همه محیط‌هایی که در آنها زندگی جریان دارد محیط زیست نامیده می‌شود. به عنوان مثال استخر آب ، یک شهر ، اقیانوس و کویر همگی انواعی از محیط زیست به حساب می‌آیند

در محیط زیستی عوامل غیر زنده مانند خاک ، آب ، گازها و غیره به همراه جانداران وجود دارند. موجودات زنده با هم و با محیط غیر زنده خود ارتباطی متقابل برقرار می‌سازند. این ارتباط‌ها برای بقای محیط زیست بسیار لازمند. کارشناسان محیط زیست هنگام بررسی ، مناطق زیستی را مورد مطالعه قرار می‌دهند. هر منطقه زیستی شامل موجودات زنده ویژه عوامل غیر زنده است اکوسیستم نام دارد و دانشی که به بررسی اکوسیستم‌ها می‌پردازد.اکولوژی نامیده می‌شود.

عوامل زنده اکوسیستم

جانداران را براساس نقشی که در محیط دارند به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند.

1. موجودات تولید کننده )گیاهان سبز (

2. موجودات مصرف کننده) جانوران (

3. موجودات تجزیه کننده)باکتری‌ها و قارچ‌ها (

ارتباط موجودات زنده با هم دیگر

مهم ترین ارتباط غذایی است که به صورت زنجیره غذایی و شبکه غذایی در جریان است. علاوه بر ارتباط کلی میان جانداران که به صورت زنجیره غذایی نشان داده می‌شود. انواع دیگری از ارتباط نیز میان آنها وجود دارد که در آن الزاما ارتباط غذایی منجر به از بین رفتن طرفین نمی‌شود بلکه در این نوع ارتباط جانداران به زیستن در کنار هم ادامه می‌دهند.

ارتباط غذایی

زنجیره غذایی

اگر وابستگی غذایی یک موجود زنده را با موجود زنده دیگر به صورت A→Bنمایش دهیم بدین معنی است که موجود زنده A غذای موجود زنده B است و به عبارت دیگر B از A تغذیه می‌کند. بدین ترتیب می‌توانیم روابط غذایی زیر را که بین چند موجود زنده برقرار می‌شود نشان دهیم. در این روابط هر موجود زنده به صورت حلقه‌ای از یک زنجیر با موجود زنده دیگر مربوط می‌شود. هر یک از این روابط را یک زنجیره غذایی می‌نامند. در تمام این زنجیره‌های غذایی حلقه اول یک گیاه سبز است حلقه دوم یک جاندار گیاهخوار است و حلقه‌های بعدی را موجودات گوشتخوار تشکیل می‌شوند.

شبکه غذایی

چند زنجیره غذایی که با یکدیگر ارتباط داشته باشند یک شبکه غذایی را بوجود می‌آورند.

شبکه حیات

همه شبکه‌های غذایی با یکدیگر ارتباط دارند بطوری که همه موجودات زنده کره زمین یک شبکه غذایی بزرگ را تشکیل می‌دهد این شبکه غذایی بزرگ ، شبکه حیات نام دارد.

نوع دیگر ارتباط جانداران با هم

رقابت

در رقابت یک موجود به چیزهایی که مورد نیاز موجود زنده دیگر نیز هست احتیاج پیدا می‌کند. مثلا جانوران بین یافتن غذا و لانه سازی و غیره با هم رقابت می‌کنند. در عمل رقابت گاهی دو رقیب با یکدیگر با خبر نیستند. بعضی از رقابت‌ها میان جانداران یک گونه و برخی دیگر در بین جاندارانی که از گونه‌های متفاوت است صورت می‌گیرد. موضوع مورد رقابت اغلب جانوران غذاست. رقابت تختصاص به جانوران ندارد. گیاهان نیز برای بدست آوردن نور، آب و کانی‌ها با هم به رقابت می‌پردازند.

هم زیستی

هم زیستی یعنی زندگی کردن با یکدیگر و با هم زیستن اما در اکولوژی منظور از هم زیستی هر نوع ارتباط نزدیک میان دو نوع موجود زنده است صورت‌هایی از هم زیستی عبارتند از:

هم سفرگی

در این نوع هم زیستی یکی از افراد ، نه سود می‌برند و نه زیان و دیگری سود می‌برد. مانند رابطه چسبیدن ماهی بادکش‌دار ، بدن کوسه ماهی ، که ماهی بادکش دار در این رابطه سود می‌برد.

