پاسخ تمرین های درس ششم فارسی 1 دهم درس مهر و وفا

معنی شعر

گفتم غم تو دارم گفتا غمت سرآید

   گفتم که ماه من شو گفتا اگر برآید

 به معشوق گفتم که من غمخوار تو هستم، گفت روزی غمت به پایان می‌رسد. به او گفتم که تو معشوق زیبای من باش، گفت اگر امکانش باشد.

آرایه: تکرار (گفت) - ایهام (برآید، طلوع کند، امکان پذیر) - استعاره (ماه: معشوق)

گفتم ز مهر ورزان رسم وفا بیاموز

   گفتا ز خوبرویان این کار کمتر آید

 به او گفتم از انسان‌های عاشق راه و رسم وفاداری یاد بگیر، گفت زیبا رویان کمتر وفا دارند.

آرایه: مناظره (گفتم و گفتا)

گفتم که بر خیالت راه نظر ببندم

   گفتا که شبرو است او از راه دیگر آید

 گفتم که دیگر به خیالت اجازه نمی‌دهم که وارد ذهن من شود. او گفت خیال من مانند شب‌ گردان، شبانه در حرکت است و دوباره از راهی پنهان به ذهن تو وارد می‌شود.

آرایه: تشخیص - کنایه (راه نظر بستن: اجازۀ دیدار ندادن) - تکرار (راه)

گفتم که بوی زلفت گمراه عالم کرد

   گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید

گفتم که بوی خوش زلف تو مرا در گمراهی انداخت. گفت اگر خوب توجه کنی همین زلف تو را هدایت می‌کند.

آرایه: تشخیص (مصراع اول) - متناقض نما (زلف گمراه کننده می‌تواند هدایتگر باشد.) گفتم خوشا هوایی کز باد خُلد خیزد

   گفتا خنک نسیمی کز کوی دلبر آید

 به معشوق گفتم که چه خوش هوایی است، اگر از بهشت بیاید. گفت بهترین نسیم آن است که از کوچۀ معشوق بوزد.

آرایه: مراعات نظیر (هوا، باد، نسیم) - (خنک، خوشا) - موازنه گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت

   گفتا تو بندگی کن کاو بنده پرور آید

 گفتم از حسرت لب‌های شیرن‌ات جانم به لب آمد. گفت تو بندۀ مطیعی باش، چون او به زیر دستانش توجه خاصی دارد.

آرایه: استعاره (لعل) - تشخیص (هر دو مصراع) - کنایه (به آرزو کشتن) گفتم دل رحیمت، کی عزم صلح دارد

   گفتا مگوی با کس تا وقت آن درآید

 گفتم دل مهربان تو چه زمانی قصد دوستی با من دارد؟ گفت این راز را با کسی در میان مگذار تا موقع آن فرا برسد. گفتا زمان عشرت، دیدی که چون سرآمد

   گفتا خموش حافظ، کاین غُصه هم سرآید

 گفتم دیدی که چگونه زمان خوشی به پایان رسید. گفت: حافظ! چیزی نگو، زیر این غم و غصه نیز روزی تمام می‌شود.

آرایه: جناس (سرآمد، سرآید)

کارگاه متــن پژوهـی

قلمرو زبانی (صفحهٔ ۵۱ کتاب درسی)

1- در متن درس، هر واژۀ زیر، در چه معنایی به کار رفته است؟

   * خُلد (بهشت)              * عشرت (شادی، خوشی)                   * شبرو (کسی که شبانه حرکت می‌کند)

2- گاهی ضمیر، در جایگاه اصلی خود قرار نمی‌گیرد و در جای دیگر می‌نشیند؛ به این جابه جایی ضمیر، «پَرش» یا «جهش ضمیر» می‌گویند؛ مانند کاربرد ضمیر پیوستۀ «ت» در بیت زیر:

ای بی نشان محض، نشان از که جویمت؟   گم گشت در تو هر دو جهان از که جویمت؟

    عطّار

 در شعر این درس، نمونه‌ای از جهش ضمیر را مشخّص کنید.

