هنر قلم کاری

هنر قلمکاری یکی از هنرهای اصیل در صنایع دستی این مرز و بوم به شمار می رود که قلمکاری قدمتی چند ساله در سرزمین ایران دارد.

اصفهان یکی از مهمترین مراکز این هنر است که هنرمندانش از دیر باز با این هنر آشنا بوده اند.

سازمان علمی فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به تازگی به منظور ارج نهادن به این هنر ایرانی و تقدیر از تعالی آن در نزد هنرمندان، مهر اصالت آن را در اصفهان به یکی از هنرمندان این فن اعطا کرد.

تاریخچه قلمکار

قلمکارسازی از پیشه‌های کهن و قدیمی ایران است که قرنها در اوج شهرت بوده است.

این هنر به همراه نقاشی روی پارچه از دوره مغولها در ایران مرسوم شد و به همین دلیل است که در دوره فوق به علت حمایت و پشتیبانی خوانین مغولی پارچه‌های منقوش و چینی در بازارهای ایران فروش فوق‌العاده‌ای پیدا کرده بود.

ایرانیان نیز برای رقابت با چینی‌ها دست به ابتکاراتی زدند که از آن جمله ابداع نقاشی به روی پارچه یا به اصطلاح پارچه‌های قلمکار است.

در دوره صفویه این هنر گسترش یافت. در حقیقت می‌توان گفت دوره پررونق این صنعت از زمان صفویه شروع و به اواسط عصر قاجاریه ختم گردید.

در زمان صفویه بیشتر لباسهای مردانه و زنانه از پارچه‌های قلمکار تهیه می گردید و این پارچه‌ها در آن زمان شهرت فراوان داشت.

یک نوع قلمکار با طرح و نقش خاص خود به نام دلگه جهت لباس مردانه و زنانه تهیه می‌شد.

از دیگر انواع قدیمی قلمکار می‌توان خمرها ی زریا اکلیلی، جیگرنات قرمز و جیگرنات بنفش را نام برد.

تلاش پیگیر صنعتگران قلمکارساز و استقبالی که از آن می‌شد موجب ازدیاد تقاضا برای این‌گونه پارچه‌های نقش دار شد و چون عرضه محدود بود، صنعتگران را به چاره اندیشی و پیدا کردن راه حل جهت عرضه بیشتر با همان کیفیت هنری واداشت.

در این مورد تنها راه چاره را ایجاد نقوش مورد نظر بر روی قالب و انتقال قالب‌های مذکور روی پارچه دانستند.

هنرمندان در آغاز تنها از یک یا چند قالب استفاده می‌کردند و بقیه را با دست می‌کشیدند ولی پس از چندی با طراحی روی کاغذ و انتقال این طرحها بر روی قالب و حکاکی و قالب تراشی، استادکاران فن توانستند به طور کلی محصولات قلمکار را به وسیله قالب زنی تولید کنند.

* مراکز تولید

شهر اصفهان که در زمان صفویه مرکز و پایتخت ایران بود، یکی از مراکز عمده تجمع هنرآفرینان و صنعتگران گردید و هنرمندان از گوشه و کنار ایران به این شهر روی آوردند وسعی در تولید و عرضه محصولات مختلف از جمله قلمکار با عالی‌ترین کیفیت هنری نمودند.

در حال حاضر شهر اصفهان مرکز تولید قلمکار ایران است و در شهرهای دامغان و سمنان هم نوعی قلمکار خاص منطقه تهیه می‌گردد.

محصولاتی که امروزه از پارچه قلمکار تهیه می‌شود عبارتند از: لباس، سجاده، سفره، رولحافی، پرده، مجمعه پوش، بقچه، سوزنی، حمام،قطیفه، کتیبه، کلاه، قبا، شلیته، روکش‌صندلی، رومیزی، روتختی، دستمال، زیر لباسی، سربخاری ، کیف ، دامن، کفش زنانه و برای مصارف دکوراسیون.

* قالب‌ها و قالب تراشان

قالب تراشی یکی از هنرهای ظریف و بسیار مهم و قدیمی اصفهان است که از استادان این فن فعلا به جز عده معدودی باقی نمانده اند.

استاد کاران قدیمی بهترین چوب را برای تراش قالب چوب‌های گلابی و زالزالک تشخیص داده‌اند که معمولا چوب زالزالک را برای قالب‌های ریز استفاده می‌کردند که ازن روش تا اکنون نیز هم چنان ادامه دارد.

هر چه نقش‌ها در یک قالب درشت‌تر باشند کار تراش آسانتر و هر چه نقوش ریزتر باشند به همان نسبت کار تراش مشکلتر می‌شود.

برای اینکه یک قالب کامل شود از ابتدا یعنی جور کردن چوب تا زمانی که قالب آماده نقش‌زنی می‌شود چندین مرحله طی می‌شود که به طور مختصر عبارتست از :

- جور کردن چوب قالب – پیه دادن که به سه دلیل صورت می‌گیرد. دوام چوب را زیادتر می‌کند، چوب را برای‌تراش نرم می‌کند و مانع نفوذ و ایجاد تغییرات و شکستگی در آن می‌شود – لیسه یا پولیش کردن چوب – طرح ریزی که در آن پوسته سائیده شده انار یا ما زوج را با لعاب کتیرا مخلوط کرده مایع‌حاصله را روی سطح صاف چوب مالند. این عمل برای آن صورت می‌گیرد که طرح آماده شده از رو ی کاغذ بر روی چوب منتقل شود.

- مرحله آخر پیه دادن قالب قلمگیری است که برای‌استحکام و غیر قابل نفوذ کردن قالب صورت می‌گیرد.

* رنگ‌های مصرفی قلمکار

رنگ در هنر قلمکاری نقش اصلی را باز می‌کند و اگر در این مرحله کار درست انجام نشود، هنر تولید شده نیز ارزشی نخواهد داشت.

در ساختن قلمکار بیشتر از دو رنگ مشکی و قرمز استفاده می‌شود که برای ساختن رنگ مشکی از موادی مانند: کتیرا، اکسید، آهن، زاج سیاه و روغن کرچک و برای ساختن رنگ قرمز از موادی مانند گل سرخ، روغن کنجد، زاج سفید و کتیرا استفاده می‌شود.

