160 نكته در مديريت : توصيه‌هايي براي مديران، سرپرستان و سرگروه‌‌هايي كه با انسان‌ها در ارتباط‌ند

چكيده

يكي از ويژگي‌هاي دوران معاصر، سرعت و شتابي است كه زندگي و كار به خود گرفته است. براساس ويژگي‌هاي اين دوره، حتي ادبيات، روزنامه‌نگاري و اطلاع‌رساني نيز تغييراتي كرده ‌است. به عبارت ديگر در حوزه داستان‌نويسي، پس از رمان‌هاي چند جلدي دهه‌هاي نخست قرن بيستم، شاهد ظهور داستان‌هاي ميني ماليستي و كوتاه هستيم، در حوزه روزنامه‌نگاري و اطلاع‌رساني هم، خبرنويسي و ارائه اطلاعات با كمترين حجم و بيشترين اطلاعات از پيامدهاي روزگار معاصر است. در اين ارتباط، 160 نكته كاربردي و اجرايي در مديريت را براي مطالعه مديران، سرپرستان و كليه افرادي كه به طور مستقيم با انسانها سروكار دارند، ارائه كرده‌ايم كه مي‌تواند چكيده دهها كتاب و اثر علمي مديريتي در اين خصوص باشد.

منبع : روزنامه همشهري،‌ شنبه 24 ارديبهشت 1384، سال سيزدهم، شماره 3697، صفحه 11 و يكشنبه 25 ارديبهشت 1384، سال سيزدهم، شماره 3698، صفحه 15

