ویژگی های خاص هر موضوع درسی

گاهی بعضی از معلمان در موقعیتی  نا آشنا و غیر متعارف قرار گرفته اند . مثلاٌ به همان اندازه که وجود یک دودکش شیمیایی در کلاس تاریخ غیر متعارف است ، در کلاس شیمی امری معمول است . لذا ، باید توجه داشت که برای تدریس موثر در هر رشته ی درسی باید به الزامات خاص آن درس توجه داشت . ویژگی های خاص موضوع درسی و علایم منفی زیر در دروس زبان و هنرهای زبانی ، نگارش ، ریاضی و علوم به این علت در اختیار خوانندگان قرار داده می شود تا با شاخص های قابل مشاهده در کلاس های موثر و غیر موثر در این دروس آشنا شوند .

زبان و هنرهای زبانی

در کلاس درس معلم موثر در رشته ی زبان و هنرهای زبانی از متون غنی استفاده می شود . وی عناصر زبان را با نگارش ، خواندن و بیان شفاهی که شامل گوش دادن نیز می شود ، تلفیق می کند . معلم در آن موضوع درسی مطالعه ی کافی دارد و با شور و هیجان کار می کند تا اشتیاق برای آن موضوع  را به دانش آموزان منتقل کند . این معلم مطالعه ی آثار بزرگ ادبی را برای انجام پروژه های کلاسی و یا فقط برای لذت بردن تشویق می کند . پوشه های نگارش دانش آموزان را برای ارزیابی نگه داری می کند . فرصت های مناسب برای بحث ایجاد می کند و بازخورد های فراوانی  ارایه می دهد . در کلاس های درسی که امروزه از نظر فن آوری متحول شده اند ممکن است از برنامه های نرم افزاری ای استفاده شود که آموزش خواندن و نگارش و همین طور مهارت های تحقیقی را تقویت کند . کلاس معلم موثر همه ی عناصر اصلی برنامه ی درسی زبان و هنرهای زبانی را با هم تلفیق می کند .

برای تقویت زبان شفاهی در دانش آموزان ، معلم ممکن است :

·          گوش دادن را آموزش دهد .

·          برای رفتارهای مناسب گوش دادن الگو شود .

·          مهارت های صحبت کردن و پیام های کلامی و غیر کلامی را آموزش دهد .

·          فعالیت هایی برای آمادگی ، تمرین و ارایه ی سخنرانی های رسمی فراهم کند .

·          تغییر استراتژی های ارتباط شفاهی را برای سازگاری با شرایط و موقعیت نشان دهد و به کار برد . ( نوع ارتباط برقرار کردن با همکلاسی ، معلم ، سرایدار مدرسه و فردی که برای ارایه ی سخنرانی به مدرسه آمده است .)

·          فرصت هایی را فراهم کند تا دانش آموزان در تمرین های ایفای نقش ، مصاحبه و سخنرانی های فی البداهه شرکت کنند .

·          گروه های مباحثه را رهبری کند .

·          لهجه ، تلفظ و ادا کردن را آموزش دهد .

·          از عناصر صوتی در ارایه های شفاهی از جمله آهنگ ، بلندی ، تأکید ، حرکت و وقفه استفاده کند .

·          استفاده از رسانه های گروهی ( روزنامه ، رادیو و تلویزیون ) را به منظور تحقیق ، تحلیل و ارزیابی پیام های این رسانه ها ، آموزش دهد .

برای آموزش خواندن از استراتژی های زیر استفاده می کند  :

·          بلند خوانی

·          خواندن مستقل ( آرام و بی صدا )

·          خواندن  دو به دو

·          بازدید از کتابخانه ها

·          ایجاد کتابخانه در کلاس

·          فراهم آوردن فرصت هایی برای مطالعه ی دانش آموزان

·          توجه به توالی رویدادها در متون

·          رسم نمودار شباهت ها و تفاوت ها

·          خلاصه کردن

·          شبکه ی بحث ( بحث اولیه و مطالبی که از آن منشعب می شود .)

·          دیوار لغت ( لغات جدید را می توان روی یکی از دیوارها ی کلاس که به این کار اختصاص داده شده ، نصب کرد .)

