی) را در یک محیط کاملا شبیه سازی شده سه بعدی مشاهده کنند.(همان)

چگونکی بهره گیری جوانان از شبکه های اجتماعی مجازی:

از مهم ترین اهداف کاربران برای پیوستن به شبکه های اجتماعی مجازی پیگیری روابط دوستی و فامیلی و وابستگی های خانوادگی است که در این بخش انگیزه انسجام بخشی اجتماعی نامیده می شود.از آنجا که روابط گروهی در سنین نوجوانی و جوانی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و همسالان اوقاتی از شبانه روز را در فضای آموزشی,ورزشی,کاری و تفریحی با هم می گذرانند در ایجاد الگوی رفتاری یک دیگر نقش مهمی ایفا می کنند,چنانچه اضهارات کاربران نیز حاکی از آن است که حضور جوانان در شبکه های اجتماعی مجازی,به دنبال فشار گروه دوستان و به نگیزه همکاری و همنوایی با آنان انجام شده است.بنابراین یکی از دلایل عضویت در شبکه های اجتماعی مجازی,حس تعقل به یک گروه,بودن در میان آنان و عضو آنها تلقی شدن است.در سایه تعاملات شبکه ای به رغم فاصله فیزیکی,نزدیکی عاطفی اعضا نیز احساس می شود.

میتوان مطمئن بود که دوستان قدیمی محفوظ اند و شاید هم از همیشه نزدیک تر شده اند.علاوه بر این,انتخاب گری و گزینش گری کاربر فرصت تعامل اجتماعی خارج از تیر رس والدین و استقلال در رئابط اجتماعی را متفاوت از نجار های جامعه به ویژه برای کاربران کم سن و سال فراهم می کند.

از صحبت های کاربرای چنین استنباط می شود که روابط شبکه ای برای بسیاری از جوانان حکم تداوم,تحکیم و تکمیل فعالیت های واقعی را دارد.ضمن آنکه ظرفیت های نتنوع شبکه از جمله گفتوگو,بازی های متعدد,تبادل موسیقی,محتوا,عکس و ...در بسط کمیت روابط و ارتقای کیفیت هانها نقش به سزایی دارد.از نگاه کاربران جوان مشارکت کننده در این پژوهش,شبکه های اجتماعی فرصت تفنن و شوخی با دوستان را فراهم آورده و از این راه فضایی مفرح و شاد برای گذراندن وقت و رفع خستگی تلقی می گردد.به زعم این کاربران با بهره گیری از فضای شبکه,تجربه فراغتی مشترک و لذت بخشی که سازگار با گرایشات و تمنی های دوران جوانی است با انگیزه شخصی,انتخاب و در کنار فعالیت های روزمر دنبال میشود.

همچنین خود واقعی و دلخواه کاربر,در قالب رفتار ارتباطی و اعلام نظراتی که در جامعه واقعی برای حفظ ظاهر و همراهی با دیدگاه های مسلط,هنجارهای اجتماعی موجود کمتر و یا اصلا بروز داده نشده اند فارغ از هرگونه فشار فرصت عرضه می یابند.از این رو برای عده زیادیس از اعضا,فعالیت در شبکه,اطلاعات یابی نامحدود,کنجکاوی در زندگی دوستان و آشنایان,سرگرمی در دسترس,تفریحی کم هزینه و گاهی منشاء اثر که از یک سو به شادی,رضایت و تجدید روحیه کاربر از سوی دیگر به اعتماد به نفس و حس توانمندی به عاملیت فردی وی می انجامد.همچنینی در برخی موارد تلاش جمعی را به منظور نیل به حقیقت رغم می زند ,به طور مثال,انتشار اخبار,ایده ها,قیاس و تطبیق شنیده ها و مستندات تصویری, در بین اعضا به واکنش سریع و صریح جمعی نسبت به برخی از مسائل شده به گونه ای از کنترل غیر رسمی از پایین به بالا را در جامعه جاری و ساری میکند.بنابراین تمام ساعاتی را که این جوانان در این شبکه ها سپری می کنند را نمی توان وقت گذرانی بیهوده محسوب کرد.

