كنفرانس جهاني آموزش براي همه (EFA )، سال 1990 ( 1369) در جامتين تايلند به همت پنج سازمان بين المللي (يونسكو، يونيسف، صندوق جمعيت سازمان ملل، بانك جهاني و برنامهي عمران ملل متحد) برگزار گرديد، اواخر دهه 90 شش اجلاس منطقه اي به منظور بررسي نتايج ارزيابي ملي كشورهاي هر منطقه و تدوين چارچوب عمل هاي منطقه اي آموزش براي همه، تشكيل شد كه مبناي تهيه اعلاميه نهايي اجلاس دوم آموزش براي همه آوريل 2000 ( ارديبهشت 1379) در داكار سنگال شد.

در اجلاس داكار سندي با عنوان " چارچوب عمل داكار ، آموزش براي همه عمل به تعهدات جمعي " در 21 ماده تصويب گرديد. در اين سند، آموزش به عنوان يكي از حقوق اساسي بشر ، كليد توسعه ي پايدار كشورها و صلح و ثبات بين؟ آنها دانسته شده است. تحقق اهداف آموزش براي همه ، ضمن توجه به تفاوت هاي فردي و شخصيتي يادگيرندگان، به عنوان امري داراي فوريت، اعلام و ديرترين زمان تحقق اهداف آن، سال 2015( 1394) مشخص شد. همچنين با عناوين مختلف بر ضرورت مشاركت مؤسسات بين المللي، عوامل ملي، منطقه اي وزير منطقه اي ( جامعه مدني و مجامع محلي و غير دولتي ) تأكيد شد.

در ماده 7 چارچوب عمل داكار تحقق اهداف آموزش براي همه در شش بند مورد تعهد جمعي قرار گرفته و شركت كنندگان در راستاي تحقق اهداف شش گانه، در خصوص رعايت دوازده راهبرد توافق نموده اند.

راهنماي بــــرنامه ريـــزي آموزشـــــي EFA

سال 2001، دفتر مركزي يونسكو در منطقه آسيا و اقيانوسيه، با همكاري كارشناسان و متخصصان هفت كشور آسيايي و چهار كشور اروپايي طي يك فرآيند فشرده شش ماهه اقدام به تهيه راهنماي برنامه ريزي عملي، وسيع و طولاني مدت كشورها قرار گيرد. اين راهنماي برنامه ريزي آموزشي در تابستان سال 1382(2003) توسط سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور و معاونت آموزش عمومي و امور تربيتي وزارت متبوع، جداگانه ترجمه، تنظيم، تكثير و توزيع شد.

تــــرتيب اولويت سطــوح فــــرآيند بـــرنامه ريـــزي

براساس راهنماي بــرنامه ريـزي آموزشـــي آمـــوزش بــــراي همه

۱. اولين سطح، مدرسه مي باشد و سازمان دهي فرآيند ياددهي ـ يادگيري و مشاركت والدين و اجتماع را بر عهده دارد.

۲. دومين سطح، منطقه ، شهرستان و استان مي باشد كه امور پشتيباني مدرسه، مانند تربيت معلم، توليد موضوعات و مواد درسي، مديريت نيروي انساني و پوشش تحصيلي دانش آموزان ، تخصيص و بهره وري منابع را به عهده دارد.

۳. سومين سطح، سطح ملي و مركزي است كه پشتيباني سطوح قبلي، تصميم گيري هاي كلان در تدوين معيارها و يكپارچه سازي برنامه هاي سطوح قبل را عهده دار است.

سنــــد ملــــــي EFA

تابستان 1383( 2004) سند ملي برنامه آموزش براي همه در دبيرخانه شوراي ملي برنامه آمو زش براي همه ( معاونت آموزش عمومي و امور تربيتي وزارت ) بر مبناي راهنماي برنامه ريزي آموزشي مذكور تهيه گرديد. (پس از دو سال تأخير از زمان مورد تعهد در اجلاس داكار يعني سال 2002) در سند ملي آموزش براي همه، پنج گروه هدف تفكيك و مشخص شده اند:

• آمـــوزش پيش از دبستـــان
• آمـــوزش پايه ( ابتدايــي و راهنمايـــي تحصيلــي )
• آمـــوزش و پــــرورش استثنايـــــي
• ســـواد آمــــوزي و آمــــوزش بــــزرگســالان
• كـــــودكان خـــارج از مدرسه

در اين سند براي هر گروه، با بررسي دستيابي، كيفيت، مديريت، ارتباط و تنگناها ) وضع موجود تجزيه و تحليل. ( با مشخص نمودن مبنا و خطوط كلي هدف گذاري و تحولات جمعيتي مربوط به هر گروه )، وضعيت آينده پيش بيني شده است.