گاهی هم برحسب مورد رنگهای ترکیبی مانند آبی یا نیلی، سبز زرد و قهوه‌ای به کار می‌برند.

* چگونگی تولید

مواد مصرفی قلمکار سازان بسیار متنوع است ولی آنچه که قابل توجه است عبارتست از: پارچه‌های متقال، کدری و چلوار، کتیرا، پوست انار، رنگ گیاهی زاج سفید، نیل، روغن‌گلیسیرین و آلیزارین.

مراحل تولید قلمکار به اختصار عبارتست از: آبخور کردن پارچه، دندانه کردن پارچه انجام عمل قالب زنی که با دو رنگ قرمز و مشکی آغاز و بعد از اتمام کار و تثبیت رنگها،در مرحله‌سفیدگری، زمینه برخی از پارچه‌های تولیدی سفید می‌شود و چنانچه نیازی به استفاده از رنگهای دیگر باشد مجددا پارچه به کارگاه برگردانده شده و نقوش لازم بر روی آن انتقال می‌یابد.

قلم‌کارسازى

صنعت قلم کاری از دوره صفویه در اصفهان توسعه و رواج داشته است و تا امروز زنده است.

قلم کارى روى پارچه

          چاپ قلم‌کار یکى از چاپ‌هاى سنتى ایران است و امروز در اصفهان رونق خاصى دارد. در این صنعت قدیمى ایرانی، نقش به‌وسیلهٔ مهر چوبى بر روى پارچه منتقل مى‌شود. کلیشه یا مهرى که نقش روى آن زده مى‌شود را قالب گویند. جنس این قالب‌ها معمولاً از چوب گلابى است که مقاوم و سخت است و تغییر فرم نمى‌دهد.

          این صنعت تا قرون ۱۰ و ۱۱ هجرى کاملاً در ایران معمول بود. و در گذشته رشت و اصفهان و کاشان از مراکز عمدهٔ آن بشمار مى‌رفته است. در دورهٔ صفوی، قلمکار زر ساخته مى‌شد. در این نوع چاپ، معمولاً پارچه‌هاى پنبه‌اى و دستباف یا انواع دیگر نظیر پوپلین، چلوارد، … بکار مى‌رود و براى لباس، سفره، دستمال، سجاده، پرده، رومیزی، روتختى و … مورد استفاده واقع مى‌شود. در قلم‌کارسازى معمولاً از پنج رنگ سیاه، قرمز، آبی، سبز و زرد بعنوان رنگ‌هاى اصلى و از قهوه‌اى و سایر رنگ‌هایى که از ترکیب این رنگ‌ها به‌‌دست مى‌آید، به‌عنوان رنگ‌هاى فرعى استفاده مى‌شود.

ابتدا پارچه‌ها را یک شبانه‌روز در آب رودخانه مى‌گذارند تا آبخورد شود و بعد آنها را در ظرفى محتوى پودر خمیر شده، پوست انار مى‌خوابانند تا رنگ آن به کرم تبدیل شود. پس از آن آنرا به کارگا برده و به‌وسیلهٔ قالب‌ها و رنگ‌ها، نقوشى را روى پارچه نقش مى‌کنند. ابتدا قالب‌ها را با رنگ مشکى روى پارچه مى‌زنند تا طرح اصلى مشخص شود. سپس قالب‌هاى دیگر را که هر یک داراى یک رنگ است، روى پارچه مى‌زنند. و بعد پارچه را بخار مى‌دهند. و دوباره در آب مى‌گذارند و بعد در ظرفى محتوى آبجوش و پوست انار و آلیزارین انداخته و هم مى‌نند و بعد آویزان مى‌کنند تا خشک شود و رنگ به این ترتیب تثبیت مى‌شود.

پارچه قلم کار

پارچه قلم کار هنر قدیمی ایرانی است که از چاپ روی پارچه توسط قالب بدست می آید . پارچه های قلم کار از صادرات عمده اصفهان هستند.

التهاب تاندون آشيل (Achilles Tendonitis)

تاندون آشيل بزرگترين و مهمترين تاندون عضلاني در بدن است – تاندون آشيل تاندون عضله سه سر ساقي است و در پائين به استخوان پاشنه پا اتصال دارد. التهاب و آسيب هاي آن علل مختلفي دارند که عموماً‌ ناشي از پرش, رقص پاي مکرر, تمرين بيش از اندازه و گرم کردن نامناسب و کفش نامناسب و کف پاي صاف است.
از التهاب و آسيب هاي تاندون آشيل آمار دقيقي در دست نيست چرا که بسياري از آسيب هاي تاندون آشيل بدون مراجعه به پزشک بهبود مي يابد اما تخمين زده مي شود که شيوعي بين 18-5/6% در دوندگان داشته باشد.
آناتومي کاربردي
آشيل تاندون عضله سه سر ساقي است که در پشت ساق قرار دارد. اين تاندون 15 سانتي متر طول دارد و در پائين با يک زاويه 30 درجه به استخوان پاشنه اتصال دارد. حرکات تاندون توسط يک بورس بافت همبند تسهيل مي شود. اين تاندون از محل اتصال به استخوان و عضله سه سر خونگيري مي کند. 6-2 سانتي متر انتهاي تحتاني تاندون آشيل عروق خوني ندارد و همين بخش است که در حرکات متوالي و تکراري بيشترين آسيب را  مي بيند.
بيومکانيک ورزشي
واحد عضله – تاندوني پشت ساق که از عضله سه سر ساقي و تاندون آشيل شکل مي گيرد در بالا به زانو و در پائين به استخوان پاشنه اتصال دارند و سبب بسته شدن زانو و خم شدن به عقب کف پا مي شوند. در حين دويدن نيرويي معادل 10 برابر وزن بدن بر واحد سطح تاندون آشيل وارد مي شود.
شرح حال
•  آسيب تاندون آشيل اغلب در افراد مسن که گاهگاه ورزش مي کنند رخ مي دهد اما مي تواند در ورزشکاران جوان آماده هم رخ دهد.
•  بايد پرسيده شود که آيا اخيراً در ميزان فعاليت و سطحي که در آن ورزش مي شود تغيري داشته است يا خير.
•  درد آشيل در هنگام ورزش نشانه آن است که غالباً دردي موضعي و سوزاننده است.
•  با پيشرفت التهاب شروع درد با فعاليت کمتر و زودتر رخ مي دهد.
معاينه
•  فرد را در وضعيت خوابيده به شکم بطوريکه کف پا از تخت معاينه آويزان باشد معاينه مي کنيم.
•  بايد محل تاندون و عضله لمس شود و هر گونه تورم- گرمي و حساسيت در لمس تشخيصي است.
•  وجود کليک ( صداي تق ) در معاينه مي تواند نشانه التهاب تاندون باشد.
•  وجود تحليل عضلاني عضله سه سر ساقي که با اندازه گيري دور ساق و مقايسه با طرف مقابل انجام مي شود نشانه مزمن بودن التهاب است چرا که ورزشکار بخاطر درد موجود کمتر از آن پا استفاده کرده است.
•  بايد دامنه حرکات فعال و غير فعال ) توسط معاينه گر ) در مفاصل زانو و مچ پا تعيين گردد. افراد مبتلا به التهاب تاندون آشيل معمولاً‌ کاهش دامنه حرکات در مفصل مچ پا دارند.
•  بايد به وضعيتهاي مستعد کننده آسيب هم توجه شود مثل کف پاي صاف و راه رفتن بصورتي که فرد کف پا را به سمت داخلي قرار مي دهد.
•  بايد يک معاينه عصبي – عروقي کامل در زير زانو صورت گيرد.
علل التهاب تاندون آشيل
علل خارجي:
•  فعاليت بيش از حد
•  افزايش شدت فعاليت
•  افزايش مدت فعاليت
•  راه پله هاي زياد ساختمان محل اقامت
•  کفش نامناسب
•  سطح نامناسب براي تمرين ( سطوح سفت)
•  ورزشهاي غلط کششي

