نظامی گنجوی

حکیم نظامی گنجوی

نام تو کابتدای هـر نام اسـت *** اول آغاز و آخر انجام است

ره نـمـایی و رهـنـمایـت نـه *** هـمه جایی و هیچ جـایت نه

هـر کـسی نقـشبند پرده تـسـت *** همه هیچند، کرده کرده تست

ای به تو زنده هر کجا جانیست *** وز تنور تو هر کرا نانیست

بـر در خـویـش سـرفـرازم کـن *** وز در خـلق بـی نیـازم کن

الیاس بن یوسف نظامی گنجه‌ای (حدود ۵۳۷ تا ۶۰۸ ه‍.ق) شاعر داستان‌سرا و رمزگوی سده ششم ایران، بزرگترین داستان سرای منظومه های حماسی عاشقانه به زبان پارسی است که سبک داستان محاوره ای را وارد ادبیات داستانی منظوم پارسی کرد.

کودکی

نام پدرش يوسف نام جدش " ذکي " و نام جد اعلايش " مويد " بوده و سه همسر و يک فرزند به نام محمد داشته است. زادبوم نظامي را شهر گنجه (واقع در آذربایجان کنونی) و اجدادش را اهل تفرش گفته اند. نام مادرش رئیسه و کرد تبار بود. وی در سنین کم یتیم شد و دایی اش خواجه عمر بزرگش نمود.

ازدواج

نظامی سه بار ازدواج کرد. همسر نخستش آفاق، کنیزکی بود که فخرالدین بهرامشاه حاکم دربند به عنوان هدیه ای برایش فرستاده بود. آفاق اولین و محبوبترین زنان نظامی بود. تنها پسر نظامی، محمد از آفاق بود. وقتی نظامی سرودن خسرو و شیرین را به پایان رساند آفاق از دنیا رفت. در ان زمان محمد هفت سال بیشتر نداشت.

عجیب است که دو همسر دیگر نظامی نیز در سنین جوانی فوت کردند و مرگ هر کدام پس از اتمام یکی از آثار او اتفاق می افتاد.

تحصیلات

نظامي مانند اغلب اساتيد باستان از تمام علوم عقلي و نقلي بهره مند و در علوم ادبي و عربي کامل عيار و در وادي عرفان و سير و سلوک راهنماي بزرگ و در عقايد و اخلاق ستوده پايبند و استوار و سرمشق فرزندان بشر بوده و در فنون حکمت از طبيعي و الهي و رياضي دست داشته و گويند که اگر وارد مرحله شاعري نبود و به تدريس و تاليف علوم حکميه مي پرداخت در رديف بزرگان حکمت و فلسفه به شمار مي آمد

دوران زندگی نظامی با دوره حکومت اتابکان آذربایجان و موصل و شروانشاهان هم زمان بوده است.تعلق خاطر نظامی به تصوف زندگانی وی را بیشتر با زهد و عزلت همراه کرده و این امر او را از وابستگی به دربارهای سلاطین دور کرده است.

اخلاق

در پاکي اخلاق و تقوي، نظير حکيم نظامي را در ميان تمام شعراي عالم نمي توان پيدا کرد. در تمام ديوان وي يک لفظ رکيک و يک سخن زشت پيدا نمي شود و يک بيت هجو از اول تا آخر زندگي بر زبانش جاري نشده است. از استاد بزرگ گنجه شش گنجينه در پنج بحر مثنوي جهان را يادگار است که مورد تقليد شاعران زيادي قرار گرفته است، ولي هيچکدام از آنان نتوانسته اند آنطور که بايد و شايد از عهده تقليد برآيند. اين شش دفتر عبارتند از:

مخزن الاسرار، خسرو و شيرين، ليلي و مجنون، هفت پيکر، شرفنامه و اقبالنامه که همگي نشان دهنده هنر سخنوري و بلاغت گوينده توانا آن منظومه هاست.

سبک نظامی

نظامی از شاعرانی است که باید او را در شمار ارکان شعر فارسی و از استادان مسلم ابن زبان دانست. وی از آن سخنگویانی است که مانند فردوسی و سعدی توانست به ایجاد و تکمیل سبک و روشی خاص دست یابد. اگر چه داستانسرایی در زبان فارسی به وسیله نظامی شروع نشده لیکن تنها شاعری که تا پایان قرن ششم توانسته است شعر تمثیلی را به حد اعلای تکامل برساند نظامی است.

وی در انتخاب الفاظ و کلمات مناسب و ایجاد ترکیبات خاص تازه و ابداع معانی و مضامین نو و دلپسند و تصویر جزئیات بانیروی تخیل و دقت در وصف مناظر و توصیف طبیعت و اشخاص و به کار بردن تشبیهات و استعارات مطبوع و نو، در شمار کسانی است که بعد از خود نظیری نیافته است.

با وجود آنکه آثار نظامی از نظر اطناب در سخن و بازی با لفاظ و آوردن اصطلاحات علمی و فلسفی و ترکیبات عربی فراوان و پیچیدگی معانی بعضی از ابیات ،قابل خرده گیری است، ولی «محاسن کلام او به قدری است که باید او را یکی از بزرگترین شعرای ایران نامید و مخصوصاً در فن خود بی همتا و بی نظیر معرفی کرد.

نظامی در بزم سرایی، بزرگترین شاعر ادبیات پارسی است.

به جرأت می توان گفت که او در سرایش لحظه های شادکامی بی همتاست، زبانش شیرین است و واژگانش نرم و لطیف، و گفتارش دلنشین. آن گونه که در بازگویی لحظه های رزم، نتوانسته از فشار بزم رهایی یابد به اشعار رزم نیز ناخودآگاه رنگ غنایی داده است.

برجستگیها و ویژگیهای شعر نظامی

۱- تشبیهات و توضیحات او، زیبا و هنرمندانه و بسیار خیال انگیزند.

۲- در تصویر جزئیات طبیعت و حالات، بسیار تواناست.

۳- انتخاب الفاظ و کلمات مناسب که نتیجه آشکار آن، موسیقی شعر اوست.

۴- ایجاد ترکیبات خاص و ابداع و اختراع معانی و مضامین نو و دلپسند.

۵-تازگی معانی و ابداع ترکیبات تازه که در شعر نظامی به وفور یافت می شود، کلام وی را گاهی دچار ابهام می کند، علاوه بر اینها کثرت «لغات عربی» و «اصطلاحات علوم» و «اصول و مبانی فلسفه و معارف اسلامی» سخن این شاعر را دشوار و پیچیده کرده است.

درگذشت

همه عمر را به جز سفر کوتاهی که به دعوت قزل ارسلان (۵۸۱-۵۸۷) به یکی از نواحی نزدیک گنجه کرد، در وطن خود باقی ماند تا در سال ۶۰۲ در همین شهر در سن شصت و سه سالگی درگذشت و به خاک سپرده شد. بعضی درگذشت او را بين سالهاي ۵۹۹ تا ۶۰۲ و عمرش را شصت و سه سال و شش ماه نوشته اند.

آثار

خمسه یا پنج گنج نظامی شامل:

·         لیلی و مجنون

·         هفت پیکر

·         خسرو و شیرین

·         مخزن‌الاسرار

·         اسکندرنامه مشتمل بر اقبالنامه و شرفنامه

قدیمی ترین مثنوی نظامی مخزن الاسرار است و بهترین آنها خسرو و شیرین است

هفت پیکر

هفت پیکر یا بهرامنامه چهارمین منظومه نظامی از نظر ترتیب زمانی و یکی از دو شاهکار او (با خسرو و شیرین) از لحاظ کیفیت است. این دفتر رااز جهت ساختار کلی و روال داستانی می توان بر دو بخش متمایز تقسیم کرد:

یکی بخش اول و آخر کتاب درباره رویدادهای مربوط به بهرام پنجم ساسانی از بدو ولادت تا مرگ رازگونه او، که بر پایه روایتی تاریخ گونه است؛ و دیگری بخش میانی که مرکب از هفت حکایت یا اپیزود از زبان هفت همسر او و از زمره حکایات عبرت انگیزی است که دختران پادشاهان هفت اقلیم (مطبق تقسیم قدما) برای بهرام نقل می کنند.

این منظومه آمیزه ای از جنبه حماسی و غنایی است، بدین معنی که بخش هفت گنبد تماما دارای روح غنایی و تخیل رمانتیک است ولی بخش تاریخی گونه، اگر چه سعی شاعر بر ترسیم چهره ای حماسی برای بهرام بوده، آمیزه ای از جنبه حماسی و عناصر غنایی است.

در هفت پیکر زمین و آسمان و جلوه های جمال این دو با هم پیوند می یابد:

از یک سو هفت گنبد است ساخته بر زمین و هفت روز و هفت رنگ و هفت اقلیم و هفت عروس که جملگی زمینی است، و از سوی دیگر نظیره قرار دادن اینها با «هفت» های آسمانی (چون هفت سیاره و هفت فلک)، و واسطه این دو با همدیگر گنبدی است که چرخ زنان آهنگ عروج به گنبد دوار دارد.

هفت پیکر ستایش داد و رفق، و نکوهش ستم و بیراهی است. 

این منظومه روح خوشدلی و نشاط است. اگر لیلی و مجنون سراسر حرف و حدیث اندوه است، اگر در مخزن الاسرار و اقبالنامه حکمت و اندرز مفرط جایی برای شادی و تفریح باقی نمی گذارد، اگر حتی ذر خسرو و شیرین با وجود سرشاری از مایه عشق و شور و لعب و نشاط، جای جای به حدیث درد جانکاه تنهایی و هجران و سرانجامف مرگ دلگداز دو دلداده می رسیم، هفت پیکر پیام شادی و سبکروحی و گریز از بیش و کم و چند و چون حیات و پناه گرفتن در کاخهایی است که بنیادشان بر شادی و منظرشان تماشای جمال هستی در مکانی محدود و سنجش رنگ و هیئت هر گنبد با هر یک از سیارات است.

شخصیت ها

بهرام گور

منذر

نعمان (پدر منذر)

نعمان (پسر منذر)

راست روشن (وزیر بهرام)

سمنار

سرهنگ

خاقان چین

آزریون (دختر شاه مغرب)

ناز پری (دختر خوارزمشاه)

نسرین نوش (دختر شاه سقلاب)

هما (دختر قیصر)

یغماناز (دختر خاقان)

فورک (دختر رای هند)

درسَتی (دختر کسری)

[ویرایش]

هفت داستان

داستان گنبد سیاه (داستان شهری که مردمانش همه سیاه پوش بودند)

داستان گنبد زرد (داستان شاهی که به زنان اعتماد نداشت و کنیزک زرد رو)

داستان گنبد سبز (داستان بشر پرهیزگار و ملیخای بدطینت)

داستان گنبد سرخ (داستان بانوی حصاری)

داستان گنبد پیروزه ای (داستان ماهان و دیوان)

داستان گنبد صندلی (داستان خیر و شر)

داستان گنبد سپید (داستان دختر و پسری که قصد وصل داشتند اما میسر نمیشد)

[ویرایش]

هفت پیکر (سیاره)، روزهای هفته، رنگها

کيوان (روز شنبه) رنگ سیاه

خورشید (روز یکشنبه) رنگ زرد

ماه (روز دوشنبه) رنگ سبز

بهرام (مریخ) (روز سه شنبه) رنگ سرخ

تیر (روز چهارشنبه) رنگ پیروزه ای

مشتری (روز پنجشنبه) رنگ صندلی

ناهید (روز جمعه) رنگ سپید

مخزن‌الاسرار

مَخزَن‌الاسرار نخستین مثنویِ نظامی گنجوی شاعر ایرانی است.

از آنجا که در خود کتاب اشارهٔ مستقیم و یا غیرمستقیمی به تاریخ سرایش و یا تاریخ تقدیم اثر به والی آذربایجان (و نه اران) نشده‌است، و همچنین در آثار معتبر دیگر نیز تاریخ دقیق خلق این اثر ذکر نشده، نمی‌توان بیقین تاریخ آن را تعیین کرد. ولی با توجه به اینکه نظامی تاریخ‌های بسیار دقیق دیگری از آثار، سن فرزند و ماده تاریخ‌های دیگر در آثار دیگرش می‌دهد، و همچنین با بررسی تاریخ آذربایجان و اران، و مطالعات تطبیقی میتوان بیقین گفت که خلق این اثر بین سالهای ۵۶۱ و ۵۶۹ قمری می‌باشد (و به احتمال زیاد نزدیک به ۵۶۹ معادل ۱۱۷۳ میلادی است).

نظامی این کتاب را به «ملک فخرالدین بهرامشاه بن داوود» والی آذربایجان تقدیم کرد.

این کتاب دربرگیرنده خواندن مردم به خودشناسی، خداشناسی و گزینش ویژگی‌های پسندیده اخلاقی است و در بحر سریع مسدس (مفتعلن مفتعلن مفتعل) سروده شده.

بررسی روشهای حاکمیت شرکتی  در کشورهای مختلف

با نگاهی به شناسایی اقدامات مناسب حاکمیت شرکتی در هند

فاروق  رسولی

حاکمیت شرکتی ( CG ) با توجه به افزایش توجه به شرکت های بزرگ در سراسر جهان به  دلایل مختلف ازجمله  رسوایی شرکت های بزرگ ، افزایش نیاز به اعتماد ذینفعان به  مدیریت شرکت های بزرگ  ،همچنین نقش روز افزون شرکت های بزرگ در اقتصاد جهانی مورد توجه واقع شده است . هدف حاکمیت شرکتی گرد هم آوردن نیاز و به حداکثر رساندن ارزش بلند مدت سهامداران  به طور مستمر با شیوه های کسب و کار اخلاقی است .پس حاکمیت شرکتی  به جنبه های مختلف عملکرد سازمانی، و درهسته اصلی آن به حکمرانی خوب شرکت های بزرگ با استانداردهای اخلاقی بسیار بالایی اشاره دارد، که اغلب از طریق معیارهای عالی شرافت بوده وهمچنین نشان دهنده  شفافیت و پاسخگویی بیشتر در فرآیند تصمیم گیری می باشد. جزئیات خاص و شیوه های حاکمیت شرکتی با توجه به تفاوت عملکرد مدیریت در نقاط مختلف جهان  یکی از جنبه های مهم برای عملکرد شرکت ها در سراسر جهان بشمار می رود  . این مقاله به بررسی نیاز به بهبود اداره امور شرکت ها در هند و روند جاری در اداره امور شرکت هادر نقاط مختلف جهان ، به ویژه ایالات متحده آمریکا و اروپا پرداخته وتاثیرحکمرانی خوب در ارزش بازار و عملکرد شرکت علاوه بر بررسی طرح های مختلف با هدف بهبود حاکمیت شرکتی  در سراسر جهان ، با تمرکز بررهنمودهایCII در هند را بررسی می کند. همچنین  با استفاده از رهنمودهای CII به بررسی شیوه های حاکمیت شرکتی در شرکتهای هندی بدون ارائه توصیه هایی در مورد چارچوبهای  قانونی و داوطلبانه حاکمیت شرکتی بمنظور اطمینان از نظارت موثر شرکت های بزرگپرداخته است .

 واژه های کلیدی:

کد های اخلاقی رفتاری ، شفافیت ، سهامداران ،  مدیریت ریسک ، عملکرد مالی ، استانداردهای زیست محیطی ، کیفیت

مقدمه

هارست [1](2004) حاکمیت شرکتی را مجموعه ای از روشها و سیاستها تعریف کرده که از سوی سهامداران ، مدیران اجرایی و سایر مدیران به منظور مدیریت کردن و انجام مسئولیتهایشان در مقابل اعتباردهندگان و سایر ذینفعان  مورد استفاده قرار می گیرد . کومار[2](2007) عضو CVC  حاکمیت شرکتی را مجموعه ای از روشها ارزشمند تجاری و اخلاقی برای به حداکثر رساندن ارزش سهامداران با اطمیان از رعایت حقوق مشتریان و کارکنان و فروشندگان مواد و سرمایه گذاران و دولت  و بطور کلی تمام جامعه تعریف کرده است . حاکمیت شرکتی سیستمی است که از طریق آن شرکتها اداره و مدیریت می شوند و همچنین  بر نحوه هدف گذاری و رسیدن به اهداف مورد نظر ،ارزیابی ریسک ،نحوه دستیابی به عملکرد بهینه شرکت تاثیر می گذارد . بنابراین حاکمیت شرکتی برای جلب اعتماد و رضایت سرمایه گذاران لازم است. حاکمیت شرکتی در خصوص جنبه های اخلاقی تجارت و آنجه که حکمرانی خوب تلقی می شود با توجه به شرایط متغییر محیطی که رسیدن به یک مدل واحد را مشکل می کند بسیار مشکل می باشد. چرا که شفافیت ، صداقت و مسئولیت پذیری عناصر کلیدی حاکمیت شرکتی هر واحد تجاری محسوب می شود . کومار  اصول اساسی حاکمیت را بشرح زیر بیان می کند :

1-  تحکیم پایه های مدیریت و نظارت

2- ساختار هیئت مدیره به منظور ایجاد ارزش

3- ارتقاء اخلاق و مسئولیت پاسخگویی

4- حفظ یکپارچگی در گزارشگری مالی

5- افشاء بموقع و متوازن

6- احترام به حقوق سهامداران

7- تشخیص و مدیریت ریسک

8- تشویق به افزایش کارایی

9- پاداش منصفانه و مسئولانه

10- تشخیص منافع مشروع ذینفعان

11- رتبه بندی اجباری حاکمیت شرکتی برای شرکت های فهرست شده

در مورد بانک ها و شیوه های بانکی ، " معاملات بانکی بر اساس اعتماد است .اگر سوء ظن وجود داشته و اعتماد آسیب دیده و یا از دست برود،در نتیجه بر اساس زیان مالی نمی توان خطر واقعی را اندازه گیری کرد. اعتماد پایه و اساس بانکداری ، برای قبول حکمرانی خوب است اگر چه اغراق آمیز است ولی  ،حکمرانی خوب  و شیوه های آن  مترادف با بانکداری  ، بانک ها و بانکداران است .

