عوامل عريان شدن در روسازي آسفالتي

www.radandishan.org: منبع

بازگشت به بوده ها

آرچي والز، آرشيتكت اسكاتلندي، متخصص حفاظتزيست‌محيطي و معماري اسلامي است. او در سال‌هاي اخير مشاور خشت و گل موزه عربستان 
سعودي در رياض و سرپرست تيم مشاور يونسكو براي ساخت موزه جديد اسلامي كويت بوده 
است. او همچنين در سمت كارشناس يونسكو در كشورهايي مثل مصر و تركيه، بحرين، يمن و 
عمان نيز كار كرده است. والز يكي از شركت‌كنندگان كنفرانس خشت بود كه چندي پيش در 
شهر يزد با حضور كارشناسان بين‌المللي برگزار شد. او در جريان كنفرانس از بافت قديم 
شهر يزد و نيز شهر خشتي و ارگ قديم بم ديدن كرد. پيراهن ابريشمي را با نخ 
پنبه‌اي رفو نمي‌كنند، و به همين ترتيب با يك بناي تاريخي هم نمي‌شود چنين كاري 
كرد. اما در مقاله‌اي در يكي از نشريات ماه جاري براي مرمت ارگ بم همين راه حل 
پيشنهاد شده بود.شايد حرف زدن از نجات دادن بناهاي بم وقتي كه ده‌ها هزار نفر 
از مردم اين شهر در زلزله اخير كشته و هزاران نفر ديگر بي‌خانمان شده‌اند كار 
مطلوبي نباشد، بنابراين لازم است از همين آغاز يك نكته را روشن كنم: آن مرگ‌هاي 
غم‌انگيز در بخش‌هاي جديد شهر اتفاق افتاده است كه خانه‌هاي آن ديوارهاي نازك 
سيماني دارند. اما شهر و ارگ قديم زمان به بار آمدن اين فاجعه چندين دهه بود كه 
ساكناني نداشتند و سازه‌هاي گلي و خشتي قديمي آن مدت‌ها بود كه ويران شده بود. پس 
مي‌توان گفت زمين‌لرزه اخير در ايران تنها به ميزان كار مرمت‌كاران آثار باستاني 
افزوده است. اما اين نكته از تكاپوي جهان براي بازسازي بم مشخص نيست. عجله نكنيد: 
زلزله فقط برنامه سازمان ميراث فرهنگي ايران را چند سال ديگر به عقب انداخته است. و 
هر برنامه‌اي براي بازسازي اين شهر بايد بر بستر تاريخ 2 هزار ساله اين سايت 
باستاني لحاظ شود. من معمار متخصص بناهاي تاريخي با تجربه‌اي فراوان در زمينه مرمت 
بناهاي گلي و خشتي در خاورميانه هستم. من اين شانس را داشتم كه در ماه دسامبر درست 
چند روز پيش از وقوع زلزله در بم باشم. از آن زمان تاكنون عكس‌هايي را كه پس از 
زلزله از شهر گرفته شده با دقت مطالعه و بررسي كرده‌ام و شك ندارم كه مي‌توان شهر 
قديمي بم را بازسازي كرد. اما اين كار با روش‌هايي كه در مقاله نشريه «بي‌دي» و 
توسط ديگر مرمت‌كاران و متخصصان ارائه شده است ميسر نيست.

