بازدید از منطقه زلزله زده زرند

بازدید از منطقه زلزله زده زرند

توسط: جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران

مقدمه 
جهت بازدید از مناطق زلزله زده زرند و مراحل امداد رسانی و پوشش مناطق آسیب دیده، روز یکشنبه 9/12/1383 از مسیر بافق به زرند به منطقه حادثه دیده رسیدیم.

در طول مسیر در تمامی روستاهای منتهی به زرند از شهر بافق تا زرند با واحدهای مسکونی آسیب دیده ای روبرو شدیم که موجب اضطراب اهالی ده گردیده بودند. این واحد های صدمه دیده که معمولا بسیار قدیمی بودند بر اثر وقوع زلزله خصوصا در سقف دچار ترکهایی شده و متاسفانه اهالی روستاها بر اثر عدم اطلاع رسانی مناسب در جهت نحوه عملکرد در خصوص وقوع زلزله و نیز نحو اسکان در چنین منازلی با سر درگمی عجیبی روبرو شده و گاها به شایعاتی بی اساس اعتماد نموده بودند.

در روستایی با نام دولت آباد مردم بر اساس اطلاعات غلطی که در بینشان پراکنده شده بود معتقد بودند که فقط ساختمانهایی تخریب می­شوند که پی ندارند. به هر حال از اطلاع رسانی به عموم مردم بصورت تیمهای آموزشی جهت زدودن افکار نادرست و نیز بهرمند کردن مردم منطقه از دانش کافی که مسلما از گسترش شایعات و نیز اضطراب در بین مردم میکاست خبری نبود. مردم شهر زرند در اضطراب شدیدی از زلزله به سر می­بردند.

نکته عجیب و قابل توجه توزیع چادرهای دو پوش هلال احمر، که جزء چادرهای خوب برای مناطق با شرایط سخت آب و هوایی هستند، در سطح شهر بود که بصورت پراکنده در بعضی نقاط نصب شده بود و معمولا در کنار آن ماشینهای لوکسی هم قرار داشت! در شهر زرند به یک مهد کودک با نام دارا و سارا جهت بازدید سر زدیم. در این مهد از نوزادان شیر خواره تا کودکان زیر شش سال نگهداری می شد. چادر اهدایی به این مهد کودک از نوع چادر های برزنتی ساده بود و با توجه به حضور چادرهای دوپوش در سطح شهر، مکانهایی همچون مهد کودکها در اولویت تحویل چنین چادرهایی می­باشند.

در ادامه مسیر به سمت منطقه روستای حتکن رفتیم، این روستا که به ماسوله کرمان معروف میباشد در سراشیبی یک کوه در ارتفاعات مشرف بر زرند قرار دارد. بنا براطلاعات موجود بر تابلویی که توسط جهاد کشاورزی در ورودی آن نصب شده است دارای نهصد نفر جمعیت بوده و در سال 1379 توسط جهاد کشاورزی نسبت به بهسازی آن اقدام شده است.

ادامه گزارش به بررسی تخصصی در خصوص نحوه عملکرد ساختمانها و نیروهای امدادگر و مدیریت بحران در روستای حتکن بعنوان یک مدل نمونه از روستایی با درصد تخریب و نیازمندی بالا جهت ارائه خدمات می­پردازد.

عملکرد ساختمانهای دولتی موجود در روستای حتکن

این روستا بصورت پله کانی در شیب یک تپه ساخته شده و دارای دو مدرسه و یک مرکز تلفن و یک ساختمان جهاد و یک مرکز انتظامی می­باشد. سیستم باربر ساختمانهای مذکور بصورت شناژ افقی و قائم طراحی و ساخته شده است و بجز مدرسه این روستا مابقی ساختمانها کاربری خود را پس از زلزله حفظ نموده اند که جهت آشنایی با دلایل تخریب مدرسه این روستا ذکر چند نکته الزامی می­باشد: 

1- کلیه دیوار چینی­ها در این مدرسه بدون استفاده از ملات سیمان و تنها با استفاده از گل انجام گرفته است و به همین جهت در زمان وقوع زلزله فرو ریزش نموده .

2- در خصوص نصب دود کش بخاری در کلاسهای درس، پیمانکار بدون نصب دودکش با استفاده از فضای خالی ایجاد شده در میان آجر چینی اقدام به تعبیه فضایی برای خروج دود نموده که علاوه بر خطر مسمومیت ناشی از نشت گازه های سمی، در این زلزله به عنوان یک نقطه بسیار ضعیف در پایداری دیوار عمل نموده و در تمامی کلاسها فرو ریخته است.