Cornford2 توصیف حاکمیت شرکتی را  به عنوان نگرانی از ارتباط بین کسب و کار مدیریت و هیئت مدیره ،
سهامداران و وام دهندگان ، دیگر و ذینفعان آن از جمله کارکنان، مشتریان، تامین کنندگان و جامعه است . بنابراین حوزه حاکمیت شرکتی ،بسیار گسترده و شامل چارچوبی است که از طریق آن اهداف کسب و کار و راه دستیابی به آنها و همچنین  صورت نظارت بر عملکرد تعیین می شود.

Cornford    یک درس بزرگ از مورد انرون  را خاطر نشان کرد،  ...... مانند دیگر ساختارهای اجتماعی، حاکمیت شرکتی و سیستم های مالی مستعد برای ابتلا به اثرات عیوب و خطوط گسل خواهد بود  که محصول نوآوری مالی، ابتکار و خلاقیت انسان (نه الزاماٌ قانونی ) ، و دیگر تغییرات در آداب و رسوم و در زمینه های اجتماعی و اقتصادی است. نتایج ادامه  پیدا می کند  تا منعکس کننده بی پایان تلاش حکومتها ، بنگاه ها وسایر تنظیم کننده ، برای رسیدن به راه حل مشکلات مطرح شده از طریق تکامل حسابداری و دیگر شیوه های مالی ........ " این نشان می دهد که تمرکز بر حاکمیت شرکتی  برای یک مدت طولانی ادامه خواهد داشت . نیاز به حاکمیت شرکتی خوب چندین عامل که تعدادی از آنها در داخل سازمان و تعدادی مربوط به بیرون از سازمان است رشد پیدا کرده است  . چاکرابارتی ، مگینسون و یاداو(2007)[3]   به بررسی چگونگی حاکمیت شرکتی در هند  براساس محیط اقتصادی هندوستان پرداخته اند. سال های قبل از این مطالعه ، هند موفقیت های بزرگی را از لحاظ اقتصادی تجربه کرد  بازار سهام نیز در حال رشد مضاعف و تعداد معاملات در بورس ملی تبادل هند رو به افزایش بود تا جائیکه  رتبه سوم  جهانی NASDAQو NYSE  را کسب کرد . قوانین  هند که بر روی کاغذ از سرمایه گذاران  بسیار عالی حمایت می کند، با مشکل مواجه گردید

    مالکیت شرکت های بزرگ متمرکز باقی مانده است و مدل کسب و کار خانواده که مدل کسب و کار غالب است ( 60 ٪ از شرکت ها که شامل حدود 65 ٪ از کل سرمایه بازار بورس است ) قالب هرمی و موزون در میان گروه های کسب و کار درهند مشاهده می شود.

   هنگامی که با حاکمیت شرکتی هندوستان با کشورهایی مانند برزیل ، چین یا روسیه ،مقایسه می گردد . هند در رتبه بالاتری از نظر سهولت در اخذ وام و اعتبار و همچنین رتبه بندی عملکرد سیستم بانکی است و دارای  پایین ترین درصد از دارایی های غیر عملیاتی است .

 در ارتباط با عوامل دیگر ، هند در رتبه 72  از 180 کشور از نظر فساد قرار دارد واین شاخص نشان دهنده یک چالش بزرگ می باشد . خط قرمز ها  و مقررات از جمله عوامل بازدارنده اصلی برای کسب و کار و سرمایه گذاری خارجی در هند است. با وجود تنوع قابل توجهی در قوانین کار از نظر سهولت استخدام  هندوستان به طور کلی در رتبه  85  و بالاتر از  برزیل با رتبه ( 119 ) ، روسیه ( 101 ) و چین ( 86) قرار دارد. هند از نظر افشا و مسئولیت پاسخگویی عمومی دررتبه بالایی قرار گرفته است که این خود یک مزیت درخصوص  مقررات کنترل بازارهای اوراق بهادار محسوب می شود هر چند در اجرای دقیق این مقررات به خصوص در ارتباط با دستکاری قیمت و تجارت داخلی  بامشکلاتی مواجه بوده است. در رتبه بندی هند در سطح پائینتری (137از 178) دربین کشورهایی که در جهان با میانگین 10 سال در مرحله ورشکستگی بودند ، قرار گرفت . با توجه به اهمیت ارتباطاتبر پایه کنترل رسمی و ساز و مکانیسم های رهبریدر بنگاههای کوچک و متوسط ​​هند،  به منظور توسعه حاکمیت شرکتی  شرکت های بزرگ مکانیسم مناسبی  در هند وجود دارد. این مقاله به مطالعه نیاز برای شیوه های حاکمیت شرکتی  در هندبا هدف برجسته سازینقاط قوت و همچنین ایجاد زمینه لازم  برای بهبود آن ارائه شده است.  چندین  مطالعه  در این زمینه در شرکت های بزرگ در سراسر جهان انجام شده است، اما کمبود نسبی  برای مطالعات مشابه در شرکتهای هند وجود دارد. هدف این مطالعه تا حدیپر کردن شکاف وافزودن به دانش موجود درحاکمیت شرکتی در شرکتهای  بزرگ و کوچک ومتوسط می باشد . ​​(SMEs).

بررسی ادبیات تحقیق

  همانطور که در گزارش حاکمیت شرکتی انجمن جهانی حاکمیت شرکتی (IFC)آمده است که  توضیح میدهد چرا در شرکت های بزرگراهبری  مهم است، "حاکمیت شرکتی به نحوی به شیوه اداره شرکت و ارتباط و  پاسخگویی مدیران شرکتها و اعضای هیئت مدیره با صاحبان سهام در شرکت اشاره دارد. این مفاهیم برای شرکت نه تنها رفتار با سهامداران  ، بلکه شیوه تعامل با کارکنان، مشتریان، اعتباردهندگان  ، و سایر ذینفعان، وسایر عوامل دنیای کسب و کار را در بر می گیرد. تحقیقات نشان می دهد که مدیریت پاسخگو در قبال محیط زیست، مسائل اجتماعی و حکومتی ، ودارایاخلاق کسب و کار باعت  ایجاد  یکپارچگی در شرکت و اعتماد جامعه و سهامداران می گردد ."

      مزایای حاکمیت شرکتی خوب فراوان است ، همانطور که توسط راشل کیت[4]، معاون مدیرکل و مشاورخدمات بازرگانی IFCاعلام کرد "شیوه های حاکمیت شرکتی خوب در شرکت ها باعث ایجادفرایندها و ساختار چشم انداز ضروری سازمانها،در جهت تصمیم گیری صحیح و اطمینان از پایداری دراز مدت  است . بیشتر از قبل ، به شرکتهایی نیاز است که که علاوه بر قابلیت سود آوری به دنبال ارتباط با دنیای اطراف و جامعه و ایجاد ارزش اجتماعی باشند . "یک نظر مشابه توسط جورج کل[5] ، مدیر اجرایی، سازمان کوچک ملل، ارائه شده است " یک  شرکت چنانچه در  تجزیه و تحلیل ریسک به مسائل اجتماعی و زیست محیطی توجه داشته باشد به خوبی می تواند به منافع  بلند مدت  و کشففرصت و سرمایه مناسب  به نفع صاحبان سهام خود دست پیدا کند . و می توان برای بازگرداندن اعتماد عمومی در فضای کسب و کار و ساختن آینده ای مرفه راه بهتری پیدا کرد."

همانطور که پر تیری بوچ[6]، رئیسبخش خصوصی ازدبیرخانه امور اقتصادی سوئیس(SECO) می گوید:"حاکمیت شرکتی خوب مانند  چسبی است که شیوه های کسب و کار مسئولانه، تضمین مثبتمدیریت محل کار، مسئولیت بازار،حفاظت از محیط زیست، تعامل اجتماعی،و حفظ عملکرد مالی را با هم نگه می دارد. این  امر اکنون که ما در سراسر جهان برای بازگرداندن اعتماد و رشد اقتصادی در تلاشیم حتی بیشترصحیح به نظر می رسد. "

روبرت[7](2004) به بررسی جایگاه  اخلاق در

اداره امور شرکت پرداخته  و نتیجه می گیرد با توجه به تئوری نمایندگی و خطرات اخلاقی پیدا کردن یک جاگاه مناسب برای اخلاق در جهت  جلوگیری از فرصت طلبی افراد  بسیار سخت بوده. ودر بهترین شرایط افراد کمی مقید به نظر می رسند  . بنابراین تنها از طریق نظارت و کنترل می توان نسبت به رعایت رفتار اخلاقی و جلوگیری از تهدیدات ناشی از عدم رعایت آن  بهره مند شد. نوشته مورد نظر در مورد اخلاق حسنه صحبت می کند . که در آن مشکل اخلاق اینست که همه تمایل دارند اخلاقی به نظر رسیده و در بدترین حالت، گرفتن ژست اخلاق از طریق گزارشات زیست محیطیو گزارش های اجتماعی به عنوان یک تلاش برای بازسازی چهره مخدوش شرکتهای  بزرگ و انتفاع شخصی از این خودنمائیها است .نویسنده به ترکیبی از گزارشات  و نمادهابرای تکمیل  اشکال جدیدی از اندازه گیری داخلی وپاداش به عنوان کسب نتایج  بیشتر از این تلاشها اشاره میکند.

نوردبرگ[8] (2007) در مورد سه جنبه از هنجاری مفید از شش نظریه های حاکمیت شرکتی از نظر  استیلز و تیلور[9] (2001) به طور خلاصه شامل منظر قانونی ، هژمونی طبقهو هژمونی مدیریتی (به طور کامل توصیفی اما به طور ضمنیسودمند در ارائه)،رویکرد اقتصاد سازمانی (با استفاده از نظریه نمایندگی  نشان می دهد که نقش هیئت مدیره برای کنترلسوء استفاده از  قدرت مدیریتی است ) ونظریه هزینه  معاملات به منظور تصمیم گیری بحث می کند. در روش نظارتفرض می شود که مدیران انگیزه خواهند داشت تا با میل شخصی خود نسبت به انجام کارهای مفید هدایت شده چراکه نه فقط به منافع خود فکر کرده و کارهای غیر مسئولانه انجام نمی دهند ودر جهت عدم وابستگی ها و  کسب منابع و دسترسی آسانتر به منابع مالی اقدام می کنند .بهر حال  این نظریه ها،  ترک کردن نظریه سهامداران و و ایجاد ارزش سهامکه نقش مهمی در تصمیم گیری دارندتوسط مدیران و اداره کنندگان می باشد . گزارش کمیته جنبه های مالی کادبری از حاکمیت شرکتی  شرکت(1992) بر باز بودن اطلاعات (به عنوانافشاء کامل)، یکپارچگی (نشان دهنده معاملات رو به جلو و کامل) و پاسخگویی(از مدیران به سهامداران خود) تاکید دارد . درکمیته مزبور اعتقاد بر این است که رویکرد منطبق بر افشاء داوطلبانه از افشاء با کدهای قانونی موثر تر خواهد بود . براگا، آلوز و شاستری [10](2011) در مطالعه ای در برزیل به  بررسیاثر حاکمیت شرکتی خوب شرکت ها بر اساسنمونه ای از 236 شرکت های غیر مالی و 849 شرکت مالی درسال2001- 2005 پرداختند .آنها در بررسی شاخص مرکب (NM6) که ترکیبی از شش پروکسی برایشیوه های راهبری  هدف در بورس اوراق بهادار سائو پائولو (Bovespa) بود دریافتند  کهنمرات بالاتر در شاخص آماری واقتصادی مربوط به ارزش بازار بالاتر بوده اما منجر بهعملکرد بهتر نشده است . در نهایت، مطالعه نتایجی بدین شرح در بر داشت : استراتژی سرمایه گذاری صفر که سهام خریداری شدهشرکت های با NM6 بالا و سهام فروخته شده از شرکت ها با NM6کم می توانست منجر به 10.68٪ غیر طبیعیبازگشت در هر سال بیش از مدت نمونه گردد بدست آمد (2001 -2005)در نتیجه این فرضیه کهقیمت سهام به سرعت به انتشار  اطلاعات در موردتغییرات در استانداردهای حاکمیت شرکتی واکنش نشان میدهد را پشتیبانی نمی کند . ششروشی که به عنوان پروکسی برای مجموعه ای از قوانین مورد نظر اصلاحات حاکمیت شرکتی توسط Bovespa وادار به رعایت می شوند  عبارتند از:

1- نسبت جریان وجوه نقد برای حق رأی سهامداران نباید کمتر از یک باشد .

2-    حداقل سهام شناور آزاد 25 درصد سهام باشد

3-   برچسب همراه حقوق اعطا شده به سهامداران جزء فراتر از آنچه توسط قانون مورد نیاز است

4.اعضای هیئت مدیره ترکیبی از  پنج نفریا بیشتر عضو موثر باشد  .

5. انتخاب مدیران براساس شرایط برای یک یادو سال صورت پذیرد

6. صورت های مالی موجود مطابق با IFRS و GAAP ایالات متحده باشد .

یافته های کلیدی مربوط به عملیات بین المللی 

این مطالعه توسط هارست [11](2004) که به  مقایسه شیوه های کسب و کار اروپا با ایالات متحده انجام شده ،توصیه هایی را  برای شرکت های چند ملیتی  در هر دو طرف اقیانوس اطلس ارائه می دهد که عبارتند از:

1-     دادن  قدرت به  سهامداران از طریق پروکسی رای گیری برای رسیدن به شرایطکه در آن رئیس اجرایی و  هیئت مدیره علاقمند به حدف تضاد منافع با سهامداران و سطوح مختلف راهبری شرکت گردد.

2-     پرداختی به مدیر اجرایی به طور کامل برای سهامداران افشاء شود .

3-     ارسال یک   چارچوب واضح و مشخص با کد رفتاری برای همه کارکنان.

4-    ایجاد منشور اخلاقی، اجتماعی و زیست محیطی استاندارد به شرکای مشترک، شرکت های وابسته، تابعه عملیات و در سراسر زنجیره عرضه؛

5-    تمرکز بیشتر بر مهارتهای ارتباطی از طریق CSR بین کارکنان و تامین کنندگان،

6-       ارسال گزارش های مناسب اجتماعی از طریق CSR و در مرحله بعدی حرکت فراتر از تصدیق و انتشار گزارش تعبیه شده توسط CSR به فعالیت های کسب و کار اصلی خود جهت هم افزایی .

7-    تحت فشار قرار دادن مدارس کسب و کار به  قراردادن اخلاق کسب و کار و استراتژی CSR در بخشی از هسته اصلی برنامه های درسی.

توصیه های خاص به اروپا عبارتند از:

1. اروپا نیاز به یک بدنه شبیه به SEC به منظورنظارت بر تخلفات حسابرسان دارد .

2. اتحادیه اروپا باید مجازات های سختی برایارتکاب تقلب در نظر بگیرد .

3. دولت های اروپایی باید مدیران ارشد شرکتهارا  به ارائه گزارش به هیئت مدیره، کمیته حسابرسی  و حسابرسان بمنظور جلوگیری از تقلب ارائه نمایند . تا آگاهی آنها را  تحت تاثیر قرار دهد  مانند قانون ساربینز آکسلی [12]

4. حسابرسان در اروپا نیاز به پیاده سازی یک استاندارد تهاجمی علیه تقلب با  تاکیدبر رویکرد "به من اثبات کن  " به جای "به من بگو" دارند  به عنوان  حذف  راه های دیگربه جای جلوگیری از نقض اخلاقی و همچنینوجود  شک و تردید بیشتر از توضیحات مدیریتو ممیزی شواهد.