همیاری

در این نوع هم زیستی دو موجود زنده هر دو از یکدیگر بهره می‌برند- همیاری ممکن است داوطلبانه و یا اجباری باشد. همیاری گل‌سنگها اجباری است و قارچی که در ساختمان گلسنگ بکار رفته بدون جلبک سبز قادر به ادامه حیات است میان باکتری‌ها و گیاهان تیره نخود نیز همیاری است - همیار sشته و مورچه حالت اجباری دارد.

زندگی انگلی

در این نوع همزیستی یک موجود (انگل) سود می‌برند و موجود دیگر (میزبان) زیان.

زندگی صیادی

مستقیم‌ترین رابطه غذایی هنگامی وجود دارد که جاندار دیگر را بخورد. هر مصرف کننده‌ای که جانداری دیگر را بکشد و بخورد یک صیاد است و جانداری که خورده شود صید نام دارد.

عوامل غیر زنده اکوسیستم

گرما

بیشتر از اشعه مادون قرمز بخشی از نور خورشید به دست می‌آید و در فعالیت‌های موجودات زنده نیز انرژی به صورت گرما آزاد می‌شود.

دما

یکی از عوامل غیر زنده محیطی است و تغییرات زیادی دارد و کلیه جانداران به نحوی با این تغییرات سازش پیدا کرده‌اند سازش باعث بقای جانوران می‌شود.

نور

نور نقش مهم در غذاسازی تولید کننده دارد.

گازها

مهم‌ترین گازهایی که در اتمسفر وجود دارند عبارتند از : اکسیژن و دی‌اکسید کربن. که اکسیژن در تنفس و در اکسید کربن در فتوسنتز نقش دارد.

آب

آب به صورت تبخیر شده وارد اتمسفر می‌شود و به صورت برف و باران به زمین برمی‌گردد.

مواد شیمیایی

به دو صورت کانی و آلی در اکوسیستمها وجود دارد مواد آلی ناشی از تجزیه موجودات زنده ، در اکوسیستمهای مختلف مورد استفاده جانداران قرار می‌گیرد. مواد کانی نیز به ترکیبات مختلف مثل نمک خوراکی یا کلریدسدیم که در غذای آدمی مهم است و یا کودهای شیمیایی که در حاصل خیزی خاک اهمیت دارد.

آلودگی محیط زیست

آلودگی محیط زیست از منابع گوناگون صورت می‌گیرد. با پیشرفت تمدن بشری و توسعه فن‌آوری و ازدیاد روز افزون جمعیت ، در حال حاضر دنیا با مشکلی به نام آلودگی در هوا و زمین روبرو شده است که زندگی ساکنان کره زمین را تهدید می‌کند. بطوری که در هر کشور حفاظت محیط زیست مورد توجه جدی دولتمردان است. امروزه وضعیت زیست محیطی به گونه‌ای شده است که مردم یک شهر یا حتی یک کشور از آثار آلودگی در شهر یا کشور دیگر در امان نیستند.

برفی که در نروژ می‌بارد مواد آلاینده‌ای به همراه دارد که منشا آن از انگلستان و آلمان است. یا باران اسیدی در کانادا نتیجه مواد آلاینده‌ای است که منشا آنها از ایالات متحده است. در آتن گاهی مجبور می‌شوند به علت آلودگی شدید هوا کارخانجات را تعطیل و رفت و آمد اتومبیلها را محدود کنند. شهرهای دیگر دنیا مانند مکزیکوسیتی ، رم و تهران نیز با مشکل آلودگی هوا دست به گریبانند. آلودگی دریاها ، رودخانه‌ها ، دریاچه‌ها و اقیانوسها و جنگلهای نیز نیز موضوع بحث جدی می‌باشند.

آلودگی محیط زیست و لایه ازن

یکی از مسائلی که در سالهای اخیر باعث نگرانی دانشمندان شده ، مسئله تهی شدن لایه ازن و ایجاد حفره در این لایه در قطب جنوب است. لایه اوزون در فاصله 16 تا 48 کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته و کره زمین را در برابر تابش فرابنفش نور خورشید محافظت می‌کند. هر گاه از مقدار لایه ازن ، 10 درصد کم شود، مقدار تابشی که به سطح زمین می‌رسد تا 20 درصد افزایش می‌یابد. تابش فرابنفش موجب بروز سرطان پوست در انسان می‌شود و به گیاهان صدمه می‌زند. مولکولهای کلروفلوئورکربنها (CFCها) در از بین بردن لایه ازن موثرند. از این ترکیبات بطور گسترده در دستگاههای سرد کننده و در افشانه‌ها (اسپری‌ها) استفاده می‌شود.

