آشنایی با فرآیند ساچمه زنی

به منظور طی کردن فرآیند طراحی مفهومی، یکی از مراحل آشنایی با روشهای ساخت، مزیت¬ها و محدودیتهای هر روش و محدودیتهای استفاده از هر کدام از آنهاست. یکی از روش¬های متداول استفاده شده در بهبود خواص فنرهای فشاری، ساچمه زنی است. ساچمه زنی یک فرآیند کار سرد است که در آن سطح قطعه توسط ذرات ریز نسبتا کروی (ساچمه) تحت ضربات شدید قرار می-گیرد. هر گلوله ساچمه مانند یک چکش ضربه زنی کوچک عمل کرده و در سطح قطعه یک گودی یا فرورفتگی ایجاد می¬کند. برای تشکیل این گودی باید لایه سطحی فلز به نقطه تسلیم کششی خود برسد تا تغییر شکل پلاستیک ایجاد شود. در لایه زیرین سطح، ذرات فشرده شده سعی میکنند تا سطح را به حالت اولیه خود برگردانند که در نتیجه یک ناحیه نیم کروی از فلز کارسرد شده که تحت تنش فشاری شدیدی قرار دارد، ایجاد می¬گردد. با ادامه ساچمه زنی و همپوشانی فرورفتگیهای ناشی از برخورد ساچمه ها به سطح، یک لایه یکنواخت با تنش فشاری باقیمانده تشکیل می¬شود. 

در دمش هوا، ساچمه فولادي توسط هواي فشرده با شتاب پرتاب مي¬شوند و از طريق نازل روي قطعه ريخته می‌شوند. گاهي سرعت ساچمه ها به ۲۲۰ متر بر ثانيه نيز می‌رسد. استفاده از سيستمهاي ساچمه زني دوار مدرن می‌تواند سرعت جريان ساچمه ها را افزايش دهد. جريان انرژي در دمش هوا در مقايسه با ساچمه زني دوار تقريبا يک به ده (۱:۱۰) است و به عبارت ديگر هزينه‌هاي پرداخت سطحي قطعات با استفاده از چرخهاي پرتاب ساچمه کاهش مي¬يابد. اما در هر حال، امنيت فرايند بايد تضمين شود. بايد به حداکثر قابليت تکرار همه پارامترهاي دمش و پرتاب ساچمه از قبيل سرعت دمش، زمان دمش و سرعت جريان ساچمه و زاويه ضربه رسيد. امروزه پرتاب ساچمه ها با استفاده از چرخهاي دوار براي پرداخت دسته هاي بزرگ قطعات تحت تنش هاي بالا و متناوب بکار مي رود. کاربردهاي معمول آن عبارتند از: صنعت خودروسازي، ماشين سازي و از نقطه نظر ديگر طيف قطعاتي چون همه انواع فنر، محور بادامک، ميل لنگ، ميله هاي پيستون، چرخ دنده ها، ابزارهاي صنعت معدن کاري، قطعات متعادل‌كننده کشتي ها و هواپيماها و غیره. 

ساچمه زني فرايندي معروف و در عين حال مهم است که نياز به معرفي و توسعه دارد. تميزکاري شيشه، سنگ و فلز يا مواد سخت ديگر به وسيله پرتاب ماسه توسط هواي فشرده انجام مي شود. "بنجامين تيلگهام" در سال ۱۸۷۱ اين فناوري را به ثبت رساند اما بعدها ساچمه‌زني بيشتر توسعه يافت.