در مصراع: گفتا اگر بدانی، هم اوت رهبر آید ←← هم او رهبرت می‌شود. ←← «ــَــ ت» در نقش مضافٌ‌الیه آمده است.

3- با توجّه به ساختمان واژه، کلمات مناسب را از متن درس بیابید و بنویسید.

ساده

 مشتق

 مرکب

 خیال   ساده

 بندگی  مشتق

 دلبر  مرکب

 صلح  ساده

 گفتا مشتق

 گمراه  مرکب

 رسم  ساده

 خوشا مشتق

 بنده‌ پرور مرکب

 قلمرو ادبی  (صفحهٔ ۵۱ کتاب درسی)

1- قافیه و ردیف را در بیت آغازین و پایانی شعر حافظ مشخّص کنید.

 بیت اول:         ردیف →→ آید   کلمات قافیه →→ سر، بر

 بیت آخر:         ردیف ←← آید    کلمات قافیه ←← سر، بر

2- هر گاه یک کلمه، به چند معنا به کار برود، آرایۀ «ایهام» پدید می‌آید. ایهام، از ریشهٔ «وَهم» و به معنای «به تردید و گمان افکندن» است؛ نمونه: «بی مهر رُخت، روزِ مرا نور نمانده است»؛ کلمۀ «مهر» در دو معنای «محبّت» و «خورشید» به کار رفته است.

نمونه‌ای از این آرایۀ ادبی را در متن درس بیابید.

 «برآید» در مصراع «گفتم که ماه من شو گفتا اگر برآید» ایهام دارد.       1) طلوع کند.      2) امکان‌ پذیر باشد.

قلمرو فکری (صفحهٔ ۵۲ کتاب درسی)

1- از متن درس، برای هر یک از مفاهیم زیر، نمونه بیتی انتخاب کنید و بنویسید.

  * اطاعت و فرمان پذیری

گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت

   گفتا تو بندگی کن کاو بنده پرور آید

   * طلب عنایت و بخشش

گفتم دل رحیمت کی عزم صلح دارد؟

   گفتا مگوی با کس تا وقت آن درآید

 2- بیت زیر، با کدام قسمت از سرودۀ حافظ، ارتباط مفهومی دارد؟

غم و شادی جهان را نبود هیچ ثبات   هر زمان، حال وی از شکل دگر خواهد شد

    سنایی

گفتم زمان عشرت دیدی که چون سرآمد

 گفتا خموش حافظ کاین غصه هم سر آید

 3- بر پایۀ بیت‌های این غزل، چند ویژگی هر یک از دو سوی گفت‌وگو را بنویسید.

نفر اول (پرسنده)

 نفر دوم (پاسخ دهنده)

 مشتاق

 بی‌نیاز

 گمراه شده

 وعده وعید دهنده

 صلح طلب

 سرسرخت و سنگدل

 آرزومند

 هدایتگر

 سرگشته

 بنده نواز

 4- در بیت دوم شعر، حافظ چه چیزی را به معشوق نسبت داده است؟

بی‌ وفای

همچنین پاسخ سایر فعالیت های دروس فارسی 1 دهم را از لینک های زیر ببینید :

حتما نظر بدهید زیر هر کدام .با تشکر

پاسخ تمرین های درس هفتم فارسی 1 دهم درس جمال و کمال

گارکاه متن پژوهی

قلمرو زبانی (صفحهٔ ۵۶ کتاب درسی)

1- با توجّه به متن درس، معادل معنایی کلمه‌های زیر را بنویسید.

دولت (سعادت، ثروت، اقبال)    کریمی (بزرگواری، بخشندگی)            لئیمی (پستی، فرومایگی)

2- کدام قسمت جملۀ زیر،حذف شده است؟چگونه به نبود آن پی بردید؟

«نیکوخو، بهتر هزار بار از نیکو رو.»