علل داخلي:
•  سن بالا
•  تاندونهاي سفت ( ژنتيکي (
•  کف پا به سمت داخل در هنگام راه رفتن
•  کف پاي صاف
•  علل پزشکي مثل ديابت, مصرف کورتون

تصويربرداري
•  اولتراسوند نسبتاً ارزان – سريع و قابل تکرار است. استفاده از آن ارزيابي ديناميک حرکات و ساختار تاندون و تعيين درجه ضخيم شدگي آن را فراهم مي آورد اما مشکل آن اين است که اپراتور با تجربه مي خواهد و وابسته به شخص است.
 MRI• روش گراني است و از سويي امکان بررسي بصورت ديناميک را فراهم نمي کند, اما در درگيري مزمن و پارگي هاي تاندوني بهترين روش است. با MRI مي توانيم مايع – التهاب دور تاندوني – بورسيت و ضخيم شدگي تاندوني را تشخيص دهيم.
•  راديوگرافي معمولاً‌ غير تشخيصي است ولي ممکن است تورم بافت نرم- کلسيفيکاسيون و جدا شدگي قطعه استخواني همراه با آشيل کنده شده از استخوان را نشان دهد.
درمان
استراحت و کاهش فعاليت لازم است. کمپرس آب سرد ( يخ ) را مي توان براي کاهش تورم و درد استفاده نمود. بنظر مي رسد که ورزشهاي کششي بهترين روش درمان باشد چرا که بهترين انعطاف پذيري را براي مچ پا ايجاد مي کنند. کشش بايد آهسته روي واحد عضله – تاندون اعمال گردد. هر بار براي مدت 20 تا 30 ثانيه ادامه يابد و چند بار تکرار گردد.
پيشگيري
کليد پيشگيري از التهاب تاندون آشيل حفظ انعطاف پذيري و قدرت خوب عضلاني در ناحيه مچ پا است. گرم کردن مناسب قبل از تمرين لازم است و بهتر است با انجام حرکات کششي اين امر صورت گيرد.

پيش آگهي
پيش آگهي عالي است و در صورت استراحت و توجه و انجام کارهايي که اشاره شد بهبودي حاصل مي گردد.
پيش زمينه
التهاب بورس جلوي تاندون آشيل ( بين تاندون آشيل واستخوان پاشنه پا ) يک علت شايع درد پا در ورزشکاران مي باشد که اين امر بخصوص در ورزشکاراني که به دوميداني مي پردازند بارزتر و شايع تراست. يک بورس در واقع کيسه اي پر ازمايع است که بين تاندون و استخوان قرار مي گيرد وسبب تسهيل حرکات تاندون و استخوان قرار مي گيرد و سبب تسهيل حرکات تاندون بر روي استخوان مي گردد . بورس تاندون آشيل در محل اتصال اين تاندون به استخوان پاشنه اي و بين تاندون و استخوان قرار مي گيرد ، ضربات و اعمال فشار بر روي اين بورس بخصوص بخاطر کفش نا مناسب سبب التهاب آن مي شود که به آن بوريست کالکانئال هم مي گوئيم .
فرکانس
با توجه به اين که اين آسيب شايع اغلب خود به خود بهبود مي يابد و سبب مراجعه به پزشک مي شود آمار دقيقي از ميزان بروز آن در دست نيست .
علائم و نشانه ها
•  درد در پشت پاشنه پا بخصوص هنگام دويدن روي سطوح نرم يا در دويدن يک مسير سر بالايي .
•  حساسيت در لمس ناحيه پشت پاشنه پا که ممکن است سبب اختلال در پوشيدن کفش به خاطر درد شود .
 • تورم ناحيه پشت پا
 • امکان دارد درلمس ناحيه پشت پا يک قوام خميري حس شود .
درمان
•  آنچه ورزشکار بايد انجام دهد :
  استراحت به پا
  استفاده از سرما درماني
  تعويض کفش
 • آنچه پزشک مي تواند انجام دهد :
 تجويز داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي مثل ايبوپروفن
 درخواست انجام سونوگرافي براي بررسي ساير احتمالات مطرح
 تزريق استروئيد به درون بورس براي کاهش التهاب آن در مواد خاص
 جراحي در صورت عدم پاسخ به درمان طبي يا تداوم علائم

پيش آگهي ( دورنما )
در اغلب موارد با تعويض کفش و پوشيدن کفش راحت و مناسب و استراحت به پا التهاب بورس برطرف مي شود و نيازي به اقدام بيشتر نيست . به ندرت علائم ادامه مي يابد که توجه خاص پزشکي را مي طلبد .