این مولکولها به علت پایداری آنها به استراتوسفر راه می‌یابند و در آنجا بر اثر تابش خورشید پیوند C-Cl شکسته می‌شود. اتم کلر حاصل به مولکول ازن حمله می‌کند و مولکول CLO را می‌دهد. این مولکول بنوبه خود با اکسیژن ترکیب شده ، مولکول O2 و اتم Cl آزاد می‌شود که مجددا در چرخه تخریب اوزون شرکت می‌کند. از این روست، در عهدنامه سال 1978 مونترال قرار این شده که از مصرف کلروفلوئوروکربنها به تدریج کاسته شود و مواد دیگری به عنوان جانشین برای آنها یافت شود و یافتن چنین ترکیباتی بطور مسلم کار شیمیدانان است.

آلودگی هوا و مه دود فتوشیمیایی

بسیاری از مناطق شهری با پدیده آلودگی هوا روبه‌رو هستند که در جریان آن ، سطوح نسبتا بالایی از ازن در سطح زمین که جزء نامطلوبی از هوا در ارتفاعات کم است، در نتجه واکنش نور القایی آلاینده‌ها تولید می‌شود. این پدیده را مه دود نور شیمیایی می‌نامند و گاهی از آن به عنوان "لایه ازن در مکانی نادرست" از نظر تشابه آن با مسئله تهی شدن ازن استراسفر یاد می‌کنند. فرآیند تشکیل مه دود در واقع شامل صدها واکنش مختلف است که دهها ماده شیمیایی را دربرمی‌گیرد و بطور همزمان رخ می‌دهند. در واقع ، هوای شهرها را به "واکنشگاههای شیمیایی عظیم" تشبیه کرده‌اند.

پدیده مه دود شیمیایی ، نخستین بار در دهه 1940 در لوس آنجلس مشاهده شد و از آن زمان ، عموما به این شهر بستگی داده شده است. اما در دهه‌های اخیر با کنترل آلودگی هوا مسئله مه دود در شهر لوس آنجلس بطور نسبی تخفیف پیدا کرده است. از نظر کمی ، اکثر کشورها و همچنین سازمان جهانی بهداشت (WHO) ، حدی را برای حداکثر غلظت مجاز اوزون در هوا در نظر گرفته‌اند که در حدود 100ppb (میانگین غلظتها در طول زمان یک ساعت) است. اوزون در هوای پاکیزه تنها به چند در صد این مقدار می‌رسد. واکنش دهنده‌های اصلی اولیه در یک پدیده مه دود نور شیمیایی ، اسید نیتریک ، NO و هیدروکربنهای سوخته نشده هستند که از موتورهای احتراقی درون سوز به عنوان آلاینده در هوا منتشر می‌شوند. جزء مهم دیگر در تشکیل مه دود ، نور خورشید است.

باران اسیدی

یکی از جدی‌ترین مشکلات زیست محیطی که امروزه بسیاری از مناطق دنیا با آن روبه‌رو هستند، باران اسیدی است. این واژه انواع پدیده‌ها ، از جمله مه اسیدی و برف اسیدی که تمام آنها با نزول مقدار قابل ملاحظه اسید از آسمان مطابقت دارد را می‌پوشاند. باران اسیدی دارای انواع نتایج زیان‌بار بوم شناختی است وجود اسید در هوا نیز احتمالا بر روی سلامتی انسان اثر دارد. پدیده باران اسیدی در سالهای آخر دهه 1800 در بریتانیا کشف شد، اما پس از آن تا دهه 1960 به دست فراموشی سپرده شد. باران اسیدی به نزولات جوی که قدرت اسیدی آن بطور قابل توجهی بیش از باران طبیعی (یعنی آلوده نشده)، که خود به علت حل شدن دی‌اکسید کربن هوا در آن و تشکیل اسید کربونیک بطور ملایم اسیدی است، باشد، اطلاق می‌شود.