·          تشکیل گروه های دو نفره برای تبادل ایده

·          تشکیل گروه های ادبی

·          برگزاری کارگاه کتابخوانی و بحث درباره ی مطالب آن و یا ارایه ی خلاصه ی کتاب

آموزش نگارش ممکن است شامل این نوع فعالیت ها شود :

·          پیش نگارش ، نگارش ، ویرایش و بازنویسی

·          مرور دو نفره ی متن و نقد سازنده

·          نگارش و انتشار در کلاس

·          برگزاری کارگاه نگارش  ( خواندن انشا ، تعیین معیار ، نقد نوشته با توجه به معیار و اصلاح نوشته  )

·          روزنامه نویسی

·          استفاده از کامپیوتر برای تایپ به منظور تسهیل در اصلاح متن در فرایند نگارش

·          نگارش به شکل های متفاوت  ( فنی ، تحقیقی ، توضیحی ، داستانی و شعر )

·          آموزش دستور زبان

·          آموزش نوشتن سر فصل

·          یادداشت برداری

تاریخ و مطالعات اجتماعی

معلم موثر دانش آموزانش را آن چنان توانمند می سازد که درباره ی تاریخ و وقایع گذشته بیندیشند . هدف و منظور او از این کار این است که تفکر آنان درباره ی آینده تقویت شود و درون تاریخ الگو یابی کنند . به  دانش آموزان مجموعه ای از حقایق و مهارت های ضروری را می آموزد تا بتوانند وقایع تاریخی را تفسیر کنند . معلم موثر با استفاده از روش های متفاوت ، وقایع گذشته را برای دانش آموزان امروز معنی دار می کند .

معلم از استراتژی های قبل از آموزش شامل موارد زیر استفاده می کند  :

·          نمودار  "  می دانم ، می خواهم بدانم ، یاد گرفتم  "  .

·          گزارش یادگیری

·          رسم محور زمانی

·          نشانه هایی برای پیش بینی

·          سازمان دهنده های گرافیکی

معلم از روش های متنوعی مانند موارد زیر استفاده می کند  :

·          شبیه سازی

·          مباحثه

·          پروژه های تحقیقی مستقل

·          بحث به شیوه ی سقراطی

·          فعالیت های مبتنی بر تکنولوژی و اینترنت

·          اسناد تاریخی و تحلیل مستندات دست اول

·          بررسی وقایع جاری

·          نقشه خوانی  ( کره ی جغرافیایی ، نقشه های دیواری ، نقشه های مسطح ، نقشه های کامپیوتری )

این معلم ممکن است از استراتژی های متنوع ارزیابی استفاده کند  :

-         تکمیل متون ناقص

-         ارایه های دانش آموزی با استفاده از امکانات چند رسانه ای

-         مقالاتی در واکنش به وقایع

-         تفسیر تاریخی

-         ارزیابی با توجه به معیار

-         آزمون های چند گزینه ای و تشریحی که معلم ساخته است .

ریاضیات

یک معلم موثر ریاضی این نوع توانایی را دارد که موجب تسهیل فهم ، تحلیل و حل مسأله ی دانش آموزان شود . این معلم کاربردهای مفاهیم ریاضی را در دنیای واقعی نشان می دهد تا این کاربرد برای دانش آموزان واقعی شود . او تفکر دانش آموزان را با وسایلی غیر از مداد و کاغذ آسان می سازد تا به چگونگی ظهور و کاربرد ریاضی در زندگی روزمره بپردازند . کلاس درس چنین معلمی احتمالاٌ پر از وسایل دستی است و پوستر های ریاضی و سازه های سه بعدی در آن آویخته شده است . در سینی جلوی میز معلم ابزار مورد استفاده ی دانش آموزان مانند نقاله و پرگار در اندازه ای بزرگ تر از حد معمول قرار دارد . معلم از این ابزار استفاده می کند تا فرایند را به مراحل کوچک تر تقسیم کند و آن را برای دانش آموزان معنادار کند . اگر دانش آموزی مشکل پیدا کند ، معلم می تواند پیشنهاد اصلاحی بدهد و اشکال را در دانش قبلی بیابد یا این که متوجه شود کجا دانش آموز فرایند را درست درک نکرده است و او را به مسیر درست باز گرداند . از دانش آموزان می خواهد که محاسبه کنند ، درباره ی راه حل هایشان بنویسند و درباره ی ریاضی بحث کنند . ریاضی فقط عدد و نماد نیست ، بلکه زبانی برای درک و فهم است .