 فعل «است» با توجه به معنی و ظاهر جمله. فعل یکی از اجزای اصلی جمله است و نبودن آن در ساختار جمله، به سادگی مشخص است.

3- در فارسی معیار و رایج، برخی واژه‌ها به دو شکل، تلفّظ می‌شوند؛ نظیر«مهرَبان، مهرْربان». در گفتار عادی، از هر دو گونۀ تلفظی می‌توان استفاده کرد، امّا در شعر، با توجّه به وزن و آهنگ، باید تلفّظ مناسب را انتخاب کرد.

در متن درس، واژه‌های دو تلفّظی را بیابید. جاوْدان- جاوِدان، روزْگار- روزِگار، پادْشاه- پادِشاه

قلمرو ادبی (صفحهٔ ۵۶ کتاب درسی)

1- در بند ششم متن درس( این قصه عجیب‌ترین....)، کدام نوع از روابط معنایی واژه‌ها، بر زیبایی سخن افزوده است؟

تضاد (فرقت و وصلت) - (محنت و راحت) (وفا و جفا)

2- در جملۀ زیر، دو رکن اصلی تشبیه (مسبّه و مشبّه به) را مشخّص کنید.

«قرآن مانند است به بهشت جاودان.»

 قرآن: مشبه      مانند: ادات تشبیه         بهشت: مشبه به جاودان: وجه شبه

3- در عبارت زیر،کدام واژه‌ها «جناس» دارند؟

«در مقابلۀ جفا، وفا کرد و در مقابلۀ زشتی، آشتی کرد.»

 (جفا با وفا) (زشتی با آشتی)

4- به واژه‌هایی که در پایان دو جمله بیایند و از نظر صامت‌ها و مصوّت‌های پایانی، وزن یا هردوی آنها هماهنگ باشند، کلمات «مُسَجّع» و به آهنگ برخاسته از آنها «سجع» می‌گویند.

دو عبارت مُسَجّع از متن درس بیابید و ارکان سجع را مشخّص نمایید.

تن‌ها- دل‌ها، نجاست- ذلت

قلمرو فکری (صفحهٔ ۵۷ کتاب درسی)

1- به چه دلیل نویسنده معتقد است که:» «مَثَل قرآن، مَثَل آب روان است.»؟

 زیرا همچنان که آب حیات‌بخش و پاک‌کنندۀ نجاست است، قرآن نیز زندگی بخش دل‌ها و پاک کنندۀ گناهان است.

2- کدام بخش از متن درس، به مفهوم آیۀ شریفۀ «و مَکَروا ومَکَراللّه واللّهُ خیرالماکرین.» (آل عمران، آیهٔ 54) اشاره دارد؟

بند پایانی درس آنجا که می‌گوید: (برادران یوسف، چون او را زیادت نعمت دیدند و یعقوب را بدو میل و عنایت دیدند، آهنگ کید و مکر و عداوت کردند تا مگر او را هلاک کنند و عالم از آثار وجود او پاک کنند. تدبیر برادران بر خلاف تقدیر رحمان آمد.

3- هر یک از بیت‌های زیر، با کدام عبارت درس، ارتباط معنایی دارد؟  

خدمت حق کن به هر مقام که باشی   خدمـت مخلـوق افتخـار نـدارد

    عطّار

ای دوست، درمان کار خود کن و اگر معاملت می‌کنی، با حق کن تا خلق سود خود نبیند با تو معاملت نکند! هر کس که روی از معاملت با خلق بتافت، دنیا و آخرت در راه معاملت با حق بیافت.

صورت زیبای ظاهر هیچ نیست   ای بـرادر، سیـرت زیـبـا بیــار

    سعدی

 قصۀ حال یوسف را نیکو نه از حسن صورت او گفت بلکه از حسن سیرت او گفت؛ زیرا که نیکوخوتر، بهتر هزار بار از نیکورو، نبینی که یوسف را از روی نیکو بند آمد و از خوی نیکو امر و فرمان آمد و از خوی نیکوش تخت و گاه آمد.