(CO2 (g) + H2O (aq) ↔ H2CO3(aq

از تفکیک جزئی H2CO3 پروتون آزاد می‌شود و PH سیستم را کم می‌کند.از اینرو PH باران طبیعی که آلوده نشده، از این منبع بخصوص حدود 5.6 است. تنها بارانی که قدرت اسیدی آن به مقدار قابل ملاحظه‌ای بیشتر از این باشد، یعنی PH آن کمتر از 5 باشد، باران اسیدی تلقی می‌شود. دو اسید عمده در باران اسیدی ، HNO3 و H2SO4 است. بطور کلی ، محل نزول باران اسیدی در مسیر باد دورتر از منبع آلاینده‌های نوع اول ، یعنی SO2 و نیتروژن اکسیدها است. باران اسیدی به هنگام حمل توده هوایی که آلاینده‌های نوع اول را دربردارند، بوجود می‌آیند. از اینرو باران اسیدی یک مشکل آلودگی است که به علت حمل دور برد آلاینده‌های هوا ، حدود و مرز جغرافیایی نمی‌شناسد.

مواد شیمیایی آلی سمی

واژه مواد شیمیایی سنتزی از طرف رسانه‌های گروهی برای توصیف اجسامی بکار می‌رود که عموما در طبیعت یافت نمی‌شوند. ولی توسط شیمیدانان از اجسام ساده‌تر سنتز شده‌اند. اکثریت مواد شیمیایی سنتزی که مصرف تجارتی دارند، ترکیبات آلی هستند و برای بیشتر آنها از نفت به عنوان منبع اولیه کربن در این ترکیبها استفاده شده است. کربن با کلر ترکیبهای زیادی را تشکیل می‌دهد که به علت سمی بودن آنها برای بعضی گیاهان و حشرات ، بسیاری از این قبیل ترکیبها کاربرد گسترده‌ای به عنوان آفت کش یافته‌اند. ترکیبات آلی کلردار دیگر بطور گسترده‌ای در صنایع پلاستیک و الکترونیک بکار برده شده‌اند.

شکستن پیوند کربن به کلر بطور مشخص دشوار است و حضور کلر همچنین واکنش پذیری سایر پیوندها را در مولکولهای آلی کم می‌کند. همین خاصیت به این معنی است که با وارد شدن ترکیبهای آلی کلردار به محیط زیست ، تخریب آنها به کندی صورت می‌گیرد و بیشتر تمایل به جمع شدن دارند و به این علت به معضل بزرگ محیط زیست محیطی تبدیل شده‌اند. اجسام آلی سمی که بطور عمده مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: انواع آفت کشها ، حشره کشهای سنتی ، حشره کشهای آلی کلردار ، ددت ، توکسافنها ، کاربامات ، حشره کشهای آلی فسفات‌دار ، علف کشها و ... .

آلودگی آبها

آب ، تصفیه آن و جلوگیری از آلودگی و به هدر رفتن آن از مسائل بسیار مهم زمان ما به حساب می‌آید. آلودگی آبها ، معضل بزرگ زیست محیطی محسوب می‌شود که به علت پیشرفت صنایع و تکنولوژی ، هر روزه با پیشرفت روز افزون آن مواجهیم.

فلزهای سنگین و شیمی خاک

بسیاری از فلزهای سنگین برای انسان سمی هستند و چهار فلز جیوه (Hg) ، سرب (pb) ، کادمیم (Cd) و آرسنیک (As) فلزهایی هستند که بعلت کاربرد گسترده ، سمیت و توزیع وسیع آنها بیشترین خطر را از نظر زیست محیطی دارند. البته هیچ یک از این عنصرها هنوز به آن اندازه در محیط زیست پخش نشده که یک خطر گسترده بشمار آید. به هر حال ، هر یک از آنها در بعضی از محلات در سالهای اخیر در سطوحی سمی یافت می‌شود. این فلزها بطور عمده از مکانی به مکان دیگر از طریق هوا منتقل می‌شوند و این انتقال معمولا به صورت گونه‌هایی که روی ماده ذره ‌مانند معلق ، جذب سطحی شده یا در آن جذب شده است، صورت می‌گیرد.