يكي از اين‌ تكنيك‌ها روش نادر خليلي، معمار 
ايراني مقيم كاليفرنيا، بود كه براي استفاده در منطقه زلزله‌زده كاليفرنيا هم تاييد 
شده است. بر اساس تكنيك او، كيسه‌ها را با مخلوطي از سيمان و گل پر مي‌كنند و آنها 
را براي مقاوم‌سازي بيشتر با سيم‌خاردار به هم متصل مي‌كنند. نشريه اينديپندنت از 
خليلي كه پيشنهادش مورد حمايت مونير بوشناكي، مدير فرهنگي يونسكو، قرار گرفت يك قدم 
فراتر رفت. اينديپندنت در مقاله‌اي پيشنهاد كرد كه اين كيسه‌ها را مي‌توان با گچ و 
گل طوري پوشاند كه از بناهاي قديمي قابل‌تمايز نباشند. من به شما اطمينان مي‌دهم كه 
حتماً قابل‌تشخيص خواهند بود و استفاده از اين روش در اين شهر باستاني در درازمدت 
بيش از خود زلزله به شهر آسيب خواهد زد.البته اين ادعاي بزرگي است، اما پشتوانه 
سال‌ها تجربه عملي را دارد. تنها روش مناسب براي بازسازي بم استفاده از خشت و تكنيك 
لايه‌اي است كه روش اصلي ساخت سازه‌هاي گلي و باشكوه بم بوده است. من اولين بار اين 
تكنيك لايه‌اي را نزديك به 30 سال پيش شناختم و از آن زمان تاكنون از عراق در غرب 
تا عمان در شرق، و از زنگبار در جنوب تا ايران در شمال آن را دنبال و بررسي 
كرده‌ام. قديمي‌ترين نمونه‌اي كه تاكنون يافته‌ام به سال 800 پيش از ميلاد 
بازمي‌گردد. من چندين بنا را با استفاده از همين روش ساده مرمت كرده‌ام كه نيازي به 
داربست نيز ندارد، و اين در مناطق بياباني عامل مهمي است. اين روش اگر درست اجرا 
شود به اين بناهاي ارزشمند عمري دوباره خواهد داد- عمري به درازاي همان كه تا به 
حال پشت سر گذاشته‌اند. مطابق اين روش، لايه‌اي به ضخامت 40 تا 50 سانت كه از طرفين 
و بالا با آستر (دوغاب) پوشانده مي‌شود به عنوان مصالح اوليه كل پهناي ديوار را 
مي‌پوشاند. اين لايه‌ها يكي پس از ديگري روي هم قرار مي‌گيرد تا اين كه ديوار به 
ارتفاع مورد نظر مي‌رسد. برتري و تمايز اين روش نسبت به روش‌هاي ديگر ساخت در اين 
است كه در صورت آسيب ديدن يك لايه‌ اين آسيب به لايه‌هاي ديگر منتقل نمي‌شود. و حتي 
اگر اين آسيب باعث پديد آمدن حفره‌اي بزرگ در ديوار شود، لايه بالايي آن روي آن را 
خواهد پوشاند. در محل تماس آستر لايه بالايي با لايه پاييني روزنه‌هايي ميكروسكوپي 
اجازه مي‌دهد كه ديوار نفس بكشد و نمكي كه پس از بخار آب بازمي‌ماند در اين 
روزنه‌ها ته‌نشين شود.اين تنها راه مرمت درست بناهاي تاريخي بم و بيانگر تاريخچه 
حقيقي اين شهر و جامعه پيرامون آن است. اين روش همچنين مطالعات باستان‌شناسي و 
معماري دقيق را ميسر مي‌سازد و به دانش ما از اين بناها و زمان ساخت و مصالح به كار 
رفته در آنها مي‌افزايد. از سوي ديگر و مهم‌تر اين كه با اين روش و با ايجاد كار 
مي‌توان روحيه مردم استان كرمان را تقويت كرد، بار ديگر روش‌هاي سنتي را به جوانان 
آموزش داد و به كار گرفت، و صنعت توريسم را احيا كرد. مقامات ايران بايد از اين 
فرصت استفاده كنند و جامعه بين‌الملل را به لحاظ مالي و تكنيكي در اين كار شركت 
دهند، و نبايد از اين تبليغات جهاني به عنوان بهانه‌اي براي اقدام سريع بهره بگيرند 
كه با اين كار اين فاجعه عرصه معماري به فاجعه‌اي جبران‌ناپذير تبديل خواهد شد.

منبع : www.Radandishan.org

پيدايش ترك در ساختمان

افت پي بر اثر عواملي همچون رطوبت و فشارهاي وارده از طبقات ، بي مقاومتي خاك و عملكردهاي آن پيش مي آيد . همچنين نوع مصالح مصرفي و اجراي غيرفني ، سبب نشستهاي پي مي شود . در مجموع ، بر اثر حركات زمين ، اسكلت بنا حركت مي كند و شكستهاي مختلف كه شامل تركهاي عميق و يا معمولي و در مواردي به شكل مويي است ، نمايان مي شود.

موقعيت ترك :

تركهاي عميق : اين تركها گاهي به طور دائمي به وجود مي آيد و دليل آن نشست مرتب پي است كه در اين صورت ، بودن ساكنان در ساختمان خطرناك است.

تركهاي ثابت : معمولا پس از نشست پي ، تحرك ساختمان كم مي شود. اين پديده بر اثر قطع رطوبت و فشرده شدن سطح زير پيش مي ايد. در نتيجه ، شكست و افت ديوارها و اسكلت بنا نيز متوقف ، و حالت ترك ثابت مي شود.

موي تركهاي معمولي : اين تركها در اثر افتهاي كوچك در اسكلت بنا و به واسطه نيروها و در مواردي به علت نوع مصالح اندود به وجود مي ايند. رطوبت ، انقباض و انبساط حاصله در مقابل خشك شدن سطوح مرطوب ، باعث ايجاد تركهاي مويي مي شود.