3- شناژهای افقی بصورت کاملا مشهود فاقد سیمان لازم بوده و خاموتهای بسته شده بدور میلگردهای طولی تا هفتاد سانتیمتر فاصله داشته است (که بر اساس آیین نامه نباید بیش از 25 سانتیمتر باشد). 

4- در شناژ افقی تخریب شده راهروی مدرسه میتوان استفاده از آجر را در پر کردن شناژها مشاهده نمود . 

5- کلیه اجزاء غیر سازه ای این مرکز فاقد حداقل های استانداردهای ایمنی بوده و همه واژگون گردیده است.

عملکرد ساختمانهای مسکونی در روستای حتکن

ساختمانهای این ده بطور کامل تخریب شده است بجز یک واحد انباری که با آجر و ملات سیمان با سقف سبک اجرا گردیده بود. در بازدید از ساختمانها نکات زیر جزء نکات اصلی در تخریب این واحدها مشاهده گردید: 

1- کلیه ساختمانهای مسکونی با سنگهای طبیعی و به کمک گل چیده شده بودند لذا فاقد کوچکترین پیوستگی لازم جهت مقاومت در برابر زلزله بودند.

2- در بعضی از واحدهای این روستا اتصال سقف به دیوار به هیچ عنوان رعایت نگردیده، لذا به راحتی سقف از دیوارهای باربر جدا گردیده و فرو ریخته است.

3- بیشتر واحد های مسکونی این ده دارای سقف گنبدی با آجر چینی بودند. این گونه سقفها بعلت سنگینی بیش از حد خود موجب مرگ بسیاری از هموطنان عزیزمان شده بودند . علت ضخامت بیش از حد و سنگینی این گونه سقفها، پوشانیده شدن توسط گل بعنوان یک عایق رطوبتی و حرارتی بود که ضخامت آن در بعضی نقاط تا یک متر می‌رسید.

4- تعدادی محدود از واحدهای این روستا دارای سقفهایی با استفاده از تیرآهن و طاقهای ضربی بودند که به علت عدم یکپارچگی و اتصال لازم آن به دیوارهای باربر از کاربری خارج شده بودن اما باز هم تلفات در این گونه منازل بسیار کمتر از بقیه منازل بود .

نحوه اسکان در چادر ها

بازدید از منطقه زلزله زده شش روز پس از وقوع زمین­لرزه صورت گرفت تا بتوان ارزیابی دقیقی از نحوه عملکرد نیرو های مدیریت بحران دولتی به عمل آورد. نکات مهم در اسکان موقت بصورت زیر اعلام می­گردد: 

1- چادرهای نصب شده برای مردم از تیپ برزنتی با گونی دوزی پیرامون، فاقد کف بوده و بصورت ردیفی در کنار همدیگر نصب گردیده است که بصورت گروهی در چند نقطه بصورت پراکنده نصب گردیده اند. 
2- فاصله استاندارد مابین چادرها در زمان نصب رعایت نشده است که این نکته می­تواند همچون بم موجب آتش سوزی و خسارات جانی مجدد گردد.

3- به سیستم زه کشی پیرامون چادرها توجه نشده و چادر های نصب شده فاقد سیستم جویهای سطحی جمع آوری آب باران میباشند.

4- در کف سازی چادر ها دقت نشده و این در کارایی آنها جهت استراحت و اسکان تاثیر منفی گذاشته است. 
5- بعلت عدم اطلاع رسانی صحیح به عموم مردم، چادرها توسط خود مردم از بیرون توسط گل بر زمین مهار شده است. این بدان معنی است که گونی دوزی کف را از داخل چادر به بیرون چادر کشیده و با گل بروی زمین مهار نموده­اند این کار باعث می­شود تا رطوبت باقی مانده در گل در طی مدت زمان کوتاهی موجب پوسیدگی برزنت های چادر شده و چادر از قسمت کف جدا می‌گردد.