1- در انجام كارها روي شيوه‌اي خاص تأكيد نكنيد. شايد كسي بتواند از مسير كوتاه‌تر و بهتري شما را به مقصد برساند.
2- توجه داشته باشيد دانش و تجربه، هيچ كدام به تنهايي رهگشا نيستند، مثل اكسيژن و هيدروژن كه از تركيب معيني از آنها هواي تنفس ما تأمين مي‌شود، مي‌توان با آميختن دانش و تجربه، راهكارهاي حياتي و استثنايي خلق كرد.
3- از هر فرصتي براي استخدام و به كارگيري افراد برجسته استفاده كنيد.
4- به خاطر داشته باشيد رعايت استانداردهاي محيط كار در كارايي كارمندان مؤثر است.
5- با فرق گذاشتن بيهوده بين افراد گروه، انگيزه كاري آنها را از بين نبريد.
6- از مشورت و نظرخواهي با نيروي جوان ابايي نداشته باشيد.
7- با رفتارهاي ضد و نقيض، اعتماد زيردستان را از خود سلب نكنيد.
8- در به وجود آوردن فضاي رقابتي سالم، كوشا باشيد.
9- براي ارتقاي سطح دانش كارمندان و افزايش بهره‌وري آنان، كلاسهاي آموزشي ترتيب دهيد و از لوازم كمك آموزشي بهره گيريد.
10- دقت كنيد كه توبيخ كارمند خطاكار، بايد متناسب با اشتباهاتش تعيين شود.
11- مطمئن شويد مأمور خريدي كه براي سازمان در نظر گرفته‌ايد، علاوه بر كارداني و رعايت اصول درست بازاريابي، مورد اعتماد، زرنگ و خوش‌سليقه نيز هست و همان‌گونه كه بر قيمت كالاها توجه دارد، بر زيبايي و كيفيت آنها نيز اهميت مي‌دهد.
12- در صورت لزوم با قاطعيت نه بگوييد.
13- سعي كنيد با اصول ساده روانشناسي آشنا شويد.
14- طوري رفتار كنيد كه ديگران شما را به عنوان الگو انتخاب كنند و آينده كاري دلخواه خود را در قالب شخصيت شما مجسم كنند.
15- هرگز در حضور كارمندان با ديگر معاشرين خود، پشت سر افراد بدگويي نكنيد.
16- رعايت سلسله مراتب كاري را به مسئولين و سرپرستان گوشزد كنيد.
17- براي آزمودن كارمندانتان با آزمايشهاي فاقد ارزش و بي‌اساس، شخصيت آنان را زير سؤال نبريد.
18- با شروع به موقع جلسات، وقت‌شناسي را عملاً به حاضرين بياموزيد.
19- براي گيراتر شدن سخنان خود، هميشه چند عبارت كليدي از بزرگان و افراد برجسته در ذهن داشته باشيد و در موقع لزوم آنها را به كار ببريد.
20- در انجام كارها به سه نكته بيش از بقيه نكات توجه كنيد: اعتماد به نفس، اعتماد به نفس، اعتماد به نفس.
21- انتقاد پذير باشيد.
22- با بي‌توجهي، تلاش و زحمات زيردستان را بي‌ارزش نكنيد.
23- با وسواس بيهوده در انتخاب، زمان را از دست ندهيد و به خاطر داشته باشيد زمان براي شما متوقف نمي‌شود.
24- براي حل مشكلات احتمالي، دورانديش باشيد و مطمئن باشيد با در نظر داشتن چند راهكار تخصصي، هرگز در موارد اضطراري غافلگير نخواهيد شد.
25- نقش تبليغات را در سودآوري سازمان ناديده نگيريد.
26- خواسته‌هاي خود را واضح و روشن بيان كنيد و اطمينان حاصل كنيد كه كارمندان به خوبي از جزئيات وظيفه‌اي كه به عهده آنان است، مطلع هستند.
27- از هر كس، مطابق دانش و تجربه‌اش توقع داشته باشيد تا بهترين نتيجه را بدست آوريد.
28- وظايف كارمندان را متناسب با توانايي‌هاي فيزيكي و حرفه‌اي آنان تعيين كنيد.
29- اگر از موضوعي علمي اطلاعي نداريد، يا احتياج به توضيحات بيشتري داريد، بدون هيچ ترديدي سؤال كنيد.
30- در موارد بحراني، خونسردي خود را حفظ كنيد و چند استراتژي بحران‌زدايي مناسب با فعاليت سازماني خود را پيش‌بيني و طراحي كنيد تا در موارد لزوم از آنها استفاده كنيد.
31- از رفتارهايي كه شما را در سازمان عصبي معرفي مي‌كند، پرهيز كنيد.
32- انتقامجو نباشيد.
33- زمان پياده‌سازي تصميم‌گيري‌ها، به اندازه اخذ تصميمات، مهم است. چون ممكن است اجراي يك نقشه خوب تجاري در زمان نامناسب با شكست روبه‌رو شود.
34- در مورد چيزي كه نمي‌دانيد، به كسي اطلاعات اشتباه ندهيد و از گفتن نمي‌دانم، هراسي نداشته باشيد.
35- با محول كردن مسئوليت به كارمندان مستعد و خلاق، زمينه رشد و خلاقيت آنان را فراهم كنيد.
36- بدون تفكر و درنگ پاسخ ندهيد.
37- نحوه چيدمان ميز كارمندان و محل استقرار آنها را طوري انتخاب كنيد كه افراد فراموش نكنند در محل كارشان هستند و نبايد بيش از حد مجاز باز هم به گفت‌و‌گو بپردازند.
38- حرفه‌اي‌ترين و بهترين حسابدار و مشاور حقوقي را استخدام كنيد.
39- به مشكلات مالي افراد توجه كنيد و درخواستهاي موجه اخذ وام آنان را به تعويق نيندازيد.
40- هميشه به خاطر داشته باشيد تواضع و متانت بر شكوه شما مي‌افزايد.
41- اگر قاطعيت مدير با مهرباني توأم باشد، تأثير شگفت‌انگيزي بر اطرافيان خواهد داشت و فرمانبري با ترس جاي خود را به انجام وظيفه با حس مسئوليت‌پذيري مي‌دهد.
42- سامانه‌اي را جهت اخذ پيشنهاد اختصاص دهيد و به كارمندان اطمينان دهيد كه در كمال رازداري به پيشنهادهاي مطرح شده رسيدگي مي‌كنيد.
43- مطمئن شويد كه حق و حقوق ديگران توسط مسئولين و سرپرستان سازمان رعايت مي‌شود.
44- چند ساعت از يك روز مشخص در ماه را به بازديد از سطوح مختلف سازمان و گفت‌وگوي رودررو با كارمندان اختصاص دهيد.
45- در سمينارهاي مرتبط با فعاليت خود شركت كنيد.
46- در كمك رساني‌هاي مراسم خيريه پيشقدم باشيد.
47- با درايت و زيركي هميشه در كمين شكار فرصتهاي طلايي باشيد.
48- صبر و حوصله را از مهمترين اركان موفقيت تلقي كنيد.
49- مسئوليت‌پذير باشيد.
50- به منظور اطلاع حاصل كردن از مطالب جديد علمي، در چند سايت اينترنتي مرتبط عضو شويد.
51- چند تكه كلام اختصاصي و جالب براي خود انتخاب كنيد.
52- تفكر و تعمق قبل از پاسخگويي راحت‌تر از پيدا كردن چاره‌اي براي تغيير آنچه عنوان شده مي‌باشد.
53- وقتي مي‌خواهيد كاري را به كسي محول كنيد، روشي را براي عنوان كردنش انتخاب كنيد تا حس مسئوليت افراد برانگيخته شود.
54- علت شكست‌هاي سازماني را تجزيه و تحليل كنيد تا ضمن تشخيص مسير نادرست، از تكرار آن جلوگيري كنيد.
55- با بي‌اهميت جلوه دادن كارهاي كارمندان، زحمات آنان را بي‌ارزش نكنيد.
56- با انجام ورزشهاي فكري، قابليت‌هاي ذهني خود را تقويت كنيد.
57- به هر كس فراخور فعاليت و بازده كاري‌اش پاداش دهيد و با در نظر گرفتن پاداشهاي مساوي، حركت افراد شايسته گروه را كند نكنيد.
58- با به كارگيري مشاورين كارآزموده و متعهد، موقعيت بازار كار را تحليل كنيد و استراتژي به كار بگيريد كه هميشه يك گام از رقبا جلوتر باشيد.
59- اجازه ندهيد بار مسئوليت كارمندان بي‌كفايت و كند بر دوش كارمندان خبره و ساعي تحميل شود زيرا افراد با درك اين بي‌عدالتي انگيزه خود را از دست مي‌دهند.
60- دانش حرفه‌اي خود را تا حدي بالا ببريد كه در موارد لزوم در مقابل كليه سؤالات حرفه‌اي حاضر جواب باشيد.
61- زمان استخدام، افراد علاوه بر تست‌هاي مقرر شده، تست‌هايي انجام دهيد كه مطمئن شويد كسي را كه به كار مي‌گماريد، تنبل نيست! زيرا افراد تنبل فشار كاري ديگران را بيشتر مي كنند.
62- هنگام دست دادن، دست افراد را محكم و صميمانه بفشاريد.
63- وقتي عصباني هستيد، درباره ديگران تصميم‌گيري نكنيد.
64- هميشه وقت‌شناس باشيد. براي حضور به موقع، مي‌توانيد از ترفند قديمي 5 دقيقه جلو كشيدن ساعت استفاده كنيد.
65- هرگز اميد ارتقا را از زيردستان نگيريد، زيرا به طور يقين، انگيزه آنها براي تلاش از بين مي‌رود.
66- سعي كنيد در صورت لزوم در دسترس باشيد و شانس حرف زدن را به همه سطوح سازمان بدهيد. در اين صورت شايد با ايده‌هاي درخشاني روبه‌رو شويد.
67- به كارمندان ساعي و متعهد بگوييد كه چقدر براي سازمان مفيد هستند و شما به آنها علاقه و اعتماد داريد.
68- هيچگاه اجازه ندهيد كسي حالت افسردگي و نااميدي شما را ببيند.
69- به شايعات بي‌اساس بي‌توجه باشيد و در مورد زيردستان از روي دهن‌بيني قضاوت نكنيد.
70- خشكي جلسات طولاني را با شوخ‌طبعي قابل تحمل كنيد.
71- از سرزنش كردن ديگران در جمع خودداري كنيد.
72- براي همه سطوح سازمان حتي خدمه و نامه‌رسانها احترام قائل شويد.
73- از منشي خود بخواهيد روز تولد كارمندان، كارت تبريكي را كه توسط شما امضا شده است، برايشان ارسال كند.
74- در موقع امضا كردن نامه‌‌ها و مكتوبات آنها را به دقت مطالعه كنيد و از امضا كردن آنها، زماني كه حوصله و تمركز نداريد پرهيز كنيد.
75- خوش‌‌ژست و خوش‌بيان باشيد و در جمع با انرژي و اشتياق حاضر شويد.
76- با قدرداني به موقع از كارمندان، انرژي كاري آنان را افزايش دهيد و حسن خلاقيت را در آنان تقويت كنيد.
77- موقع حرف زدن با اعتماد به نفس به چشمان افراد نگاه كنيد و هميشه متبسم باشيد.
78- هرگز براي پيشبرد اهداف كاري خود، ديگران را با وعده‌هاي بي‌اساس فريب ندهيد.
79- سعي كنيد اسامي كارمندان را به خاطر بسپاريد و در حين صحبت كردن با آنان، اسمشان را به زبان بياوريد.
80- همواره به خاطر داشته باشيد به كار بردن الفاظ مؤدبانه از اقتدار شما نمي‌كاهد.
81- اشتباهات زيردستان را بيش از حد لازم به آنها گوشزد نكنيد.
82- امين و رازدار افراد باشيد.
83- روي اشتباهات خود پافشاري نكنيد و بي‌تعصب خطاهاي خود را بپذيريد.
84- با عبارات كنايه‌آميز و نيشدار به ديگران درس عبرت ندهيد.
85- با آرامش و خونسردي به حرفهاي ديگران گوش كنيد و براي صرفه‌جويي در زمان مرتباً حرف آنان را قطع نكنيد.