4- دربارۀ ارتباط مفهومی دو عبارت زیر، توضیح دهید.

* «الصّبرُ مِفتاحُ الفَرَج» .

* یعغوب، خودْ را به صبرْ آموزگار بود.

 صبر راهگشای همۀ مشکلات است با صبر می‌توان به اهداف خود رسید.

5- چرا نویسنده داستان حضرت یوسف را عجیب‌ترین داستان‌ها می‌داند؟

زیرا در این درس چندین امر متضاد چون غم و شادی، آسایش و بلا، جدایی و پیوستگی و... در کنار هم آمده‌اند.

درک و دریافت (صفحهٔ ۵۸ کتاب درسی)

1- تناسب‌های آوایی، برجسته ترین ویژگی این شعر است، هنگام خواندن شعر، آهنگ و موسیقی ویژه‌ای به گوش می‌رسد و سبب دلنشینی و شورانگیزی بیشتر می‌شود. با تقسیم بیت‌ها به پاره‌های موسیقایی، شعر را بازخوانی کنید.

به عهده دانش‌آموز

توضیح: علت این تناسب آوایی، قافیه‌های میانی شعر است و سجع پایانی هر نیم مصراع، این موسیقی زیبا را به وجود آورده است.

2- چرا این سروده، در ادب غنایی جا می‌گیرد؟

 زیرا شاعر در این سروده، به بیان عواطف و احساسات خود پرداخته است

همچنین پاسخ سایر فعالیت های دروس فارسی 1 دهم را از لینک های زیر ببینید :

حتما نظر بدهید زیر هر کدام .با تشکر

پاسخ تمرین های درس سوم فارسی 1 دهم درس سفر به بصره

کارگاه متــن پژوهــی

قلمرو زبانی (صفحه ی ۱۴ کتاب درسی)

1- معانی مختلف واژۀ «فضل» را با توجه به متن درس بنویسید.

به معنی دانش ←← هم از اهل فضل بود

به معنی کمال و فضیلت ←← مردی اهل بود و فضل داشت از شعر و ادب

به معنی: بخشش و رحمت ←← از فضل و رحمت کردگار نا امید نباید بود.

2- جدول زیر را کامل کنید.

واژه

 مترادف

 هم‌خانواده

کَرَم

 جوانمردی، لطف، بخشش، فضل

 کریم، کرامت، اکرام

اِنعام

 هدیه، پاداش دادن

 نعمت، نعیم، مُنعِم

فِراغ

 آسایش، راحتی

 فراغت، فارغ

3- در زبان فارسی، کلمه ای اهمّیّت املایی بیشتری دارد که یک یا چند حرف از حروف شش گانۀ زیر در آن باشد: اکنون از متن درس، واژه‌هایی را که این نشانه‌ها در آنها به کار رفته‌اند، بیابید و بنویسید.

ء، ع

 ت، ط

 ح، ه

 ذ، ز، ض، ظ

 ث، س، ص

 غ، ق

عاجز

 متوازع

 احوال

 غرض، عذر

 تصور، مسلخ

 قرض

رقعه

 اطلاع

 اهلیت

 منظر، زیادت

 اثر

 فراغ

4- واژه‌ها در گذر زمان، دچار تحوّل معنایی می‌شوند؛ برای پی بردن به این موضوع، معنای واژه‌های مشخّص شده را، با کاربرد امروزی آنها مقایسه کنید.

* ما را به نزدیک خویش بازگرفت   معنی گذشته: نگه داشت.           معنی امروزی: پس گرفتن

* به مجلس وزیر شدیم                 معنی گذشته: رفتیم.                معنی امروزی: فعل اسنادی است و حالتی را نشان می‌دهد.

* شوخ از خود باز کنیم.              معنی گذشته: پاک کنیم              معنی امروزی: بگشاییم. باز کردن.

5- کاربرد معنایی پسوند «ــَـ  ک» را در هر یک از واژه‌های زیر بنویسید.  