توصیه های خاص به ایالات متحده آمریکا  عبارتند از:

1-     دولت ایالات متحده باید به سرعت نسبت به پیاده سازی واجرای تمام مفاد قانون Sarbanes-Oxley اقدام کند  (پی. ال 107-204)،عدم اجرای  اصلاحات فراگیرمقررات حسابداری ، به این معنا است کهقانون نمی خواهد به طور جدی توسط مدیران کسب و کار اجرا گردد .

2-     .بازار بورس نیویورک باید نسبت به  جمع آوریاطلاعات اجتماعی،عملکرد زیست محیطی و اخلاقی شرکت ها اقدام کرده ، تا سرمایه گذاران پس از آن بتوانید در تصمیم گیریها از آن  استفاده کنند

3-     SEC باید نیاز اجتماعی و زیست محیطی برای همه شرکت هایی که را ارائه نماید .

4-     شرکت های بزرگ امریکا با استفاده از رسانه های خبری به  آموزش مصرف کنندگان در جامعه پرداخته  و اطلاعات زیست محیطی و شیوه های کسب و کار مسئولانه و نقش آنها در کمک به ایجاد آینده ای پایدار را اطلاع رسانی نمایند .

 ارزیابی تکامل حاکمیت شرکتی در هند

تا آنجا که به حاکمیت شرکتی در هند مربوط می شود ،کنفدراسیون صنایع هند برای اولین بار طی یک  ابتکار نهادی در هند در سال 1996 از نیاز بهحفاظت از منافع سرمایه گذار به ویژه کسانی که از سرمایه گذاران کوچک حمایت کرد  و این نشانه ای  مطلوب از حاکمیت شرکتی برای شرکت های هندی در بخش عمومی یابخش خصوصی، بانک ها و موسسات مالی بود . قبل ازانتشار  در سال 1998پیش نویسدستورالعمل ها به طور گسترده ای توزیع شد و مورد بحث قرار گرفت .این نشان دهنده درک صحیح از اینست که: هیچ ساختار منحصر به فرد و یا حاکمیت شرکتی که بتوان بدون هیچ ابهامی بعنوان یک ساختار حاکمیت شرکتی به صورت مکانیکی برای شرکتهای هندی به کار گرفت وجود ندارد. با افزایشیکپارچه سازی بازارهای جهانی تقاضا برای افشای بیشتر و شفافیت بیشترجهت تصمیم گیری  سرمایه گذاران  مهمترخواهد شد و حاکمیت شرکتی نیاز به تعریف فراتر از قانون شرکت پیدا خواهد کرد به  دلیلکمیت، کیفیت و میزان افشاء،تا حدی که  مدیران شرکت مجبور به اعمال خودکنترلی در قبال  سهامداران،کیفیت اطلاعاتی که آن را با دیگران در میان می گذارد خواهند بود . و تعهد به شفافیت به شیوه ایکه حداکثر ارزش سهام در بلند مدت حفظ شودبسیار دشوار است .با وضع قانون در سطحی از جزئیات که تمام شرایط موجود و آینده نزدیک برآورده شود.اولین نشانیمطلوب حاکمیت شرکتی  (a) هیئت مدیره (b) افشاء مطلوب ، (c)مسائل مربوط به بازار سرمایه ،(d)حقوق طلبکاران ،(e)موسسات مالی و مدیران انتخابی.

بیشتر موارد مورد نظر  راهبری شرکتها های CII پس از آن در گزارش کمیته Sebi کومار منگالم[13] گنجانیده شده  و سپس در بند 49 از توافقنامه فهرست شده است . در گزارش حاکمیت شرکتی که به سرپرستی ناراش چاندرا[14] (2009) انجام گرفت راه هایی برای بهبود عملکرد شرکت های بزرگ توصیه شده است که تمامی شرکتها و زیر مجموعه هایشان موظف به رعایت موارد فهرست شده مزبور می باشند ،در این گزارش تاکید شده که تنظیم روابط حاکمیت شرکتی به صورت داوطلبانه و فراتر از روابط قانونی است  در این گزارش بحث های مختلف در خصوص عناصر حاکمیت شرکتی بشرح زیر آمده است:

1-    موارد قابل توجه  هیئت مدیره واز جمله مدیران مستقل وغیر اجرایی ، کمیته های هیئت مدیره بخش های مرتبطمعاملات: توصیه هاعبارتند ازشرایط نامزدی کمیته ها، نحوه انتصاب مدیران ، میزان پرداختی ثابت مدیران غیر اجرایی  و میزان پاداش آنان در مقابل افزایش سود ، نحوه  جبران خدمات کمیته های پاداش ، کمیته های حسابرسی و  هیئت مدیره و جدایی دفتر رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت و سایر موارد .

2-   حسابرسان ، استقلال و تغییر شرکای حسابرسی: توصیه ها در هدف دستیابی و نشان دادن سطح بالایی از استقلال برای شرکت حسابرسی و همچنین همکاران ممیزی های فردی ، افزایش عواقب ناشی از سهل انگاری و یا بی اعتنا به  مسئولیت حسابرسی ، تعیین حسابرسان مجرب و با تجربه مرتبط برای کمیته حسابرسی ، توصیه به هیئت مدیره در مورد نحوه انتصاب ، انتصاب مجدد و یا حذف حسابرسان قانونی ، توضیح کافی حسابرسان با استفاده از زبان استاندارد و به اندازه کافی و جلوگیری از پراکنده گویی  . سازماندهی یک مکانیسم برای منشور اخلاقی کارکنان و حصول اطمینان از تدابیر حفاظتی برای رعایت منشور مزبور از سوی کارکنان.  شناسایی ریسک برای اطمینان از به حداقل رساندن خطر و ایجاد یک چارچوب برای مدیریت ریسکهای بحرانی و نظارت بر آنها را هر شش ماه یکبار.

3-  سازماندهی و تنظیم مقررات استاندارد از نظر قانونی و نظارتی و همچنین اجرای موثر و معتبرآن : توصیه ها شامل نیاز به توافق بین دولت و  Sebi   به عنوان تنظیم کننده بازار و استانداردهای حاکمیت شرکتی در شرکت های بزرگ برای اطمینان از حاکمیت شرکتی  خوب. تقویت  ICAI  بررسی کننده کیفیت و حصول اطمینان از حسابرسی کیفیت از طریق نظارت ساز وکارهای نظارت  در خطوط عمومی شرکت حسابداری همانند هیئت نظارت ( PCAOB ) ایالات متحده آمریکا . تحقیقات مشترک / بازرسیها مکرردر طول 6 تا 12 ماه . ارائه راهکاری برای مصادره و یا لغو اوراق بهادار جعلی ، اعمال مجازات های شخصی در کارکنان و مدیرانی که  به دنبال منافع  شخصی بوده واخذ جرائم بیشتر از کسانی که به طور غیر قانونی منافعی را کسب کرده اند ، بازپرسی از مدیران اجرایی در صورتی که مسئولیت بخشی از شرکت را بعهده داشته و با شکست مواجه شده اند .

4-    نهادهای خارجی از جمله سرمایه گذاران و نهادها و مطبوعات : توصیه هایی در هدف فعالیت سهامداران به نظارت فعالانه و اطمینان ازحاکمیت شرکتی خوب در شرکت های بزرگ از طریق رسانه ها، به ویژه کسانی که در تجزیه و تحلیل های مالی و گزارش کسب و کار را تهیه می کنند برای  دقت بیشتر و بالا بردن ظرفیت تجزیه و تحلیل خود در تنظیم گزارشات تحلیلی و افشاء مطلوب با توجه به  ناکافی بودن روشهای افشای شرکت های بزرگ و بحث افشاء کامل اطلاعات توسط گروههای کاری قانونی شرکت . افشاء اطلاعات مالی در خصوص معاملات با اشخاص وابسته بعنوان بخشی غیر قابل حذف در گزارشات . افشای سهام مدیران ' و یا هر گونه منافع مدیران در شرکتهای طرف قرارداد  و یا مزایای دیگر از جمله وام و افشای انتصاب عوامل فروش تنها در بازارهای خارجی به عنوان بخشی از گزارش مدیره هیئت مدیره در یادداشتهای همراه سالانه صورتحساب های حسابرسیشده،افشای مالی توصیه شده عبارتند ازافشای  پاداش مدیران و کمیسیون به صورت جدول، هزینه های متحمل شده در مورد استفاده از از خدمات شرکت منابع گروه ، افشاء اطلاعات در مورد بخش های یک شرکت یا کسب و کار عنوان بخشی از گزارش سالانه مدیران  ، نشان دادن نحوه  استفاده از بودجه مطرح شده از طریق صدور سهام به طور مفصل ، اوراق قرضه و یا اوراق بهادار دیگر، قرار گرفتن شرکت در معرض بدهی ، تفاوت بین دارایی های ثابت و بدهی های بلند مدت همان طور که در پایان سال مالی و تاریخی که در آن هیئت مدیره ترازنامه وحساب سود و زیان را  تصویب کرده  باید افشا و افشای کامل از دارائی های ثابت به دست آورد و دارائیهای اجاره داده شده و غیره  .توصیه به هنجارهای افشای منصفانه برای سهامداران هنگامی که شرکت در GDRs  یا به طور خصوصی با سرمایه گذاران خارجی و مشارکت نموده است .

نظر سنجی هایراخی و دوماسیا[15] (2008)  در مورد وضعیت حاکمیت شرکتی در هند : با بیش از 90 پاسخگو نشان دهنده نگرانی از وضعیت حاکمیت شرکتی در شرکتهای هندی است . لذا هیئت نظارت در مدیریت ریسک و اهمیت صداقت و ارزش های اخلاقی ، یکی از روشهای  اساسی برای حاکمیت شرکتی  خوب است.

یافته های این نظرسنجی عبارتند از:

1-    حاکمیت شرکتی باید در اصل بر اساس استانداردهای مبتنی بر و مقررات مناسب باشد  ​​.

2-    مشخص کردن محدوده برای بررسی و نظارت  قوی تر و نظارت بر اثربخشیحاکمیت شرکتی  از طریق ممیزی توسط متخصصان .

3-    نظارت ضعیف و عدم نظارت بزرگترین خطربرای حاکمکیت شرکتی می باشند .

4-    وجود فرصتی  برای بهبود به عنوان اعضای هیئت مدیره و داشتن اطلاعات درست و زمان کافی برای انجام وظایف

5-     محاسبه پاداش مدیر اجرایی براساس عملکرد

6-     نیاز به ارزیابی عملکرد  اعضای هیئت مدیره توسط شخصی مستقل در راستای شفافیت

نتیجه گیری وپیشنهادات
بر اساس مطالعه فوق، نتایج زیر را می توان در برای شرکت های هندی ارائه نمودد :

1-    تنها یک روش برای حاکمیت شرکتی برای شرکتها و صنایع مختلف وجود ندارد

2-    حاکمیت شرکتی خوب در اثر چارچوب قانونی و تعهد داوطالبانه حاصل می شود

3-    علارغم مشکل در تنظیم یک رویکرد مشترک ، برخی از شاخص های حکمرانی خوب شرکت های بزرگ عبارتند از:

الف- حفاظت از سرمایه گذاران کوچک؛
ب– بازنگریهای کافی و توازن در عملکرد و پاداش مدیر عامل و اعضایهیئت مدیره.
ج . استقلال حسابرس همراه با یکپارچگی بالا و احساس مسئولیت .
د . مکانیزم شفاف که سوابق دلایل قبول یا حذف حسابرسان با تجربه واجد شرایط .
ه . مکانیسم مناسب برای حفاظت از خطرات اخلاقی .
و . برآورد ریسک کلی  ، مدیریت ریسکهای بحرانی و نظارت بر آنها در هر شش ماه

ز. یک کمیته کیفیت قوی ICAI که مکانیسمهای کنترل کیفیت را نظارت نماید
ح. وجود زمان و تحقیقات مشترک توسط حسابرسان مختلف
ط . مصادره / لغو جعلی اوراق بهادار  جعلی و اعمال مجازات های شخصی برای مرتکبین این جرائم
ک . افشای  اطلاعات مالی / غیر مالی مرتبط با تصمیم گیری که  نشان می دهد پاسخگوئی و شفافیت وجود دارد  .
ل . ثبات در گزارش / افشای به سرمایه گذاران هند و همچنین سرمایه گذاران خارجی

4-  علارغم اینکه نشان دادن حاکمیت شرکتی خوب در قالب ارقام و اعداد مشکل است کنترلهای ضعیف باعث می شود در فراهم کردن اطلاعات مربوط به تصمیم گیری ریسک زیادی وجود داشته باشد.

5-    حاکمیت شرکتی خوب باعث افزایش ارزش بازار شرکت و براساس آن سرمایه گذاری بهتر  می شود حتی اگر در کوتاهمدت بهبودی در عملیات شرکت حاصل نشود.

نهایتاٌ بر اساس مطالعه انجام شده به نظر می رسد که حاکمیت شرکتی خوب در شرکتهای بزرگ  هسته اصلی جلب اعتماد و رفتار اخلاقی می باشد  . به این ترتیب ،به منظور حاکمیت شرکتی خوب نیاز به تلاش مداوم برای   ایجاد تعهد عمیق به ارزش های اخلاقی احساس می شود  و  صرف قانون و مققرات کارساز نخواهد بود . افشاء مناسب اطلاعات در جهت شفافیت و تصمیم گیری درست از ملزومات حاکمیت شرکتی خوب است .

محدودیت های تحقیق و پیشنهادات برای تحقیقات آتی

    درک ما از حاکمیت شرکتی خوب و بد نتیجه یادگیری از گذشته و  تجارب و همچنین اشتباهات گذشته در آن اثر گذار خواهد بود خاطر نشان می سازد که تنها یک روش برای حاکمیت شرکتی خوب در شرکتها و صنایع مختلف وجود ندارد  ، چراکه سناریو های مختلفی با توجه به محیطهای در حال تکامل اقتصادی وجود دارد. به این ترتیب ، نیاز به  ارتقاء مستمر مفاهیم حاکمیت شرکتی در شرکتهای مختلف در تعامل با محیط پویای جهانی وجود خواهد داشت .

منابع و ماخذ

References

Nathan E Hurst, "Corporate Ethics, Governance andSocial Responsibility: Comparing EuropeanBusiness     Practices to those in the United States".This was last accessed at the URL http://www.scu.edu/ethics/publications/submitted/hurst/ comparitive_study.pdf

Cornford, Andrew, "Internationally Agreed Principles For Corporate Governance and the Enron Case", on page 3 of 48. This was last accessed at the URL http://www.g24.org/cornford.pdf.

"Corporate Governance: The Foundation for Corporate citizenship and Sustainable Businesses" by The global Compact and Global corporate Governance Forum located within IFC. Accessed at the URL h t t p : / / www. i f c . o r g / i f c e x t / c g f . n s f / AttachmentsByTitle/UNGCBROCHURE/$FILE/ IFC_UNGC_brochure.pdf

Ranjana Kumar (2007), "Corporate Governance and Ethics - Challenges and Imperatives", No.007/VGL/

070, Government of India, Central Vigilance Commission, dated 29th October, 2007. This was last accessed at the URL http://cvc.nic.in/ 07vgl70.pdf.

Roberts, John (2004), "Agency Theory, Ethics and Corporate Governance", Paper prepared for

'Corporate Governance and Ethics Conference' Maquarie Graduate school of Management, Sydney, Australia, June 28-30, 2004.

Report of the Committee on the Financial Aspects of Corporate Governance (1992) under the Chairmanship of Adrian Cadbury, first published in December 1992. This was last accessed at

Chakrabarti, Megginson and Yadav (2007), "Corporate Governance in India" CFR Working Paper No. 08-

02, Centre for Financial Research, Look Deeper, Forthcoming Journal of Applied Corporate Finance.

This was accessed at http://www.cfr-cologne.de/ download/workingpaper/cfr-08-02.pdf.

Desirable Corporate governance: A Code (1998) by Confederation of Indian Industry. This was last

accessed at the URL http://www.nfcgindia.org/  desirable_corporate_governance_cii.pdf

"Corporate Governance: Recommendations for Voluntary Adoption", Report of the CII Task force Chaired by Mr.Naresh Chandra, November 2009. This was last accessed at the URL http:// www.mc a . go v. in /Mini s t r y / l a t es t n ews / Draft_Report_NareshChandra_CII.pdf .

Braga-Alves, Marcus V. and Kuldeep Shastri (2011), "Corporate Governance, Valuation, and Performance: Evidence from a Voluntary Market Reform in Brazil", Financial Management, Spring 2011, pp 139-157.

Nordberg, Donald (2007), "The Ethics of Corporate Governance", VI - Status 27 Jul 07. This was last

accessed at http://works.bepress.com/cgi/ viewcontent.cgi?article=1003&context=donald_ nordberg&sei-redir=1#search= "Nordberg, +Donald+(2007), +â€oeThe+Ethics+ of+Corporate +Governance†, +Pdf"

 Richard Rekhy and Neville Dumasia (2008) "The State of Corporate Governance in India: 2008" A Poll by KPMG in India's Audit Committee Institute. This was last accessed at the URL http:// www. i n . k pmg . c om/ t l _ f i l e s / p i c t u r e s / cg%20survey%20report.pdf.