86- روش محاسبات مالي را تا حدي ياد بگيريد تا قادر به تجزيه و تحليل‌هاي گزارشات مالي سازمان باشيد.
87- در جلسات دائماً به ساعت خود نگاه نكنيد.
88- به نحوه پوشش و ظاهر خود توجه كنيد.
89- تا صحت و سقم مسأله‌اي روشن نشده، كسي را مؤاخذه نكنيد.
90- معاشرين چاپلوس خود را جدي نگيريد.
91- نكات جالب و پندآموز كتابهايي را كه مي‌خوانيد، در دفتري يادداشت كنيد و در موارد مناسب آنها را به كار ببريد.
92- انعطاف‌پذير باشيد.
93- بدون توهين به عقايد ديگران، با آنها مخالفت كنيد.
94- نسبت به قول خود پايبند باشيد.
95- در موقعيت‌هاي بحراني بر خود مسلط باشيد و نگذاريد زيردستان از اضطراب شما آگاه شوند.
96- براي حرف زدن زيباترين و خوش‌آهنگ‌ترين الفاظ را انتخاب كنيد.
97- ريسك‌‌پذير باشيد.
98- نحوه استفاده از نرم‌افزارهاي مرتبط با كار خود را بياموزيد.
99- براي ثبت ايده‌هاي درخشاني كه ناگهان به ذهن مي‌رسند، هميشه يك قلم و كاغذ به همراه داشته باشيد.
100- كتابخانه سازمان را به روز كنيد و اسامي كتابهايي را كه اضافه مي‌شود به صورت ليست منتشر شده در اختيار كارمندان قرار دهيد.
101- مطمئن شويد ابراز رضايت شغلي افراد به سبب ترس از توبيخ مسئولين و سرپرستان نيست.
102- به واسطه مدير بودن خود، از ديگران توقع بيجا نداشته باشيد.
103- در اولين فرصت در خاتمه دادن به مشاجرات و كدورتهايي كه بين كارمندان پيش مي‌آيد، حكميت كنيد و برقرار كننده صلح و آشتي باشيد.
104- در مصاحبه‌ استخدامي افراد به سوابق كاري آنان توجه و به خاطر داشته باشيد كارمند موفق كارنامه‌اي پربار به همراه دارد.
105- از انحصاري كردن خدمات رفاهي سازمان پرهيز كنيد و اجازه دهيد همه سطوح از اين خدمات بهره‌مند شوند.
106- زمان دقيق پياده‌سازي تصميمات اخذ شده را پيدا كنيد، چون ممكن است اجراي يك نقشه خوب، در زمان نامناسب با شكست روبه‌رو شود.
107- براي حفظ اطلاعات سازماني، از بهترين و پيشرفته‌ترين سيستم حفاظتي استفاده كنيد.
108- زبده‌ترين كادر بازاريابي را گردآوري كنيد و حتي زماني كه سوددهي سازمان در وضع مناسبي قرار دارد، از آنان بخواهيد ريتم فعاليت‌هاي خود را كند نكرده و همچنان به صورت جدي ادامه دهند.
109- به منظور جلوگيري از تك‌روي و رقابت‌هاي ناسالم، روحيه انجام كار گروهي در سازمان را تقويت كنيد.
110- از عنوان كردن فرامين غيرقابل اجرا و غيرمنطقي احتراز جوييد، زيرا جز خدشه‌دار كردن شخصيت حرفه‌اي شما پيامدي ندارد.
111- عملكرد افراد را در زمان اضافه‌كاري كنترل كنيد تا بدينوسيله از سوء استفاده افراد ناشايست كه به عنوان اضافه‌كاري در سازمان به انجام كارهاي شخصي يا اتلاف وقت مي‌پردازند، جلوگيري شود.
112- از نگارش واژه‌اي كه از صحت املاي آن اطمينان نداريد، پرهيز كنيد و براي حصول اطمينان از نگارش صحيح لغاتي كه فراموش كرده‌ايد، هميشه يك فرهنگ لغت در دسترس داشته باشيد.
113- وقتي در مورد موضوعي محرمانه صحبت مي‌كنيد، مراقب استراق سمع ديگران باشيد.
114- اموال مهم سازمان را بيمه كنيد.
115- در سلام كردن و ايجاد ارتباط دوستانه پيشقدم باشيد.
116- مراقب سلامتي خود باشيد و هرگز از ياد مبريد عقل سالم در بدن سالم است.
117- مطمئن شويد كادر مالي شما به موقع در پرداخت صورت حساب‌ها اقدام مي‌كنند و پرداختها بنا به دلايل غيرموجه، به تعويق نمي‌افتد. چون تأخير در پرداخت‌ها به اعتبار مالي شما لطمه جبران‌ناپذيري وارد مي‌كند.
118- عيب‌جو و بهانه‌گير نباشيد و اجازه ندهيد اين دو خصلت در شما به عادت مبدل شود.
119- هرگز از خاطر نبريد انسان، اشرف مخلوقات است و با درايت و پشتكار مي‌تواند براي هر مشكلي، راه حل مناسبي پيدا كند.
120- برخي از بازنشستگان پس از بازنشستگي تمايل به ادامه كار دارند، اگر مي‌خواهيد اين افراد را به كار بگيريد توجه داشته باشيد توانايي و انرژي و يا انگيزه‌ كافي جهت نيل به اهداف سازماني در اين افراد وجود داشته باشد و درخواست كار آنها صرفاً به دليل رفع نياز مالي نباشد.
121- همواره هوشيار باشيد كسي در سازمان جهت حفظ عنوان شغلي و موقعيت خود به عنوان ترمز براي نيروهاي فعال و پرانرژي عمل نكند.
122- از اشتباهات خود درس بگيريد و آن را به ديگران نيز درس بدهيد.
123- حتي وقتي موردي پيش آمده كه به شدت ترسيده‌‌ايد، اجازه ندهيد اطرافيان از اين حس شما مطلع شوند.
124- افراد متخصص سازمان را براي اخذ نشريه‌هاي تخصصي آبونه كنيد.
125- هيچكس را دست كم نگيريد.
126- حامي ضعيفان باشيد و اجازه ندهيد حق كسي ضايع شود.
127- اگر در جمعي هستيد كه موضوع مورد بحث را نمي‌دانيد و روشن شدن اين امر به اعتبار علمي شما لطمه خواهد زد، لازم نيست با اظهار نظر در مورد آن، عدم آگاهي خود را عيان سازيد. مي‌توانيد سكوت كنيد تا در اولين فرصت به تكميل اطلاعات خود بپردازيد.
128- آرام و شمرده صحبت كنيد.
129- زماني كه از كسي اشتباهي سر مي‌زند، با رفتار صحيح و منطقي او را شرمنده كنيد، نه با توهين و ناسزا.
130- به اندازه كافي استراحت كنيد و اجازه ندهيد خستگي و استرس به سلامت روحي شما لطمه وارد كند.
131- هر از چند گاهي جلسه‌اي به منظور پرسش و پاسخ با حضور سرپرستان ترتيب دهيد تا از صحبت عملكرد و برنامه‌هاي آنان مطمئن شويد.
132- سرپرستان و مسئولين، پل ارتباطي مديريت و كارمندان هستند، تا از استحكام اين پل مطمئن نشده‌ايد بي‌محابا گام برنداريد، چون در غير اين صورت ممكن است سقوط كنيد.
133- كارمندان را تشويق كنيد تا با ابتكار در انجام كارهايشان راههايي براي صرفه‌جويي و پايين آوردن هزينه‌ها پيدا كنند.
134- كتاب قانون تجارت را در دسترس داشته باشيد.
135- با توجه بيش از حد به افراد خاص، حسادت ديگران را برانگيخته نكنيد.
136- به ديگران فرصت جبران اشتباهاتشان را بدهيد.
137- نقاط ضعف و قوت خود را كشف كنيد.
138- مطمئن شويد هيچ منبع انرژي، بيهوده به هدر نمي‌رود. براي مثال كسي را موظف كنيد تا از خاموش بودن چراغها و بسته بودن شيرهاي آب پس از اتمام ساعات اداري و خروج نيروها اطمينان حاصل كند.
139- با اولين برخورد، در مورد كسي قضاوت نكنيد.
140- حس ششم خود را ناديده نگيريد.
141- هر كسي را فقط با خودش مقايسه كنيد، نه ديگران.
142- براي هر بخش، يك جعبه كمك‌هاي اوليه تهيه كنيد.
143- اعجاز عبارات تأكيدي و مثبت را ناديده نگيريد.
144- راحت‌ترين مبلمان و چشم‌نوازترين وسايل را براي اتاق خود تهيه كنيد و براي استفاده بهينه از فضا و زيبايي محيط از طراحان داخلي كمك بگيريد.
145- پنجره‌ها را مسدود نكنيد، اجازه دهيد همگان از نور و هواي تازه كه ارزانترين موهبتهاي الهي هستند، بهره‌مند شوند. گاهي وزش يك نسيم مي‌تواند آرامش چشمگيري براي محيط به ارمغان بياورد.
146-از انجام هر جابه‌جايي براي نيروي انساني در محيط كار، نمي‌توان نتيجه مطلوب گردش شغلي را حاصل نمود. اگر جابه‌جايي كارمندان اصولي و حساب شده نباشد، باعث افت راندمان كاري و دلزدگي آنان از كارشان مي‌‌شود.
147- مراقب باشيد و اجازه ندهيد سرپرستان و مسئولان براي پياده‌سازي نظرات شخصي و اجراي فرامين خود، خودسرانه دستوري را به اسم شما اعلام كنند، زيرا در اين صورت اگر اين دستورات صحيح و قابل اجرا نباشد، از حسن شهرت و محبوبيت شما كاسته خواهد شد.
148- سرمايه‌هاي مالي، وقت و انرژي نيروي انساني را با آموزشهاي غيرضروري به هدر ندهيد. براي هر كسي آموزشي را تدارك ببينيد تا بتواند از آن در بهبود بخشيدن كارهايش استفاده كند. در غير اين صورت وقتي فرصتي براي استفاده از اين آموخته‌ها دست ندهد، خيلي زود به ورطه فراموشي سپرده مي‌شود و هرگز تبديل به يك مهارت نمي‌شود.
149- بي‌طرفانه راجع به مسائل تصميم‌گيري كنيد تا زاويه ديد شما وسعت پيدا كند.
150- با هر نوع بي‌انضباطي مبارزه كنيد.
151- روز خود را با خوردن صبحانه‌اي مقوي آغاز كنيد.
152- از ايمن بودن آسانسورها و ساير وسايل مهم اطمينان حاصل كنيد و اگر احتياج به تعبير يا تغيير دارند، بدون فوت وقت اقدام كنيد.
153- حتي اگر سن شما از كارمندان كمتر است، آنچنان دلسوزانه با مسائلشان برخورد كنيد تا لقب "پدر سازمان" را كسب كنيد.
154- جهت حفظ سلامتي و چالاكي هر روز حداقل 15 دقيقه نرمش كنيد.
155- در برخي از برنامه‌ريزي‌ها و اخذ تصميمات از كاركنان نيز نظرخواهي كنيد تا با اين مشاركت صميميت بيشتري بين مديريت و كاركنان برقرار گردد و حس مسئوليت‌پذيري افراد افزايش يابد.
156- از كاركنان بخواهيد اگر با مشكلي روبه‌رو مي‌شوند ضمن اعلام آن مشكل چند راه حل مناسب نيز ارائه دهند.
157- گاهي اوقات بدون اطلاع قبلي وارد اتاق كاركنان شويد و شخصاً با آنان به گفت‌وگو بپردازيد.
158- با برقراري امنيت شغلي در محيط روحيه كاري افراد را بهبود ببخشيد.
159- اگر به افراد شخصيت بدهيد و با برخوردهاي نادرست عزت نفس آنان را پايمال نكنيد آنان به مثابه اهرم عمل مي‌كنند و قادر خواهند بود مسئوليت‌هايي كه به عهده آنان است بدون استرس و فشار روحي و با كيفيت بهتري به انجام برسانند.
160- مشوق و ترويج‌دهنده كار تيمي باشيد تا هماهنگي و همسويي كاركنان جايگزين رقابت‌هاي ناسالم شود.