تولید انرژی و آثار محیطی آن

بسیاری از مسائل زیست محیطی ، نتیجه غیر مستقیم تولید و مصرف انرژی ، بویژه زغال سنگ و بنزین است. ذخایر زغال سنگ در دنیا از مجموع نفت ، گاز طبیعی و اورانیوم خیلی بیشتر است. از اینرو مصرف زغال سنگ برای تولید انرژی صنعتی نه تنها ادامه خواهد یافت، بلکه احتمالا به مقدار زیادی بویژه در کشورهای در حال توسعه مانند چین و هندوستان که ذخایر زیادی از این ماده دارند، افزایش می‌یابد. از سوزاندن زغال سنگ مقدار زیادی SO2 و CO2 که آلاینده هستند تولید می‌شود. بحث انرژی هسته‌ای و سایر منابع انرژی نیز جای خود دارد.

محافظت از محیط زیست

آلودگی را می توان به عنوان یک تغییر نا مطلوب در خواص فیزیکی ، شیمیایی ، و زیست محیطی هوا ، آب ، یا زمین تعریف کرد که باعث به خطر انداختن سلامت جسمی و روانی ، بقا

و فعالیت های انسان ویا سایر موجودات زنده می شود.

انواع آلودگی : از نقطه نظر زیست محیطی دو گروه آلاینده را می توان تشخیص داد : قابل انحطاط و غیر قابل انحطاط .یک آلاینده قابل انحطاط را می توان تجزیه کرد ، از بین برد و یا مصرف کرد مانند فاضلاب انسانی و زباله های انسانی و یا کشاورزی و بعضی مواد رادیو اکتیو و .... آلاینده غیر انحطاط از راههای طبیعی تجزیه نمی شود .

نمونه چنین آلاینده هایی عبارتند از جیوه ، سرب ، و برخی از ترکیبات آنان و بعضی از پلاستیک ها ، لذا باید از ورود آلاینده های پایدار مضر به محیط زیست کاملاً جلوگیری کرد و یا آن را به طوری کنترل کرد که به سطح زیان آور نرسد .

منشاء آلودگی چیست ؟انسان از راههای گوناگون باعث ایجاد الودگی می شود . بنابراین می توانیم نتیجه بگیریم ، افزایش بیش از حد جمعیت و عدم ایجاد فرهنگ استفاده مناسب از منابع طبیعی و انرژی باعث ایجاد و تداوم این مشکل می شود .

انفجار جمعیت و اثرات سوء بحرانهای زیست محیطی : اگر چه مسایل زیست محیطی از قدیم الایام کم و بیش وجود داشته ولی اینک به دلیل رشد بی رویه جمعیت جهان افزایش یافته و مشکلات عدیده ای به بار آورده است . آدمی در عصر حاضر محیط طبیعی را به اقتضای نیازمندیهای اقتصادی و اجتماعی خود تغییر شکل بسیار داده است . آن چنان که محیط اطراف خود را به منظور استفاده روز افزون انرژی ، سوخت های فسیلی و نیز افزایش تولیدات صنعتی ، از منابع طبیعی تهی ساخته ، جنگل ها را به زمین های زراعتی تبدیل نموده ، کوهها را با خاک یکسان ساخته و برای ایجاد ساختمان و محل های مسکونی از انها استفاده کرده است . مسیر رودخانه ها را تغییر داده ، درختان جنگلی را قطع نموده ، از مراتع و علفزارها استفاده بی رویه کرده و همچنین با روش های نا درست استفاده از خاک ، موجبات فرسایش شدید آن را فراهم آورده است .

تصاویر تلویزیونی از جنگل های گرمسیری که طعمه حریق شده اند ، فاضلاب هایی که در سواحل روانند ، توده های انبوهی از زباله که به حال خود رها شده اند ، مزارعی که دستخوش خشکسالی گشته اند ، سبب تشویش خاطر می شوند . اینها ممکن است مطالبی جدا از هم به نظر ایند اما زنجیر وار به یکدیگر پیوسته و با رشته هایی به هم متصل شده اند .

رشته هایی که همه این مسائل را به بحران های زیست محیطی ناشی از انفجار جمعیت مربوط می کنند. زیرا مهمترین علت سلب آرامش و آسایش در سیاره زمین ، رشد بیش از حد جمعیت، عدم وجود فرهنگ صحیح استفاده از منابع طبیعی و تأثیر نتایج سوء آن بر سیستم های زیست محیطی است .