برنامه های پرورشی و تربیتی

در برنامه درس ملی

برنامه های پرورشی

مقدمه:

فعالیتهای پرورشی و تربیتی فراتر از برگزاری یک سری مسابقات و راه اندازی گروه سرود و تأتر و یا حتی برگزاری نماز جماعت و مراسم صبحگاه می باشد. این نگاه که پرورشی و تربیتی را در امور فوق خالصانه نمائیم یک نگاه بسیار ناچیز به برنامه های پرورشی می باشد. فعالیتها و برنامه های تربیتی و پرورشی باید در متن همه ی برنامه های درسی باشد و محدود به یک یا چند عنوان خاص نباشد.

هر چند که برنامه هایی از قبیل برگزاری نماز جماعت، اجرای مراسم صبحگاه و اجرای مسابقات نیز جزء برنامه های پرورشی می باشد اما باید توجه داشت که تمامی برنامه ها، فعالیت ، رفتارها، گفتارها، روابط های دو طرفه بین معلم و دانش آموز یا بین دانش آموز و مدیر و یا بین معاون و دانش آموز و ... و حتی شیوه ی آموزش معلم، عدم توانایی در یادگیری یک یا چند درس توسط دانش آموز ، مشکلات روحی و روانی و جسمی دانش آموز، نحوه ی برخورد همه ی عوامل حتی سرایدار مدرسه با دانش آموزان و نحوه ی گفتگوی عوامل مدرسه (مدیر، معاونین، معلمین و مربیان و...) نحوه پوشش عوامل مدرسه و اعمال و رفتار آنها همه و همه برنامه های پرورشی است که باید مورد توجه قرار گیرد. از طرفی متولی این برنامه ها فقط نمی تواند حوزه ی پرورشی باشد بلکه مشارکت همه ی عوامل مؤثر بر تربیت دانش آموز در مدرسه را می طلبد، تا آنجا که وظیفه اصلی معلم اول تربیت است بعد آموزش.

به هر حال با عنایت به این مسئله که وظیفه اول آموزش و پرورش و دغدغه اصلی آن باید تربیت دینی و اخلاقی و دیندار کردن بچه ها باشد پیشنهادات پیوست برای تقویت و احیای برنامه های پرورشی ارائه می گردد امید است مورد توجه و استفاده قرار گیرد.

آموزش احکام

1-با توجه به ضرورت آشنایی دانش آموزان با احکام الهی، نیاز است به گونه ای برنامه ریزی شود تا دانش آموزان با توجه به مقتضیات سنی و نیازهای شرعی (به تفکیک موضوعات مورد نیاز پسران و دختران) احکام مربوط را در دوره ی 12 ساله آموش ببینند. برای این منظور پیشنهاد می شود به شرح زیر مسائل مربوط به آموزش احکام در برنامه درسی آورده شود.

ابتدایی دختران: آموزش نماز، احکام خوردنیها و آشادمیدنیها، قسمتی از مطهرات، احکام حجاب؛ اصول دین، سن تکلیف

ابتدایی پسران: آموزش نماز، احکام خوردنیها و آشادمیدنیها، قسمتی از مطهرات، اصول دین

راهنمایی دختران: آموزش فواید نماز، احکام تقلید، احکام طهارت ، نجاسات، مطهرات، غسل، احکام نماز، روزه، احکام نماز جمعه ، احکام حجاب، اصول و فروع دین، حلال و حرام

راهنمایی پسران: آموزش فواید نماز، احکام تقلید، احکام طهارت ، نجاسات، مطهرات، غسل، احکام نماز، روزه، احکام نماز جمعه، احکام محرم و نامحرمف اصول و فروع دین، سن تکلیف، حلال و حرام

متوسطه دختران: آموزش فلسفه احکام بخصوص نماز و روزه ، احکام خمس، حج، خرید و فروش، معامله، احکام ازدواج، امر به معروف و نهی از منکر، احکام حجاب، اصول و فروع دین

متوسطه پسران: آموزش فلسفه احکام بخصوص نماز و روزه ، احکام خمس، حج، خرید و فروش، معامله، احکام ازدواج، احکام سر بریدن و شکار کردن حیوانات، امر به معروف و نهی از منکر، احکام محرم و نامحرم، اصول و فروع دین

تذکر 1 : در دوره ابتدایی برنامه ها به گونه ای باشد که انس با احکام الهی ایجاد گردد و از هر گونه اجبار و برنامه هایی که باعث زدگی دانش آموزان می گردد پرهیز گردد و تکالیف سخت تر از توان، از آنها خواسته نشود.

2-نقش خانواده ها و تعامل آنها در برنامه درس ملی دیده شود.

3-زمینه ی اقامه نماز در تمامی مدارس پیش بینی شود.

4-علاوه بر محتویات کتابها منابع کمک آموزشی رسمی برای هر دوره تحصیلی پیش بینی شود.

5-دانش آموزان در هر دوره تحصیلی موظف باشند حداقل معادل 1 روز (2 ساعت) در هر هفته هنگام نماز در یکی از مساجد، حسینیه و یا محل اقامه نماز جماعت محل خود حضور یافته و ضمن آشنایی با آداب مساجد و نماز جماعت گزارش فعالیت خود را که به تأیید امام جماعت محل رسیده باشد را به مدرسه ارائه نماید.

6-حداقل  از نمره درس دینی دانش آموزان مربوط به عمل به احکام دینی و حضور دانش آموزان در مساجد و گواهی حسن انجام فعالیت در مساجد باشد.

مورد 4 و 5 یکی از ضروریاتی است که درعصر حاضر مورد نیاز است چرا که مساجد به دلیل عدم حضور کودکان و نوجوانان شبیه به خانه سالمندان شده است و گاهی دانش آموزان تا سنهای بالایی که می رسند فقط برای ختم در مسجد حضور می یابند و با فرهنگ مساجد بیگانه هستند. این در حالی است که مساجد از صدر اسلام تاکنون مرکز همه ی فعالیتهای آموزشی ، عبادی، سیاسی، اجتماعی و نظامی بوده است.

معرفی شخصیتها:

اختصاص بخشی از محتویات برنامه درسی در ارتباط با معرفی شخصیتهای علمی، فرهنگی، هنری، مذهبی و سیاسی و مسائل خاص استانها به تفکیک هر استان

با توجه به ضرورت شناخت و آشنایی دانش آموزان با شخصیتهای علمی، مذهبی و سیاسی و ظرفیتها و مشکلات استانی و منطقه ای منطقه خود نیاز است برنامه درسی انعطاف لازم برای اختصاص بخشی از محتویات کتاب به این موضوع داشته باشد.

در این راستان پیشنهاد می شود حداقل 1 نمره در درسهای ادبیات و تاریخ و جغرافیا به این امر اختصاص داده شود و برای هر استان جزوه ضمیمه ای توسط استانها برای هر یک از دروس ذکر شده تهیه گردد که حاوی معرفی شخصیتها، ظرفیتها، توانمندیها، مشکلات، نیازها و .... می باشد که برای هر استان ضروری به نظر می رسد.

با توجه به گستردگی استانها و تفاوت نیازها و توانمندیهای هر استان این امر از ضروریات به نظر می رسد.

پیشنهاد می گردد در دوره ی متوسطه به این امر توجه جدی تر انجام شود.

جایگاه برنامه پرورشی در متن برنامه ی درسی

با توجه به ضرورت اجرای برنامه های پرورشی و تربیتی و مشاوره ای در سرنوشت دانش آموزان نیاز است با برنامه ریزی لازم برنامه های پرورشی، تربیتی، بهداشتی، مشاوره ای ، فرهنگی ، هنری ، تفریحی ، اردویی و ورزشی جایگاه ویژه ای در برنامه ی درسی داشته باشد . برای این منظور پیشنهادات زیر ارائه می گردد.

1-پیش بینی ساعات لازم برای هر دانش آموز برای شرکت در برنامه های اردویی

سرانه ی برنامه های اردویی و بازدیدی « درون شهری و برون شهری» برای هر دانش آموز تعریف شود که هر دانش آموز در هر پایه تحصیلی حداقل 3 روز در برنامه های گروهی اردویی شرکت نماید و برنامه های اردویی نیز تعریف لازم داشته باشد که علاوه بر شاد و جذاب بودن، برنامه های آموزشی و تربیتی مورد نیاز سنین مختلف را به صورت غیر مستقیم یا مستقیم آموزش داده شود. برای این منظور ضرورت تقویت اردوگاههای دانش آموزی و اختصاص چند نیروی توانمند علمی، فرهنگی هنری و مذهبی برای هر اردوگاه به عنوان مربی بیش از پیش احساس می شود. همچنین مدارسی که بخواهند از سایر مکانهای غیر از اردوگاهها برای برنامه ی اردویی استفاده کنند ملزم به همراه بردن مربیان توانمند باشند.

با توجه به مطالب فوق دانش آموزان برای گذراندن هر پایه تحصیلی حداقل 3 روز اردو را با اهداف و برنامه های از پیش تعیین شده را می گذراند و در کارنامه درسی به عنوان مهارت فعالیتهای گروهی نمره ای به دانش آموز تعلق می گیرد.

مدیران مدارس نیز موظف باشند همانگونه که برای سایر برنامه های آموزشی و تربیتی برنامه ریزی می نمایند برای اجرای برنامه ی اردویی به صورت کلاسی و محدود همراه با پیش بینی برنامه های آموزشی و تربیتی ، ورزشی و مهارتی و ... برنامه ریزی لازم را داشته باشند.

2-ساعت آموزش احکام

-در طول هفته حداقل 2 ساعت ویژه ی آموزش احکام در برنامه درسی هر پایه تحصیلی پیش بینی شود.

-در 2 ساعت آموزش احکام دانش آموزان به صورت عملی و تئوری با احکام الهی آشنا می شوند.

-استفاده از ظرفیت حوزه های علمیه برای آموزش احکام در برنامه درس ملی پیش بینی شود.

-اقلام کمک آموزشی به تناسب موقعیتها و توانمندیهای مدارس در ارتباط با آموزش احکام پیش بینی گردد.

3-اقامه نماز 

اقامه نماز به عنوان یکی از مهمترین فرایض الهی باید در رأس برنامه های درسی مدارس باشد و ساعت نماز باید اصل برنامه ی درسی قرار گیرد و پیش بینی سایر ساعت بر اساس ساعت نما زمشخص گردد. لذا با توجه به وقت اذان به وقت محلی، زمان اقامه نماز جماعت باید به گونه ای تعریف شود تا در بهترین زمان ممکن که بیشترین همکاران و دانش آموزان بتوانند در این فریضه شرکت نمایند تعریف شود.

معلمین و فرهنگیان نیز باید شرکت در نماز جماعت مدرسه را به عنوان الگوی عملی دانش آموزان جزء وظایف شرعی و قانونی خود بدانند و در شرح وظایف آنها نیز به این مورد توجه شود.

لذا در ارائه ساعات برنامه درسی توجه به وقت نمازو وارد کردن ساعت اقامه نماز مدرسه در برنامه درسی از ضروریات می باشد.

شرکت دانش آموزان در برنامه آموزشی اقامه نماز و شرکت در نماز جماعت بر اساس تشویقهای لازم می باشد و از هر گونه اجبار و برنامه هایی که دفع کننده می باشد باید پرهیز گردد.

وقتی برنامه ی اقامه نماز در متن برنامه درسی باشد کلمه ی اجبار برای نماز جایگاهی ندارد دانش آموزان همانگونه که در سایر برنامه های مدرسه شرکت می نمایند در برنامه اقامه نماز نیز شرکت می نمایند.لذا برنامه ی نماز در متن برنامه درسی و جزءی از مهمترین بخش آن می باشد.

تربیت بدنی

- تدوین کتاب شامل سر فصلهای مورد نیاز دانش آموزان در ارتباط با تربیت بدنی

- پیش بینی جایگاه و فضای ویژه برای ورزش دختران با توجه به محدودیتهای پوششی

- پیش بینی دوره های ضمن خدمت برای مربیان تربیت بدنی مثل سایر مربیان

- توجه لازم به استتار مدارس دخترانه برای اجرای برنامه های ورزشی و ....

- توسعه ی هنرستانهای تربیت بدنی

- توجه ویژه به برنامه های ورزشی همگانی در برنامه درس ملی که هر مدیر در طول سال 10 نوبت ورزش همگانی داشته باشند.

- تدوین آیین نامه و قوانین و مقررات خاص ورزشی برای دانش آموزان و کارکنان و مدارس و تدوین نظام جامع تربیت بدنی دختران و پسران در برنامه ی درس ملی

- توسعه رشته تربیت بدنی در مراکز تربیت معلم

4-سلامت و تندرستی

پیش بینی برنامه های بهداشتی در برنامه درس ملی

در برنامه درسی آموزش حداقل 20 ساعت بهداشت در طول سال تحصیلی برای هر کلاس پیش بینی شود.

-مدیران مدارس برای آموزش بهداشت از نیروهای متخصص درون سازمانی و یا برون سازمانی استفاده نمایند. سرفصلهای مورد نیاز برای آموزش دانش آموزان از طریق وزارت در اختیار مدارس قرار گیرد و مدیران مدارس در برنامه درسی نیز پیش بینی لازم نمایند.

-در این راستا توجه به بهداشت بلوغ جنسی و مسائل شرعی مربوط به آن همراه با مسائل بهداشتی از ضروریات می باشد.

-آموزش بیماریهای نو پدید و باز پدید به کلیه دانش آموزان از طریق کتاب آموزش بهداشت ویژه دوره های تحصیلی

- تدوین کتب بهداشت برای کلیه پایه های تحصیلی به تفکیک دختران و پسران و مشخص کردن ساعت تدریس آن در برنامه درس ملی در هر سه دوره ی تحصیلی

- پیش بینی حداقل دو بار تست و چکاپ دانش آموزان توسط مربیان بهداشت در برنامه درس ملی در طول سال تحصیلی در ساعات غیر رسمی مدرسه

 5- استفاده از امکانات آموزشگاه ها در ساعاتی که مدرسه به طور رسمی تعطیل می باشد برای انجام یک سری
برنامه های هنری و فرهنگی ورزشی

هر دانش آموز موظف باشد علاوه بر دروس حداقل در یک گروه علمی، هنری، فرهنگی ورزشی در خارج از ساعات رسمی در مدرسه فعالیت نماید و میزان یادگیری و انجام فعالیت نیز دارای نمره در کارنامه باشد.

حضور دانش آموزان در برنامه های گروهی مثل گروه سرود، تأتر و ... حداقل در یک برنامه الزامیباشد و دانش آموز موظف به شرکت در یکی از برنامه های فوق می باشند.

شرکت در برنامه های دینی، هنری فرهنگی ورزشی به منظور شناسایی و پرورش استعدادهای فرهنگی هنری ورزشی دانش آموزان می باشد.

مربیان پرورشی  از ساعت موظف خود را در خارج از ساعت رسمی مدارس برای سایر فعالیتهای گروهی در مدرسه حضور یابند و با برنامه ریزی قبلی اقدام به فعالیتهایی مثل گروه سورد و ... نمایند. سایر مربیان نیز با برنامه ریزی حداقل  از وقت خود را در خارج از ساعت رسمی مدرسه برای انجام فعالیتهای ذکر شده در مدرسه حضور یابند. هر دانش آموز موظف به گذراندن هفته ای 4 ساعت فوق برنامه ی رسمی در مدرسه می باشد.

6-مشاوره:

به هر دانش آموز به صورت خصوصی حداقل 2 ساعت مشاوره ی تربیتی و تحصیلی در طول سال داده شود. این زمان در برنامه گنجانده شود.

مشاوره مدرسه  از وقت خود را در ساعاتی که کار رسمی مدرسه تعطیل است با دادن وقت قبلی به دانش آموزان به آنها فرصت مشورت می دهد.

هر دانش آموز باید یک پرونده پرورشی و مشاوره ای در کلیه پایه های تحصیلی داشته باشد و کلیه محاسن و مشکلات او و فعالیتهای مشاوره ای و تربیتی که دانش آموز در طول تحصیل داشته ثبت شود این پرونده در گزینش های آینده نقش مؤثر داشته باشد به گونه ای که بتواند سوابق تربیتی ، اخلاقی، دینی و فرهنگی و هنری و ... دانش آموز را در دوران تحصیل ارائه نماید.