راهکارهای توانمندسازی کارمندان

          نیروی انسانی از ارزشمندترین سرمایه‌های هر سازمان است. مدیران، گردانندگان این نیروی مهم هستند و توانمدسازی کارمندان، همواره جزء هدف‌های یک مدیر موفق می‌باشد.        

نیروی انسانی از ارزشمندترین سرمایه‌های هر سازمان است. مدیران، گردانندگان این نیروی مهم هستند و توانمدسازی کارمندان، همواره جزء هدف‌های یک مدیر موفق می‌باشد. جهت دست یافتن به این هدف، روش‌های زیر پیشنهاد می‌شوند:

۱) شناخت و درک کارمند

▪ گوش دادن به حرف‌ها و گفت‌وگو با کارمند

بسیاری از مشکل‌های کارمندان را می‌توان از راه گوش دادن به آنان و گفت‌وگو حل کرد تا بتوانند کار خود را بهتر انجام دهند.

▪ توجه به احساس‌های مثبت و منفی و حل و فصل این احساس‌ها

احساس‌های مثبت مانند انگیزه و تعلق، به کارمند نیروی فعالیت‌های مثبت کاری می‌دهند و احساس‌های منفی مانند بی‌تفاوتی و ترس، این نیرو را از او می‌گیرند. به این دلیل، تلاش مدیر در بالا بودن سطح احساس‌های مثبت کارمند، بسیار مفید و ثمربخش واقع می‌شود.