   * خورجینک: کوچک و ناچیز بودن.           * دَمَک                  * دِرَمک

قلمرو ادبی (صفحه ی ۱۴ کتاب درسی)

1- در متن درس، نمونه‌ای از تشبیه بیابید و ارکان را مشخص کنید.

چون به بصره رسیدیم، از برهنگی و عاجزی به دیوانگاه ماننده بودیم. مشبه: یم {ما} - مشبه به: دیوانگان - وجه شبه: برهنگی و عاجزی - ادات تشبیه: در مفهوم فعل «ماننده بودیم» موجود است. (حذف شده)

2- دو ویژگی نثر ناصرخسرو را بنویسید و برای هر یک، از متن درس نمونه‌ای بیاورید.

الف) کوتاهی جملات: چون وزیر بشنید، مردی را با اسبی نزدیک من فرستاد که «چنان که هستی برنشین و نزدیک من آی» من از بدحالی و برهنگی شرم داشتم و رفتن مناسب ندیدم. - می‌خواستم که در گرمابه روم، باشد که گرم شوم که هوا سرد بود و جامه نبود.

ب) سادگی: ما به گوشه‌ای باز شدیم و به تعجب در کار دنیا می‌نگرستیم.

ج) استفاده از عبارت‌ها و جمله‌های عربی: بحق الحق و اَهله

قلمرو فکری (صفحه ی ۱۵ کتاب درسی)

1- چرا ناصرخسرو دعوت وزیر را نپذیرفت؟

به دو دلیل: 1- تنگدستی و نداشتن لباس مناسب که باعث شرم او می‌شد. 2- این که وزیر به شایستگی‌های وی پی‌ ببرد.

2- معنا و مفهوم عبارت های زیر را به نثر روان بنویسید.

* دست تنگ بود و وسعتی نداشت که حال مرا مرمّتی کند. فقیر بود و توانایی مالی نداشت تا بتواند اوضاع مرا بهبود بخشد.

* چون بر رقعۀ من اطلاع یابد، قیاس کند که مرا اهلیّت چیست. وقتی نامۀ مرا بخواند به شایستگی من پی ببرد.

3- بیت زیر، با کدام قسمت درس، ارتباط معنایی دارد؟                                     

  «چنین است رسم سرای درشت        گهی پشت بر زین، گهی زین به پشت»  

                                                    فردوسی

قسمتی از درس که ابتدا وقتی وارد حمام شدند آن‌ها را بیرون کردند و درست بیست روز بعد با نهایت احترام از آنها پذیرایی کردند و به آنان احترام گذاشتند. «بعد از آن‌جا که حال دنیاوی ما نیک شده بود و هر یک لباسی پوشیدیم روزی به در آن گرمابه شدیم که ما را در آن‌جا نگذاشتند چون از در رفتیم، گرمابه‌ بان و هر که آن‌جا بودند همه بر پای خاستند و بایستادند.»

4- چگونه از پیام نهایی درس می‌توانیم برای زندگی بهتر بهره بگیریم؟

از سختی‌ها و مشکلاتی که در زندگی پیش می‌آید نباید شکایت کرد؛ باید به رحمت و بخشش خداوند امیدوار بود. با توکل به خداوند بزرگ، می‌توان بر سختی‌ها چیره شد.

5- ناصر خسرو در توصیف وزیر به کدام ویژگی‌‌های او اشاره می‌کند؟

مردی اهل و ادیب و فاضل و نیکومنظر و متواضع و متدین خوش سخن

همچنین پاسخ سایر فعالیت های دروس فارسی 1 دهم را از لینک های زیر ببینید :

حتما نظر بدهید زیر هر کدام .با تشکر

پاسخ تمرین های درس پنجم فارسی دهم درس کلاس نقاشی

کارگاه متــن پژوهــی

قلمرو زبانی (صفحهی ۴۱ کتاب درسی)

1- سپهری، برای کلمه «نقّاشی کردن» از چه معادله ای معنایی دیگری استفاده کرده است؟

کشیدن، رقم زدن، بستن، گرته ریختن، صورت دادن.

