زندگی نامه نویسنده جمال ميرصادقي

 ( متولد 1312) نويسنده‌اي است كه، چون بهرام صادقي، با چاپ داستان‌هايش در مجله سخن به شهرت مي‌رسد. اما برخلاف صادقي در پي راهيابي‌هاي تازة ادبي نيست ميرصادقي در بهترين آثارش به خاطرات كودكي باز مي‌گردد و با انتخاب واژه‌ها و عبارت‌هايي مناسب در ساختن فضايي غمگين و دلتنگي‌اور توفيق نسبي مي‌يابد. البته هيچ‌گاه قادر به خلق اثري هنرمندانه در القاي دلتنگي و غربت نمي‌شود، حتي گاه به ورطة احساسات بازي گريه‌آور ـ به سبك رمان اوليه ـ سقوط مي‌كند، اما اغلب در مرز دلتنگي و سانتي‌مانتاليسم مي‌ماند. چنين است كه با وجود انتخاب سوژه‌هاي خوب، داستان‌هايش خام مي‌مانند و نمي‌توانند تأثيري قوي بر خواننده بگذارند. و از آنجا كه فقط بر عاطفه خواننده تكيه ميكند، اثري رمانتيك مي‌آفريند كه هدفي جز ايجاد تأسفي لحظه‌اي و احساسي ندارد. به همين جهت اثرش باعث تحولي در ديد خواننده نمي‌شود. ميرصادقي براي تحريك احساسات خواننده به « فقرنگاري» روي مي‌آورد و داستان‌هايي دربارة آثار فاجعه‌آفرين فقر، جهل، فحشا، اعتياد و سنتهاي كهنه مي‌نويسد، اما در راه نشان دادن رنج و ادبار مردم و تصوير دنيايي تيره و اضطراب آور، دنيايي سرشار از مرض و محروميت به رئاليسمي آسان در مي‌غلتد، دربارة مسائل بديهي شعار مي‌دهد و صحنه‌هايي كليشه‌اي مي‌آفريند. داستان‌هاي نخستين كتاب‌هايش، شاهزاده خانم سبزچشم (1341) و چشمهاي من خسته (1345)، داستان‌هايي كهنه و محدود از زندگي‌هاي محدود فقرا، فواحش و معتادان است. تنها در داستان « مرد » قادر به توصيفي شورانگيز از دوران بلوغ مي‌شود. داستان‌هايي تمثيلي با اعتقاد به قاهريت سرنوشت نيز نوشته است: در داستان « ديوار »، ديوار چون مرز سرنوشت كودكان را از هم جدا مي‌كند و اتوبوس در داستان « آمد و شد» تمثيلي است از كاروان آدمهايي كه در راه زندگي مانده‌اند.

اما بهترين داستان‌هاي ميرصادقي، از ديدگاه كودكان، منظومه‌اي داستاني از تاريخچة زندگي در يك محلة سنتي ارائه مي‌دهند. اين داستان‌ها كه گويي ادامة يكديگرند و در اولين و آخرين كتاب‌هاي نويسنده ديده مي‌شوند، با يك شيوة بيان و از يك زاويه ديد نوشته شده‌اند. زندگي كهنه و رنجبار محلة سنتي داستان‌ها در فكر نويسنده شكل گرفته بود. يعني نويسنده بر مبناي خاطرات و تجارب محدود خود مي‌نويسد تا جلوه‌هاي گوناگوني از غيرانساني بودن زندگي گذشته و اكنون را به نمايش بگذارد. ميرصادقي از ديد كودكي كه نخستين بار با فقر و فريب آشنا مي‌شود، نشان مي‌دهد كه ثروتمندان چقدر از كساني كه برايشان كار مي‌كنند فاصله دارند و چه اندازه نسبت به آنها بي‌رحم‌اند. هراسي كه كودك از راه ديده‌ها و شنيده‌هايش به خواننده منتقل مي‌كند، تصويري هولناك از روابط اجتماعي در سرزمين نويسنده بدست مي‌دهد. وقايع اين دسته از داستان‌هاي ميرصادقي از ديد جعفر، كودكي از خانواده‌اي سنتي و مرفه، بيان مي‌شود. جعفر كه دور و بر خودش را با تيزبيني نمي‌بيند، با حواس پرتي نگاهي ناتوراليستي به زندگي مي‌اندازد. بيان وقايع از نظر گاه كودك، بهانه‌اي مي‌شود براي بكارگرفتن صناعت و داستان‌نويسي فاكنر و بيان غيرمستقيم حوادث، بي‌آنكه ميرصادقي بتواند به عمق معني و ظرافت صورت آثار فاكنر دست يابد.

از ديگر آثار او: آن شب كه برف باريد ـ طلب آمرزش و شاخه‌هاي شكسته است.