▪ ایجاد احساس امنیت برای کارمند

کارمند زمانی احساس‌ها، فکرها و عقیده‌های راستین خود را با مدیر در میان می‌گذارد که به او اعتماد داشته باشد. مدیر می‌تواند با صداقت، محبت، خیرخواهی و احترام خود نسبت به کارمند، این حس اعتماد را ایجاد کند.

۲) شناسائی و به‌کار بستن استعدادهای اصلی کارمند

▪ انجام دادن تمرین‌های کتاب ”راهنمای موفقیت باطنی“ نوشتهٔ ”کاوه نیری“ و تست‌های مختلف استعدادشناسی

مدیر می‌تواند مهارت‌های مهم و نهفتهٔ کارمند را شناسائی کند و به‌کار گیرد. این‌کار، به کارمند انگیزهٔ فراوانی می‌دهد و مهارت‌های ارزشمند او را نیز به‌کار می‌بندد تا برای سازمان، مفید واقع شود.

▪ تشویق و کمک به کارمند و برنامه‌ریزی شغلی جهت شکوفا کردن این استعدادها

عملکرد مثبت و گام برداشتن مدیر در به‌کار بستن استعدادهای فردی خود

بسیاری از کارمندان، مدیر را الگوی کاری خود قرار می‌دهند. به همین دلیل، اگر کارهای مدیر با آنچه می‌گوید و از کارمندان خود می‌خواهد، هماهنگ باشد، اثر مثبتی روی سازمان خواهد گذاشت.

۳) جلوگیری از وارد کردن صدمه‌های احساسی و درونی به‌ کارمند

صدمه‌های احساسی می‌توانند کارمند را ضعیف و حتی مریض کنند و رفته رفته از کار بیندازند. برای پیشگیری از این مشکل‌ها، روش‌های زیر توصیه می‌شوند:

الف) پرهیز از انتقاد شدید و تهدید بی‌مورد کارمند

ب) اجتناب از تحقیر کارمند

ج) صحبت با لحن دوستانه

د) رفتار صبورانه نسبت به کارمند

و) عذر خواستن از کامند زمانی که مدیر او را رنجانده است.

۴) ارج نهادن به کارمند

▪ شرکت دادن کارمند در تصمیم‌گیری‌های سازمان

هر کارمند، سازمان را از دیدگاه منحصربه‌فرد خود می‌بیند. مدیر می‌توانند با نظرخواهی از کارمند، از دیدگاه و اطلاعات او در زمان تصمیم‌گیری استفاده کند.

▪ دادن استقلال کافی به کارمند

مدیر می‌تواند با این‌کار، اعتماد خود را نسبت به کارمند نشان دهد و احساس مسئولیت و اعتمادبه‌نفس را در او تقویت کند.

▪ پشتیبانی از کارمند در زمان احتیاج

زمانی‌که کارمند با مشکل‌های شغلی روبه‌رو می‌شود، بهتر است بداند و احساس کند که می‌تواند روی کمک و پشتیبانی مدیر، حساب کند، این آگاهی به او در انجام کارش، شهامت و پشت‌گرمی خواهد داد.

توجه به خواسته‌های کارمند و برآورده کردن آنها در حد امکان و توانمندسازی کارمند انجام این‌کار مدیر، باعث می‌شود کارمند رضایت‌خاطر داشته و با امید و تعهد کافی، جوابگوی مسئولیت‌های شغلی خود باشد.

شش نکته مهم در مدیریت موفقیت

            از اشتباه كردن نهراسید. احتمالاً شما نیز این را تجربه كرده‌اید كه اشتباه از سوی بیشتر افراد، منفی ارزیابی می‌شود.     

● نكته اول:

كار خود را تا حد ممكن به طور مؤثر سازماندهی كنید. برای پیشرفت موفقیت‌آمیز باید بتوانید كارتان را به طور مؤثر و عالی سازماندهی كنید. مقوله‌هایی كه در این زمینه می‌گنجد عبارتند از:

مدیریت زمان، سازماندهی وظایف و مدیریت خود. اهداف شغلی خود را به‌طور واقعی معین كنید و ببینید آیا با تدابیری كه اندیشیده‌اید و گامهایی كه در این زمینه بر می‌دارید واقعاً به آن دست می‌یابید.

سعی كنید تا حد امكان مراحل پیشرفت را آسان سازید و از انجام كارهای غیر‌ضروری بپرهیزید.وظایف خود را به دیگران محول كنید تا زمان بیشتری برای انجام كارهای مهم و اساسی داشته باشید.

اگر در زمینه‌ای به تنهایی قادر به پیشرفت نیستید، از دیگران كمك بگیرید. همچنین با بررسی نحوه مدیریت افراد موفق بر كارهایشان، از تجربیات آنها استفاده كنید.

● نكته دوم:

با خودتان كنار بیایید. در طول پیشرفت مراقب خود باشید. اگر از نظر جسمی و روحی صدمه‌ای به شما وارد شود، بدون شك صعود و ترقی هیچ سودی برای شما نخواهد داشت.

▪ روزانه زمان مناسبی را به استراحت اختصاص دهید. شما باید باتریهای خود را شارژ كنید تا در هر زمان با كمبود انرژی مواجه نشوید.

▪ توجه داشته باشید كه از توازن و تحرك متناسبی برخوردار باشید.

▪ متعادل و سالم غذا بخورید.

▪ به دنبال یك سرگرمی سالم برای خود باشید تا با آن بتوانید تمدد اعصاب كنید.

▪ از روابط خصوصی كناره نگیرید و همواره به روابط دوستانه و زناشویی خود توجه خاص داشته باشید.

● نكته سوم:

دیدگاه خود را در مورد مشكلات و سختی‌ها تغییر دهید. سختی‌ها میدان مبارزه‌ای برای شما هستند.

چگونه با مشكلات و سختی‌ها روبرو می‌شوید؟ آیا بسرعت دلسرد و مأیوس می‌شوید و قطع امید می‌كنید؟ یا احساس ترس و وحشت تمام وجودتان را در بر می‌گیرد؟ دیدگاه و عقیده‌تان را تغییر دهید.

سختی‌ها و مشكلات موقعیتهایی هستند كه می‌توانید در آن چیزهایی فرا بگیرید و به پیشرفت خود ادامه دهید. اگر بتوانید به مشكلات این‌گونه بنگرید، می‌توانید مسیر پیشرفت خود را بهتر بپیمایید و با انرژی و قدرت بیشتر به كار خود ادامه دهید.

● نكته چهارم:

از اشتباه كردن نهراسید. احتمالاً شما نیز این را تجربه كرده‌اید كه اشتباه از سوی بیشتر افراد، منفی ارزیابی می‌شود.