این فعالیت مجازی دائم و یا حاشیه ای برای جوانان مجردی که با انواع استرس ها,و اضطراب های دورا ن تحصیل,سربازی,بازار کار و ... درگیر هستند و یا جوانانی که در دوران گذار از وضعیت تجرد به تاهل هستند و به تازگی با به عهده دار شدن وظایف شفلی و مسئولیت های خانوادگی در شرایط اقتصادی امروز,برای تامین هزینه های زندگی,فعالیت های تفریحی آنان محدود شده است جایگاه ویژه ای می یابد.بنابراین انتخاب آزادانه,میزان مشارکت با میل و رغبت در جمع دوستان,خود بودن و یا گمنام بودن اعضادر میان جستوجوی صفحات گفتوگوها و اضهار نظر ها,تبادل بی پرده احساسات و نظر ها,تعدیل و تشویق ها و دلهره ها بدون مشکلات اجتماعی که گاه در ابراز نظر رودر رو دید ه میشود کنشگری و رضایت مندی جوانان را تحت الشعاع قرار داده و از مهم ترین محرک ها برای تداوم فعالیت کاربران محسوب می شود.

بنابر این دید ه می شود در فضای شبکه, برخی از کاربران جوان به انگیزه زندگی به سبک مورد علاقه خود, که در فضای واقعی قدرت اعمال آنرا ندارند و با دنبال کردن شکل متفاوتی از روابط گسترده تر,در فضای و سیع تر,با افراد بیشتر, به عضویت و مشارکت در شبکه های اجتماعی مجازی روی می آورند. همراه بودن با مهارت های روز دنیا نیز از جمله محرک هایی است که جوانان بسیاری را به فعالیت در این شبکه ها رهنمون می کنند. از این رو عاملیتدر عرصه فعالیت های شخصی تعاملات اجتماعی, محیط تحصیلی و حرفه ای,کسب توانمندی ها,استاندارها و مهارت های قرن بیست و یکم و در نهایت تجربه زیست یک زندگی مدرن تحقق یافته و به منظور ایجاد لذت و رضایت بیشتر,تداوم می یابد. اما در این میان مراقبت و نظارت والدین, بر شبکه روابط دوستی, امور تحصیلی,ازدواج و اشتغال جوانان و پیوند های اجتماعی و خویشاوندی و محله ای,هنجارهای اجتاماعی,مذهبی و حتی طبقه ای موجود,از نظر جوانان محدودیتی تلقی میشود که با گسنرش دامنه تعاملات و ارتباطات شبکه ای با افراد غیر هم جنس,غیر هم کیش, هم وطن و هم مسلک به اصطلاح دور زده می شوند تا بر گزینش گری,اکان کنش گری نامحدود,حس تجربه گرایی, گریز از کنترل و نو خواهی نسل جوان در عصر جدید مهر تاییدی باشند.(شبکه های اجتماعی مجازی و کاربران جوان؛محمود شهابی؛۹۱ ؛۲۱)

مطالعات جمعیت شناختی کاربران:

مطالعات جمعیت شناختی مجازی حاکی از آن است که کاربران شبکه های اجتماعی از قابلیت ها و امکانات متنوع این شبکه ها به یک میزان و در یک سطح استفاده نمی کنند,برخی از کاربران اینترنتی در چند شبکه اجتماعی عضو هستند,روزانه به این سایت ها سر میزنند و از اکثر امکانات آن ها استفاده می کنند.و برخی دیگر ممکن است تنها در یک سایت عضو باشند و هر از چند گاهی ممکن است تنها به صفحه شخصی خود شان مراجعه کنند.بین این دو گروه نیز کاربران اینتر نتی بر حسب نوع و میزان استفاده شان از شبکه های اجتماعی در طیف وسیعی قرار می کیرند. از جمله این دسته بندی ها می توان به پژوهش سایت اندرسون انالیتیکس(Anderson Analytics) در باره کاربران شبکه های اجتماعی انجام شده است.این پژوهش با تاکید بر کاربران اینترنتی آمریکایی با تاکید بر فیس بوک انجام شده است و پس از گرداو ری اطلاعات مربوط به نوع رویارویی این کاربران با شیکه های اجتماعی ,آنها در چهار گروه طبقه بندی شده اند.