همچنين براي هر گروه توصيه هاي سياستي جداگانه اي در راستاي دست يابي به اهداف كمي و كيفي، ارايه و در پايان، ساز و كارهاي نظارت، ارزشيابي و اصلاح تدريجي و فرآيندي برنامه مشخص شده است. در سند ملي آموزش براي همه، به دليل برخورداري از ابزارهاي قانوني و قابليت هاي اجرايي مناطق و استان ها، تدوين برنامه عمل استاني ومنطقه اي، ضروري اعلام و جايگاه آن در سطح هر استان، شوراي برنامه ريزي و توسعه استان و يا شوراي آموزش و پرورش استان پيشنهاد شده است.

بـــــرنامه عمــــل EFA

از آنجا كه در آخرين دستاورد وزارت متبوع ( سند ملي برنامه ي آموزش براي همه ) تجزيه و تحليل وضع موجود گروه هاي هدف و پيش بيني اهداف كمي و كيفي آينده ، در حجم كشوري بوده و در راستاي نيل به اهداف آموزش براي همه ، به ارايه توصيه هاي سياستي كلي ، بسنده شده ، لذا جهت ادامه فرآيند تهيه برنامه عمل و در راستاي كار بست مفاد بخشنامه هاي شماره 400/2734/210 مورخ 4/6/83 و 379/477/250 مورخ 3/11/83 وزير محترم آموزش و پرورش و رييس شوراي ملي برنامه آموزش براي همه پيشنهاد شد.

الف ) همانگونه كه برنامه هاي معاونت آموزش و پرورش عمومي اين سازمان با رويكرد آموزش براي همه، قبل از آغاز سال تحصيلي تهيه و به مناطق ارسال شده و طي سال تحصيلي ( با دو هدف ارزيابي برنامه ها و آشنايي كارشناسان و با نظارت مسئول هر گروه يا كارشناسي، ميزان ارتباط و دست يابي به اهداف EFA، براي هر برنامه بررسي و مشخص شده، لذا از آن جا كه اين اقدام با استفاده از جداول طراحي شده، قابل تعميم به ساير مجموعه برنامه هاي آموزشي و پرورشي مربوط به گروه هاي هدف مي باشد، مناسب است در خصوص هر يك از برنامه هاي مديريت هاي محترم آموزش و پرورش استثنائي، نهضت سواد آموزي، مناطق و ساير سازمان ها نيز تكميل و برآورد شود.

ب ) پس از تشكيل كميته هماهنگي آموزش براي همه، پنج كار گروه برنامه ريزي عملياتي مبتني بر گروه هاي هدف پنجگانه سند ملي و يك كار گروه آمار و تجزيه و تحليل داده ها با عضو گيري صاحب نظران، كارشناسان، همكاران مدارس و حتي دانش آموزان و اولياي آنان، تشكيل شود و با رويكردي مشاركتي و مدرسه مدار به سوي تحقق برنامه سازي مدارس در راستاي اهداف آموزش براي همه، فرآيندي پويا و پيوسته را ادامه دهيم.

ج ) قدر مسلم در اين حركت، مبنا و پشتوانه اي تئوريك و تكنولوژيك مي تواند ضمانت دست يابي به نتايج مطلوب را افزايش دهد. لذا با اين هدف، بر مبناي نظريه ي مجتمع هاي روانفضاي پويا ( Dynamic psycho space context) فرآيند ارتباط سطوح و چگونگي برنامه سازي سالم ( آزادانه، آگاهانه و خود خواست )، تدوين و ارايه شد.

اهـــــــداف

۱- گسترش و بهبود همه جانبه مراقبت و آموزش در سنين آغازين كودكي ، به ويژه براي آسيب پذيرترين و محروم ترين كودكان.