زندگی نامه شاعر جمال الدين اصفهاني

جمال الدين محمد بن عبدالرزاق اصفهاني بيشتر عمر خود را در اصفهان بزرگري و نقاشي و عاقبت بشاعري گذراند و علاوه بر آل صاعد و آل خجند بعضي از ملوك باوندي طبرستان و سلجوقيان عراق و اتابكان آذربايجان و عراق را نيز مدح گفت . شعرش خالي از تكلف و روانست . در قصائد خود گاه از سنائي و گاه از انوري تقليد كرده است. با اينحال مضامين و موضوعات تازه بسيار در اشعار خويش دارد. در غزل بمرحله بلندي از كمال نزديك شده و در ساير انواع شعر نيز آثار دل انگيزي بر جاي نهاده است . در باره احوال او رجوع كنيد به مقدمه ديوان جمال الدين اصفهاني ،‌چاپ تهران ، 1320 و به تاريخ ادبيات در ايران ،‌ ج 2 ص 731-733.

رستاخيز

چودر نو رددفراش امر كن فيكون

سراي پرده سيماب رنگ آينه گون

                                      چو قلع گردد ميخ طناب دهردورنگ

                                      چهار طاق عناصر شود شكسته ستون

نه كله بندد شام از حرير غاليه رنگ

نه حله پوشد صبح از نسيج سقلاطون

                                      مخدرات سماوي تتق بر اندازند

                                      بجا نماند اين هفت قلعه مدهون

بدست امر شود طي صحايف ملكوت

بپاي قهر شود پست قبه گردون

                                      عدم بگيرد ناگه عنان دهر شموس

                                      فنا در آرد در زيرران جهان حرون

فلك بسر برد اطوار شغل كون و فساد

قمر بسر برد ادوار عاد كالعر جون

                                      نه صبح بندد بر سر عمامه هاي قصب

                                      نه شام گيرد بر كتف حله اكسون

زندگی نامه شاعر و عارف خسرو

خسرو از عارفان و شاعران پارسي گوي بزرگ هندوستانست. خاندانش در حمله مغول از بلخ بهند رفت و خسرو از آن خاندان بسال 651 هجري (=1253ميلادي) در دهلي ولادت يافت. وي در علوم ادبي استاد بود و در تصوف از شيخ نظام الدين محمد بداؤئي معروف به «نظام الدين اوليا» پيروي مي كرد. بعد از بلوغ در شاعري پادشاهان دهلي را مدح مي گفت تا بسال 725 هجري (=1324ميلادي) در گذشت. امير خسرو بنم و نثر آثار فراوان دارد. در غزل از پيروان سعدي بود ،‌در قصيده شاعران قرن ششم خاصه سنائي و خاقاني را تقليد مي كرد و در مثنوي تابع نظامي بود. ديوان قصائدوغزلهاي او بپنج قسمت مي شود (تحفه الصغر ، وسط الحيوه ، غره الكمال ، بقيه نقيه ، نهايه الكمال) خمسه يي كه بتقليد از نظامي سخت متصمن اشعار دلنشين است (مطلع الانوار ، شيرين و خسرو ، مجنون و ليلي ، آيينه سكندري ، هشت بهشت) مثنويهاي ديگر از قبيل قرآن السعدين حضرخان و دولراني ، مفتاح الفتوح ؛ و كتب و رسالات منثور متعدد دارد. وي بحق بزرگترين شاعر پارسي گوي هند و صاحب قريحه يي وقاد و اشعغار بسيارست.

وداع

ابر مي بارد و من مي شوم از يار جدا

چون كنم دل بچنين روز زدلدار جدا

                                                ابر باران ومن و يار ستاده بوداع

                                                من جدا گريه كنان ،‌ابر جدا ، يار جدا

سبزه نوخيز و هوا خرم و بستان سرسبز

زاغك روي سيه مانده ز گلزار جدا

                                                نعمت ديده نخواهم كه بماند پس ازين

                                                ماند چونديده زآن نعمت ديدار جدا

حسن تودير نماند چو زخسرورفتي

گل بسي دير نماند چو شد از خار جدا

زندگی نامه شاعر سلمان

وي از بزرگترين شعراي قصيده سرا و ازغزلگويان نيكوسخن قرن هشتمست. زندگي سلمان بيشتر در دربار امراي جلايري (ايلكانيان) و در پايتخت آنان ، بغداد سپري شده است تا در سال 778 هجري (=1376ميلادي) در گذشت.

سلمان را مي توان آخرين قصده سراي بزرگ ايران بعد از مغول و پيش از دوره بازگشت دانست و اگر چه درين فن باستادان بزرگ پيش از خود نيمي رسد ، ليكن بهرحال از همه معاصران خود بهتر از عهده تتبع قصادي شاعران قصيده سراي قرن پنجم و ششم بر آمده است.