۱: کاربران ماهر که تعداد این دسته از کاربران حدود ۲۴ میلیون نفر و میانگین سنس آنها ۲۷ سال می باشد

۲:کاربران فراغتی ۲۱ میلیون نفر در این گروه جای میگیرند. که مینگین سنی آنها ۴۵ سال است

۳:کاربران به دنبال سرگرمی: میانگین سنی این گروه ۲۹ سال و و تعداد آنها ۲۹ میلیون نفر محاسبه می شوندو

۴:کاربران تجاری:که میانگین سنی این افراد۳۳سال و تعداد آنها ۳۵ میلیون نفر تخمین زده می شود.

اما در اینتر نت کاربرانی هم هستند که در استفاده از امکانات جدید پیشگام هستند,ولی نسبت به عضویت در شبکه های اجتماعی اشتیاقی از خود نشان نمی دهند و در فعالیت های انلاینشان آنها را به کار نمی گیرند که جمعیتی حدود ۷۸ میلیون نفر و میانگین نسی انها از ۴۵ سال به بالا هستند.گروهی دیگر از کاربران اینتر نتی که عموما از شبکه های اجتماعی استفاده نمی کنندکاربران پر مشغله هستند.میانگین سنی این گرو ه از کاربران ۴۵ سال است و تخمین زده می شود ۳۲ میلیون نفر در این دسته قرار گیرند. گرو ه دیگری که شبکه های اجتماعی را به کار نمی گیرند کاربران نگران هستند.میانگین سنی این گروه ۵۳ سال و تعداد آنها حدود ۳۰ میلیون نفر است..آخرین گروه ی که از شبکه های اجتماعی استفاده نمی کنند کاربران بد بین هستند میانگین سنی این گروه ۴۹ سال است و تعدا این ها ۱۶ میلیون نفر می باشد.(مولایی,۱۳۸۸)

سایت های شبکه های اجتماعی که اجتماعات مجازی کاربران اینترنتی هستند,خبرساز ترین سایت های اینترنت در سالهای اخیر محسوب می شوند.بر اساس مطالعه ای که سایت اندرسون آنالیتیکس بر روی کاربران شبکه های اجتماعی مجازی از جمله فیس بوک انجام داد ه است به تفاوت استفاده ی نسل ها و گروه های سنی از شبکه های اجتماعی مجازی پرداخته است.

نسل جنگ جهانی دوم مسن ترین گروهی هستند که از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند.این نسل کسانی هستند که در زندگی شان جنگ جهانی دوم را تجربه کرده اند و هم اکنون سالهای کهن سالیزندگی خود را سپری میکنند.این نسل در برابر استفاده از شبکه های اجتماعی بیشترین استفاده را از فیس یوک و کمترین استفاده را از لینکدین دارند.این نسل در دلایل استفاده از شبکه های اجتماعی تفاوت قابل توجهی با سایر نسل ها دارد.همانند سایر نسل ها انگیزه در تماس بودن با دوستان با ۵۷ در صد عمده ترین دلیل پیوستن جنگ جهانی دومی ها به این گونه از سایت هاست.

نسل سالهای انفجار جمعیتی که به متولین بعد از جنگ جهانی دوم گفته می شود(بی بومرز).این نسل بیشترین استفاده از شبکه های اجتماعی را دارد.۷۳ درصد کاربران فیس بوک و ۴۰ درصد کاربران مای اسپیس و۱۳ درصد عضو توییتر و ۱۳ درصد عضو لینکدینآمار استفاده ی نسل انفجار جمعیتی از شبکه های اجتماعی است.۶۲ درصد اعضای عضو نسل انفجار جمعیتی تماس با دوستان را علت عضویت خود اعلام کرده اند.هم چنین انگیزه کاری نیز در بین این نسل بیش از سایر نسل ها در این گروه دیده می شود.

متولدین دهه ۶۰ تا۷۰ میلادی اعضای گروه ایکس را تشکیل میدهد.نسل ایکسی ها همانند دو نسل قبل از خود بیشتر عضو فیسبوک هستند رقم ۷۶ درصد.

نسل وای متولدین۱۹۸۰ تا اواسط دهه ۹۰ را شامل می شوند.به این گروه نسل هزاره نیز گفته می شود.و عمدتا فرزندان نسل انفجار جمعیتی محسوب می شوند.بر خلاف نسل های قبل که استفاده از فیس بوک را به دیگر شبکه های اجتماعی ترجیح می دادند,مای اسپیس سایت محبوب نسل وای ها ست.۷۵ درصد مای اسپیس و ۶۵ درصد فیس بوک.