- توسعه رشته مشاوره در تربیت معلم

- ایجاد پست مشاور در مدارس ابتدایی و راهنمایی

- توجه به استعداد، علائق و انگیزه های دانش آموزان و خصوصیات فردی با توجه به برنامه راهنمایی و مشاوره در سطح تمامی مدارس و تأسیس مراکز خاص شناخت دانش اموزان مستعد

 - هدایت تحصیلی دانش آموزان از بدو ورود به آموزش رسمی در مدارس

- تعیین راهنمایانی برای پیگیری وضعیت تحصیلی دانش آموزان در سطح مدارس

- توسعه رشته مشاوره در سطح لیسانس در مراکز تربیت معلم و دوره های ضمن خدمت بر اساس نیاز مشاور در مدارس ابتدایی و راهنمایی و متوسطه

- اختصاص دروس مرتبط با بهداشت روان دانش آموزان در سطح مراکز تربیت معلم در راستای احیاء نقش راهنمایی و مشاوره ای معلمان

- هماهنگی لازم برای استفاده از امکانات درون بخشی، میان بخشی و فرابخشی برای توسعه خدمات مشاوره ای در سطح مدارس

- انجام مطالعات تحقیقی و پژوهش ها برای تطبیق فعالیت های مشاوره با فرهنگ اسلامی

- توسعه و گسترش فعالیت های راهنمایی و مشاوره در دوره های تحصیلی در راستای کیفیت بخشی آموزش و پرورش بر اساس سند ملی توسعه آموزش و پرورش

- تجهیز و توسعه مراکز درمانی در حیطه ارائه خدمات روان شناختی در راستای کنترل و درمان اختلالات یادگیری، مسائل عاطفی و سایر اختلالات شایع در دانش آموزان

7-تدوین برنامه ی پرورشی و تربیتی مدارس:

کلیه برنامه های پرورشی و تربیتی مورد نیاز دانش آموزان در هر دوره تحصیلی تعریف شود و به عنوان آیین نامه اجرایی مدارس در اختیار مدیران مدارس قرار گیرد تا نیاز به ارسال بخشنامه های مکرر و تکراری و سلیقه ای نباشد. بلکه تمام فعالیتها به عنوان یک دستورالعمل جامع و کامل و قابل انعطاف به عنوان آیین نامه ی اجرایی و تربیتی مدارس در اختیار همه ی مدارس قرار گیرد و مدیران مدارس موظف به اجرای دقیق برنامه های تعریف شده می باشند.

8-مطالعه و پژوهش:

اختصاص ساعت خاص مطالعه و پژوهش در متن برنامه درسی ضروری است.

9-اخلاق:

اختصاص ساعت اخلاق در متن برنامه درسی برای آموزش اخلاق فردی و اجتماعی جهت رفتارسازی ضروری است.

10-مهارت های زندگی:

اختصاص ساعت مهارت های زندگی در برنامه درسی برای آموزش مهارتها ضروری است.

شاداب سازی مدارس

در برنامه درسی مدارس تدوین و ارائه ی یک الگوی مناسب مدرسه استاندارد ارائه شود تا مدارس برای استاندارد سازی خود تلاش نمایند. اینکه یک مدرسه استاندارد چه ویژگیهای و چه امکاناتی باید داشته باشد در برنامه درس ملی کاملاً تعریف شده باشد تا هم دولت و هم مشارکتهای مردمی در این راستا بکار گرفته شود.

یکی از مشکلاتی که به روشنی برای همگان روشن است این است که دانش آموزان از کلاس و مدرسه گریزان می باشند عوامل گوناگونی از جمله شیوه های تدریس ، توانمندیهای معلم و کتاب و برنامه های درسی ، طولانی بودن زمان تدریس، عدم شرایط و امکانات رفاهی مورد نیاز برای نشستن در کلاس، قوانین خشک و بدون انعطاف کمبودهای امکانات فیزیکی و سرمایشی ، گرمایشی، برخورد عوامل اجرایی و ... از جمله عواملی هستند که باعث می شود دانش آموزان از کلاس و مدرسه گریزان باشند لذا در همه ی موارد ذکر شده و سایر عوامل می بایست بازنگری شده و یک الگوی مناسب ارائه گردد. لذا شاداب سازی مدارس هم از نظر فضا و امکانات فیزیکی هم از نظر محتوا و مواد آموزشی و پرورشی و هم در شیوه های برخورد و ارتباط بین معلمین و کادر مدرسه با هم و با دانش آموزان و هم از نظر تفریحات و سرگرمیهای مناسب و برنامه های رسمی و غیر رسمی و فوق برنامه و ... باید علاوه بر استاندارد سازی در برنامه درسی ملی پیش بینی شود.

مدارس به کمک ادارات و با کمکهای دولتی و مردمی موظف باشند حداکثر تا 5 سال خود را به استانداردهای تعریف شده برسانند.

برای این منظور کمیته ی استاندارد سازی مدارس در هر اداره پیش بینی و پس از آمادگی مدارس و بازدید از شرایط و امکانات لوح استاندارد به مدارس اعطا نمایند.

توجه به فعالیتهای عملی در کنار برنامه های تئوری

آنچه که به عنوان یک مشکل اساسی در آموزش و پرورش مطرح است شیوه های آموزش خشک و حافظه محوری است که مشکلات زیادی را برای جامعه و دانش آموزان فراهم نموده است.

برنامه فعلی آموزش و پرورش به جای فعالیت علمی و عملی بیشتر بر حافظه محوری تأکید دارد.

در برنامه های درسی فعلی جایگاه فعالیتهای عملی بسیار ناچیز دیده شده است و از نظر مهارت عملی و تربیتی دانش آموزان را با مشکل مواجه کرده است در برنامه درسی ملی باید جایگاه و نقش فعالیتهای عملی با توجه به هر رشته درسی و هر عنوان کتاب به خوبی دیده شود. تا دانش آموزان علاوه بر حافظه پروری و آموزش تئوری به صورت عملی بتوانند از آموخته های خود در راه پرورش استعدادهای خود استفاده نماید.

به طور مثال تقویت کارگاههای متناسب، آزمایشگاه، بازدید از مراکز عملی و کارگاهی و ... در برنامه پیش بینی شود و در برنامه درسی میزان وقت لازم برای استفاده عملی از آموخته های تئوری پیش بینی شود و حداقل  از وقت تدریس هر درس به فعالیتهای عملی در ارتباط با همان درس اختصاص داده شود.

- توجه به دست ساخته های دانش آموزان و اختصاص نمره به کارهای عملی دانش آموزان ضروری است.

- تدوین برنامه ها و شیوه های آموزش به صورت دانش آموز محوری

همکاریهای همه ی عوامل مؤثر در تربیت و تبیین نقش هر یک از آنها

در تربیت یک فرد علاوه بر آموزش و پرورش نهادها ، ارگانهای رسمی و غیر رسمی، گروهها، افکار اجتماعی خانواده و بسیاری از عوامل پیدا و ناپیدای دیگر نقش دارند هر چند که نقش خانواده و آموزش و پرورش بسیار مؤثر است اما نباید از سایر عوامل غافل شد. البته کنترل همه ی عوامل مؤثر بر تربیت و هماهنگ نمودن همه ی آنها میسر نیست چرا که خیلی از عوامل مؤثر تحت کنترل ما نیستند اما آن دسته از عوامل مؤثر که می تواند قابل کنترل باشند یا تحت کنترل در آورد در برنامه ی درسی ملی الزامی است مورد توجه قرار گیرد. مثلاً صدا و سیما و نقش آن باید کاملاً تعریف شود.

برای مشارکت و بهره گیری بیشتر از ظرفیتهای صدا و سیما می توان تعدادی از برنامه های آموزشی و پرورشی و مکمل را به این نهاد واگذار کرد. تا خودبخود تعامل و مشارکت و همسویی آن با روند آموزش و پرورش فراهم شود.

راه اندازی دفتر همکاریهای صدا و سیما و آموزش و پرورش هم در سطح کشور و هم در استانها یکی از ضروریات است که جایگاه و راه کار آن در برنامه درس ملی باید دیده شود.

دانش آموزان هم باید با برنامه ریزی قبلی موظف باشند که مقداری از ساعت فوق برنامه خود را از این رسانه ملی استفاده کرده و گزارش کار خود را ارائه نمایند.

متأسفانه در حال حاضر استفاده از شبکه های ماهواره ای کشورهای بیگانه به مرور زمان جای خود را به استفاده از تلویزیون و شبکه های ملی می دهد این راه کار علاوه بر غنی نمودن اوقات فراغت این مشکل را نیز برطرف می سازد.

خانواده و برنامه درسی

همانگونه که گفته شده در برنامه درسی ، جایگاه و نقش همه ی عوامل مؤثر بر تعلیم و تربیت از جمله خانواده باید مشخص باشد.

برنامه درس ملی برای خانواده و یا سرپرست دانش آموزان باید وظایف و تکالیف مشخص نماید. البته این وظایف و تکالیف باید واقع بینانه و عملی باشد تا از عهده ی همه خانواده ها با هر سطح سواد و امکانات زندگی برآید.

نحوه ی تعامل خانواده با مدرسه و میزان ساعاتی که هر خانواده باید با مدارس در تعامل باشند باید تعریف شده باشد.

بدون شک خانواده و مدرسه دو بال پرواز یک دانش آموز هستند سهم هر خانواده علاوه بر کمکهای مادی، در برنامه ریزی و نظارت و همیاری باید کاملاً مشخص باشد. بسیار از بدبینهایی که نسبت به آموزش و پرورش وجود دارد از روشن نبودن نحوه ی تعامل این دونهاد و قانونمند نبودن مشارکتها و سلیقه ای عمل کردن مدارس و ادارات می باشد این تعامل باید قانونمند باشد.

علاوه بر آن با برنامه ریزی مناسب حداقل 5 ساعت از وقت اولیا در طول سال تحصیلی باید در تعامل با مدرسه باشد و این ساعت با برنامه ریزی مدیر مدرسه به اطلاع اولیا رسانده شود.

اولیاء دانش آموزان علاوه بر تعامل با مدیر مدرسه موظف باشند در طول سال تحصیلی حداقل 1 ساعت با مشاور، یک ساعت با مربی پرورشی یک ساعت با مربی بهداشت یک ساعت با دبیر دینی ، یک ساعت با دبیر ورزش و یک ساعت نیز با سایر دبیران برنامه و جلسه مشترک داشته باشند. تا علاوه بر اطلاع از وضعیت درسی فرزندشان از وضعیت فرهنگی، هنری، دینی، بهداشتی ، ورزشی فرزندشان اطلاع پیدا نمایند.

- تبیین نقش و جایگاه قانونی انجمن اولیاء و مربیان در برنامه ی درسی

منابع مالی و انسانی فعالیتهای پرورشی و تربیت بدنی و بهداشتی و مشاوره ای

نقش منابع انسانی و منابع مالی و اعتباری در اجرای برنامه ها و فعالیتها یک نقش اساسی است که بدون توجه به آن اجرای فعالیتهای متوقف یا به نحو شایسته ای اجرا نمی گردد . لذا تمام فعالیتها و برنامه های پرورشی، تربیتی ، ورزشی، بهداشی، و مشاوره ای علاوه بر تعریف و مشخص شدن نوع کار باید نیروی لازم برای اجرای آن و اعتبارات مالی آن پیش بینی شود. مشخص کردن درصدی از بودجه های مدرسه برای اختصاص دادن به هر برنامه تکلیف مدیر، مربی و ... را مشخص می کند. لذا ساماندهی نحوه ی هزینه کرد اعتبارات مالی مدرسه یکی از ضروریات است.

در این راستا نیز پیشنهاد می گردد میزان کارکرد مربیان ( پرورشی، بهداشتی، ورزشی، مشاوره ای) به دو بخش تقسیم شود : یکی ساعت حضور در ساعت رسمی مدرسه و دیگر ساعت حضور در ساعاتی که مدرسه تعطیل می باشد برای انجام فعالیتهای گروهی فوق برنامه.

تنظیم برنامه برای حضور هر یک از مربیان در ساعت خارج از وقت مدرسه با هماهنگی مدیر مدرسه می باشد.

مربیان موظف باشند علاوه بر حضور در ساعت رسمی مدرسه در برنامه های فوق برنامه نیز ساعتی از ساعات موظف خود را اختصاص دهند.

تربیت معلم  

نه تنها شیوه ی آموزش معلم و تدریس او در تغییر رفتار دانش آموزان مؤثر است بلکه طبق تحقیقات انجام شده تمامی افعال، گفتار و حتی طرز لباس پوشیدن، نحوه ی صحبت کردن، علائق خاص و ... به عنوان یک الگو در تغییر رفتار و تربیت و الگو پذیری دانش آموزان مؤثر است. لذا به این مهم باید بیش از پیش در برنامه ی درسی ملی توجه شود.

برای این منظور باید قبل از استخدام معلمین نسبت به گزینش آنها اهتمام جدی داشت و در شرایط گزینش باید همه ی فاکتورهای مورد نیاز یک معلم مد نظر قرار گیرد . مصاحبه ی حضوری و چند روزه و آزمایشات روانی، بهداشتی، سخنرانی، حرکتی و ... علاوه بر معاینات پزشکی از عوامل مهم و مؤثر در گزینش باشد. مسائل اخلاقی و تربیتی معلم در گزینش ها از فاکتورهای بسیار مهم پیش بینی شود. پس از گزینش معلمان ملزم به گذراندن دوره های خاص معلمی در دانشگاه تربیت معلم باشند.

تأسیس و راه اندازی دانشگاه تربیت معلم در همه ی استانها از ضروریات می باشد.

معلمین علاوه بر آموزشهای لازم در تخصص و رشته فنی و تخصصی خود، دروس عمومی و تخصصی تربیتی نیز باید با موفقیت بگذراند. در پیش بینی دروس دانشگاه تربیت معلم به واحدهای اخلاقی، پرورشی، تربیتی، دینی و مذهبی باید توجه ویژه گردد و حداقل 50% از واحدهایی که هر معلم باید بگذراند واحدهای پرورشی (به طور عام) باشد.

شرح وظایف تربیتی معلمان در برنامه درس ملی باید کاملاً تبیین شده باشد و جایگاه فعالیتهای تربیتی معلمین به خوبی در آن دیده شده باشد.

خروجی دانشگاههای فعلی مناسب شغل دبیری نیستند و جذب مستقیم نیروهای فارغ التحصیل از دانشگاه برای شغل معلمی جز ضربه شدن به نظام تربیتی آموزش و پرورش نیست. گزینش و آموزش معلمین باید از طریق دانشگاه تربیت معلم صورت گیرد.

در نحوه ی گزینش ، جذب، آموزش و استخدام و ارزشیابی از فعالیتهی معلم باید تجدید نظر جدی صورت پذیرد و در برنامه درس ملی پیش بینی لازم انجام گیرد.

در این راستا جذاب بودن شغل معلمی و موقعیت اجتماعی مناسب یکی از عوامل بسیار مهمی است که می تواند تقاضای ورود به شغل شریف معلمی را از بین نیروهای توانمند علمی، فرهنگی مذهبی افزایش دهد به گونه ای که قوی ترین و بهترین افراد متقاضی این شغل باشند و بتوان از بین آنها بهترینها را انتخاب کرد.

پیش بینی حقوق متناسب با شرایط زندگی، تعهدات دولت برای تهیه امکانات مورد نیاز معلمین و تسهیلات ویژه به معلمین در این راستا بسیار مؤثر است.

در صورت افزایش موقعیت اجتماعی معلمین، نقش و مقام معلم بین خانواده ها و اجتماع نیز احیاء خواهد شد و نقش تربیتی و الگویی آنها افزایش خواهد یافت.

نحوه ی افزایش دانش و بینش سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و تربیتی و مهارتی معلمین در برنامه درس ملی باید پیش بینی گردد و آموزشهای لازم قبل از استخدام و ضمن خدمت با عناوین علمی ، تربیتی، اخلاقی و ... باید پیش بینی و تعریف شده باشد.

شرح وظایف معلمان باید به گونه ای باشد که تمامی معلمین وظایف تربیتی خود را مقدم بر آموزش بدانند.

در گزینش معلمان علاوه بر فاکتورهای موجود به ویژگیهای (داشتن ایمان قوی، متفکر بودن، عالم بودن، عامل بودن، متخلق به اخلاق اسلامی بودن) نیز توجه شود.

شرح وظایف تربیتی معلمان به تفکیک هر رشته کاملاً مشخص و تعریف گردد تا معلمین به خوبی به این شرح وظایف آشنا شده و شیوه های انجام برنامه های تربیتی توسط معلمین همه ی دروس تبیین گردد.

-شاخص های پرورشی در فرم ارزشیابی همه کارکنان در مدرسه بخوبی دیده شود تا احساس مسئولیت پرورشی در مدسه افزایش یابد و برنامه های پرورشی، فرهنگی ، هنری، قرآن و نماز، سیاسی و اجتماعی معلمین در ارتقاء شغلی، گروه ممتاز و ارزشیابی کارکنان تأثیر داده شود.

توسعه رشته تربیت بدنی در مراکز تربیت معلم

- معلمین عزیز و سایر کارکنان مدرسه باید به این حقیقت برسند که تمامی افعال، گفتار و نحوه ی پوشش و ... آنها بخصوص در دوره ی ابتدایی و راهنمایی به عنوان یک الگوی عملی برای دانش آموزان است و در برنامه ی درسی نیاز است به این مهم بیش از پیش توجه شود و جایگاه تربیتی معلم در درجه ی اول مورد نظر باشد.