2- برای هریک از موارد زیر، یک مترادف از درس بیابید.

* برآمدگی پشت پای اسب            (کُلهّ)

* چنبرۀ گردن                        (آخُره)

* میان دو کتف                      (غارِب)

3 - از متن درس، چهار واژۀ مهمّ املایی بیابید و بنویسید.

صورتگری، صدق، وقب، غارب، مخمصه، رعنا

4- نقش دستوری کلمات مشخص شده را بنویسید.

«صاد»  هرگز  جانوری جز از پهلو نکشید.

 نهاد       قید    مفعول           متمم

5- به کاربرد حرف «و» در جمله های زیر توجه کنید:

الف) زندگی و سفر مانند هم هستند.

ب) در طول زندگی، سفر می کنیم و در سفر هم زندگی می کنیم.

«و» در جملـۀ «الـف»، دو یـا چنـد کلمـه را به هم پیوند داده اسـت؛ به این نـوع «و»،«واو عطف» می گویند.

«و» در جملۀ «ب»، دو جمله را به هم ربط داده اسـت. به این «و» که معمولا پس از فعل می آید و دو جمله را به هم می پیوندد، «نشـانۀ ربط یا پیوند» می گویند.

اکنون از متن درس، برای کاربرد هر یک از انواع «و»، نمونه ای بیابید و بنویسید.

واو عطف: زنگ نقاشی دلخواه و روان بود. - صاد معلم ما بود آدمی افتاده و صاف. نشانه ربط یا پیوند: نقش‌بندی‌اش دلگشا بود و رنگ را نگارین می‌ریخت. - کارش نگار نقشه قالی بود و در آن دستی نازک داشت.

 قلمرو ادبی (صفحه ی ۴۱ کتاب درسی)

1- در کدام قسمت از این متن، می توان نشانه های شاعری نویسنده را یافت؟

  معلّم، مرغان را گویا می‌کشید؛ گوزن را رعنا رقم می‌زد؛ خرگوش را چابک می‌بست؛ سگ را روان گَرته می‌ریخت.

2- دو نمونه از ویژگی های بارز نثر این درس را بنویسید.

جملات ساده، کوتاه با زبان صمیمی و شاعرانه و استفاده از اصطلاحات و کنایه‌های عامیانه.

3- دو کنایه در متن درس پیدا کنید و مفهوم آنها را بنویسید.

در بیرنگ اسب حرفی به کار بود. ←← مهارت نداشت.

پی‌بردیم راه دست خودش هم نیست. ←← خودش هم مهارت ندارد.

در نگار قالی دستی نازک داشت.  ←← استادی و مهارت داشت.

 قلمرو فکری (صفحه ی ۴۲ کتاب درسی)

1- از نظر نویسـنده، کلاس درس نقاشـی در مقایسـه با کلاس درس های دیگر چه ویژگی هایی داشت؟

دلخواه و روان بود - خشکی نداشت - خنده در آن جایز بود - کلاس خیلی جدی گرفته نمی‌شد - معلم صمیمی و مهربان بود.

2- معنی و مفهوم هریک از عبارت های زیر را بنویسید.

* خَلَف صدق نیاکان هنرور خود بود. پیرو واقعی و جانشین راستین استادان (پدران) نقاشی پیش از خود بود.

* اسب از پهلو، اسبی خود را به کمال نشان می داد. کشیدن اسب از پهلو (نیم‌ رخ) زیباتر بود و تناسب اندام اسب را بهتر نشان می‌داد.

 3- معلم در کشیدن چه قسمتی از اسب مشکل داشت و برای حل مشکل خود چه چاره‌ای اندیشید؟

کِلۀ پاها به همراه سم اسب، اسب را تا زانو در علف نشاند.