6- متاسفانه در روستای حتکن شاهد بودیم که هلال احمر برای پرسنل خود از بهترین چادرهای خود که دارای سقف دو پوش و کف ضد آب بود بهره برده و در محوطه حیاط مدرسه اقدام به برپایی آنها بدون رعایت فاصله های استاندارد نموده بود در حالی که چادرهای برزنتی ساده را بین مردم توزیع کرده بود. در منطقه ای همچون حتکن که در ارتفاع و دارای بارش و باد متناوب میباشد، بهتر بود که هلال احمر در خصوص چادرها تبعیض قائل نمی­شد و لااقل به خانوارهایی که دارای کودکان شیرخواره بودند از این گونه چادرها که مسلما محدود بوده اهدا می‌نمود.

7- بیشتر چادرها توسط افراد بومی که دارای اطلاعات و نیز مهارتهای لازم نبودند به صورت غیر استاندارد و با شرایط و کیفیت بسیار پائین نصب و راه اندازی شده است که این نکته از ضعفهای مشهود نیروهای امدادگر به نظر می­آمد.

8- بر روی چادرها پلاستیک کشیده شده، اما بعلت عدم اجرای جوی­های سطحی، آب باران توانسته بود باز به داخل چادرها نفوذ کند.

بهداشت و تغذیه

1- سرویسهای بهداشتی پیش ساخته ارسال شده به منطقه بسیار کم بوده و تا آنجا که ملاحظه نمودیم از سه عدد تجاوز نمی­کرد.

2- در روستای همجوار ده حتکن با گذشت شش روز هنوز به خروج گوسفندان مانده در زیر آوار آغلها اقدام نشده بود در حالی که این مسئله می­توانست به آلودگی منطقه منجر گردد.

3- لوازم بهداشتی توزیع شده در منطقه بسیار محدود بود

4- محلهایی برای شستشو با چاه های جذبی هنوز تعبیه نشده بود و زنان از تنها شیر موجود در محوطه برای شستشوی لباسها و ظروف استفاده می­کردند. این امکان کاملا وجود داشت که از نیروهای موجود در همان روزهای نخست برای ساخت چند چاه جذبی و یک سکوی مناسب جهت شستشو بهره برد. 
5- متاسفانه با حرکت در اطراف ده با موارد بسیار زیادی از مدفوع انسانی روبرو می­شدید که این نشان دهنده عدم تامین به موقع سرویسهای بهداشتی سریع الاحداث و یا پیش ساخته در زمان امداد رسانی بود و نکته دیگر اینکه مسئولین بهداشتی هنوز برای ساماندهی این موارد (مدوفوع پراکنده در منطقه ) جهت ممانعت از گسترش بیماری اقدام جدی را به عمل نیاورده بودند. این موضوع با توجه به بارش پراکنده و نیز باد های خاص منطقه های کوهستانی بسیار پر اهمیت میباشد .

6- در مسیر رفتن به بسوی ده حتکن یک مورد شکستگی لوله آب وجود داشت که هنوز نسبت به تعمییر آن اقدام نگردیده بود.

7- باز هم مشکل در خصوص بهداشت زنان در این منطقه آغاز شده بود. زنان به علت عدم دسترسی به حمام و نیز لباسهای زیر با آلودگی روبرو شده بودند و در صورت عدم رسیدگی سریع این مشکل در طی مدت زمان کوتاهی به یک بحران تبدیل خواهد شد.

8- کودکان نیز با توجه به عدم دسترسی به پوشک و نیز آب گرم جهت شستشو نیازمند توجهی خاص بوده که تا آن روز حداقلهایی را نیز برای آنها تهیه نکرده بودند

در مورد تغذیه در منطقه زلزله زده:

1- در روز سه شنبه 11/12/1383در ساعت سه بعدالظهر که ما از ده خارج می­شدیم، زنان بسیاری مشاهده می­شدند که بدنبال نان از این چادر به آن چادر سر گردان بودند. پس از تحقیق متوجه شدیم که توزیع نان در این ده بسیار کم و همچنین نامرتب و موجب عدم رضایت اهالی می­باشد.

2- جهت تامین مواد غذایی مناسب برای تغذیه کودکان شیر خواره نیروهای مستقر درمنطقه بسیار ضعیف عمل کرده بودند و متاسفانه کودکان نیز همچون بزرگسالان از کنسروهای توزیع شده استفاده می­کردند . 
3- تنوع مواد غذایی ارسال شده بسیار محدود و توزیع آن تا آن روز فاقد برنامه مدون بود.

تهیه کننده گزارش: مهندس علیرضا سعیدی، سرپرست بخش پژوهش و آموزش جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران

منبع : www.Ehrsi.com