نسل زد را نسل اینتر نت و یا نسل شبکه نامگذاری کرده اند.این نسل متولدین اواسط دهه نود میلادی به بعد هستند.این نسل نیزهمانند نسل وای مای اسپیس را به فیسبوک نرجیح می دهند(مجید کاشانی)

نسل ها/شبکه های اجتماعی/ فیسبوک/ مای اسپیس / تویی تر /لینکدین

جنگ جهانی دومی ها /۹۰ درصد / ۳۲درصد /۱۷درصد /۴درصد

انفجار جمعیت / ۷۳ درصد /۴۰درصد / ۱۳درصد /۱۳درصد

نسل x / ۷۶ درصد/ ۵۷درصد/ ۱۸درصد /۱۳ درصد

نسلy/۶۵درصد /۷۵درصد /۱۴درصد /۹درصد

نسلx۶۱درصد / ۶۵درصد /۹درصد /۰درصد

فیس بوک بر زندگی افراد چه تأثیری دارد؟

1.فیس بوک می تواند اعتیادآور باشد. اگر عضو فیس بوک هستید، آیا می توانید برای مدت 24 ساعت صفحه خود را چک نکنید؟ طبق آمار 80 درصد کاربران به این سوال جواب منفی داده اند. تحقیقات نشان می دهد اعتیاد به فیس بوک از اعتیاد به الکل یا سیگار بدتر است و حتی بعضی روانکاوان این نوع اعتیاد را نوعی اختلال روانی می دانند. کسی که دچار این اختلال شده باشد بیش از یک ساعت در روز را به فیس بوک اختصاص می دهد، به خواب یا کارش لطمه وارد می شود، و از تصور پاک کردن اکانت فیس بوک دچار ترس یا حتی گریه می شود.

2.فیس بوک شما را دچار حسادت می کند. آمار نشان می دهد که بسیاری از افراد از طریق فیس بوک و سایر رسانه های اجتماعی کردار و گفتار نامزدشان را زیر نظر می گیرند. اگر چه چک کردن صفحه نامزد یا همسر هیچ ایرادی ندارد، اما دسترسی آسان به آنچه او می گوید، باعث بروز مشکلاتی در روابط عاطفی می شود. 35 درصد از کاربران فیس بوک معتقد هستند که فیس بوک مستقیماً در روابط رومانتیک آنها احساس رقابت و حسادت ایجاد کرده است. حتی در آمریکا از هر پنج طلاق یکی، و در انگلستان از هر 3 طلاق یکی به فیس بوک مربوط بوده است.

3. فیس بوک شما را دچار احساس غم و افسردگی می کند. اکثر افراد از شبکه های اجتماعی برای بیان جنبه های خوب و مثبت زندگی استفاده می کنند، و این باعث می شود واقعیت های زندگی آنها که شاید چندان خوب وشیرین نباشد، از چشم دیگران پنهان بماند. کاربران فیس بوک همه را شاد و خندان می بینند و احساس می کنند زندگی دیگران همیشه شاد و رو به راه است.

از آن جایی که افراد در فیس بوک همیشه در حال دیدن قسمت های خوب و شاد زندگی دیگران هستند ، با دیدن مشکلات زندگی خود دچار غم و ناامیدی می شوند و کم کم به این نتیجه می رسند که زندگی در حقشان ظلم کرده است. حتی در موارد شدید احتمال آن وجود دارد که کاربران فیس بوک دچار افسردگی شوند.

4. فیس بوک به موفقیت کاری شما کمک می کند. البته استفاده از فیس بوک نتایج مثبتی را نیز در پی دارد. مثلاً اگرچه بسیاری از کارفرمایان به کارمندان خود اجازه دسترسی به فیس بوک را نمی دهند، ولی تحقیقات نشان می دهد خلاقیت کسانی که در محل کار خود از فیس بوک استفاده می کنند 9 درصد بیشتر از کسانی است که از فیس بوک استفاده نمی کنند. اگر در محل کار خود استراحت های کوتاهی داشته باشید و بتوانید آنچه را دوست دارید در اینترنت انجام دهید، مغزتان استراحت می کند و تمرکزتان بیشتر می شود.