۲- تضمين اين كه تا سال 2015 همه ي كودكان به ويژه دختران و كودكاني كه در شرايط دشوار قرار دارند و نيز كودكان اقليت هاي قومي، به آموزش ابتدايي رايگان و اجباري با كيفيت خوب و كامل دسترسي داشته و دوره ي مذكور را به پايان برسانند.

۳- تضمين اين كه برآوردن نيازمندي هاي يادگيري كليه خردسالان و بزرگسالان از طريق دسترسي عادلانه به برنامه هاي آموزشي مناسب و مهارت هاي زندگي روزمره ، بر ايشان امكان پذير شود.

۴- محقق ساختن يك بهبود 50 درصدي در سطوح سواد بزرگسالان تا سال 2015، به ويژه براي زنان و دسترسي برابر به آموزش پايه و پايدار براي همه بزرگسالان.

۵- از ميان برداشتن تبعيض جنسيتي در آموزش ابتدايي و متوسطه تا سال 2005 و رسيدن به عدالت جنسيتي در آموزش و پرورش تا سال 2015، همچنين ضمانت دسترسي كامل و عادلانه دختران به آموزش پايه با كيفيت مناسب.

۶- بهبود تمام جنبه هاي كيفي آموزش و تضمين اعتلاي آن براي همه، به طوري كه همگان بتوانند نتايج عيني، مشخص و قابل اندازه گيري آن را ملاحظه نمايند.حصول اين اهداف، بويژه در يادگيري سواد خواندن، نوشتن، حساب كردن و آموختن مهارتهاي ضروري زندگي، داراي اهميت است.

راهبـــــــــردهــــا

۱. بسيج كردن تعهدات سطوح ملي و بين المللي جهت آموزش براي همه و تهيه و توسعه برنامه هاي عمل ملي در راستاي دست يابي به اهداف، همچنين افزايش قابل ملاحظه سرمايه گذاري در آموزش پايه.

۲. ترويج و تشويق سياست هاي آموزش براي همه، در يك چارچوب پايدار و منسجم در راستاي ريشه كني فقر و پيشبرد توسعه.

۳. تضمين مشاركت متعهدانه جامعه مدني در تنظيم اجرا و نظارت بر راهبردهاي توسعه آموزشي.

۴. توسعه مسئوليت پذيري، مشاركت آميزي و پاسخگويي در نظامهاي رهبري و مديريت آموزشي.

۵. برآورده ساختن نيازها و ضروريات نظام هاي آموزشي كه در اثر بلاهاي طبيعي و يا كشمكش ها و بي ثباتي هاي ملي آسيب ديده اند، همچنين اجرا، هدايت و پشتيباني برنامه هاي آموزشي به شيوه اي كه مشوق درك متقابل، صلح و آرامش بوده و پيشگيرنده خشونت، نزاع و درگيري.

۶. اجراي راهبردهايي منسجم به منظور عدالت جنسيتي در آموزش و پرورش كه مبتني باشد بر شناخت و قبول نيازهايي همچون، تغيير نگرش ها، ارزش ها و رويه ها.

۷. تسريع در اجراي اقدامات و برنامه هاي آموزشي ضروري، براي مبارزه با بيماري همه گير ايدز.

۸. ايجاد محيط هاي آموزشي امن، بهداشتي و با توزيع عادلانه امكانات به منظور دستيابي به نتايج عالي در يادگيري و نيز ارايه تعريفي واضح و روشن از سطوح يادگيري و تحصيل همه دانش آموزان.

۹. ارتقاء موقعيت، روحيه و مهــــرت معلمان.

۱۰. تجهيز و تسلط به فن آوري هاي جديد اطلاعاتي و ارتباطاتي براي كمك به دستيابي اهداف آموزش براي همه.

۱۱. نظارت منظم و مستمر بر پيشرفت ميزان دستيابي به اهداف و راهبردهاي برنامه آموزش براي همه در سطوح بين المللي، ملي و منطقه اي.

۱۲. تلاش در تسريع پيشرفت برنامه آموزش براي همه، با تكيه بر ساز و كارهاي موجود .