در مدرسه شخص به خاطر اشتباهاتش، نمره بد می‌گیرد یا به خاطر كار اشتباهی كه از او سر زده است، سرزنش می‌شود. این دیدگاه منفی را از همین امروز رها كنید. با این دیدگاه، خودتان همچون سدی مانع از آزمودن راههای تازه به دلیل ترس از اشتباه می‌شوید.

اشتباهات در فرآیند یادگیری یا ادامه پیشرفت مهم ضروری هستند. اشتباهات به شما این امكان را می‌دهد كه چیزهای تازه‌ای یاد بگیرید.

اگر متوجه شدید كه كاری را اشتباه انجام داده‌اید، از خود بپرسید كه با چه میزان دقت به آن پرداخته‌اید و آن را به چه نحو دیگری می توانید انجام دهید و از آن چه چیزهایی فرا گرفته‌اید برای اینكه میزان خطاها و اشتباهات خود را كم كنید، نیاز به تجربه دارید.

حال این سؤال پیش می‌آید كه فرد چگونه تجربه كسب می‌كند؟ جواب سؤال این است: زمانی كه شما اشتباه كردید، از آن چیزی یاد می‌گیرید.

● نكته پنجم:

جدی نگیرید! اهداف پیشرفت برای بیشتر انسانها یك امر جدی است و آن حول محور پول، موفقیت و آینده می‌چرخد.

همواره سعی كنید كه از خرده‌بینی یا جدی‌گرفتن بیش از اندازه امور بپرهیزید. همواره جانب اعتدال را در شوخی به هنگام انجام كارهایتان نگه دارید. گاه به خودتان بخندید. افرادی كه از خود امواج مثبت ساطع می كنند و به دیگران آرامش می‌بخشند، مؤثرتر و موفق‌تر از كسانی هستند كه با چهره كاملاً جدی به هر قیمتی كه شده می‌خواهند موفق باشند. به پیشرفت به عنوان بخشی از زندگی خود بنگرید، نه بیشتر و نه كمتر. هرگاه موفقیت شغلی برای شما بسیار مهم جلوه كرد، به این بیندیشید كه موارد با ارزش دیگری نیز در شما وجود دارند.

● نكته ششم:

به سرنوشت خود اعتماد كنید. به عنوان آخرین نكته به شما پیشنهاد می‌كنیم كه هدف خود را برای یك بار هم كه شده رها كنید.

وقتی كه ما با شدت زیاد چیزی را بخواهیم، گاه این گونه به نظر می‌رسد كه از دست ما می‌گریزد. از این رو آرامش را در خود پرورش دهید و به سرنوشت خود اعتماد كنید.

اگر شما گامهای موفقیت را به نحو احسن برداشته و اكثر نكته‌ها را برای پیشرفت مورد توجه قرار داده‌اید مطمئن باشید كه موفق می‌شوید. بنابر این به خود اعتماد داشته باشید و آن را به حال خود رها كنید.

اصل تشویق و تنبیه در مدیریت علوی

مكانيزم ساختاري كه هر سازماني براي برانگيختن يا قدرداني از كاركنانش ايجاد مي‌نمايد ، سيستم پاداش (Reward System ) ناميده مي‌شود . در اين سيستم كه در اكثر سازمانهاي بزرگ امروزي وجود دارد ، عملكرد هر فرد مشخص گرديده و مورد ارزيابي دقيق قرار مي‌گيرد و سپس در صورت رشد و پيشرفت مورد تشويق و تقدير قرار مي‌گيرد . پاداشهاي عمده در بيشتر سازمانها ، جبران خدمات ، ترفيع ، ارتقاء ، مزايا ، پاداش مالي و يا گرفتن پست و مقام مي‌باشد كه هر يك از اين پاداشها ، مي‌تواند بر روي نگرشها ، رفتارها و انگيزه‌هاي افراد تأثير بگذارد . اصولاً اگر مدير بخواهد بر مبناي اصل انصاف و عدالت حركت كند ، نمي‌تواند به عملكرد همه كاركنان به طور يكسان بنگرد و تلاشها و كوششهاي برخي كاركنان مبدع و خلاق و احياناً سستيها و كم‌كاريهاي برخي ديگر را ناديده بگيرد .

خداوند متعال نيز در كتاب ارزشمند قران ، بارها به اين نكته اشاره فرموده است كه خوب و بد يكسان نيستند و بايد بين آنها تفاوت قائل شد . از جمله در آيات زير :

ـ بگو اي پيامبر ، آيا كور و بينا با هم مساويند ؟

ـ بگو اي محمد ، پليد و پاكيزه يكسان نيستند ؟

ـ اصحاب جهنم و اصحاب بهشت يكسان نيستند ؟

ـ خداوند مجاهدان را بر نشستگان برتري داده است .

ـ آيا تاريكيها و روشنايي را مساوي مي‌داني ؟

ـ آيا كساني كه مي‌دانند با كساني كه نمي‌دانند ، برابرند؟

چنانچه ملاحظه مي‌شود ، خداوند در اين آيات ،يك نوع مرز بندي بين افراد شايسته و افراد ناشايست ايجاد نموده است و آنان را از يكديگر متمايز ساخته است .

امام علي (ع) نيز اين نكته دقيق مديريتي و تربيتي را در دستورالعمل معروف خود به مالك اشتر گنجانده و مي‌فرمايد : « اي مالك ، هرگز نبايد نيكوكار و بدكار در نزد تو يكسان باشند كه همانا چنين حركتي ، نيكوكاران را در نيكي كردن ، بي رغبت و تبهكاران را به بدكاري وا مي‌دارد . بلكه با هر كدام از آنان ، متناسب با آنچه انجام داده‌اند ، برخورد نما »

از اين رهنمود ارزشمند امام ، چند نكته مهم مديريتي به دست مي‌آيد :

1- تشويق و تنبيه ، لازمه مديريت و زمامداري است .

2- تفاوت گذاشتن در مديريت اصل است اما تبعيض قائل شدن ممنوع .

3- ترك تشويق و تنبيه سبب بي رغبتي نيكوكاران(كاركنان كوشا و مُجِدّ) و جسور شدن بدكاران(كاركنان سست و كم كار)مي‌گردد .

4- در اثر ترك تنبيه و تشويق ، كاركنان به سستي و كاهلي گرايش مي‌يابند .

5-  تشويق و تنبيه بايد متناسب با عمل انجام شده باشد .

در اين مورد ، حضرت در جاي ديگري مي‌فرمايند: « خطاكار را متناسب با جرمي كه انجام داده ، مجازات كن نه آن سان كه از حد بگذرد».