5. فیس بوک می تواند اعتماد به نفس شما را بیشتر کند. قبلاً گفتیم که فیس بوک می تواند ما را افسرده و غمگین کند. اما باید توجه کنیم که این مشکل همه موارد پیش نمی آید و بستگی به این دارد که از کدام قسمت سایت دیدن می کنیم. درست است که خواندن صفحه دیگران می تواند ما را دچار افسردگی کند، ولی در عین حال خواندن صفحه خودمان، که حاوی بهترین اطلاعات و خصوصیات ما است، می تواند در تقویت عزت نفس و اعتماد به نفسمان موثر باشد.

6. فیس بوک باعث می شود دوستانتان شما را دوست نداشته باشند. اکثر افراد تنها اطلاعات خوب و مثبت را در فیس بوک منتشر می کنند. ولی کاربرانی هم وجود دارند که از فیس بوک برای بیان نگرش های منفی خود به زندگی و مشکلات آن استفاده می کنند. همه ما سختی ها و ناراحتی هایی را در زندگی تجربه می کنیم و فیس بوک جای مناسبی برای بیان این احساسات است. ولی مراقب باشید، چون طبق تحقیقات کسانی که پست های منفی و ناراحت کننده به اشتراک می گذارند معمولاً غرغرو و خسته کننده تلقی می شوند و چندان موردتوجه و علاقه دیگران قرار نمی گیرند.

7. فیس بوک باعث می شود خودتان را چاق بدانید. اکثر افراد قسمت یا قسمت هایی از بدن خود را دوست ندارند. ولی 51 درصد از کاربران فیس بوک می گویند از زمانی که عضو فیس بوک شده اند نارضایتیشان بیشتر شده است. به نظر می رسد وقتی افراد عکس های خود را در پست های دیگران مشاهده می کنند، نقاط ضعف ظاهر خود را بزرگ تر از آنچه که هست می بینند. خیلی ها با دانستن اینکه دوستانشان هرلحظه ممکن است از آنها عکس بگیرند، فکر می کنند همیشه باید آماده عکس گرفتن باشند، حتی بعضی ها از عکس گرفتن و جلوی دوربین ایستادن با دیگران خودداری می کنند.

8. فیس بوک به شما استرس وارد می کند. هدف اصلی فیس بوک برقراری ارتباط و دوستی با دیگرکاربران است، ولی گاهی درخواست های این افراد ما را دچار استرس می کند. تحقیقات نشان می دهد 63 درصد افراد پاسخ به درخواست دوستان را به تاخیر می اندازند، از هر ده نفر سه نفر با رد کردن درخواست دوستان دچار عذاب وجدان می شوند، و 12 درصد اصلاً دوست ندارند درخواستی دریافت کنند. مطالعه دیگری نشان می دهد کسانی که درخواستشان در فیس بوک رد می شود، همانقدر ناراحت و آزرده می شوند که رد شدن در زندگی واقعی آنها را ناراحت می کند.

نتیجه گیری:

در ای زمینه تاثیر شبکه های اجتماعی مجازی در جوانان ؛به نظر میرسد که بیشترین تاثیر شبکه های اجتماعی بر نسل ایکس و یا همان متولدین دهه ۹۰ به بعد می باشد که از زمانی که پا بر عرصه هستی نهاده اند دنیا را به صورت کاپیوتری دیده اند و به همین جهت نیز میباشد که این گروه را نسل شبکه ای نامگذاری کرده اند.اینان اقتصاد را,دین را؛فرهنگ را,جامعه را و هم چنین تاریخ را بر صفحه نمایشگر دیده اند.

تاثیری که اینترنت به طور عام و شبکه های اجتماعی مجازی به صورت خاص میتوانند بر روی این نسل ها بگذارند میتواند آن باشد که این ذهنیت را در آنها به وجود آورد که(و هم چنین آنها را عادت دهد)تا جامعه را از منظر مانیتور خود و کنش متقابل اجتماعی را از پشت پنجره ای از کلمات انجام دهد.پنجره ای که بستن آن فقط نیازمند زدن دکمهclose است و شاید در هیچ یک از کنش های متقابل خاتمه دادن به کنش بدین راحتی نباشد.