دلیل اصلی عدم توجه کافی به خطرات جدی زیست محیطی این است که عواقب سوء ناشی از این امر به طور تدریجی ظهور می یابد و به همین سبب برای مردم هراس انگیز نیست زیرا ساختار فرهنگی و زیستی بشر به گونه ای است که تنها در برابر خطرات زود رس واکنش نشان می دهد و نسبت به مسایلی که مربوط به اینده دور است بی توجه است . تغییرات آب و هوا ، صومه به لایه ازن ، افزایش خاصیت اسیدی بارانها ، عدم اطمینان از سلامت غذا ، نابودی جمعیت ها و گونه های گیاهان و حیوانات و دیگر نشانه هایی که در مجموع دلالت بر فروپاشی جهان دارند ، تماماً عوامل و مطالبی هستند که آهسته تر از آن شکل می گیرند که برای بشر به سهولت قابل درک باشند .

تغییر در حالت فیزیکی زمین ، با دگرگونی در چرخه مواد مغذی و بروز پدیده آلودگی هوا در اکثر جوامع در دهه های اخیر بدون هیچ ابهامی نشان می دهد که بشر در واقع تبدیل به یک نیروی جهانی مخرب علیه طبیعت شده و به دلیل رشد بی رویه خود و دخالت های نا بجا در محیط زیست ، قابلیت مسکونی بودن کره زمین را مورد تهدید قرار داده است. آنچه که بر روی کره زمین اتفاق می افتد : اثر گلخانه ای گازها ، آلودگی هوا ، انهدام لایه ازن ، زباله های ویرانگر ، بارانهای اسیدی ، انهدام حیات وحش ، آلودگی آب های زمینی ، زباله های شهری و ..... از جمله مواردی است که موجب می شود ما نسبت به کره زمین و محیط زیست خود حساس گشته و در صدد حفظ آن بر آییم .

از محیط زیست خود حفاظت کنیم : هنگامی که از این مقوله صحبت به میان می اید نا خود آگاه یک فعالیت هدایت شده بین المللی یا ملی که توسط دولتها پایه ریزی شده به ذهن خطور می کند .

در حالی که به سادگی می توانیم با انجام بعضی از امور پیش پا افتاده و کم هزینه و اجتناب از کارهای بسیار وقت گیر و غیر ضروری کمک قابل توجهی به امر حفاظت محیط زیست نماییم

همان طور که گذشت ، از انجایی که عواقب سوء ناشی از خطرات زیست محیطی به تدریج ظهور می یابد ، لذا با ذکر موارد عینی زیر که همه ما روزانه با آن سر و کار داریم می توانیم به سادگی از محیط زیست خود محافظت کنیم :

1 -استفاده از پودرهای لباسشویی و مایعات ظرفشویی با عوارض سوء کمتر : متأسفانه این مواد با وجود فواید بهداشتی زیاد ، آثار زیانباری به وجود می آورند . زیرا فسفات ها و ترکیبات شیمیایی که در ساختمان آنها فسفر وجود دارد ، به مقدار زیاد در بیشتر مایعات ظرفشویی و پودرهای لباسشویی وجود دارد و با ورود فسفاتها به رودخانه ها و تالاب ها بر سرعت رشد و تکثیر علف های هرز اضافه می شود که باعث تقلیل اکسیژن آب و مرگ آبزیان می شود . موارد زیر را به یاد داشته باشید:

- مقدار کمتری از مواد پاک کننده ( دترژانت ها ) را مصرف کنید .

- پاک کننده هایی را مصرف کنید که دارای فسفات کمتری باشند .

برخی از محصولات در مدت 5 سال خود به خود تجزیه و نابود می شوند .

- 2استفاده از باطری های قابل شارژ : بر اثر زنگ زدگی مقدار زیادی از سموم خطرناک درون باطری ها به محیط راه می یابند که ترکیبات جیوه ای از مهمترین آنها است .

از باطریهای یک بار مصرف استفاده نکنید .

-3در آشپزخانه : آشپزخانه محل خوبی است که می توانیم علم و آگاهی خود را در زمینه درک مسائل محیط زیست از تئوری به عملی ارتقاء دهیم . با انجام برخی از اعمال و ابتکاراتی که در حفظ محیط زیست و جلوگیری از تشدید آلودگی مؤثرند ، ما می توانیم در مقابل برخی از عادات مرسوم مقاومت به خرج دهیم . موارد زیر را به یاد داشته باشید :

- به جای آنکه مواد غذایی را در داخل ورقه های آلومینیومی یا پلاستیکی بپیچید ، آنها را داخل محفظه ها و ظروفی که قابل شستشو و قابل مصرف مجدد هستند قرار دهید .