از سوي ديگر ، انسان فطرتاً طالب جلب توجه و احترام است و نياز به قدرشناسي از سوي ديگران دارد و اين اصل طلايي مديريت كه :

« هر رفتاري تشويق و پاداش به دنبال داشته باشد ، تثبيت مي‌گردد » نيز ناظر به همين ويژگي انسان است . لذا خداوند پيامبران را با سلاح تبشير و انذار برانگيخت و خود نيز در آيات متعددي در قران به توصيف نعمتهاي معنوي و مادي بهشت و مجازاتها و عذابهاي جهنم پرداخته است تا تشويقي باشد براي حركت انسانها به سوي نيكيها و اعمال صالح و پرهيز و دوري از بديها و زشتيها .

ائمه معصومين سلام ا… عليهم اجمعين نيز همواره در اداره جامعه از اين دو اصل مهم بهره برده‌اند و از سلاح تبشير و انذار به خوبي استفاده نموده‌اند كه نمونه بارز آن را مي‌توان در دستورات و فرامين امام علي (ع) به واليان و فرمانروايان بلاد اسلامي جستجو كرد .

امام علي (ع) به مالك توصيه مي‌كند : « با تشويق و قدرشناسي ، خود را با افراد درستكار مرتبط كن خدمات صادقانه آنها را به ربان بياور و صريحاً قدرداني نما ، زيرا تحسين و حق‌شناسي ، افراد شجاع را در نيكوكاري برمي‌انگيزد و افراد تنبل را به خواست خداوند به تحرك وا مي‌دارد ».

در جاي ديگر در همين نامه خطاب به مالك مي‌فرمايد : « و اگر يكي از كارگزارانت ، دست به خيانت آلود و گزارش بازرسان تو نيز آن را تأييد كرد ، بدان اكتفا كن و بي درنگ خيانتكار را كيفر ده و از كارش بازخواست كن ، سپس او را به خواري كشان و داغ خيانت بر پيشاني او زن وحلقه ننگ و بد نامي بر گردنش آويز».

چنانچه ملاحظه مي‌گردد ، امام همانگونه كه به تشويق كارگزاران و عوامل ساعي توجه و عنايت دارد به توبيخ و تنبيه عوامل خاطي و خائن نيز مُصّر است و آن را به شدت تأكيد مي‌كند .

روزي به امام خبر دادند كه شريح قاضي ، خانه‌اي به هشتاد دينار خريده است . امام به سرعت او را احضار نموده و خطاب به وي فرمود: « به من خبر دادند كه خانه‌اي به هشتاد دينار خريده‌اي سندي براي آن نوشته‌اي و گواهاني آن را امضاء كرده‌اند . اي شريح ، به زودي كسي به سراغت مي‌آيد كه به نوشته‌ات نگاه نمي‌كند و از گواهانت نمي‌پرسد تا تو را از آن خانه بيرون كرده و تنها به قبر بسپارد . اي شريح، انديشه كن كه آن خانه را با مال ديگران يا پول حرام نخريده باشي كه آن گاه خانه دنيا و آخرت را از دست داده‌اي.اما اگر هنگام خريد خانه ، نزد من آمده بودي ،‌ براي تو سندي مي‌نوشتم كه ديگر براي خريد آن به درهمي يا بيشتر ، رغبت نمي‌كردي . آن سند را چنين مي‌نوشتم : اين خانه‌اي است كه بنده‌اي خوار آن را از مرده‌اي آماده كوچ خريده است ، خانه‌اي از سراي غرور كه در محله نابود شوندگان و كوچه هلاك شدگان قرار دارد ».

اصول و ضوابط تشويق و تنبيه از زبان امام علی ( ع )

1- تشويق و توبيخ بايد متناسب با عملكرد فرد باشد .

امام در اين باره مي‌فرمايد : « خطاكار را متناسب با جرمي كه انجام داده ، مجازات كن ».

2- در تشويق و توبيخ بايد اعتدال را رعايت كرد .

امام مي‌فرمايد : « زياده‌روي در ملامت و سرزنش ، آتش لجاجت را شعله‌ور مي‌كند ».

3- تشويق و توبيخ بايد به موقع انجام گيرد .

امام (ع) به محض رسيدن اخبار از سوي بازرسان خويش ، فرمان تشويق يا توبيخ را صادر مي‌نمود .

4- تشويق و توبيخ بايد هماهنگ با معيارهاي ارزشي و كاري باشد .

 امام در اين باره مي‌فرمايد : « اگر كارمند تو نافرماني خدا را كرد ، او را تنبيه كن ولي اگر از شخص تو ( در امور شخصي و غير اداري ) نافرماني كرد ، او را ببخش ».

5- تشويق و توبيخ بايد عامل رشد و پيشرفت باشد نه وسيله انحطاط يا غرض‌ورزيهاي شخصي .

خداوند در قران خطاب به پيامبر اكرم (ص) مي‌فرمايد : « از اموال آنها صدقه دريافت كن تا بدينوسيله پاك شوند و زمينه رشد و پاكيزگي در آنها فراهم آيد و بر آنها درود فرست و دعا كن زيرا دعاي تو موجب آرامش خاطر آنهاست و خداوند شنوا و داناست ».

چنانچه ملاحظه مي‌گردد در اين آيه خداوند به پيامبرش دستور داده كه هر گاه مسلماني براي پرداخت زكات به تو مراجعه نمود ، تو بعد از دريافت زكات ، او را تشويق كن ( در حق او دعا كن ) زيرا اين تشويق تو مايه آرامش خاطر اوست .

تاثیر سیستم تشویق و تنبیه در روشهای مدیریتی سازمان ها

در سیستم تشویق و تنبیه تنها جنبه مادی قضیه مطرح نیست تشویق به معنی شوق آفرینی مطرح ا ست كه مدیر با ایجاد الگوی مناسب سازمان را هدایت می كند و در درجه اول این الگو را در خور پیاده می كند تشویق باعث می شود سطح رشد افراد بالا رفته و به مدیر امكان می دهد كه سبك رهبری خود را از صدور دستور العمل به دستور كمتر و حمایت بیشتر ( تفویض اختیارات ) تغییر دهد تنبیه عكس این جریان است تنبیه عملكرد ضعیف را متوقف نموده و ممكن است به این معنی باشد كه مدیر به تدریج باید از دستور كم و حمایت كم به حمایت بیشتر با دستور العمل بیشتر بازگشت نماید البته در این بین از انگیزه های مادی و تاثیر مثبت آن بر میزان بهره وری كاركنان غافل بود بالا بردن بهای كالاها از قدرت خرید مردم كم كرده و بر معیشت مردم تاثیر سوئی می گذارد و همین موضوع در كاهش انگیزش و تترل بهره وری مشهود است این موضوع یكی از علل شغل دوم كارمندان بخش دولتی است كه به نوبه خود موجب نزول كیفیت ضرورت به شمار می آید .

حضرت اميرالمومنين عليه‌‌السلام در خطبه‌هاي خود بارها اين مسئله را خاطر نشان ساخته و به مديران خود تذكرات به جايي داده كه چنين نگرشي در آن عصر و زمان كه هنوز فرهنگ مديريتي به صورت علمي مطرح نبوده، يك نكته برجسته و جستاري شگفت مي‌نمايد، آن حضرت در نامه 53 خطاب به دولتمردان خود مي‌فرمايد: و اصل في حسن الثناء عليهم و تعديدما ابلي ذوو البلاء منهم.