حالتهاي ترك :

ترك را به شكلهاي مختلف مي توان آزمايش كرد. نوع خطرناك و بدون خطر آنها را به شكلهاي زير مي توان شناسايي كرد:

الف) بند دوقسمت ديوار را كه بر اثر تركهاي عميق از يكديگر جدا شده اند ، با گچ دستي طوري كف كش مي كنيم كه ملات فقط دو قسمت جدا شده را پوشش دهد ؛ يعني در تركها نفوذ نكند

پس از خودگيري و خشك شدن ملات گچ ، چنانچه از ديوار جدا شود ، اسكلت در حال نشست و افت كامل است كه بايد در مورد آن با احتياط رفتار كرد.

ب) در موارد ذكر شده در بالا ، مي توان روي ترك دو قسمت جدا شده ديوار را نوار كاغذي از جنس كاهي نازك به ابعاد 30*3 سانتيمتر به شكل ضربدر (*) با پونز نصب كرد. چنانچه كاغذ پاره شود ، شكست و نشست در ساختمان بسيار خطرناك مي باشد. در اين صورت ، ساختمان بايد از سكنه خالي شود.

ج) در نشستهاي خطرناك ، كلاف پنجره بر اثر نيروي فشار ، اهرم و دفرمه مي شود . به علت بالا بودن ضريب شكنندگي ، شيشه پنجره ها ترك مي خورند و مي شكنند.

د) در افتهاي مداوم پي و مواقع سكوت ، صداهاي "تك تك " كه حاصل ترك مصالح و بويژه اجركاري است ، شنيده مي شود.

روش تعمير تركها :

همانطور كه گفتيم ، بر اثر نشست ، تركهايي به وجود مي آيد كه برخي از آنها مويين و ريز هسنتد . با خالي كردن اطراف آنها و با " كشته كشي " و كشيدن پنبه آب روي سطوح تركهاي مويين آنها گرفته و آماده نقاشي مي شوند.

تركهاي نيمه عميق :

بر اثر حركت پذيري سقف توفال كه از انقباض و انبساط رطوبت و حرارت حاصل مي شوند . تركهايي به وجود مي آيد . اين تركها را با نوك كاردك و ماله خالي مي كنيم و پس از " آماده كشي " و پرداخت كشته و پنبه زني ، تركها را مي گيريم و آماده نقاشي ميكنيم.

تركهاي عميق :

اطراف ترك را با تيشه مي تراشيم و سپس درز آن را كاملا خالي مي كنيم. كاربردن گچ دستي و كف كش كردن ، درون ترك را پر و سطح آن را با گچ آماده صاف مي كنيم . سپس با گچ كشته و پنبه اب ، سوح آن را كاملا پرداخت و آماده نقاشي مي كنيم.

توجه شود : چون سطح كشته كشي در بعد بيشتري انجام مي شود تا خطر كپ كردن به وجود نيايد ، بابد اصولي را به كاربرد تا سطح ترك از اطراف به شكل پخ از گچكاري و اندود برداشته شود تا عمق ترك در سطحي عريض پيوند شود. به اين عمل اصطلاحا " پرداخت كردن ، كشته و همسطح كردن با زمينه در گچكاري قديمي " مي گويند.

ترك در تقاطع ديوار :

ديوارها بر اثر نداشتن پيوند با هشت گير ترك مي خورند . در مواقعي نشست و شكست ديوارها ، تركها كاملا باز و رويت مي شوند . در بعضي موارد ، اين تركها بسيار عميق هستند ؛ به طوري كه مي توان دست را در درون آنها حركت داد . در اين حالت ، چنين عمل مي كنيم :

1- سطح ترك را از دو طرف كاملا با تيشه مي تراشيم ، و پس از جارو ، سطوح آن را كاملا مرطوب مي كنيم .

2- چنانچه لازم باشد ، كنارهاي ترك را با قلم و چكش چند سانتيمتر بازتر مي كنيم تا نشست گچ با عمق بيشتري انجام شود.

3- ملات گچ تيزون را شلاقي در درون ترك مي كوبيم تا سطح ترك كاملا پر شود.

4- پس از پر كردن ترك به شكل سرتاسري و كف كش كردن گچ تيزون ، اندود گچ و خاك را اجرا مي كنيم.

5- در صورت نياز ، ترك را شمشه گيري مي كنيم تا در سطح گچكاري يكنواختي به وجود آيد.

6- با گچ آماده و سپس گچ كشته ، سطح اندود را " سفيدكاري" مي كنيم و با پنبه آب زدن براي پرداخت ، گچكاري را خاتمه مي دهيم.