اما نمی توان به یک طرفه به قاضی رفت.خدماتی که شبکه های اجتماعی برای بشریت عرضه داشته اند غیر قابل فراموشی و نادیده گرفتن است.آنها برای ما بعد مکان و زمان را از بین برده اند و امکان کنش بین کسانی که هرگز بایکدیگر را نمی توانستند کنشی انجام دهند رابطه برقرار کرده است.شبکه های اجتماعی باعث به وجود آمدن و تسریع فرهنگ جهانی و برخوردهای بین فر هنگی و پیدایش مقوله چند فرهنگی هستند.

اما آنچه که به نظر مضر می آید استفاده نا به جا و زیاد از حد از این شبکه ها و جایگزینی انها به جای کنش متقابل است و جهان را از این پنجره دیدن است. و این میتواند در جامعه رو به گذار ایران که با سرعتی زیاد رو به مدرنیته می رود و شاید فرهنگ آن یارای مقابله با این هجوم را نداشته باشد به شدت مخرب باشد

منابع:

-شبکه های اجتماعی مجازی و کاربران جوان؛محمود شهابی و قدسی بیات؛۹۱؛نورمگز

-مولایی,محمد مهدی,«انواع کاربران شبکه های اجتماعی»۱۳۸۸,ماهنامه دنیای کامپیوتر و ارتباطات,شماره ۸۷

-کاشانی,مجید,مطالعه جمعیت شناختی شبکه های اجتماعی مجازی با تاکید بر کاربران فیس بوک در ایران۳-۱۰

-آذربخش,علی محمد,رویکردی نظری به تاثیرات شبکه های اجتماعی بر اشتغال در میان جوانان.نومگز.

روحانی، فضیله و تاری، سعیده،(1390)، بررسی میزان اعتیاد به اینترنت و رابطه آن با انگیزه تحصیلی و رشد اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه استان مازندران، فصلنامه فن آوري اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال دوم، شماره دوم.

- مرادي پردنجاني، حجت الله و سعيد زاده، حمید رضا، بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي و راه کارهاي مقابله با آن (مورد مطالعه : دانش آموزان استان چهارمحال و بختياري).

- روشندل اربطانى، طاهر و اميرى، عبدالرضا،(1389)، بررسى الگوي مصرف رسانه اي دانش آموزان و تأثيرپذيري آن ها از رسانه ها با هدف برنامه ريزى هاى آموزشى پليس، فصلنامه مطالعات امنيت اجتماعی.

- فیضی، ایرج،(1384)، سبک فراغتی و استفاده از اینترنت در بین دانش آموزان.

- هاشمي، محمد رضا و میرزایی، بانو، بررسي اعتياد به اينترنت وپيامدهاي آن بر رفتار دانش آموزان.

- رحیمی، محمد و پرنده، رادبه،(1392)، آسیب شناسی فضای مجازی و خانواده؛ تهدیدها و چالش ها، سایت علوم اجتماعی.

- زنجانی زاده، هما و جوادی، علی محمد، بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش های خانواده در بین دانش آموزان دبیرستانی ناحیه 3 مشهد (در سال 82-83)، مجله جامعه شناسی ایران، علوم اجتماعی، تابستان 1384 - شماره 22 (علمی- پژوهشی).

- ساروخاني، باقر،(1386)، جامعه شناسي ارتباطات،تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ نوزدهم.

- گلشن فومني،م ر،(1382)،جامعه شناسي آموزش و پرورش، تهران، نشر دوران، چاپ سوم.

- گيدنز،آنتونی،(1386)،جامعه شناسي، ترجمه منوچهر صبوري، تهران، نشر ني.

- آقابابايي، عزيزاله و باقري، سهيلا و باقري، محبوبه،(1390)، اينترنت و روابط خانوادگي.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

برای سفارش تحقیق درخواستی کلیک کنید

ليست دسته بندي شده بيش از 450 اقدام پژوهي مناسب

بيش از 250 گزارش تخصصي ارزشيابي فرهنگيان

تجربیات ارتقای شغلی عالی و خبره فرهنگیان

معلم سایت

اینستاگرام ما را دنبال کنید