- ارائه ی اهداف دوره های تحصیلی به عنوان یک واحد درسی در مراکز تربیت معلم و آموزش معلمین در راستای راههای رسیدن به اهداف دوره های تحصیلی

- لزوم توجه به تربیت غیر کلامی و آموزش معلمین در این زمینه

- ارائه یک واحد درسی در مراکز تربیت معلم همه ی رشته ها در ارتباط با مناسبتهای ملی ومذهبی

- ارائه یک واحد درسی در مراکز تربیت معلم همه ی رشته ها در ارتباط با تربیت بدنی

- ارائه یک واحد درسی در مراکز تربیت معلم همه رشته ها در ارتباط با تربیت سیاسی

- ارائه دو واحد درسی در مراکز تربیت معلم درهمه رشته ها در ارتباط با فعالیتهای اردویی و بازدیدی و گروههای دانش آموزی

- ارائه پنج واحد درسی در مراکز تربیت معلم درهمه رشته ها در ارتباط با تربیت دینی و اخلاقی و اجتماعی

- ارائه پنج واحد درسی در مراکز تربیت معلم درهمه رشته ها در ارتباط با قرآن (قرائت، ترجمه و تفسیر)

- ارائه دو واحد درسی در مراکز تربیت معلم درهمه رشته ها در ارتباط با فعالیتهای فرهنگی هنری و ادبی

- ارائه سه واحد درسی در مراکز تربیت معلم درهمه رشته ها در ارتباط با مشاوره

- ارائه سه واحد درسی در مراکز تربیت معلم درهمه رشته ها در ارتباط با بهداشت

- عنایت ویژه به تربیت دبیر تربیت بدنی و بهداشت برای تربیت نیروهای تربیت بدنی و بهداشت مورد نیاز آموزش و پرورش

آموزش قرآن و عربی

با توجه به اینکه قرآن کریم وسیله هدایت بشر و معجزه پیامبر اکرم (ص) و راهنمای همه ی انسانها برای یک زندگی سعادتمند می باشد توجه بیش از پیش به آموزش و انس و فراهم نمودن زمینه ی استفاده بیشتر از آن و انجام اوامر و ترک مناهی آن توسط دانش آموزان بسیار حساس و ضروری می باشد در این راستا پیشنهادات زیر ارائه می گردد:

تدوین برنامه ی هماهنگ و منسجم برای اجرای قرآن صبحگاهی و تهیه امکانات کمک آموزشی برای استفاده در این مراسم به منظور ایجاد انس بیشتر دانش آموزان به این کتاب الهی

طراحی ترجمه آیات همراه با آیات منتخب با موضوعات مورد نیاز هر سن و هر دوره ی تحصیلی برای اجرا در مراسم صبحگاهی

پیش بینی آموزش مدیران، معاوین و مربیان در ارتباط با نحوه ی اجرای قرآن صبحگاهی

برای اجرای قرآن صبحگاهی یک برنامه 12 ساله نیاز است که علاوه بر اجرای برنامه های مناسب در برنامه ی صبحگاهی از تکرار موضوعات در سالهای دوران تحصیل جلوگیری شود لذا هر 12 سال یک برنامه قرآن صبحگاهی ارائه گردد. در این راستا تدوین برنامه ی 12 ساله قرآن صبحگاهی ضروری به نظر می رسد.

علاوه بر توجه ویژه به قرآن صبحگاهی و تقویت آن نیاز است به آموزش قرآن درسی توجه ویژه گردد.

1-کیفیت بخشی به ساعت آموزش قرآن مجید : در این راستا پیشنهاد می گردد

-در دوره ابتدایی: بیان داستانهای قرآنی، آموزش روخوانی قرآن، تمرین و تکرار روخوانی و ایجاد مهارت روخوانی مورد توجه باشد.

-در دوره راهنمایی: آموزش قوائد تجویدی به مقدار کتاب تجوید سطح 1 + تقویت روانخوانی، آموزش مقداری از ترجمه آیات انتخابی و موضوعی

-در دوره متوسطه: آموزش ترجمه+ آموزش مفاهیم+ آشنایی با تفسیر + تفسیر آیات منتخب مورد توجه قرار گیرد.

2-تعریف وسایل کمک آموزشی برای هر دوره تحصیلی

وسایل کمک آموزشی به دو گونه تعریف شود:

الف) وسایل کمک آموزشی ویژه استفاده در کلاس درس که با راهنمایی معلم انجام می پذیرد

ب) وسایل کمک آموزشی ویژه استفاده در منزل که با راهنمایی خانواده انجام می پذیرد.

3-جذاب سازی ساعات درس قرآن

4-بازآموزی معلمین قرآن و دانش افزایی آنها در رشته های قرائت ، ترجمه و تفسیر

5-افزایش میزان ساعت تدریس عربی (به عنوان زبان قرآن): حداقل 1 ساعت به ساعت فعلی اضافه شود و آوردن آیات قرآن مجید همراه با ترجمه در بیشتر متنهای آموزشی

6-تشویق برای تأسیس زبانکده عربی برای بخش نیمه خصوصی

7-اختصاص ضریب در کنکور و آزمونها به درس قرآن و عربی

8-تقویت دارالقرآنهای شهرستانها، مناطق برای اجرای برنامه های تخصصی قرآنی برای دانش آموزان مستعد قرآنی

9-تأسیس مدارس علوم قرآنی در دوره ی متوسطه با شرایط خاص مثل دبیرستان معارف

10-اختصاص 10 دقیقه از برنامه درسی در هر روز به تلاوت و تمرین و تکرار آیات قرآن مجید

با توجه به تحقیق انجام شده محتوای برنامه ی قرآن درسی فعلی برای یادگیری روخوانی و روان خوانی و آموزش ترجمه ساده قرآن مجید مناسب می باشد و مشکلات فعلی که به عنوان عدم مهارت در تلاوت قرآن توسط دانش آموزان پس از گذراندن دوران تحصیل در پیش دانشگاه را باید در علتهایی مثل عدم تمرین و تکرار و عدم تلاوت قرآن در دانش آموزان و عدم توانمندیهای معلم در انتقال محتوای آموزشی و یا عدم انگیزه ی لازم در دانش آموزان برای یادگیری ( و یا توجه بیشتر به سایر دروس و استفاده از زمان آموزش قرآن برای آموزش سایر دروس و یا جدی نگرفتن آموزش قرآن در ساعات مشخص شده و ... جستجو کرد که هر کدام از این علتها قابل بررسی و ارائه ی راه کار می باشد.

همانگونه که بیان شد یکی از علتهای اصلی این عقب ماندگی از قرآن عدم تمرین و تکرار تلاوت قرآن می باشد که به روش زیر قابل حل می باشد:

-اختصاص 10 دقیقه از وقت رسمی کلاس در همه ی روزها در زنگ اول به تلاوت قرآن کریم با همکاری تمام معلمین و دبیران عزیز به شرح زیر :

*ده دقیقه به مدت زمان زنگ اول همه ی کلاسها در مدرسه اضافه شود و این ده دقیقه به نسبت از سایر ساعات کلاسهای بعدی کسر گردد تا جبران گردد.

*در این ده دقیقه یک صفحه از کتاب قرآن مجید توسط معلمین و دبیران و دانش آموزان به روش ساده و روان خوانی تلاوت گردد.

*همانگونه که مطرح شد مشکل اصلی در عدم مهارت در تلاوت قرآن عدم انس با قرآن به طور روزانه می باشد با اجرای این طرح انس با قرآن روزانه شده و تمرین و تکرار آیات مهمترین عامل به حافظه سپرده شدن آموخته ها می باشد.

*تلاوت قرآن مجید یک مهارت است که براساس تمرین و تکرار و مداومت ایجاد می شود و مانند سایر مهارتها در صورت عدم تمرین و تکرار از یاد برده خواهد شد. مثل فردی که زبان انگلیسی آموخته یا مثل خوشنویسی که اگر تمرین و تکرار نکنند فراموش خواهد شد و یا مهارت تقلیل می یابد. البته تلاوت قرآن این امتیاز را بر سایر مهارتها دارد که پس از ایجاد انس با قرآن خداوند نیز یاری گر انسان در توفیقات بیشتر خواهد بود.

*اجرای این طرح نباید به ساعت رسمی حضور همکاران در مدرسه بیفزاید تا مورد بی مهری قرار گیرد.

*در اجرای طرح برای مشارکت معلمین لازم است علاوه بر ایجاد انگیزه و رغبت از هر گونه برنامه های اجباری پرهیز گردد و به عنوان یک تکلیف الهی مطرح گردد.

*از کلاس سوم دوره ی ابتدایی شروع شده و تا پیش دانشگاهی همه ی کلاسها و رشته ها ملزم به اجرای آن باشند.

*مقدمات اجرای طرح از جمله تهیه قرآنهایی با خط هماهنگ برای هر کلاس پیش بینی گردد و در صورتی که امکان تهیه قرآن از عهده آموزش و پرورش بر نیاید دانش آموزان ملزم به تهیه یک جلد قرآن برای خود باشند.

*برای نگهداری قرآنها در هر کلاس محل مناسبی پیش بینی گردد.

*دانش آموزان به گرفتن وضو قبل از ورود به کلاس تشویق شوند.

*برای دانش آموزان ابتدایی جزء 30 و برای سایر دانش آموزان شروع تلاوت از جزء یک باشد.

*معلمین و دبیران عزیز بدون در نظر گرفتن رشته ی تدریس در ساعت اول هر روز 10 دقیقه بر اجرای طرح در کلاس درس همکاری نمایند.

*در ایام امتحانات نیز اجرای طرح متوقف نگردد و ده دقیقه تلاوت قرآن برقرار باشد.

*وسایل کمک آموزشی برای تمرین و تکرار آیات در منزل تعریف گردد.

*مسئولیت برگزاری طرح در ادارات به عهده معاونت آموزش عمومی و آموزشهای مربوطه باشد.

عفاف و حجاب

حجاب یکی از ضروریات دین است که بخصوص در حال حاضر مورد بی توجهی تعدادی از افراد در جامعه قرار گرفته است و روز به روز بی توجهی به رعایت پوشش بخصوص در بانوان گسترده تر می شود. این از طرفی است که ما به عنوان آموزش و پرورش برنامه ی مدون خاصی از نظر آموزشی، فرهنگی و ... برای فرهنگ سازی این فریضه ی مهم نداشته ایم و فقط کارهایی روبنایی در بعضی از دوره های تحصیلی انجام شده که اثر چندانی هم در توسعه و تحکیم حجاب و عفاف نداشته است.

لذا ضرورت دارد برای همه ی پایه های تحصیلی دختران و پسران موضوع عفاف و حجاب، حیا و شرم با توجه به سن و جنس دانش آموزان در محتوای برنامه های درسی دیده شود. هم آموزش نحوه ی حجاب و عفاف هم فواید و آثار و فلسفه حجاب و عفاف و هم آثار مخرب عدم رعایت حجاب و عفاف از دیدگاههای مختلف از جمله از دید روانشناسی، جامعه شناسی و مهمتر ا زهمه از نظر دینی در محتوای برنامه ی درسی دیده شود .

در همین راستا تدوین آیین نامه پوشش در مدارس دخترانه و پسرانه برای دانش آموزان و فرهنگیان یکی از ضروریات است.

نیاز به بازنگری در آیین نامه انضباطی مدارس و روشهای تذکر، و برخورد با موارد متخلف با دیدگاههای تربیتی ودینی به خوبی باید در برنامه درسی دیده شود.

معرفی الگوی حجاب برای همکاران و دانش آموزان به روشنی باید ابلاغ گردد.

-استفاده از تصاویر جلدهای کتاب دانش آموزان برای انجام فعالیتهای تبلیغی دینی فرصت مناسبی می باشد.

- هماهنگی و نظارت بر چاپ دفترچه هایی که مورد استفاده دانش آموزان قرار می گیرد و هماهنگی کارخانه های تولیدات دفتر برای انجام فعالیتهای تبلیغی دینی و جلوگیری از چاپ تصاویری که ترویج فرهنگ برهنگی و بی عفتی می نماید از ضروریات می باشد.

تربیت سیاسی و اجتماعی

با توجه به ضرورت آشنایی دانش آموزان به مسائل سیاسی داخلی و خارجی و شناخت جریانهای سیاسی و اجتماعی پیش بینی حداقل 1 ساعت در هفته به عنوان آموزش سیاسی و اجتماعی در دوره ی متوسطه پیشنهاد می گردد.

-تدوین نظام تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان ضروری می باشد.

-گنجاندن مباحث تربیت سیاسی و اجتماعی در کتب درسی دوره ی متوسطه

-گنجاندن مباحث تربیت سیاسی و اجتماعی در کتب درسی تربیت معلم

-تهیه مجلات رشد سیاسی و اجتماعی برای دانش آموزان

-تدوین منشور حقوق دانش آموزی به تفکیک دوره ی تحصیلی و جنسیت

-تدوین وظایف دانش آموزان در قبال خود، مدرسه، معلم، خانواده، اجتماع، جامعه ی اسلامی، دوستان، همسایگان و ...

-تدوین وظایف سایرین نسبت به دانش آموز برای دوره های تحصیلی و آموزش به دانش آموزان

-آموزش مقررات اجتماعی با توجه به مقتضیات سنی در پایه های تحصیلی

-آموزش مفهوم آزادی، استقلال، جمهوری اسلامی، ولایت فقیه، وحدت، امنیت، عدالتخواهی، کفر ستیزی، ایثار، محبت به هم نوع و ... در پایه های تحصیلی

مسائل متفرقه

1-     موضوعاتی از قبیل: مهدویت، آشنایی با سیره های عملی ائمه معصومین (ع)، آثار و فلسفه احکام بخصوص اسرار و فلسفه و آثار نماز و روزه، آموزش شهروندی و رعایت حقوق همسایه، رعایت حقوق معلم توسط دانش آموز ، حقوق دانش آموز نسبت به معلم، تقویت عزت نفس ، صرفه جویی، رعایت قوانین و مقررات، حفظ محیط زیست و ... در برنامه درسی به تناسب محتوای کتابها و دوره های تحصیلی باید مورد توجه قرار گیرد.

2-    در تهیه برنامه ی درسی باید نسبت به معرفی کتابهایی از قبیل: قرآن مجید، نهج البلاغه ، رساله حقوق امام سجاد(ع)، صحیفه سجادیه، نهج الفصاحه و رساله مراجع عظام تقلید ، بیش از پیش توجه شود و هر کدام از این کتابها به خوبی معرفی شود و در برنامه های رسمی و فوق برنامه زمینه ی رجوع و استفاده ی دانش آموزان از این منابع فراهم گردد.

3-   طرح تکریم (طرح کرامت) دوره ی ابتدایی یکی از الگوهای مناسبی است که اگر در دوره ی ابتدایی تقویت شود و در سایر پایه های تحصیلی به تناسب سنی برنامه ریزی گردد در تربیت ابعاد مختلف شخصیتی و اخلاقی دانش آموزان بسیار مؤثر است.

4-    در برنامه ریزی درسی باید به گونه ای عمل شود تا برای هر درس دانش آموزان را برای مطالعه ی بیشتر به سمت کتابخانه ی مدرسه و کتابخانه های سطح شهر سوق دهد. متأسفانه فرهنگ استفاده از کتابهای غیر درسی و میزان مطالعه ی هر ایرانی در طول شبانه روز بسیار پایین است و در صورتی که در برنامه درسی به این امر توجه شود این نقص برداشته خواهد شد و کتابخانه ها نیز رونق خواهند گرفت. تقویت کتابخانه های مدارس با کتابهای مناسب دوره های تحصیلی به این هدف کمک خواهد کرد. برای نحوی تعامل سایر نهادها و ارگانهایی که دارای کتابخانه می باشند با آموزش و پرورش باید هماهنگی لازم انجام گیرد.

5-    میزان موفقیت و یا عدم موفقیت دانش آموزان و همچنین شرکت یا عدم شرکت آنها در برنامه های پرورشی و تربیتی به گونه ای باید در سرنوشت تحصیلی برای ادامه تحصیل در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و همچنین جذب مشاغل آینده مؤثر باشد. بدون شک نباید به دانش آموزی که از دوره کودکی و نوجوانی در مسیر تربیت دینی صاحب مقامها و رتبه هایی در مراحل استان و کشور بوده همچون دانش آموزی نگاه کرد که در هیچ یک از برنامه های تربیتی و یا فوق برنامه شرکت نمی نماید.موفقیتهای داش آموزان در مسابقات مختلف فرهنگی هنری و معارف اسلامی باید به نوعی دارای ارزش باشد تا هم خانواده ها در ترغیب فرزندشان به شرکت در این برنامه ها کوشا باشند و هم دانش آموزان انگیزه ی لازم برای شرکت در این برنامه ها داشته باشد.