توجه شود: چنانچه در محل تقاطع ديوار ديوار ابزار گرد زده شود ، يعني ماهيچه به وجود آيد ، ترك مجددي پيش نخواهد آمد .

ترك در نعل درگاه :

به علتهاي زير ، نعل درگاه و سوح زير آن مي شكنند :

الف) در اثر نشست ستون زير نعل درگاه ، به علت اهرم شدن آن ، برش افقي به وجود آيد.

ب) برشهاي عمودي به خاطر وجود پيوند و اثر نيروهاي فشاري در امتداد تير نعل درگاه و برشهاي طولي بعد از مقدار گير نعل درگاه به وجود مي آيد كه در هر دو حالت ، جداره تركها را مي تراشيم ، باز مي كنيم و سپس گرد آن را مي گيريم . بهد ، محل مرطوب شده را با اصطلاحا گچ تيزون ( زودگير) پر مي كنيم و زمينه را با كشته كشي آماده مي سازيم و سپس تركها را به ترتيب ترميم و تعمير مي كنيم.

پيوند در تركهاي عميق :

چنانچه ترك عميق باشد ، رجهاي بريده شده را از دو طرف به اندازه يك نيمه ، خالي مي كنيم و با به كاربردن ملات مرغوب و اجرهاي راسته مقاوم ، سطح ترك را در عزض ديوار با رعايت پيوند ، كامل مي گيريم و سپس مبادرت به اندودكاري مي كنيم. در اين صورت ، اثر ترك كلي محو مي شود. در بعضي موارد ترك به حدي است كه از بيرون نور و اشيا قابل رويت مي شود .

به طور مسلم ، اين ترك و شكست و نشست از پي شروع مي شود و تا بالاترين قسمت ساختمان ادامه مي يابد كه براي تعمير ان ، به اينصورت عمل مي كنيم : مسير ترك را در كفسازي دنبال مي كنيم و با برداشتن كفسازي به پي مي رسيم . تعمير از پي شروع مي شود . پاز كرسي چيني ، جداره ترك را جهت به وجود آوردن پيوند خالي مي كنيم . پس از بنايي ترك مذكور ، در عمق ديوار اندود و سفيدكاري انجام مي دهيم.

رفع ترك اطراف ستونهاي فلزي :

در اجراي اسكلت فلزي كنار ستون فلزي ، هر 60 سانتيمتر ، ميلگرد با برگشت به صورت L خوابيده به نام علمي كيليبس به معناي گيره ، چفت و بست ، پهلو گرفتن و سفت كردن است . آهنگر اسكلت ساز آن را اصطلاحا كلمس مي گويد . حدودا به قطر نمره 16 ميليمتر و به طول 50 سانتيمتر و برگشت ( گونيا زاويه 90 درجه ) حدود 12 سانتيمتر پاجوش به قطر كافي اتصال مي شود. اين اجرا ديوار آجري را با ستون فلزي به طور اصولي پيوند و اتصال مي دهد. اجراي اصولي اين روش يه اين شرح است كه كيليپس زا به دو ستون مقابل و در راستاي يكديگر جوش مي دهيم . سپس ، با ميلگرد راستاي هم قطر و با رعايت اورلپ به دو كيليپس جوش مي دهيم . توجه گردد كه چنانچه فاصله دو ستون فلزي مقابل از 3 متر بيشتر باشد ، بايد از وجود وادار ، فلزي مانند سپري جهت نصب بين دو ستون استفاده كنيم. سپس ، كيليپس گذاري بين ستونها و وادار را در راستاي يكديگر انجام دهيم . بهد هم سفتكاري ديوار را اجرا كنيم. باز هم توجه گردد كه چنانچه فاصله تير زيرين و تير فوقاني در قاب ، مرتفع و بيشتر از ارتفاع 3 متر باشد ، بايد از وجود تير فرعي غير باربري مانند نبشي استفاده كنيم . به طور مسلم ، اتصال تير فرعي با وادار و اجراي كليپس گذاري در مجموعه ذكر شده ، سفتكاري را با اسكلت فلزي كاملا درگير مي سازد. با اين روش اولا وجود تركها در موقع نشست از بين خواهد رفت ؛ ثانيا در مقابل زلزله و تحركات زمين ، ديوارهاي ساختمان و به خصوص ديوارهاي خارجي نگهداري مي شوند كه از براي تعمير چنين عمل مي كنيم :

1- سطح اندود رويه ، آستر روي ستون و دو ديوار متصل به ستون فلزي را به عرض 100 سانتيمتر و در شرايط محدود حتي به عرضي كمتر ، جمع اوري مي كنيم .