با تشويق كارمندانت، ارتباطت را با آنها برقرار كن و خدمات صادقانه آنان را به زبان بياور (صريحاً‌ از آنها قدرداني نما،) زيرا تشويق، مردان شجاع را در راه نيكوكاري به هيجان مي‌آورد و مسامحه‌كاران را به فعاليت و حركت وامي‌دارد0002

در اين روايت بسيار زيبا چند نكته اساسي از تشويق كاركنان استنباط مي‌گردد كه مي‌توان آنها را جزء همان راهبردهاي اساسي در تشويق به شمار آورد:

1- تشويق كاركنان نوعي ارتباط با كاركنان است.

2- تشويق را بايد آشكار را انجام داد.

3- تشويق بهترين راهكار تهييج كاركنان براي ادامه فعاليت‌هاست.

آيه شريفه نيز دقيقاً بر اين مطلب تاكيد دارد: لئن شكرتم لازيدنكم.3 اگر قدرداني كنيد، خداوند آن نعمت را افزون مي‌سازد.

منابع :

 1) سوره انعام – آيه 50 .

3) سوره حشر – آيه 20 .

4) سوره نساء – آيه 95 .

5) سوره رعد – آيه 16 .

6) سوره زمر – آيه 9 .

۷) نهج البلاغه – نامه 53 .

۸)نهج البلاغه – نامه 53 .

۹) سوره بقره – آيه 213 .

۱۰) نهج البلاغه – نامه 53 .

۱۱) همان منبع .

۱۲) نهج البلاغه – نامه 3 - ترجمه محمد دشتي .

۱۳) نهج البلاغه – نامه 43 – ترجمه محمد دشتي .

۱۴) نهج البلاغه – نامه 53 – ترجمه فيض .

۱۵) تحف العقول – ص 84 .

۱۶) غرر الحكم و درر الكلم – ص 205 .

۱۷) سوره توبه – آيه 103 .

 18) سوره مائده – آيه 100 .

خودمان را بهتر بشناسیم

تا به حال از خودتان پرسیده اید که من کیستم؟ کجای این دنیا قرار دارم؟ چه ویژگی هایی دارم؟

شما در روز یا در هفته چند ساعت را به فکر کردن در مورد خودتان اختصاص می دهید؟

اصلا بگذارید از یک جای دیگر شروع کنم. این که ما در مورد خودمان فکر کنیم چه فوایدی دارد؟ اصلا فکر کردن در مورد خودمان ارزش وقت گذاشتن را دارد؟

این ها سوالاتی هستند که هر از چند گاهی گوشه ای از ذهن ما را به خود مشغول می کند و بعد از مدتی آنها را فراموش کنیم و وقتی به آنها نیاز پیدا می کنیم دوباره  این سوالات به ذهن ما می آید.

اگر موافقید اول در مورد اهمیت خودشناسی با هم بحث کنیم. این که من خودم را بشناسم در و در مورد خودم مطالعه و تفکر کنم فواید زیر را می تواند برایم داشته باشد:

1ـ به ظرفیت های وجودی انسان پی می برم:  همه ی ما قبل از اینکه هر لقب خاصی یا هر جایگاه اجتماعی را بگیریم، انسانیم. همانطور که می دانید، انسان اشرف مخلوقات خداوند است و خداوند در قرآن کریم او را جانشین خود روی زمین معرفی کرده است. خداوند فقط و فقط در هنگام خلق کردن انسان به خود آفرین گفت. وقتی به این چیزها فکر می کنیم، وقتی فکر می کنیم که ما چقدر برای خدا عزیزیم و خداوند چه قدرت بیکرانی به ما عنایت کرده، به خود می بالیم و در می یابیم که انسان هر چقدر هم که از نظر امکانات بیرونی ضعیف باشد، در درون خود قدرتی بیکران دارد و با این قدرتی که خداوند به او عطا کرده است، می تواند به نهایت خواسته خود برسد.

2ـ ویژگی های مثبت خود را پیدا می کنم: شاید این سوال برای شما پیش بیاید که اینکه من ویژگی های مثبت خود را پیدا کنم چه فایده ای دارد. جالب است بدانید که مشکل اساسی خیلی از ماها این است که ویژگی های مثبت و استعدادهای خود را نمی دانیم . اگر استعدادهای خود را بشناسیم می فهمیم که دیگر کمبود امکانات اهمیت چندانی ندارد و ما می توانیم با کار کردن در زمینه استعدادهای خود حداکثر بازدهی را داشته باشیم و موفق شویم.

3ـ با ویژگی های منفی خود آشنا می شوم: اینکه من ویژگی های منفی خود را بشناسم کمک می کند تا در صدد جبران آنها برآیم و برای آنها برنامه ریزی کنم.

4ـ امکانات خود را بهتر می بینم: یکی دیگر از مشکلات ما این است که امکانات خود را نمی بینیم و این موضوع دو نتیجه ی بد را به دنبال دارد، یکی اینکه از آنها به خوبی استفاده نمی کنیم و دوم اینکه به خاطر آنها خدا را شکر نمی کنیم و خداوند هم نعمت های بیشتری به ما نمی دهد زیرا همان نعمت هایی را که به ما داده شکر نکرده ایم.

5ـ هدف خود را می شناسیم: یکی دیگر از فواید خود شناسی این است که از خود بپرسم که اصلا می خواهم چه کار کنم؟ چه شغلی می خواهم داشتم باشم؟ از نظر مالی و درآمد در چه سطحی می خواهم باشم؟ از نظر معنوی در کجا می خواهم قرار گیرم و ...

همانطور که دیدید اینکه خودمان را بشناسیم، فواید بسیار زیادی می تواند برای ما داشته باشد. حالا که با فواید آن آشنا شدید، پیشنهاد می کنم زمانی را در طول روز به «خودشناسی» اختصاص دهید و به سوالات زیر به صورت مکتوب (حتما به صورت مکتوب) پاسخ دهید:

1ـ من کیستم؟

2ـ چه کارهایی را خود انجام می دهد؟ ویژگی های مثبت من کدامند؟

3ـ چه کارهایی را آن طور که باید و شاید خوب انجام نمی دهد؟ ویژگی های  منفی من کدامند؟

4ـ آیا ویژگی های منفی من قابل جبرانند یا غیر قابل جبران؟

5ـ برای جبران ویژگی های منفی خود چه کارهایی می توانم انجام دهد؟

در صورت نیاز برای پاسخ دادن به سوالات زیر با یک فرد مورد اطمینان مشورت کنید. آن وقت تاثیر فکر کردن در مورد خود را خودتان در می یابید.

سید احسان حسینی