همچنین پاسخ سایر فعالیت های دروس فارسی 1 دهم را از لینک های زیر ببینید :

حتما نظر بدهید زیر هر کدام .با تشکر

پاسخ تمرین های درس هجدهم فارسی دهم درس عظمت نگاه

کارگاه متــن پژوهــی

قلمرو زبانی (صفحهٔ ۱۴۳ کتاب درسی)

1- کدام کلمات، در متن درس، برای شما جدید و غیرتکراری است؛ معنای هر یک را بنویسید.

* ناتانائیل: یک شخصیت خیالی برای نویسنده است.            

*  تملک: در اختیار داشتن

*  تصاحب: مالکیت                                                    

* ناکارآمد: بی‌فایده

* بامداد پگاه: صبحگاه                                      

* گُستَره: عرصه و میدان

2- در زبان فارسـی، نشـانه‌هایی هسـت که با آنها کسی یا چیزی را صدا می‌زنیم؛ مانند «آی، ای، یـا، ا»؛ بـه ایـن واژه‌ها «نشـانۀ نـدا» می‌گوییم. اسـمی که همـراه آنهـا می‌آید،«منادا» نام دارد؛ ماننـد «ای خدا!». گاهـی منـادا بـدون نشـانه بـه کار می‌رود؛ در ایـن گونه موارد، بـه آهنگ خوانـدن جمله باید توجّـه کنیم. یک بند بنویسید و در آن، سه نشانۀ ندا به کار ببرید.پروردگارا به درگاه تو پناه می‌آورم و تو نیز پناهم بخش. خدایا آن‌ چنان کن که قدر نعمت بدانیم و شکر نعمت به جای آوریم.

ای خالق هستی مگذار دامان وجودم به پلیدی‌‌های گناه آلوده شود.

3- در جملۀ زیر نقش دستوری واژه‌های مشخص شده را بنویسید.

«ناتانائیل، من به تو شور و شوقی خواهم آموخت».

منادا     متمم    متمم مفعول

قلمرو ادبی (صفحهٔ ۱۴۳ کتاب درسی)

1- عبارت زیر را از نظر آرایه‌‌های ادبی بررسی کنید. آسـمان را دیـده‌ام کـه در انتظـار سـپیده دم می‌لرزیـد.

 آسـمان را دیـده‌ام کـه در انتظـار سـپیده دم می لرزیـد. سـتاره‌ها یک یـک، رنـگ می‌باختند. چمنزارهـا غـرق در شـبنم بودند.

* مراعات نظیر (آسمان و ستاره - چمنزار و شبنم)              * تشخیص (انتظار کشیدن آسمان و لرزیدن)

* کنایه (رنگ باختن کنایه از ناپدید شدن)                         * اغراق (چمنزارها غرق در شبنم بودند)

2- به کمک کلمۀ «شکوفایی» یک شبکۀ معنایی بسازید و آن را در یک بند، به کار ببرید.

بر پایه تناسب: شکوفایی، بهار، گل، درختان

در فصل بهار، درختان از خواب زمستاین بیدار می‌شوند و آرام آرام شکوفایی گل‌ها از آمدن فصلی نو سخن می‌گوید. طبیعت جانی دوباره می‌گیرد و پرندگان ترانۀ شادی می‌خوانند.

بر پایه هم معنایی: شکوفایی، رونق، رشد، پیشرفت

خرید کالای ایرانی یکی از عوامل اصلی رشد و پیشرفت اقتصادی و زمینه‌ ساز رونق بازار داخلی کشور و شکوفایی اقتصاد جامعه است.قلمرو فکری (صفحهٔ ۱۴۳ کتاب درسی)

1- نیکوترین اندرز نویسنده چیست؟ دربارۀ آن توضیح دهید.

بار بشر را به دوش گرفتن، تأکید نویسنده بر تعّهد و مسئولیت پذیری انسان‌ها نسبت به یکدیگر است.

2- نویسنده دربارۀ «انتظار» چه دید گاهی دارد؟

انتظار باید پاک، عاشقانه، بدون چشم‌ داشت و همراه با اشتیاق باشد.