کشيدگي رباط و عضله و کرامپ عضلاني

اسپرين (رگ به رگ شدن)
رگ به رگ شدن از شايع ترين مصدوميتهاي همه ورزشهاست از آنجاييکه در بسکتبال از حرکات پرشي بيش از ساير ورزشها استفاده ميشود در نتيجه شايع ترين مصدوميت بسکتباليستها همين رگ به رگ شدن مچ پاست.بيش از 80 درصد مصدوميتهاي مچ پا ناشي  از کشيدگي و پارگي رباطها مي باشد.
صدمات وارد بر رباطها و ليگامنتها را اسپرين گويند اگر حرکت غير طبيعي مفصل تا درجه اي ادامه پيدا کند که فشار حاصل بيش از توانايي تحمل آن
باشد کپسول اطراف مفصل و رباطهاي آن آسيب مي بينند بنابراين اسپرين بر اثر چرخش يا کشش بيش از حد معمول يک عضو در سطح مفصلي روي مي دهد البته حرکات غير طبيعي مانند ضربه يا نيروي غير مستقيم نيز ممکن است رباط را دچار آسيب کند.
در بعضي مواقع جهت اصلاح اين نوع آسيب نياز به عمل جراحي براي ترميم پارگيها وجود دارد.

علائم و نشانه ها:
بيشتر مواقع تشخيص اسپرين شديد و شکستگي از يکديگر سخت مي باشد زيرا علائم مشابهي دارند.
1 درد شديد(اين درد مانع راه رفتن مصدوم روي عضو آسيب ديده ميشود(
2 تورم
3 کبودي به علت خونريزي ناشي از مويرگهاي پاره شده

اقدامات و کمکهاي اوليه:
در بحث دررفتگي توضيح داده شده است
1 به کار گيري مراحل  RICE
2 انتقال مصدوم به مراکز درمان
استرين ( کشيدگي عضله )
استرين يا کشيدگي عضله زماني روي مي دهد که عضله بيش از حد دامنه حرکتي نرمال خود کشيده شود که اين منجر به پارگي رشته هاي عضلاني مي گردد.
علل کشيدگي عضلات:
1 ضربه شديد يا فشار بيش از حد به بخشهاي مختلف عضلاني.
2 تمرينات بيش از حد و خارج از تحمل ورزشکاران( مانند بلند کردن وزنه بيش از اندازه توان )
علائم و نشانه ها:
1 درد شديد و ناگهاني در عضله آسيب ديده
2 حساسيت شديد به لمس در ناحيه آسيب
3 تورم
4 ضعف و ناتواني در استفاده از قسمت آسيب ديده
5 درد و سفت شدن عضله هنگامي که مصدوم آن را حرکت مي دهد.
6 کبودي پوست اطراف ناحيه آسيب ديده (پس از چند روز به علت خونريزي ناشي از پارگي مويرگها )
اقدامات و کمکهاي اوليه:
به کار گيري مراحل RICE
کرامپ ( گرفتگي عضلاني )
به گرفتگي و انقباض خود به خودي عضله يا اسپاسم کنترل نشده کرامپ گويند.
کرامپ با بعضي بيماريها مانند ديابت ارتباط مستقيم دارد ولي در حالت کلي رابطه اصلي آن با فعاليتهاي بدني است.
علائم و نشانه ها:
1 درد شديد و ناگهاني که اغلب در پاهاست.
2 محدوديت در حرکت يا عدم حرکت.

اقدامات و کمکهاي اوليه:
1 محل آسيب را ماساژ دهيد.
2 روي ناحيه آسيب به منظور رفع درد يخ بگذاريد.
3 عضله مصدوم را به آرامي بکشيد از آنجايي که کرامپ يک اسپاسم يا انقباض کنترل نشده است کشيدن تدريجي عضلات به رفع کوفتگي آن کمک مي کند.
4  نوشيدن آب نمک رقيق (4/1 قاشق چايخوري نمک را در 4/1 ليوان آّ ب سرد حل کنيد و به مصدوم بخورانيد)

پارگي تاندون آشيل از نگاهي ديگر

پارگي اين تاندون از شايعترين آسيبهاي تاندونهاي بدن است. ممکن است اين پارگي کامل يا ناقص باشد و در ورزشهايي از قبيل فوتبال ، واليبال ، هندبال ، بسکتبال ، تنيس ، اسکواش بدمينتون و پرش اتفاق مي افتد

پارگي کامل تاندون آشيل
علائم دژنرسانس بين سنين 25 تا 30 سالگي در تاندون ظاهر مي شود البته اين حالت ، ضعفي در تاندون به وجود مي آورد ولي با انجام تمرينات فعال مي توان حتي الامکان از ضعيف شدن رباط جلوگيري به عمل آورد. معمولا پارگي در رباطي صورت مي گيرد که دچار دژنرسانس و فشار بيش از حد شود . اين عارضه در اغلب ورزشکاراني که به عللي مدتها ورزش را ترک ، ولي مجددا فعاليت خود را شروع کرده اند، ديده مي شوند.

علائم و تشخيص
1 در مرحله حاد درد شديدي در ناحيه پارگي تاندون حس مي شود. احساس شخص اين است که گلوله به پاي او اصابت کرده است يا اينکه از پشت محکم به او لگد زده اند. البته درد به تدريج تسکين پيدا مي کند همچنين بايد به اختلال در کار تاندون توجه شود.
2 ورزشکار آسيب ديده نمي تواند به طور طبيعي يا روي نوک پنجه راه برود.
3 به تدريج به علت خونريزي موضعي ، تورمي در ساق پا ديده مي شود.
4  شخص در ناحيه 5/2 سانتيمتري بالاي استخوان پاشنه ، احساس درد مي کند.
5 گاهي در تاندون پريدگي حس مي شود.
6 مصدوم قادر نيست پا را به پايين خم کند.
7 تست تامپسون مثبت است. اجراي اين آزمايش بدين صورت است که بيمار به شکم مي خوابد و زانوي طرف صدمه ديده را کمي خم مي کند. وقتي که عضلات ساق طرف معيوب فشار داده شود  اگر تاندون آشيل سالم باشد ، پاي مربوطه به طرف پايين خم مي شود و اگر تاندون پاره باشد ، وضعيت پا تغييري نمي کند.