6-    برنامه ی درسی نباید دستخوش تغییر مسئولیتها و تغییر افراد گردد و همچنین از هر گونه سیاسی کاری در آموزش و پرورش باید پرهیز گردد و آموزش و پرورش وابسته به یک سیاست و یک جریان خاص در کشور نباشد.

7-    از صدر اسلام تاکنون و همچنین از ایران باستان تاکنون شخصیتهای برجسته ی علمی و مذهبی و مؤثر در جامعه و جهان در رشته های مختلف از دوران اسلام و ایران پایه عرصه ی ظهور  گذاشته شده اند که نام بسیاری از آنها رو به فراموشی است و نیاز است به عنوان یک افتخار برای تقویت بنیه های اعتقادی و توانمندیهای و زنده نگه داشتن هویت دینی و ملی در کتابهای درسی به تناسب موضوع به معرفی آنها پرداخته شود.

8-   برای اینکه استفاده از قرآن و احادیث در زندگی احساس شوند نیاز است در برنامه ی درسی متناسب با موضوعات کتب درسی اگر آیه یا روایتی موجود می باشد در محتوای درسی دیده شود تا مورد مطالعه و توجه قرار گیرد. البته باید این کار بسیار دقیق و توسط متخصصین امر انجام گیرد وتا دستخوش سوء استفاده در آینده نگردد. و این نکته را نیز باید در نظر داشت که نباید تلاش کرد برای هر موضوع علمی تلاش نمائیم که یک آیه و یا یک حدیث جور نمائیم و به آن بخورانیم که این نیز از آسیبهایی است که ممکن است دچار آن شویم.

9-    رقابتهای شدید و کاذب آموزشی، نگاه به فعالیتهای پرورشی را کمرنگ کرده است وقتی توجه همه ی مسئولین به امر آموزش باشد و برای آموزش اهمیت ویژه در نظر گرفته شود و پرورشی در سرنوشت دانش آموزان مؤثر نباشد خود بخود نگاه به پرورشی به حاشیه می رود باید حداقل همان نگاهی که به مسائل آموزشی می شود به مسائل پرورشی نیز بشود.

10-  تدوین مقررات و آیین نامه های انضباطی دوره های تحصیلی از جمله رعایت پوشش و عفاف، اخلاق و ...

11-  بازنگری در اهداف دوره های تحصیلی و تدوین آن با نیازهای جدید جامعه و با در نظر گرفتن واقعیتهای موجود

12-لزوم توجه به تربیت غیر کلامی و آموزش معلمین در این زمینه

13-تدوین نظام جامع تربیت دینی و روشهای اجرا به تفکیک پایه های تحصیلی و جنسیت

14-بازنگری تمامی کتب درسی با نگاه « تربیت محور» و لحاظ مسائل تربیتی ، اخلاقی و دینی در محتوای کتب

15-اختصاص مربی پرورشی و مربی ورزش به تمامی مدارس و جذب نیروهای جوان و متعهد و متخصص برای شغل شریف مربیگری

16-تدوین شرح وظایف جدید برای مدیران، معلمان و سایر کادر مدرسه با محوریت تربیت دینی

17-پیش بینی تعامل و رابطه ی طولی و عرضی از نظر محتوا، روشها، اهداف و ... بین کودکستانها، دبستانها و مدارس راهنمایی و متوسطه و پیش دانشگاهی و دانشگاهها

18-در تدوین برنامه درس ملی ضرورت دارد نقش مشارکت دانش آموزان در جریان تدریس به خوبی دیده شود.

19-اختصاص مربی پرورشی بر کودکستانها در سازماندهی کودکستانها

20-تعریف صحیح از اوقات فراغت و پیش بینی برنامه ی لازم برای غنی سازی اوقات فراغت

21-انعطاف پذیر بودن برنامه های پرورشی بخصوص برای مناطق دارای فرق ومذاهب مختلف و شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و استانها و شهرستانها و مناطق

22-اختصاص ساعت پرورشی دوره ی ابتدایی و استفاده از مربیان توانمند در این دوره که بتواند جوابگوی نیازهای دینی، اخلاقی، اجتماعی، مشاوره ای دانش آموزان را داشته باشد.

23-                       برنامه ریزی برای تقویت شوراهای دانش آموزی و احیاء نقش و جایگاه این شوراها در برنامه درس ملی

24-                        پیش بینی مرتبط کردن روحانیت با مدارس حداقل برای تدریس درس قرآن یا دینی در دورههای راهنمایی و متوسطه

25-                        در تدوین شرح وظایف جدید مربیان پرورشی کار مدیریت، هماهنگی و نظارت برنامه های پرورشی به آنها باشد نه اجرای برنامه ها

26-پیش بینی سرگروه پرورشی در ساماندهی نیروی انسانی

27-                        پیش بینی معلم راهنمای تخصصی قرآن ویژه ی دوره ی ابتدایی

28-                       بازنگری در محتوای آموزشی مراکز تربیت معلم با محوریت تربیت دینی و اسلامی

29-تأثیر فعالیتهای پرورشی و تربیتی دانش آموزان در پذیرش دانشگاهها و اختصاص امتیاز ویژه به آن

30-تأثیر دادن نمره پرورشی در معدل دانش آموزان

31-تلفیق آموزش و پرورش در محتوای کتب درسی همه ی پایه های تحصیلی و تا جایی که روح حاکم بر کتب درسی با رویکرد دینی پرورشی و تربیتی باشد.

32-                       تدوین مسابقات فرهنگی هنری، قرآنی و ... برای همکاران در طول سال تحصیلی از محتویات کتب درسی و ...

33-                      اختصاص کتابدار به صورت پاره وقت به مدارس ابتدایی و راهنمایی و متوسطه و ... با توجه به تعداد دانش آموزان نه با توجه به کتابها

34-                       تدوین شاخص ها و شیوه نامه ارزشیابی از برنامه های پرورشی و تربیت بدنی و بهداشت و مشاوره ی مدارس در برنامه درس ملی و نحوه انتخاب مربیان، مدیران و معلمان و... برترر در برنامه های پرورشی و نحوه تشویق آنها

35-                       در تدوین ارزشیابی مدارس مقایسه میزان پیشرفت هر مدرسه نسبت به سال قبل در ارزشیابی مدارس مد نظر قرار گیرد نه مقایسه با سایر مدارس

36-                       نحوه برگزاری مسابقات فرهنگی هنری ، ادبی، دینی و قرآنی و ورزشی و ... در برنامه درس ملی پیش بینی شود و همچنین نحوه پرداخت حق الزحمه داوران و عوامل اجرایی و آئین نامه های اجرایی و مالی تدوین گردد.

37-                       در برنامه درس ملی نیاز است آیین نامه های زیر نیز آورده شود.

1-     آیین نامه جامع نظام آموزش ضمن خدمت و ادامه تحصیل تمامی فرهنگیان

2-    آیین نامه جامع گزینش، آموزش و نظارت و ارزشیابی تمامی کارکنان آموزش و پرورش

3-   آیین نامه جامع انضباطی

4-    آیین نامه جامع پوشش و حجاب و عفاف

5-    آیین نامه جامع تشویق و تنبیه کارکنان

6-    آیین نامه جامع ارزشیابی با رویکرد پرورشی

7-    آیین نامه جامع توسعه ی همکاری حوزه علمیه و آموزش و پرورش

8-   آیین نامه جامع صدا و سیما و آموزش و پرورش

9-    آیین نامه جامع حمایت از دانش آموزان و فرهنگیان نخبه مذهبی، علمی، فرهنگی، ورزشی و ...

10-  آیین نامه جامع تربیت دینی اخلاقی، سیاسی و اجتماعی دانش آموزان

نگاهي بر دفاع مشروع

مقدمه

دفاع در برابر دشمن امري فطري و غريزي است.و ريشه در درون انسان و ديگر موجودات دارد . انسان به تبعیت از غریزه به هنگام خطر واکنش نشان می دهد.وآن را حقی برای خود و تکلیفی نسبت به دیگران میداند. به خاطر اهميت زياددفاع مشروع، وارد قوانين كيفري اكثركشورهاي جهان شده است.و با وجود تغييرات فراوان سياست كيفري كشورها اين نهاد حقوقي هم چنان پا برجاست . دين اسلام و خصوصا قرآن كريم ، به عنوان آیینی کامل در این مورد به پیروان خود راهکار داده است ودفاع در برابر دشمن را پذيرفته است.در مورد دفاع مشروع و دلايل مشروعيت آن نظريه هاي متفاوتي داده شده است. در حقوق جزاي ايران قوانين دفاع مشروع در سال 1304 تصويب شد. قبل از انقلاب طبق ماد ه ي 41ق.م. مصوب 1304((هر كس به ضرورت براي دفاع و حفظ نفس و ناموس خود مرتكب جرمي شود ،مجازات نمي شود)).بعد از انقلاب هم قانون مجازات مصوب سال1352 در ماده ي 43 براي دفاع مشروع شرايطي قايل شد.طبق این قانون(هر كس در مقام دفاع از نفس و یاناناموس يا مال خود يا ديگري و يا آزادي تن خود و يا ديگري در برابر هرگونه تجاوز فعلي و يا خطر قريب الوقوع عملي را انجام دهد كه جرم باشد در صورت وجود شرايط زیر قابل تعقيب و مجازات نخواهد بود؛ 1.دفاع بايد متناسب با تجاوز باشد 2.توسل به قواي دولتي بدون فوت وقت ممكن نباشد3.تجاوز و خطر ناشي از تحریک خود شخص نباشد

تعريف دفاع مشروع

تعریف دفاع مشروع در کتاب ترمینولوژی حقوق این چنین آورده شده است:(شخص مورد تجاوز در صورت نداشتن وقت برای توسل به قوای دولتی به منظور رفع تجاوز ،حق داردبا نیروی شخصی از ناموس ,جان و مال خود دفاع کند.این دفاع را،دفاع مشروع گویند.

مباني دفاع مشروع

از دير باز هم عدم مجازات و يا تخفيف مجازات كسي كه دربرابر يك حمله ي نا درست از خود دفاع مي كند،مورد اعتراض نبوده است.در توجیه دفاع مشروع 2نظر کلی داده شده است .گروهی از حقوقدانان اجبار و گروهی اجراي يك حق و تكليف را مباني عدم مجازات مي دانندو آن را يك اجبار حقيقي و معنوي تلقي ميكنند. عقيده اي كه الهام دهنده ي قانون گذار انقلابي است،دفاع مشروع را يك عامل توجيه كننده براي بعضي جرايم مي داند .يعني دفا ع مشروع را عاملی مي داند كه به تحقق عدا لت در جامعه كمك مي كند.طبق گفته ي هگل((حمله انكار حق و دفاع انكار اين انكار است))

اجراي دفاع مشروع

قلمرو اجراي دفاع مشروع:رويه قضايي اين عامل توجيه كننده را به كليه ي حملات عليه حيات ،عفت وشرافت گسترش داده است.اما در مورد دفاع از دارايي اين مسئله قابل بحث است و دارا ي محدوديت است. البته ترديدي در لزوم دفاع نيست چون دفاع از مال هم مثل دفاع از جان فطري است.ولي بايد تا جايي ممكن است با حمله متناسب باشد و بيشتر از آن نباشد چون همه واقفيم كه ارزش جان بيش از مال است.و خسارت به مال با رجوع به دادگاه قابل مطالبه است. مثلا عمل مالكي كه سارق ميوه جات را مي كشد، نمي توان مشروع تلقي كرد. طبق قانون مجازات جديد دفاع مشروع يك عامل عمومي توجيه كننده ي جنايت ،جنحه وخلاف است.قبل از مجموعه قوانين 1994 اجراي قانون دفاع مشروع به جرايم عمدي محدود شده بود. ولي اين انتقاد وارد بود كه شخص مورد حمله نمي تواند حدس بزند كه عمل حمله كننده عمدي است يا غير عمدي. اميد واريم اين موضوع نيز حل شود تا از سر در گمي مراجع قضايي و مردم جلوگيري شود.

شرايط دفاع مشروع

ارزيابي تحقق شرايط دفاع مشروع بر عهده ي ديوان كشور است تحقق دفاع مشروع مستلزم وجود 2عنصر است1.حمله2.دفاع كه براي هر كدام شرايطي پيش بيني شده است.

شرايط حمله

1.بايد عليه اشخاص و اموال باشد2.بايد فعلي و قريب الوقوع باشد. عكس العمل عليه يك حمله اي كه گذشته و دفع خطر شده انتقام تلقي مي شود.و اقدام در مورد تهديد به يك بدي در آينده نيز مشروع نيست.چون بايد براي آن با توسل به قواي دولتي اقدام شود. 3. بايد در مقابل عملي غير قانوني و نا مشروع باشد.

طبق ماده ي 607 ق.م.ا و ماده ي 34 قانون مجازات جرائم نيرو هاي مسلح ،حمله به ما موران دو لتي جرم شناخته مي شود.در مورد دفاع در برابر مامور دولت 3 فرض مطرح مي شود:

1.وقتي ماموران دولت در حال انجام وظيفه نبا شد و مرتكب جرمي شود مقاومت در برابر اعمال غير قانوني او مشروع است2.وقتي در حال انجام وظيفه است و در حدود وظايف خود عمل مي كند كه در صورت حمله به او عمل شخص تمرد محسوب مي شود و شخص داراي مسئوليت كيفري و مدني است.3.وقتي كه مامورين دولت در حال انجام وظيفه هستند و خارج از وظايف و اختيارات خويش عمل مي كنند كه در اين باب نظريات متفاوتي ارائه شده است .گروهي دفاع در برابر او را با وجود شرايط لازم مشروع تلقي مي كنند. و گروهي عقيده دارند دفاع در مقابل مامور دولت تحت هيچ شرايطي پذيرفته نيست . ولي به نظر بنده ي حقير بهتر است راهي ميانه در پيش گيريم و بر حسب موقعيت و بررسي شرايط تصميمي عادلانه گرفته شود .

4.بايد حمله به گونه اي باشد كه به طرق ديگر قابل دفع نبا شد .مثل فرار كه بند ج ماده ي 627 ناظر به آن است.

شرايط دفاع

مدافع در انجام عمل دفاعي آزاد نيست كه به هر نحو و يا هر وسيله اي كه خواست يا به هر اندازه كه قدرت داشت از خود دفاع كند.پس ملزم به رعايت شرايط پيش بيني شده در قانون است.

شرايط

1. ضرورت دفاع :يعني دفاع بايد براي اجراي يك حق و انجام يك تكليف

باشد.هم چنين شرايط فرار ميسرنباشد وبا وجود امكان فرار دفاع پذيرفته نيست.پس ضروري بودن دفاع و غير قابل دفع بودن خطر مكمل هم هستند.

2.تناسب دفاع با تجاوز و خطر:طبق بند ا ماده ي 61 قانون مجازات اسلامي و بند ب ماده ي 627قانون تعزيرات دفاع بايد متناسب با خطر و تجاوز با شد.مثلا دفاع از مال هر قدر هم مشروع قتل يك انسان را توجيه نمي كند.و در موارد ديگر هم بايد صدماتي مشابه صدمات متجاوز به او وارد كند.

3.الاسهل في الا سهل :يعني دفاع نبا يد بيش از حد ضرورت باشد .دفاع داراي

درجاتي است ،كه مدافع بايد از آسانترين درجه شروع كند.1.دادو فرياد

2. استفاده از دست و پا و چوب دستي 3.استفاده از سلاح و ايجاد جراحت 4. قتل

دفاع در برابر حمله ی غیر ارادی

دفاع در برابر اعمال مجنون و صغیر اگرچه فاقد اراده می باشندوطبق بند الف ماده ی 36ق.م.ع.(هرگاه مرتکب جرم فاقد تمیز و اراده باشد،مجرم محسوب نمی شود)مشروع تلقی می شود و حقوقدانان چنین استدلال کرده اند که هر چند مجنون و صغیر مجازات نمی شوند.ولی این بدان معنی نیست که میتوانند به دیگران صدمه بزنندو عدم مسئولیت آنهارافع وصف مجرمانه عمل آنها می باشد.

دفاع در برابر حمله ی اضطراری و اجباری

در مواقعی انسان به دلیل فشار دیگری یا در حالت اضطرار مجبور به ارتکاب جرم می شود.چنین شخصی مطابق ماده ی 39و40ق.م.ع. مجازات نخواهد شد.

سوال: دفاع در برابر آنها این فردمشروع است یا نه؟مثلا کسی راتهدید کنیم در صورتی که به شخص ثالث صدمه وارد نکند او را میکشیم.در مقابل شخص ثالث در مقام دفاع حمله کننده را از پای در می آورد.در این موارد و امثالهم عمل شخص ثالث صحیح بوده ومجازات نمی شود.

اثر دفاع مشرو ع بر مدافع

مدافع در صورت اثبات مشروع بودن دفاع خوداز هر گونه مسئوليت كيفري و مدني مبري خواهد بود. ولي تا زماتي كه ثابت نشده در برابر اعمال خود از نظر قضايي مسئوليت كامل دارد.