3- هر یک از موارد زیر، با کدام بخش ازمتن درس، تناسب معنایی دارد؟به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست   عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست

    سعدی

هرگز زیبایی لطیفی را در این جهان ندیده‌ ام که بی‌درنگ نخواسته باشم تمامی مهرم را نثارش کنم. بسوز ای دل که تا خامی، نیاید بوی دل از   تو کجا دیدی که بی آتش، کسی را بوی عود آمد

    مولوی

 اعمال ما وابسته به ماست. درست است که ما را می‌سوزانند اما برایمان شکوه و درخشش به ارمغان می‌آورد و اگر جان ما ارزشی داشته باشد، برای این است که سخت تر از برخی جان‌‌های دیگر سوخته است. غیبت نکرده ای که شوم طالب حضور   پنهان نگشته ای که هویدا کنم تو را

    فروغی بسطامی 

خدا در همه جا هست، در هر جا که به تصور درآید و نایافتنی است.

4- کـدام عبـارت درس، بـا مفهـوم آیۀ شـریفۀ «لا تُدرکهُ الابصار و هُوَ یُدرِکُ الابصار» (انعام، آیه ۱۰۳) ارتبـاط معنایی دارد؟

هر آفریده‌‌ای نشانۀ خداوند است اما هیچ آفریده‌ای نشان دهندۀ او نیست. (معنی آیه: دیده‌‌ها او را در نمی‌یابند ولی او دیده‌‌ها را درک می‌کند.)

5- جملۀ «ای کاش عظمت در نگاه تو باشد.» را با سرودۀ زیر از سهراب سپهری مقایسه کنید.

«چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید.»

 هر دو عبارت، انسان را به نگاهی دقیق و زیبایی شناسانه و درک درست از جهان هستی، دعوت می‌کنند.

6- در عبارت زیر، نویسنده بر چه چیزی تأکید دارد؟، توضیح دهید.

برای من «خواندن» اینکه شـن سـاحل‌ها نرم اسـت، بس نیسـت؛ می‌خواهم پاهای برهنه‌ام این نرمی را حس کنند؛ به چشـم من، هر شـناختی که مبتنی بر احسـاس نباشـد، بیهوده اسـت.

تجربۀ عینی و حسی از پدیده‌‌های جهان نه فقط تئوری و خواندن آن چیز.

درک و دریافت (صفحهٔ ۱۵۰ کتاب درسی)

1- کدام شخصیّت داستان، بیشتر مورد توجّه شما قرار گرفت؟ چرا؟

کوزت. مظلومیت و تنهایی این دختر دل هر انسان آزاده‌ای را به درد می‌آورد. ستم و ظلمی که او از خانوادۀ تناردیه در آن شب ترسناک می‌بیند هر دل نازکی را آزرده می‌سازد. از طرف دیگر بیان گیرای نویسنده دربارۀ حالات این دختر سبب جلب توجه به شخصیت او می‌شود. به عبارتی نویسنده توانسته است در این قسمت، قهرمان خود را خوب پرورش و نشان دهد.2- دو نمونه از فضاسازی گیرا و جذّاب را در داستان مشخّص کنید.

کوزت بی‌حرکت مانده بود. درِ کوچه پیش رویش باز بود و سطل در دستش قرار داشت. به نظر می‌رسید که منتظر است تا کسی به کمکش آمد.هر چه بیشتر می‌رفت، تاریکی غلیظ‌ تر می‌شد. هیچ کس در راه نبود. با این همه با زنی روبه‌ رو شد که چون او را دید ایستاد، لحظه‌ ای با نگاه دنبالش کرد و زیر لب گفت: این بچه این وقت شب کجا می‌رود؟

همچنین پاسخ سایر فعالیت های دروس فارسی 1 دهم را از لینک های زیر ببینید :

حتما نظر بدهید زیر هر کدام .با تشکر