معالجه
وظيفه پزشک :
عمل جراحي و دوختن انتهاي تاندون ضروري است . در اين صورت 6 هفته بايد پا در گچ باشد و گاهي در افراد مسن و کم فعاليت گچ گيري به تنهايي کافي است ولي در آن شرايط توان بخشي دقيق ، ضروري است.
بهبودي و عوارض
دوران نقاهت به اندازه دوران گچ گيري است و مدت 6 تا 8 هفته طول مي کشد. پس از برداشتن گچ ، پزشک ، تمرينات حرکتي مچ را توصيه مي کند. پس از اينکه حرکات به طور کامل برگشت نمود ، تمرينات قدرتي توصيه مي شود. اگر تاندون فقط با گچ گيري معالجه شود ، احتمال پارگي مجدد آن زياد است . اگر با عمل جراحي رباط ترميم شود ، 6 تا 8 ماه وقت لازم است تا به صورت جدي ورزش شروع شود و اين زمان بعد از معالجه پارگي تاندون با گچ گيري تنها 9 تا 12 ماه است

پارگي ناقص تاندون آشيل
پارگي ناقص تاندون آشيل در ورزشهاي زير اتفاق مي افتد :
دو ، پرش ، ورزشهاي پرتابي ، و ورزشهاي با راکت
اين عارضه سبب پيدايش اسکار مي شود و ممکن است التهاب نيز به وجود آورد. اين عارضه اگر مزمن شود مشکلات طولاني به بار مي آورد.
علائم و تشخيص
1 اغلب مصدومين هنگام پارگي تاندون درد شديدي حس مي کنند . بعضي ها اين احساس را ندارند ولي پس از پايان يافتن ورزش احساس درد مي کنند.
2 وقتي که مجددا فعاليت آغاز شود ، دردي شبيه به چاقو خردگي ، يا اصابت گلوله حس مي شود.
3 گاهي با خوب گرم کردن ، علائم بيماري از بين مي رود ولي معمولا پس از پايان تمرين به صورت شديدتري عود مي نمايد و نتيجه آن پيدايش چرخه دردناک است که به تدريج بدتر و معالجه آن نيز مشکل تر مي گردد.
4  سختي حرکات مفصل در صبح و قبل و بعد از ورزش اتفاق مي افتد.
5  در مراحل حاد ، نوعي فرورفتگي در تاندون حس مي شود ( گاهي حتي به اندازه بند آخر انگشت کوچک ) که در آن نقطه ، درد خيلي شديد است.
6 پس از شروع ترميم يک تورم موضعي کوچک به وجود مي آيد که اگر از طرفين به آن فشار وارد آيد، فوق العاده دردناک است اين تورم اغلب کوچک است. ولي ممکن است فرم تاندون را تغيير يافته نشان دهد . اگر نقطه متورم شده تاندون در مجروحي که در مرحله حاد درد باشد ، از ناحيه پشت لمس شود ، فوق العاده دردناک خواهد بود.
7  اگر علائم خيلي طول بکشد ، اندازه و قدرت عضلات ساق کم مي شود ( آتروفي (
8  انجام الکتروميوگرافي ( ثبت الکتريکي فعاليت عضله ) به تشخيص بيماري کمک مي کند.
9  راديوگرافي نسوج نرم ، تورم موضعي را در ناحيه پارگي نشان مي دهد.
10  اگر پارگي در محل چسبيدن رباط به استخوان پاشنه باشد ، راديوگرافي با ماده حاجب  (بورسوگرافي ) به تشخيص کمک مي کند.

معالجه
وظايف ورزشکار:
1 استراحت و گذاشتن يخ در مرحله حاد ناراحتي.
2 استفاده از چوب زير بغل ، اگر درد خيلي شديد است.
3 استفاده از کفشي که داراي يک سانتيمتر پاشنه است.
4 مراجعه به پزشک
وظايف پزشک :
1 اگر پارگي کوچک است ، بايد پا را در وضعيت قدري خم به طرف کف به مدت 4 تا 6 هفته گچ گرفته شود.
2 اگر علائم به مدت طولاني وجود داشته باشد ، بايد بيمار را جراحي کرد ، نسوج اسکار را برداشت . بايد 5 تا 6 هفته عضو در گچ باشد ، بعد از آن يک برنامه صحيح توان بخشي ضروري است.
معالجه بايد هرچه سريع تر شروع شود ، در غير اين صورت مشکلتر مي گردد.
بهبود و عوارض
دوران نقاهت معمولا 10 تا 12 هفته و برابر زمان گچ گيري طول مي کشد و ورزشکار نبايد قبل از 4 تا 6 ماه فعاليت ورزشي خود را شروع نمايد.

تحقيقات نشان مي دهد:
استفاده از كفش‌هاي ساق بلند، تاندون آشيل را در برابر ضرب ديدگي حفظ مي‌كند
80 درصد مردان به ضايعه تاندون آشيل گرفتار مي‌شوند
بررسي هاي محققان دانشكده توانبخشي دانشگاه علوم پزشكي تهران نشان مي دهد: پارگي خفيف و بدتر شدن ضايعه تاندون آشيل مي‌تواند به زخم هميشگي منجر شود.

به گزارش سرويس پژوهشي ايسنا منطقه علوم پزشكي تهران در اين پژوهش آمده است: 80 درصد مردان درگير ضايعه تاندون آشيل مي‌شوند كه در افراد غير ورزشكار طي يك نوع فعاليت تكرار شونده ايجاد مي‌شود. همچنين اين ضايعه در ورزشكاراني كه در سرازيري‌ها مي‌دوند بسيار شايع تر است.

تاندون آشيل بافتي است كه استخوان پاشنه را به ماهيچه نرم ساق وصل مي‌كند. بروز ضايعه در اين بافت سبب ملتهب و يا پاره شدن تاندون شده و موجب درد در ناحيه پشت پا، نزديكي پاشنه مي‌شود.

ضايعه تاندون ممكن است در سه ناحيه شامل محل اتصال عضله به تاندون، محل چسبندگي تاندون به استخوان يا 2 تا 6 سانتيمتري بالاي محل چسبندگي تاندون رخ دهد.