غزلهاي سلمان لطيف و از حيث مضامين و معاني درزمره غزلهاي خوب فارسيست و بهمين جهت برخي از آنها باغزلهاي حاف شيرازي اشتباه شده و در بعضي از نسخ ديوان آن استاد راه يافته است.

دو داستان منظوم يكي بنام «جمشيد و خورشيد» و ديگري بنامه «فراق نامه» از سلمان باقي مانده است.

درباره احوال سلمان رجوع شود به : تاريخ مفصل ايران ، ج1: مرحوم عباس اقبال ص552 – 553 – تاريخ ادبيات ايران ، اقاي دكتر رضازاده شفق ، ص324-328 ، رساله سلمان ساوجي ، مرحوم رشيد ياسمي ، مقدمه كليات سلمان ساوجي چاپ تهران.

زورق

پيكر اين زورق رخشنده بر آب روان

مي درخشد چون دو پيكر بر محيط آسمان

                                                            شكل اين زورق مگر برجيست ابي كاندرو

                                                            دايما باشد سعود ملك را با هم قران

باد پاي اب رفتاري كه رانندش بچوب

آب او را هم ركاب و باد او را هم عنان

                                                            معده او بگذرراند سنگ خارا را سبك                       

                                                            ليك اب خوشوارش در درون آيد گران

زندگی نامه صادق چوبك

صادق چوبك ( متولد 1295) از نويسندگاني است كه كار خود را در اين دوره آغاز مي‌كند و به زودي در رديف بهترين داستان‌نويسان ايراني قرار مي‌گيرد. نگاه بيطرفانه و بي‌ترحم چوبك به فساد و زشتي، براي خوانندگان ايراني كه از نگرش احساساتي و مواعظ اخلاقي نويسندگان مختلف خسته شده بودند. از عوامل مهم شهرت چوبك است. برخلاف هدايت كه حضورش پشت سر اغلب قهرمانان آثارش احساس مي‌شود، چوبك به ندرت در مسير داستان‌هايش دخالت ميكند و به اظهار نظر مي‌پردازد. در داستان‌هاي او زندگي وازدگان جامعة واپسمانده، از زاويه‌اي تازه توصيف مي‌شود؛ بطوري كه مي‌توان گفت تا قبل از او ( جز هدايت در علويه خانم) هيچ نويسندة ديگري با چنين اشتياقي به زندگي ولگردان، ترياكي‌ها، فواحش، مرده‌شويها و ساير فلكزده‌ها نپرداخته بود. اگر به جستجوي ريشه‌هاي اين نوع داستان‌نويسي بپردازيم. به رمان اجتماعي اوليه و محمد مسعود برمي‌خوريم. اما چوبك ديد اخلاقي و مويه‌وار اين گونه نويسندگان را كنار مي‌نهد و با عينيتي خونسردانه، پستي‌ها و تيره‌روزي‌هاي پائين‌ترين گروه‌هاي اجتماعي را منعكس مي‌كند. البته توجه به نحوة گذران ستمديدگان و پرده برداشتن از گوشه‌هاي تاريك و از نظر دورماندة جامعه، توجهي ناشي از رشد مفاهيم مردمگرايانه در سال‌هاي 30 –1320 است. در اين سال‌ها، روشنفكران مي‌كوشيدند از راه تعمق در زندگي بي‌پناهان، بي‌عدالتي‌هاي اجتماعي را نشان دهند و لزوم تغيير را گوشزد كنند. نويسندگان خرده‌پاي بسياري به زندگي مردم اعماق جامعه پرداختند. اما نتوانستند از حد گزارشي سطحي فراتر روند. چوبك نخستين نويسندة نسل خود بود كه موفق به ارائه تجسمي هنرمندانه از اين زندگي‌ها شد. اما او نيز با توصيف ايستاي فقر، بندگي و خفت همراه آن را توجيه مي‌كند. يعني چوبك تا حد به دست دادن توصيف‌هايي دقيق از زندگي نابسامان موفق است، اما آنگاه كه مي‌كوشد با كاوش در گذشته و ذهنيت شخصيت‌هاي آثارش به تحليل زندگي بپردازد، محدوديت جهان‌بيني خود را به نمايش مي‌گذارد. او، برخلاف نويسندگاني چون حجازي و دشتي، نظم حاكم را هماهنگ، بسامان و موجد خوشبختي مردم نشان نمي‌دهد، بلكه مي‌كوشد درهم ريختگي و تلاشي آن را يادآور شود. اما نه تنها وضعيت بهتري را پيشنهاد نمي‌كند، بلكه تلاش براي گسيختن از وضع موجود را هم بيهوده مي‌داند. و خواسته و ناخواسته ستمديدگان را به حفظ آنچه هست فرا مي‌خواند. اين است آن نقطة اشتراكي كه ناتوراليسم چوبك را با هنر بازاري ربط مي‌دهد.