- برای جمع آوری مایعات و پاک کردن لکه ها یا قطرات مواد غذایی به جای استفاده از دستمال های کاغذی از تکه پارچه های مستعمل استفاده کنید و پس از شستشو آنها را برای مصرف مجدد آماده کنید .

- روغن و بخارات آن به شدت برای بدن مضر می باشد . به خاطر داشته باشید تا حد امکان از روغن های جامد استفاده نکنید یا در صورت استفاده ،مانع از سوختن آن شوید و از روغن سوخته برای مصارف بعدی استفاده نکنید .

4- زمان مناسب برای تعویض تایر ها : نقش آلوده کننده تایر های مستعمل اتومبیل ها خیلی بیشتر از آن چیزی است که احتمال دارد در نگاه اول به نظر آید . اگر در استفاده از تایرها برخی نکات رعایت شود ، در طول عمر این وسایل ، اثر داشته و از کاربرد مقادیر زیادی نفت خام برای ساخت تایرهای جدید خودداری و صرفه جویی می شود و در ضمن از اثر آلوده کنندگی انبوه تایرهای مستعمل تا حدود زیادی جلوگیری می شود چرا که با توجه به حجیم بودن ، جمع آوری آنها مشکل بوده و آبی که از طریق باران یا هرز ابها به داخل آنها نفوذ می کند ، مکان مناسبی را برای تخمگذاری و تکثیر انواع انگل ها و میکروبها فراهم می کند . موارد زیر را به یاد داشته باشید :

-در مواقع خرید تایر ، به طول عمر ام و میزان تأثیر آن در کاهش مصرف سوخت اتومبیل توجه داشته باشید .

- دقت کنید تایرهای ماشین به اندازه کافی بالانس باشد ، و پس از هر 8 تا 10 هزار کیلومتر رانندگی باد آنها را میزان کنید .

- از کوششهایی که در راستای استفاده مجدد از لاستیک های مستعمل به عمل می آید ، حمایت کنید .

5-دقت در مصرف اب لوله کشی : هر کدام از ما در روز 28 گالن آب مصرف می کنیم . اگر ما در موارد غیر لازم شیر اب را ببندیم ، تا حدود زیادی از به هدر رفتن آب جلوگیری می کنیم. اگر در موقع مسواک زدن تنها مسواک خود را با کمی آب ، خیس یا مرطوب کنید هر بار بیشتر از 9 گالن آب صرفه جویی کرده اید .

اگر در موقع شستشوی بشقابها، لگن ظرفشویی را از آب پر کنید در هر نوبت ظرف شستن در حدود 16 گالن اب صرفه جویی کرده اید .

اگر در موقع شستشوی اتومبیل خویش از یک سطل آب و اسفنج استفاده کنید ، در هر بار شستشوی اتومبیل در حدود 80 گالن آب صرفه جویی می کنید .

-6استفاده کمتر از قوطی های آلومینیومی : آلومینیوم فراوانترین عنصر در طبیعت است. برای اولین بار در سال 1963 قوطی های آلومینیومی برای عرضه نوشابه ها مورد استفاده قرار گرفت و هم اکنون نیز حجم عظیمی از آلومینیوم تولید شده ، برای تهیه قوطی های محتوی نوشابه مصرف می شود . موارد زیر را به خاطر داشته باشید :

- بازیابی آلومینیوم کاری بسیار پر سود و از لحاظ اقتصادی با صرفه است . با هر تن بازیابی آلومینیوم 1000 دلار صرفه جویی می شود .

- باید در هر منطقه مخازن مشخصی در نظر گرفته شود تا مردم ظروف آلومینیومی خود را در آنها بریزند .

-7در محیط کار هم به فکر محیط زیست باشید : بسیاری از موادی که در خانه ها مصرف می شوند ، ضایعات و حجم عظیمی از زباله ها را به وجود می آورند . در محیط کار از جمله کارگاهها ، کارخانه ها ، دفاتر کار ، و .... هم می توانند به همین اندازه زیان بار باشند .شایسته است در محل کار هم به فکر محیط زیست و نجات کره زمین باشید .