اين حالت در موارد استفاده از كفش‌هاي سفت و بدون انعطاف، افزايش پروناسيون پا و چرخش داخلي ساق پا، اختلالات مفصل ساكروايليك، فقدان انعطاف‌پذيري كافي در واحد عضلاني تاندوني و افزايش ناگهاني در شدت تمرينات بروز مي‌كند.

اين ضايعه با علائمي چون درد شديد بر روي انگشتان هنگام پرش رو به بالا و ايجاد صدا در اين ناحيه هنگام حركت همراه است.

براي مراقبت از ضايعه تاندون آشيل استفاده از كيسه‌هاي يخ روي آن به مدت 20 تا 30 دقيقه هر سه تا چهار ساعت در حدود دو تا سه روز مؤثر است.

همچنين پوشيدن كفش ساق بلند، استفاده از بالش روي ساق پا هنگام خواب و عدم ورزش كردن هنگام درد و ناراحتي توصيه مي‌شود.

در موارد التهاب و درد شديد، استفاده از يخ، داروهاي ضد التهاب، استراحت دادن به پا در وضعيت پلنتار فلكشن، حذف فعاليت‌هاي ورزشي و تقويت عضله گاستروسولوس از درمانهاي مفيد هستند .

منابع :

پايگاه اينترنتي امدادگران ايران: Author
دکتر دانيال شريفی رضوی
دکتر فاطمه مقدسی

سايت اينترنتی:

www.prozhe.com

www.sportmedicine.ir

افزايش کارايی ورزشکاران با تغذيه مناسب    

  امروزه نياز به اطلاعات دقيق در مورد تغذيه ورزشی بيش از هر زمان ديگر احساس می شود. کارايی يک ورزشکار به شدت تحت تأثير تغذيه اوست. متأسفانه درباره رژيم غذايی مناسب برای ورزشکاران اطلاعات نادرست بسياری وجود دارد. بسياری از ورزشکاران برای افزايش کارايی خود در يک مقطع زمانی کوتاه، به انواع مکمل ها و رژيم های غذايی غلط روی می آورند که برخی از آنها ممکن است عوارض غير قابل جبرانی نيز داشته باشند. بدن انسان برای عملکردهای پيچيده بايد اطور مداوم انرژی کسب نمايد. از آنجاييکه با انجام تمرينات ورزشی نياز فرد به انرژی بالا ميرود، لازم است بدن اين انرژی اضافی را تامين نمايد، در غير اينصورت فعاليت ورزشی متوقف خواهد شد. يکی از دغدغه های اصلی تمام ورزشکاران کمبود انرژی در طول فعاليت ورزشی و نحوه مقابله با آن است. شايد بتوان " تعادل انرژی " را مهمترين عامل حفظ کارايی ورزشکار در طول يک رقابت ورزشی دانست که بايد از طريق تغذيه مناسب تامين شود . تعادل انرژی زمانی ايجاد می شود که انرژی دريافتی از غذای روزانه معادل انرژی مصرفی در طول فعاليت روزانه باشد.

  منابع سوخت عضلات کدامند؟

  کربوهيدراتها، چربی ها و پروتئين ها همگی منابع مهم سوخت برای انقباض عضلات می باشند ولی برخی عوامل وجود دارند که طی ورزش نعيين کننده نوع سوخت مصرفی توسط عضلات می باشند. اين عوامل عبارتند از: شدت و مدت ورزش، سطح آمادگی جسمی فرد و دريافت غذايی وی.

  ورزشکاران به چه مقدار از درشت مغذی ها نياز دارند؟

  نياز های انرژی و مواد مغذی يک ورزشکار بر اساس وزن، قد، سن، جنس و سرعت سوخت وساز و با توجه به نوع، تناوب، شدت و طول مدت تمرين متفاوت است. مقادير توصيه شده هر يک از درشت مغذيها به قرار زير است:

  کربوهيدرات: کربوهيدرات را شايد بتوان مهمترين ماده مغذی انرژی زا برای ورزشکاران ناميد. نخستين منبع توليد انرژی برای عضلات در حال ورزش، ذخاير گليکوژن (شکل ذخيره ای کربو هيدرات در بدن ) عضلات است. ولی نکته قابل توجه اين است که ذخيره کربوهيدرات بدن بسيار محدود است و اين ماده مغذی بايد به طور مداوم دريافت شود تا کارايی ورزشکار آسيب نبيند. کاهش ذخاير کربو هيدرات بدن باعث ايجاد خستگی در حين انجام فعاليت ورزشی می شود.

  به منظور جلوگيری از تخليه شديد ذخاير کربو هيدرات بدن و نيز بازسازی اين ذخاير پس از انجام فعاليت ورزشی، بايد به دريافت مقادير کافی کربوهيدرات قبل از فعاليت ورزشی، طی فعاليت ورزشی و پس از فعاليت ورزشی توجه شود. وعده غذايی قبل از فعاليت ورزشی بايد به منظور مما نعت از بروز احساس گرسنگی و حفظ سطح مطلوب قند خون برای عضلات در طول ورزش مصرف شود. ورزشکارانی که صبح زود قبل از خوردن يا نوشيدن تمرين می کنند، دچار خطر کاهش ذخاير گليکوژن کبد می شوند و اين امر می تواند عملکرد بدن را بخصوص اگر ورزش از نوع قدرتی باشد مختل نمايد. وعده غذايی قبل از رقابت ورزشی، بايد پرکربوهيدرات، غير چرب و به آسانی قابل هضم باشد. مصرف وعده غذايی حاوی 200 تا 350 گرم کربوهيدرات (4 گرم به ازای هر کيلوگرم وزن بدن ) در فاصله 4-3 ساعت قبل از فعاليت ورزشی توصيه می شود. برای پرهيز از ناراحتی گوارشی، کربوهيدرات وعده غذايی بايد با نزديک شدن به زمان ورزش، کاهش يابد. برای مثال؛ اگر وعده غذايی يک ساعت قبل از شروع فعاليت ورزشی مصرف می شود، بايدحاوی يک گرم کربوهيدرات به ازای هر کيلوگرم وزن بدن باشد.