معلم ریاضی از ابزار و وسایل متنوعی برای آموزش استفاده می کند ، از قبیل  :

·          کاغذ های متفاوت ( شطرنجی ، خال دار ، مومی و دفترچه ی یاد داشت )

·          ماشین حساب  ( 4 کاره ، علمی و رسم نمودار )

·          ابزار اندازه گیری  ( خط کش زاویه دار ، پرگار ، نقاله ، دماسنج ، وزنه  )

·          نرم افزارها و صفحه گسترده های ریاضی

·          وسایل تبلیغاتی

·          مواد آموزشی معمول  ( قرقره ، سکه ، تاس  و کلاف )

·          تخته های گچی یا ماژیکی که شطرنجی هستند .

معلم موثر ریاضی از روش های متنوع برای آموزش محتوا استفاده می کند ، از قبیل  :

·          مسایل کاربردی با استفاده از داده هایی مربوط به زندگی واقعی

·          سازه های سه بعدی

·          خواندن و نوشتن مسایل داستانی

·          استفاده از وسایل بصری در مسایل

·          ریاضی ذهنی

·          تخمین

·          بحث درباره ی مفاهیم ریاضی

·          گفت و گو درباره ی این که چه طور دانش آموزان مسایل را حل کنند

·          بررسی الگو های موسیقی در جبر

·          بررسی زوایا و نسبت ها در نقاشی موقع ارایه ی درس اندازه گیری

·          نمودار  وِن

علوم

اکتشافات علوم تجربی به طور مستمر مطالبی را به بدنه ی دانش علوم اضافه می کند و در آن تغییراتی ایجاد می کند . معلمان موثر دانش آموزان را درگیر آزمایش و بحث درباره ی یافته های علمی می کنند . آن ها از تغییرات آگاه هستند و اکتشافات جدید و قدیم را برای دانش آموزان مورد تأکید قرار می دهند . در ضمن دانش آموزان و معلم با انجام دادن تحقیق تلاش می کنند درباره ی علوم به درکی مشترک برسند .

در کلاس علوم ، وسایل زیر به آسانی در دسترس قرار دارد :

·          علایم امنیتی

·          وسایل حمایتی  ( روپوش آزمایشگاه ، عینک مخصوص )

·          کپسول خاموش کردن آتش یا پتوی مخصوص آتش سوزی در اتاق هایی که مواد مشتعل وجود دارند .

·          اگر در کلاس شیر فلکه باشد برچسب دار است .

·          مواد شیمیایی با برچسب های اطلاعات امنیتی

·          سطل های برچسب دار جداگانه برای شیشه های شکسته .

معلم علوم از روش های متنوعی برای تسهیل یادگیری اهداف برنامه ی درسی استفاده می کند  :

·          گروه های یادگیری از طریق همیاری

·          شبیه سازی های کامپیوتری

·          تحقیقات  و آزمایش های عملی

·          گزارش آزمایشگاه

·          فعالیت های عملی

·          نمایش

·          خواندن مقالات و مجلات علمی

در کلاس درس علوم ابزار متنوعی وجود دارد ، از قبیل  :

·          بِشِر

·          استوانه های مدرج

·          فلاسک

·          خط کش ، پرگار و نقاله

·          وزنه

·          وسایل آزمایشگاهی متنوع

·          چراغ رشد گیاه

·          ابزارهای جداسازی

·          کامپیوتر

معلم فقط با وجود ویژگی های خاصی موثر نمی شود . همین طور ، وجود علایم منفی در تدریس ، حتماٌ نشان دهنده ی معلمی غیر موثر نیست . معلمان باید برای نیازهای دانش آموزان ، ویژگی های خاص و علایم منفی ای که ممکن است در یک موقعیت خاص کاربرد داشته باشد تمایز قایل شوند .

معلمان به این دلیل موثرند که می دانند چگونه عوامل شخصی و حرفه ای گوناگون را با هم ترکیب کنند و در کلاس به اجرا بگذارند .