2- به فاصله و ارتفاع هر 60 سانتيمتر از ذدو ديوار ، كناره ستون را در يك رج افقي به اندازه 50 سانتيمتر خالي مي كنيم.

3- عمل كليپس گذاري را در دو رج خالي شده با ستون فلزي از ميلگرد حداقل نمره 16 با جوش مطمئن و كافي انجام مي دهيم.

4- محل خالي را با ملات مرغوب و آجر نيم لايي آبخور به طور اصولي انجام مي دهيم تا شكاف گرفته شود.

5- پس از جارو زدن سطح تراشيده شده و آب پاشيدن به ان ، ميخ سر كج را به فاصله هر 25 سانتيمتر طوري مي كوبيم كه 5/1 سانتيمتر با سطح ستون و سفتكاري فاصله داشته باشد.

6- توري گالوانيزه به عرض 80 سانتيمتر را توسط سيم آرماتور بندي با قلاب مطمئن و محكم به ميخهاي سركج مي بنديم .

7- اندود آستر را طوري انجام مي دهيم كه توري در وسط ملات قرار گيرد و اندود را مسلح سازد.

8- پس از آستر ، عمل سفيدكاري و لكه گيري و سپس رنگ و روغن را انجام مي دهيم.

با اين روشهايي كه در بالا توضيح دادم چنانچه نشست به وجود آيد ، ديگر ترك در كناره ستون فلزي به وجود نخواهد آمد.

بازدید از منطقه زلزله زده زرند

بازدید از منطقه زلزله زده زرند

توسط: جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران

مقدمه 
جهت بازدید از مناطق زلزله زده زرند و مراحل امداد رسانی و پوشش مناطق آسیب دیده، روز یکشنبه 9/12/1383 از مسیر بافق به زرند به منطقه حادثه دیده رسیدیم.

در طول مسیر در تمامی روستاهای منتهی به زرند از شهر بافق تا زرند با واحدهای مسکونی آسیب دیده ای روبرو شدیم که موجب اضطراب اهالی ده گردیده بودند. این واحد های صدمه دیده که معمولا بسیار قدیمی بودند بر اثر وقوع زلزله خصوصا در سقف دچار ترکهایی شده و متاسفانه اهالی روستاها بر اثر عدم اطلاع رسانی مناسب در جهت نحوه عملکرد در خصوص وقوع زلزله و نیز نحو اسکان در چنین منازلی با سر درگمی عجیبی روبرو شده و گاها به شایعاتی بی اساس اعتماد نموده بودند.

در روستایی با نام دولت آباد مردم بر اساس اطلاعات غلطی که در بینشان پراکنده شده بود معتقد بودند که فقط ساختمانهایی تخریب می­شوند که پی ندارند. به هر حال از اطلاع رسانی به عموم مردم بصورت تیمهای آموزشی جهت زدودن افکار نادرست و نیز بهرمند کردن مردم منطقه از دانش کافی که مسلما از گسترش شایعات و نیز اضطراب در بین مردم میکاست خبری نبود. مردم شهر زرند در اضطراب شدیدی از زلزله به سر می­بردند.

نکته عجیب و قابل توجه توزیع چادرهای دو پوش هلال احمر، که جزء چادرهای خوب برای مناطق با شرایط سخت آب و هوایی هستند، در سطح شهر بود که بصورت پراکنده در بعضی نقاط نصب شده بود و معمولا در کنار آن ماشینهای لوکسی هم قرار داشت! در شهر زرند به یک مهد کودک با نام دارا و سارا جهت بازدید سر زدیم. در این مهد از نوزادان شیر خواره تا کودکان زیر شش سال نگهداری می شد. چادر اهدایی به این مهد کودک از نوع چادر های برزنتی ساده بود و با توجه به حضور چادرهای دوپوش در سطح شهر، مکانهایی همچون مهد کودکها در اولویت تحویل چنین چادرهایی می­باشند.

در ادامه مسیر به سمت منطقه روستای حتکن رفتیم، این روستا که به ماسوله کرمان معروف میباشد در سراشیبی یک کوه در ارتفاعات مشرف بر زرند قرار دارد. بنا براطلاعات موجود بر تابلویی که توسط جهاد کشاورزی در ورودی آن نصب شده است دارای نهصد نفر جمعیت بوده و در سال 1379 توسط جهاد کشاورزی نسبت به بهسازی آن اقدام شده است.

ادامه گزارش به بررسی تخصصی در خصوص نحوه عملکرد ساختمانها و نیروهای امدادگر و مدیریت بحران در روستای حتکن بعنوان یک مدل نمونه از روستایی با درصد تخریب و نیازمندی بالا جهت ارائه خدمات می­پردازد.