  مصرف کربو هيدرات طی ورزش قدرتی طولانی تر از يک ساعت، باعث دسترسی به مقدار کافی انرژی در مرحله آخر ورزش شده و عملکرد را بهبود می بخشد. بنابر اين ،مصرف کربوهيدرات در طول ورزش قدرتی به حفظ گلوکز خون و بهبود عملکرد کمک می کند. اگر در طول ورزش يک نوشيدنی ورزشی حاوی کربوهيدرات مصرف گردد، سرعت دريافت کربوهيدرات بايد حدود 25-30 گرم در هر 30 دقيقه باشد که معادل يک ليوان نوشيدنی دارای 8-6 درصد قند در هر 30-15 دقيقه است. به اين ترتيب اطمينان حاصل می شود که هنگام خستگی، کربوهيدرات کافی به بافت ها می رسد. اما مصرف نوشيدنيها با غلظت بيشتر از 10 درصد اغلب با گرفتگی عضلات، تهوع و اسهال همراه است.

  مصرف کربوهيدرات بلافاصله بعد از ورزش باعث افزايش بازسازی ذخاير گليکوژن بدن می شود و توصيه های اخير حاکی است که مصرف 100 گرم کربوهيدرات در مدت 30 دقيقه بيشترين اثر را در بازسازی اين ذخاير دارد. برای بسياری از ورزشکاران، مصرف غذا بلافاصله بعد از ورزش مشکل می باشد. معمولاً وقتی دمای کل بدن بالا می رود، اشتها سرکوب شده و مصرف غذا های پرکربوهيدرات سخت می شود. در چنين مواردی مصرف کربوهيدرات به صورت مايع مانند آبميوه آسانتر است.

  جدول زير می تواند به شما در محاسبه مقدار کربوهيدرات دريافتی از غذا ها کمک کند

  هر يک از مواد غذايی زير حاوی 30گرم کربوهيدرات می باشند

  يک و نيم ليوان شير کم چرب

  200 گرم ماست کم چرب

  2 تکه نان تافتون

  40-30 گرم غلات صبحانه با شير

  سه چهارم ليوان برنج پخته

  نصف ليوان(150 گرم) لوبيا پخته

  يک عدد سيب زمينی بزرگ (200 گرم)

  2 عدد سيب متوسط

  1 عدد موز

  يک سوم (45گرم) ميوه های خشک شده

  يک ليوان آبميوه

  پروتئين : اگر چه مدت هاست اين باور بين ورزشکاران رواج دارد که پروتئين اضافی قدرت را بالا برده و عملکرد را بهبود می بخشد، اما متخصصان تغذيه و اغلب فيزيولوژيستهای ورزشی عموماً توافق دارند که نتايج تحقيقات انجام شده، اين نظريه را تاييد نمی کنند. تامين 12تا 15 درصد انرژی مورد نياز بدن از پروتئين کافی است (معادل 2/1 تا 2 گرم به ازای هر کيلو گرم وزن بدن) و مصرف بيشتر پروتئين نسبت به نياز بدن ضروری نيست و بايد از آن خودداری شود. هنگامی که ورزشکاران رژيمهای پرپروتئين مصرف می کنند، وضع کربوهيدرات خود را به خطر می اندازند و ممکن است توانايی ايشان برای تمرين و رقابت در سطوح بالاتر تحت تاثير قرار گيرد. علاوه بر اين، مصرف پروتئين زياد توليد ادرار را افزايش داده و خطر دفع آب از بدن را افزايش می دهد. به طور متوسط هر 30 گرم از گوشت قرمز يا گوشت پرندگان و يا يک عدد تخم مرغ درشت حاوی 7 گرم پروتئين می باشد.

  چربی: چربی اگرچه مهمترين سوخت نيست اما سوخت عمده برای ورزشهای با شدت سبک تا متوسط محسوب می شود. با اينکه چربی يک سوخت متابوليک با ارزش برای فعاليت عضلات طی ورزش طولانی هوازی است، اما نبايد بيشتر از مقدار معمول مصرف شود. ورزشکاران بايد 20 تا 30 درصد کل انرژی مورد نياز خود را از چربی کسب نمايند. مصرف رژيم های پر چربی با بروز بيماريهای قلبی- عروقی، چاقی و سرطان های دستگاه گوارش ارتباط دارد و بايد از مصرف چنين رژيم هايی حتی در ورزشکاران اجتناب شود.

تغذيه نقشي كليدي در عملكرد مناسب يك ورزشكار ايفا مي كند. اهميت بكارگيري تغذيه مناسب ورزشي به قدري است كه آن را به عنوان بخشي از آماده سازي يك بازيكن يا ورزشكار براي كسب بهترين عملكرد به حساب مي آورند. در اين زمينه وعده هاي غذايي هم پيش از ورزش يا رقابت و هم پس از آن از اهميت برخوردار است. بنابراين كسب اطلاعاتي پايه اي و مفيد درباره تغذيه ورزشي ارزشمند است.
هيچ ماده غذايي وجود ندارد كه بتوان در روز يا ساعات قبل از مسابقه مصرف نمود و بدين ترتيب عادت غذايي غلط در زمان تمرين را جبران كرد. همانگونه كه رسيدن به بالاترين سطح آمادگي جسماني ماه ها زمان مي برد، رسيدن بدن به وضعيت مطلوب تغذيه اي نيز ماه ها طول مي كشد. تغذيه مناسب در طول زمان تمرين كمك خواهد كرد كه بتوانيد سخت تر تمرين كنيد، حجم عضلات را افزايش دهيد و ذخاير انرژي مورد نياز براي بهترين كارآيي در رقابت را اندوخته كنيد.
وعده هاي غذايي موجب بازسازي گليكوژن عضلات و كبد مي شود كه اين گليكوژن در طي ورزش و تمرين به انرژي تبديل مي شود. مصرف مقدار كافي مايعات نيز به اندازه وعده هاي غذايي مهم است تا از آبرساني مناسب به بدن اطمينان حاصل كنيم. در مورد اين مقدار مصرف بايستي حد متعادل رعايت شود. يكي از اصول مهم در تغذيه ورزشي، زمان مصرف وعده هاي غذايي است. زمان مصرف غذاي پيش از مسابقه به حجم آن و زماني از روز كه مسابقه برگزار مي شود بستگي دارد. اگر غذايي سنگين ميل كنيد زمان طولاني تري براي هضم آن لازم است به طوري كه بايستي حداقل سه تا چهار ساعت قبل از شروع تمرين يا ورزش آن را مصرف كنيد. در مورد غذاهاي سبك مي توانيد پس از يك تا 2 ساعت بسته به مقدار مصرف فعاليتتان را شروع كنيد. معمولا بهترين منابع غذايي گليكوژن دار از نظر كربوهيدرات غني و داراي چربي كمي است. كربوهيدرات به مولكول هاي گلوكز كه منابع انرژي آماده براي عملكرد ورزشي به شمار مي رود، تجزيه مي شود. پروتئين و چربي كندتر جذب مي شود و دير هضم اند. پس بايد زودتر از غذاهاي پر كربوهيدرات مصرف گردد حال آنكه غذاهاي كم حجم و مايع سريعتر هضم مي شود.