برخی از ابتکاراتی که به کمک آنها می توان کمتر به محیط زیست زباله وارد کرد را طراحی و به اطلاع دوستانتان برسانید ، یکی از این کارها استفاده کمتر از فتوکپی است . شاید در ادارات به بهترین وجه می توان در زمینه بازیابی کاغذ نو از کاغذ های باطله اقدام کرد .

اگر بخواهید ، هر ماه می توانید کوهی از کاغذ و مقواهای کهنه را به شرکتهایی که از آنها کاغذ و مقوای نو می سازند ، تحویل دهید . به جای لیوانهای ساخته شده از پلاستیک ها از لیوانهای شیشه ای استفاده کنید .

8- در باغ خود به حیوانات غیر اهلی پناه دهید : کمک و رحمت در حق حیوانات غیر اهلی را می توانید از باغچه و باغ متعلق به خود شروع کنید . اگر به حیات وحش خدا علاقمند هستید ، به علایق و تمایلات آنها در یک محیط زیست مناسب توجه داشته باشید . در زمستانهای سرد عده زیادی از پرندگان دچار تشنگی می شوند زیرا در این فصل بیشتر منابع آب یخ بسته اند . اگر در این مواقع ظرفی یا حوضچه ای که دارای آب غیر منجمد است در اختیار آنها گذاشته شود ، صدها پرنده نجات پیدا می کنند . شما می توانید خورده های غذای باقیمانده در سفره را برای تغذیه پرندگان در گوشه ای از بالکن یا باغچه خانه خود قرار دهید .

9- از جنگل های باران خیز حفاظت و حمایت کنید : بسیاری از دوستداران محیط زیست در جهان از ویران شدن و از بین رفتن جنگل های باران خیز استوایی ، بیشتر از سایر پدیده های دیگر که سالیان اخیر ، حیات بر روی کره زمین را به مخاطره انداخته اند اظهار نگرانی می کنند . از روشن کردن آتش در پای درختان و در جنگل خودداری کنید . درختان موجود در مسیر رودخانه ها را قطع نکنید . به یاد داشته باشید که اگر هر فرد ، یک اصله درخت بکارد ، می توان به راحتی منابع تخریب شده را جایگزین نمود .

10-شروع به بازیابی مواد مستعمل نمایید : شاید تا به حال به عنوان یک انسان آگاه و مسئول در برابر مظاهر خلقت خداوند و نسل های آینده ، به بازیابی موادی که قبلاً به عنوان زباله دور ریخته می شدند ، علاقه پیدا کرده باشید . برای شرع به این کار ، همکاری وسایل ارتباط جمعی برای گرد آوری مردم در یک ناحیه لازم است . جهت سهولت در کار بازیابی ، می توانید زباله های خود را جدا سازی نمایید . زباله های جدا شده را در محل های مناسبی قرار دهید تا مأموران محلی زباله قادر قادر به تفکیک آنها باشند . به کودکان خود علاقه نجات کره زمین را بیاموزید .

اگر پدران ما درباره اهمیت حفظ محیط زیست وپیشگیری از برخی از کارهایی که برای ساکنان کره زمین در کوتاه مدت یا بلند مدت زیان بار هستند مطالبی را با ما در میان گذاشته بودند ، شاید وضع اسفباری که در شرایط کنونی بر روی کره خاکی ما حاکم است ، هرگز پدید نمی آمد . برای حفظ محیط زیست ، بیشتر از همه بر روی قدرت و اقتدار کودکان و نوجوانان تکیه کنید. کودکان ، فراگیران سریع و فعالی هستند . اگر از طریق ادارت حفظ محیط زیست با ارائه فیلم های جالبی درباره حیات وحش ، حفظ و سلامتی محیط زیست ، مطالب مستندی به آنها ارائه شود ، مسلماً محبت و رحمت آنها نسبت به این مسائل بر انگیخته شده و در رفتار آنها به تدریج منعکس خواهد گردید .

اگر ما کودکانمان را دوست داریم ، باید کره زمین را دلسوزانه دوست داشته و آن را متنوع و زیبا به آیندگان واگذار کنیم تا در یک روز بهاری در ده هزار سال دیگر آنها بتوانند در دریایی از علفها صلح را حس کنند، بتوانند ببینند که زنبوری به ملاقات گلی می آید ، بتوانند آوای یک پرنده را در آسمان بشنوند و بتوانند خوشی را در زنده بودن دریابند.