عملکرد ساختمانهای دولتی موجود در روستای حتکن

این روستا بصورت پله کانی در شیب یک تپه ساخته شده و دارای دو مدرسه و یک مرکز تلفن و یک ساختمان جهاد و یک مرکز انتظامی می­باشد. سیستم باربر ساختمانهای مذکور بصورت شناژ افقی و قائم طراحی و ساخته شده است و بجز مدرسه این روستا مابقی ساختمانها کاربری خود را پس از زلزله حفظ نموده اند که جهت آشنایی با دلایل تخریب مدرسه این روستا ذکر چند نکته الزامی می­باشد: 

1- کلیه دیوار چینی­ها در این مدرسه بدون استفاده از ملات سیمان و تنها با استفاده از گل انجام گرفته است و به همین جهت در زمان وقوع زلزله فرو ریزش نموده .

2- در خصوص نصب دود کش بخاری در کلاسهای درس، پیمانکار بدون نصب دودکش با استفاده از فضای خالی ایجاد شده در میان آجر چینی اقدام به تعبیه فضایی برای خروج دود نموده که علاوه بر خطر مسمومیت ناشی از نشت گازه های سمی، در این زلزله به عنوان یک نقطه بسیار ضعیف در پایداری دیوار عمل نموده و در تمامی کلاسها فرو ریخته است.

3- شناژهای افقی بصورت کاملا مشهود فاقد سیمان لازم بوده و خاموتهای بسته شده بدور میلگردهای طولی تا هفتاد سانتیمتر فاصله داشته است (که بر اساس آیین نامه نباید بیش از 25 سانتیمتر باشد). 

4- در شناژ افقی تخریب شده راهروی مدرسه میتوان استفاده از آجر را در پر کردن شناژها مشاهده نمود . 

5- کلیه اجزاء غیر سازه ای این مرکز فاقد حداقل های استانداردهای ایمنی بوده و همه واژگون گردیده است.

عملکرد ساختمانهای مسکونی در روستای حتکن

ساختمانهای این ده بطور کامل تخریب شده است بجز یک واحد انباری که با آجر و ملات سیمان با سقف سبک اجرا گردیده بود. در بازدید از ساختمانها نکات زیر جزء نکات اصلی در تخریب این واحدها مشاهده گردید: 

1- کلیه ساختمانهای مسکونی با سنگهای طبیعی و به کمک گل چیده شده بودند لذا فاقد کوچکترین پیوستگی لازم جهت مقاومت در برابر زلزله بودند.

2- در بعضی از واحدهای این روستا اتصال سقف به دیوار به هیچ عنوان رعایت نگردیده، لذا به راحتی سقف از دیوارهای باربر جدا گردیده و فرو ریخته است.

3- بیشتر واحد های مسکونی این ده دارای سقف گنبدی با آجر چینی بودند. این گونه سقفها بعلت سنگینی بیش از حد خود موجب مرگ بسیاری از هموطنان عزیزمان شده بودند . علت ضخامت بیش از حد و سنگینی این گونه سقفها، پوشانیده شدن توسط گل بعنوان یک عایق رطوبتی و حرارتی بود که ضخامت آن در بعضی نقاط تا یک متر می‌رسید.

4- تعدادی محدود از واحدهای این روستا دارای سقفهایی با استفاده از تیرآهن و طاقهای ضربی بودند که به علت عدم یکپارچگی و اتصال لازم آن به دیوارهای باربر از کاربری خارج شده بودن اما باز هم تلفات در این گونه منازل بسیار کمتر از بقیه منازل بود .

نحوه اسکان در چادر ها

بازدید از منطقه زلزله زده شش روز پس از وقوع زمین­لرزه صورت گرفت تا بتوان ارزیابی دقیقی از نحوه عملکرد نیرو های مدیریت بحران دولتی به عمل آورد. نکات مهم در اسکان موقت بصورت زیر اعلام می­گردد: 

1- چادرهای نصب شده برای مردم از تیپ برزنتی با گونی دوزی پیرامون، فاقد کف بوده و بصورت ردیفی در کنار همدیگر نصب گردیده است که بصورت گروهی در چند نقطه بصورت پراکنده نصب گردیده اند. 
2- فاصله استاندارد مابین چادرها در زمان نصب رعایت نشده است که این نکته می­تواند همچون بم موجب آتش سوزی و خسارات جانی مجدد گردد.

3- به سیستم زه کشی پیرامون چادرها توجه نشده و چادر های نصب شده فاقد سیستم جویهای سطحی جمع آوری آب باران میباشند.