** مصرف مايعات
آب از مهمترين مايعات موجود در بدن است. از آنجايي كه آب بر خلاف مواد غذايي ديگر در بدن ذخيره نمي شود، بنابراين بايستي مقادير كافي آن قبل از تمرين مورد مصرف قرار گيرد. مصرف آب يا ديگر مايعات سبك بلافاصله قبل از فعاليت ورزشي، در طي فعاليت و پس از آن لازم است. گاهي اوقات تغذيه قبل از تمرين مي تواند به صورت غذاهاي مايع باشد كه اين نوع غذاها در مقايسه با غذاهاي جامد سريعتر هضم شده و بنابراين ناراحتي معده اي ايجاد نمي كند به علاوه مايعات نيز همراه آنها مصرف مي شود.

** كربوهيدرات ها
كربوهيدرات هاي مركب، جزو اصلي يك رژيم است كه در غذاهايي چون پاستا، ماكاروني، انواع نان هاي شيريني، نان هاي سبوسدار و برنج وجود دارد. كربوهيدرات ها تامين كننده انرژي، فيبر، ويتامين ها و مواد معدني است و در عين حال، داراي مقدار ناچيزي چربي است. يك رژيم غذايي مملو از كربوهيدرات ها، باعث افزايش ذخيره انرژي بدن از كربوهيدرات هاست كه گليكوژن ناميده مي شود. همين موضوع باعث انجام هرچه بهتر ورزش هاي استقامتي به ويژه در زمان هاي بيش از يك ساعت مي شود.
امروزه روش كلاسيك و سنتي ذخيره كربوهيدرات ها منسوخ شده است و به جاي آن از روش جديد و اصلاح يافته استفاده مي شود كه در افزايش گليكوژن ماهيچه ها كم ضررتر و موثر تر است. مهم ترين عاملي كه ذخيره گليكوژن را افزايش مي دهد، سوزاندن 50 تا 60 درصد از كربوهيدرات ها و تبديل آن به انرژي در طول روز است. قندهاي ساده كه در موادي نظير نوشابه هاي غير الكلي، انواع مرباها و ژله ها و آبنبات هاست اگرچه كالري بسيار زيادي را به بدن مي رساند، از نظر غذايي ارزش چنداني ندارد و اگر دقيقا پيش از انجام ورزش ها مصرف شود، باعث كاهش كارآيي ورزشكاران مي شود و حتي ممكن است منجر به هيپوگليسما (كاهش ميزان قند خون) شود.

** پروتئين ها
مهم ترين نقش پروتئين ها در در بدن، رشد و ترميم بافت هاي بدن است. بسياري از مردم بر اين عقيده هستند كه ورزشكاران به مقدار زيادي پروتئين نياز دارند و رژيم آنان بايد از مقدار پروتئين بالايي برخوردار باشد تا ماهيچه هاي آنها رشد كند اما محققان بارها و بارها در آزمايش ها و تحقيق هاي خود، چنين نظريه اي را غلط بر شمرده اند و اين موضوع كه رژيم پروتئين باعث رشد و افزايش ماهيچه ها مي شود، نادرست است.
تنها عاملي كه باعث افزايش حجم عضلات بدن مي شود، انجام تمرينات شديد و مداوم است. مصرف پروتئين در ورزشكاران و افرادي كه به تمرين هاي بدنسازي مي پردازند، در مقايسه با افراد معمولي، تنها مقدار بسيار كمي افزايش مي يابد و البته اغلب آنها اين مقدار ناچيز را از راه خوردن غذاي زياد جبران مي كند. به طوري كه اغلب ورزشكاران آمريكايي بيش از نياز بدنشان پروتئين مصرف مي كنند و حتي اين مقدار به 2 وعده در روز مي رسد. بنابراين بدن افراد براي افزايش عضلات و ماهيچه ها، پيش از آنكه شروع به ورزش هاي سنگين و سخت كنند، نياز به پروتئين دارد. البته بايد يادآور شد كه پروتئين اضافي تبديل به انرژي شده و حتي در بعضي مواقع به شكل چربي در بدن ذخيره مي شود. به همين دليل مصرف بالاي اسيدآمينوها وپروتئين ها به هيچ عنوان توصيه نمي شود زيرا ممكن است علاوه بر ايجاد كمبود كلسيم، بار زيادي بر روي كليه ها مي گذارد كه نيازمند تصفيه بيشتر مواد پروتئيني نيتروژن دار است.

** آب و مايعات
آب مهم ترين ماده براي بدن است و با وجود اهميت آن، از سوي ورزشكاران ناديده گرفته مي شود. آب و مايعات براي آبرساني به اندام هاي بدن و تنظيم دماي آن بسيار ضروري است. آبي كه بدن از راه تعريق از دست مي دهد تا خنك بماند، ممكن است در طول مدت يك ساعت ورزش، به چندين ليتر برسد. افراد بالغ و بزرگسال، هرگونه كاهش وزن در طول ورزش را كه به علت از دست دادن آب بدن است، بايد از طريق نوشيدن آب و ديگر مايعات جبران كنند. بهترين روش براي آنكه مطمئن شويد آب كافي به بدن شما در حين ورزش مي رسد، آن است كه ادرار شما شفاف باشد.
منبع: هفته نامه آذربايجان بيدار