4- در کف سازی چادر ها دقت نشده و این در کارایی آنها جهت استراحت و اسکان تاثیر منفی گذاشته است. 
5- بعلت عدم اطلاع رسانی صحیح به عموم مردم، چادرها توسط خود مردم از بیرون توسط گل بر زمین مهار شده است. این بدان معنی است که گونی دوزی کف را از داخل چادر به بیرون چادر کشیده و با گل بروی زمین مهار نموده­اند این کار باعث می­شود تا رطوبت باقی مانده در گل در طی مدت زمان کوتاهی موجب پوسیدگی برزنت های چادر شده و چادر از قسمت کف جدا می‌گردد.

6- متاسفانه در روستای حتکن شاهد بودیم که هلال احمر برای پرسنل خود از بهترین چادرهای خود که دارای سقف دو پوش و کف ضد آب بود بهره برده و در محوطه حیاط مدرسه اقدام به برپایی آنها بدون رعایت فاصله های استاندارد نموده بود در حالی که چادرهای برزنتی ساده را بین مردم توزیع کرده بود. در منطقه ای همچون حتکن که در ارتفاع و دارای بارش و باد متناوب میباشد، بهتر بود که هلال احمر در خصوص چادرها تبعیض قائل نمی­شد و لااقل به خانوارهایی که دارای کودکان شیرخواره بودند از این گونه چادرها که مسلما محدود بوده اهدا می‌نمود.

7- بیشتر چادرها توسط افراد بومی که دارای اطلاعات و نیز مهارتهای لازم نبودند به صورت غیر استاندارد و با شرایط و کیفیت بسیار پائین نصب و راه اندازی شده است که این نکته از ضعفهای مشهود نیروهای امدادگر به نظر می­آمد.

8- بر روی چادرها پلاستیک کشیده شده، اما بعلت عدم اجرای جوی­های سطحی، آب باران توانسته بود باز به داخل چادرها نفوذ کند.

بهداشت و تغذیه

1- سرویسهای بهداشتی پیش ساخته ارسال شده به منطقه بسیار کم بوده و تا آنجا که ملاحظه نمودیم از سه عدد تجاوز نمی­کرد.

2- در روستای همجوار ده حتکن با گذشت شش روز هنوز به خروج گوسفندان مانده در زیر آوار آغلها اقدام نشده بود در حالی که این مسئله می­توانست به آلودگی منطقه منجر گردد.

3- لوازم بهداشتی توزیع شده در منطقه بسیار محدود بود

4- محلهایی برای شستشو با چاه های جذبی هنوز تعبیه نشده بود و زنان از تنها شیر موجود در محوطه برای شستشوی لباسها و ظروف استفاده می­کردند. این امکان کاملا وجود داشت که از نیروهای موجود در همان روزهای نخست برای ساخت چند چاه جذبی و یک سکوی مناسب جهت شستشو بهره برد. 
5- متاسفانه با حرکت در اطراف ده با موارد بسیار زیادی از مدفوع انسانی روبرو می­شدید که این نشان دهنده عدم تامین به موقع سرویسهای بهداشتی سریع الاحداث و یا پیش ساخته در زمان امداد رسانی بود و نکته دیگر اینکه مسئولین بهداشتی هنوز برای ساماندهی این موارد (مدوفوع پراکنده در منطقه ) جهت ممانعت از گسترش بیماری اقدام جدی را به عمل نیاورده بودند. این موضوع با توجه به بارش پراکنده و نیز باد های خاص منطقه های کوهستانی بسیار پر اهمیت میباشد .

6- در مسیر رفتن به بسوی ده حتکن یک مورد شکستگی لوله آب وجود داشت که هنوز نسبت به تعمییر آن اقدام نگردیده بود.

7- باز هم مشکل در خصوص بهداشت زنان در این منطقه آغاز شده بود. زنان به علت عدم دسترسی به حمام و نیز لباسهای زیر با آلودگی روبرو شده بودند و در صورت عدم رسیدگی سریع این مشکل در طی مدت زمان کوتاهی به یک بحران تبدیل خواهد شد.

8- کودکان نیز با توجه به عدم دسترسی به پوشک و نیز آب گرم جهت شستشو نیازمند توجهی خاص بوده که تا آن روز حداقلهایی را نیز برای آنها تهیه نکرده بودند

در مورد تغذیه در منطقه زلزله زده:

1- در روز سه شنبه 11/12/1383در ساعت سه بعدالظهر که ما از ده خارج می­شدیم، زنان بسیاری مشاهده می­شدند که بدنبال نان از این چادر به آن چادر سر گردان بودند. پس از تحقیق متوجه شدیم که توزیع نان در این ده بسیار کم و همچنین نامرتب و موجب عدم رضایت اهالی می­باشد.

2- جهت تامین مواد غذایی مناسب برای تغذیه کودکان شیر خواره نیروهای مستقر درمنطقه بسیار ضعیف عمل کرده بودند و متاسفانه کودکان نیز همچون بزرگسالان از کنسروهای توزیع شده استفاده می­کردند . 
3- تنوع مواد غذایی ارسال شده بسیار محدود و توزیع آن تا آن روز فاقد برنامه مدون بود.

تهیه کننده گزارش: مهندس علیرضا سعیدی، سرپرست بخش پژوهش و آموزش جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران

منبع : www.Ehrsi.com

تعریف( اندازه گیری ، شدت و بزرگی ) زلزله

اندازه گیری زمین لرزه:

برای آگاهی از میزان تاثیر هر پدیده لازم است تا بتوانیم به نحوی آن را بصورت کمی بیان کنیم. برای کمی کردن اندازه زلزله، از دو رهیافت مختلف استفاده می­شود؛ یک رهیافت بر اساس اندازه گیری دستگاهی (بزرگای زلزله) و دیگری بواسطه تاثیر پذیری دست سازهای بشر از زلزله (شدت زلزله). شدت زلزله در هر مكان متفاوت است و با دور شدن از كانون زلزله كم می شود، در حالی كه بزرگآی زلزله همواره ثابت است و ربطی به دور شدن از كانون ندارد (چرا كه با كل انرژی آزاد شده مرتبط است).

شدت زمین لرزه:

شدت یك زلــزله در یك مكــان خاص بــر مبنآی اثرهآی قابل مشاهده زمین لرزه در آن مكان تعیین می شود. دقت در تعیین شدت زلزله به دقت مشاهده كننده وابسته است. تخمین شدت وسیلة مفیدی برآی تخمین اندازة زلزله هآی تاریخی است، بویژه در ناحیه هآیی نظیر كشور ما كه كشوری باستانی و با میراث تاریخی و فرهنگی كهن است و لذا اطلاعات مهمی می توان از زلزله هآی رویداده در زمانی كه ثبت تاریخی وجود دارد به دست آورد. مقیاسهای مختلفی برای تعیین شدت زمین لرزه همانند مقیاس مرکالی اصلاح شده، MSK، EMS98 و ... ارائه شده است.

تعیین شدت زمین لرزه بدین ترتیب است که برای هر کدام از مقیاسها جدولی تهیه شده است و بر اساس آن میزان آسیبهای ناشی از زلزله بر سازه های مختلف ارائه گردیده است و مشاهده گر با تطبیق خسارتهای بوجود آمده از زلزله با موارد ذکر شده در جدول، شدت زلزله را تعیین می­کند.

بزرگای زلزله:

بمنظور اندازه گیری زمین لرزه و بدست آوردن معیاری برای مقایسه و سنجش زمین لرزه ها، از بزرگای زلزله استفاده می­شود که می­توان آن را با در نظر گرفتن دامنه نوسانات روی نگاشت محاسبه نمود. مقیاسهآی متفاوتی برآی اندازه گیری بزرگآی زلزله وجود دارد. اولین مقیاس بزرگا، توسط چارلز ریشتر در سال 1935 برآی زلزله هآی جنوب كالیفرنیا تعریف شد كه بزرگآی محلی یا ML نامیده می­شود. علاوه بر مقیاس ریشتر، مقیاسهای مختلف دیگری نیز وجود دارند که هر کدام کاربردهای خاص خود را در مهندسی زلزله و زلزله شناسی ایفا می­کنند. هر زلزله فقط و فقط یک بزرگا دارد و بزرگا با فاصله از محل وقوع زلزله تغییر نمی­یابد.

ذکر این نکته ضروری است که بزرگای زلزله، بتنهایی نمی­تواند معیاری برای سنجش میزان خرابی در زلزله باشد. همانطور که گفته شد، بزرگای زلزله فقط بر اساس میزان انرژی آزاد شده در زلزله محاسبه می­گردد و عمق و یا سایر پارامتر­ها در محاسبه آن دخیل نمی­باشد. از این رو دو زلزله با بزرگاهای یکسان ولی عمقهای متفاوت میزان خرابیهای متفاوتی را ببار می­آورند. چرا که با عمیقتر شدن کانون زلزله، امواج لرزه ای فاصله بیشتری را تا سطح زمین طی می­کنند که در این فاصله مقداری از انرژی آزاد شده کاهیده شده و از بین می­رود. در قسمت قبل بیان شد که زلزله های ایران، اغلب از نوع کم عمق می­باشند، لذا انتظار می­رود میزان خرابی و آسیب ناشی از این زلزله ها بیشتر باشد.

رده بندی شدت مركالی (اصلاح شده) MMI