اثر دفاع مشروع بر متجاوز

هر گونه صدمه و زياني كه از مدافع بر او وارد آيد قابل مطالبه نيست.و خون او به هدر ميرود تا چه رسد به مالش.

اموري كه دفاع از آنها مجاز است

1.دفاع از نفس : لزوم دفاع از نفس به عنوان وديعه اي كه خداوند به بشر عطا فر موده روشن است. در اين مورد هر عملي كه تجاوز بر نفس باشد حتي اگر از سوي مامورين دولتي باشد،هر گونه مقا ومت براي دفاع جايز خواهد بود.

2.دفاع از عرض و ناموس :در قرآن كريم هم به عفت و پاكدامني تاكيد شده است.

قانون مجازات اين دو را كنار هم و به يك معني به كار برده است كه با توجه به مفاهيم عرفي مقصود از عرض آبرو و شرافت است و منظور از ناموس زنان خانواده هستند.

.دفاع از مال :اين مورد موجب اختلاف نظر بين دانشمندان و نويسندگان حقوقي

است . برخي از آنان موافق مشروعيت دفاع اند و گروهي مخالف .آنها مي گويند خسارت بر مال با خسارت بر نفس قابل مقايسه نيست و طبق قانون دفاع و حمله بايد متناسب با هم باشند..

4.دفاع از آزادي تن:هيچ كس حق ندارد آزادي كسي را محدود كند .قانون مجازات براي مرتكبان سلب آزادي مجازات سنگيني تعيين كرده است.

طبق ماده ي 570(( هر يك از مقامات و مامورين دولتي كه بر خلاف قانون آزادي كسي را سلب كند يا آنان را را از حقوق مقرر خود در قانون محروم كند.علاوه بر انفصال از خدمت به محرو ميت از مشاغل دولتي براي 3 تا5 سال و حبس از 6ماه تا 3سال محكوم خواهد شد)). طبق ماده ي 629 قانون تعزيرات ((دفاع در مقابل كسي كه در صدد سرقت و ربودن انسان يا مال اوست مشروع است))

دفاع از ديگري

دفاع از ديگري علاوه بر ر عايت شرايط عمومي داراي شرايط اختصاصي نيز است طبق تبصره ي 1ماده ي61 ق.م.ا.2 شرط دارد 1. ناتوان باشد 2. نياز به كمك داشته باشد در اين صورت ميتوان از عرض وناموس و نفس ديگري دفاع كرد . دفاع از مال غير ، بنا بر ماده ي 625 (تعزيرات)شرایط دیگری دارد. 1. حفاظت آن مال بر عهده ي او باشد 2. صاحب مال استمداد كمك كند.

ارتكاب قتل در مقام دفاع

براي ارتكاب قتل در قانون چند مورد پيش بيني شده است.

1.دفاع از نفس يا ضرب و جرح شديد و دفاع از ناموس و اقارب خود

2.دفاع در برابر كسي كه در صدد هتك عرض ونا موس ديگري است .در صورتي كه با اكراه از طرف كسي كه به او حمله شده همراه باشد.

3.دفاع در برابر كسي كه در صدد ربودن انسان است.

4.به موجب ماده ي 630 (تعزيرات)ارتكاب قتل بوسيله ی شوهر در صورت مشاهده ی همسر خود در حال زناكه در اين صورت قتل مشروع تلقي ميشود.و با توجه به شرط سوم در ماده ی 43ق.م.ا.که خطر نباید ناشی از تحریک خود شخص باشد دفاع زن و مرد بیگانه در برابر حمله ی شوهر زن ،مشروع تلقی نمی شود.

تعریف اردو

«اردو» مسافرتی است دسته جمعی با هدفی معیّن و مشخص همچون: کسب دانایی، توانایی، سازگاری اجتماعی و تفریح.

اردو، یعنی سازگاری فعالانه در یک زندگی دسته جمعی و اردوگاه به مکانی گفته می شود که، جمعی از افراد برای مدت محدود مطابق شرایط زمان و مکان، در آن به سر می برند.

«اردو» واژه ای است عربی و به معنای «لشگرگاه» به کار می رود. فرهنگ عمید واژه «اردو» را چنین معنا کرده است: «اردو» محل تجمع افراد برای تمرین و تفریح است، همچنین به محلی که ورزشکاران یا پیشاهنگان گرد هم آیند نیز اطلاق می شود.

در اصطلاح: «اردو» فعالیتی سازمان یافته، نظام مند و هدفمند است که به صورت گروهی با برنامه های معین، تحت نظارت و هدف مربی در محیطی خارج از محدودۀ فعالیت های روزمره برگزاری می گردد. گرایش غالب اردو آموزشی و پرورشی است. البته در فضایی کاملاً متنوع، مساعد، بانشاط و با هدف تربیت و سازندگی.

پناهنده کیست؟                        

 در شکل بندی و هدفمندی مهاجرتها ، قوانین و مناسبات ِحقوق بین المللی، تعریف و مشخصه ای به پناهنده داده است که فرق بارزی با مهاجر اقتصادی «مهاجر کارگر» دارد. در کنوانسیون اپریل سال 1951 منعقده ژینوا، به پناهنده چنین تعریفی داده میشود: « پناهنده ویا متقاضی پناهنده گی[11] به کسی اطلاق میشود که در کشور بومی اش نسبت فعالیت های عقیدتی، (ایدیالوژیک «سیاسی»)، جنس، نژاد، زبان، ملیت و قوم مورد پیگرد و تعقیب قرار گرفته باشد و یا عملا در خطر شکنجه[12] (روحی و فزیکی )، زندان و مرگ قرار گرفته باشد. فرق بارزیکه میان این دو گروپ اجتماعی موجود است در طرز تفکر، انتخاب محل زیست و نحوه برخورد آنها در اجتماع جدید میباشد. در واقع وجه مشترک میان ایندو گروه همان جلاوطنی و غربت است که به دیدگاه های مختلف از جانب هردو به آ ن نگریسته میشود؛ اولی آنرا خود پزیرفته وبه بهبود وضیعت اقتصادی اش میپردازد در حالیکه دومی خودش را قربانی میپندارد وهر چند که در فضای مطمئن و آرامی به سرمی برد، اما این حالت را تأمیل شده بالای خود مینگرد، زیرا اگر اشکالاتی راکه بدآن در بالا اشاره کردیم وجود نمیداشت، پناهنده هیجگاهی ترک وطن نمی نمود، بهره مند ازشرایط حقوق مدنی کشور اصلی اش میبود و تغیر مکان نمیداد.

پناهنده كيست؟

اولين تعريفي كه از واژه پناهنده در اسناد بين المللي آمده است مربوط به كنوانسيون وضعيت پناهندگان در سال 1951 مي باشد. اين كنوانسيون پناهنده را چنين تعريف مي كند:

«پناهنده كسي است كه به دلايل نژاد، مذهب، مليت يا عضويت در يك گروه خاص اجتماعي يا عقيده سياسي، ترس موجهي از آزار دارد و در خارج از كشور اصلي خود به سر مي برد و به علت ترس از آزار قادر يا مايل به برخورداري از حمايت آن كشور يا بازگشت به آن نيست».[6]

بعدها در سال 1969 كنوانسيون منطقه اي سازمان وحدت آفريقا در مورد برخي جنبه هاي خاص مسائل پناهندگان در آفريقا به منظور عيني تر نمودن بعضي از ملاحظات تعريف زير را به تعريف كنوانسيون 1951 افزود:

«هر شخصي كه به دليل تجاوز خارجي، اشغال، تسلط بيگانگان يا هر واقعه اي كه به طور جدي نظم عمومي تمام يا بخشي از كشور اصلي يا متبوع خود، وادار به ترك كشور اصلي براي يافتن پناهگاهي در كشور ديگري غير از كشور اصلي يا متبوع خود گردد.»[7]

در سال 1984 يك گروه از نمايندگان دولتي، دانشگاهيان و وكلاي برجسته و تراز اول از آمريكاي لاتين در شهر كارتاهناي كلمبيا تشكيل جلسه دادند و آنچه را كه اكنون بيانيه كارتاهنا ناميده مي شود تصويب نمودند كهعلاوه بر ساير مسائل، مواد عيني تري رانيز علاوه بر تعاريف كنوانسيون 1951 دربر مي گرفت. اين بيانيه موارد زير را نيز مشمول كنوانسيون 1951 دانست:

افرادي كه زندگي، امنيت يا آزادي آنها با خشونت شايع و گسترده، تعرض خارجي، درگيري هاي داخلي، نقض گسترده حقوق بشر يا ساير مواردي كه در نظم عمومي به طور جدي اخلال ايجاد مي كنند مورد تهديد قرار گرفته است.[8]

چادر (سرپناه)

چادر، یا خیمه، سرپناهی است که معمولاً از پارچه یا دیگر بافته‌ها بر تیرها یا میله‌هایی برپا می‌شود. منشا آن احتمالا از اقوام قبایل و عشایرکوچ‌رو بوده است اما امروز بیشتر گردشگران طبیعت و نیروهای امدادی یا نظامی آن را به کار می‌برند.

مديريت اردوگاههاي آوارگان

تامين شرايط محيط و برنامه ريزي براي اردوگاه ها ، احتياجات اوليه و اساسي كساني است كه در معرض بلايا قرار ميگيرند.  در اين ميان ، سر پناه ، همچون آب ، بهداشت ، تغذيه و مراقبت هاي رواني ، نقش تعيين كننده اي در  حفظ و نجات زندگي انسان ها  در مراحل اوليه وقوع سانحه ايفا مي نمايد . وجود سر پناه به منظور مقاومت در برابر بيماري ها و حفاظت از خطرات طبيعي و غير طبيعي ، امري ضروري بوده و جهت حفظ شأن انسان ، در چارچوب  نظام خانوادگي و اجتماعي در شرايط دشوار  از اهميت بالايي بر خوردار است . در حقيقت هدف از ايجاد سر پناه ، انتخاب مناسب مكان و برنامه ريزي جهت تامين نياز هاي اوليه فردي ، خانوادگي و اجتماعي براي بوجود آوردن يك فضاي سالم ، امن و نسبتا راحت براي زندگي است . بديهي است هماهنگي و مديريت افراد آوارگان كمك مؤثري در تحقق اين امر بوده و با انجام طراحي و متناسب اثرات منفي آنان بر جامعه ميزبان به حداقل كاهش مي يابد

مديريت اردوگاه اسکان اضطراری

مديريت اردوگاه با برنامه‌هاي راهبردي مديريت بحران كشور، ارائه اطلاعات مفيد به منظور تقويت برنامه‌هاي آموزشي وجود در زمينه اردوگاه‌ها، راهنمايي‌هاي لازم در جهت ارائه خدمات موثر و كافي در اردوگاه. در اين راستا ديدگاههاي گوناگوني براي مديريت اردوگاهها پيشنهاد مي‌شوند كه با توجه به شرايط و موقعيت آوارگان مي‌توان تركيبي از آنها را بكار گرفت.

ديدگاههاي مرسوم مديريتي

·        ديدگاه انساني و اجتماعي: بازماندگان و آوارگان عموما در شرايط ناهنجاري از نظر روحي و رواني قرار دارند و نيازمند مراقبت ويژه مي‌باشند. مديريت اردوگاه با ارائه خدمات نقش تعيين كننده‌اي بر عهده دارد. تامين كمك و خدمات مورد نياز افراد سانحه ديده، خصوصا مراقبت ويژه از گروههاي آسيب پذير در ساعات اوليه پس از بحران، مي‌تواند تلفات انساني و آسيب‌هاي اجتماعي را به ميزان قابل توجهي كاهش دهد.

·        ديدگاه اقتصادي و خدماتي: مديريت اردوگاه با نظارت دقيق بر نحوه كمك رساني و خدمات رساني مورد نيار مي‌تواند از اتلاف مواد اوليه و تجهيزات و ساير امكانات به ميزان قابل توجهي جلوگيري نمايد.

·       ديدگاه فني: مديريت با شناخت كامل كليه خدمات مورد نيار منطقه بحران زده و پناهندگان و آورگان و با توجه به مكان گزيني اردوگاه مي‌بايست در خصوص مديريت گروه هاي تداركات، امداد و نجات، خدمات پزشكي، خدمات بهداشتي و مدد كاري، تاسيسات امنيتي و حفاظتي، اسكان، مخابرات و ترابري اقدام لازم را بنمايد. بديهي است مكان‌يابي و استقرار هر يك از گروهها و تجهيزات مربوطه، چگونگي خدمات‌رساني و ارتباط بين گروه‌ها، چگونگي درخواست آسيب ديدگان از گروه‌ها و نظارت بر كارگروه ها و غيره همه نيازمند يك برنامه مديريتي ويژه مي باشد.

لازم به ذكر است كه در مديريت اردوگاه‌ها همكاري و مشاوره ميان وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي مسئول دولتي و غير دولتي، امري ضروريست كه در قالب تشكيل كميته‌هاي نظارتي  صورت مي‌گيرد. در اين ميان، مديريت اردوگاه بايد فردي مدبر و مجرب بوده و آموزش‌هاي ضروري را گذرانده و با اصول شرايط بحران و مديريت اضطرار آشنا باشد.

مسئوليت های عمومی اردوگاه

مدیریت اردوگاه می بایست به موضوعات ذیل توجه نماید:

·       توافقات : مدیر ملزم است که از کلیه توافقات به عمل آمده آگاهی داشته باشد.

·       تفاهم نامه : مدیر می بایست از امضای تفاهم نامه همکاری میان کمیساریا و نهاد مدیریتی اردوگاه (اداره اتباع) اطمینان یابد.

·       اطلاعات مرتبط: کلیه اطلاعات مرتبط درباره پناهندگان و اردوگاه باید در اختیار مدیر قرار داده شده باشد.

·       ظرفیت : مدیر اردوگاه می بایست دارای ظرفیت فکری و روانی و تجربه کافی در مواجه و تعامل با ساکنین اردوگاه باشد.

·       منابع در دسترس : وجود بودجه، پشتیبانی کافی و کارمندان مطلع برای مدیریت اردوگاه الزامی بوده و کمک های خیرین در این ارتباط کارساز است.

·       مهارت های مدیریتی : ظرفیت خوب مدیریتی، توان مذاکره با پناهندگان و نمایندگان کمیساریا و پایش سیستم توزیع کمک ها و تبیین روال اداری مناسب از جمله خصوصیات مدیر است.

·       آگاهی از ارزش های فرهنگی اجتماعی و آداب و رسوم پناهندگان و آوارگان : شناخت چگونگی زندگی و آداب و رسوم ساکنین اردوگاه به مدیر در ایجاد هماهنگی و حفاظت بهتر افراد خصوصا اقشار آسیب پذیر کمک می نماید.

·       تشویق مردم به مشارکت در امور اردوگاه : پشتیبانی  ومشارکت دادن آوارگان در امور جاریه اردوگاه امری مهم محسوب می شود.

·       پایش : نظارت و پایش و ارزیابی اقدامات صورت گرفته باعث جلوگیری از تکرار اشتباهات خواهد شد.

·       گزارش دهی : توان مدیر در ارائه گزارش های منظم دارای کلیه فعالیت های اردوگاه الزامیست.

·    تجربه حل اختلافات داخلی: وقوع مناقشات و درگیری در اردوگاه غالبا امری اجتناب ناپذیر است. یک مدیر مجرب  و باتجربه با بکارگیری مهارت های ویژه و استفاده از معتمدان و ریش سفیدان قدر خواهد بود که احتمال درگیری ها را از بین ببرد.

اگر چه ساختار مدیریتی از مکانی به مکان دیگر می توانند متفاوت باشد، لیکن تعدادی از مشاغل اصلی در گروه مدیریتی اردوگاه عبارتند از:

مدیر اردوگاه، معاون مدیر، نمایندگان نهادها (ملی و بین المللی)، نماینده کمیته منتخب پناهندگان، نماینده جوانان، نماینده جوانان، نماینده کسبه، کارشناس خدمات اجتماعی، حسابدار، منشی، کارپرداز و لجستیک، آمار و مراقب. باید توجه داشت که بخشی از این افراد از میان جامه پناهنده برگزیده می شوند.

الف) برپایی اردوگاه و تعمیر و نگهداری آن

·    ارزیابی آب : ارزیابی ویژه و فنی کیفیت آب سایت قبل از انتخاب آن الزامیست. آگاهی از کیفیت آب و میزان تغییرات آن در فصول مختلف از طریق پرسش از افراد محلی و نمایندگان جامعه میزبان امکان پذیر است.

·    ارزشیابی سایت : شناسایی خصوصیات زمین پیش از آغاز ساخت و سازها، کمک فراوانی به توسعه آتی زیر ساخت ها و  حل مسائل احتمالی در آینده خواهد نمود.

·         ملحوظ داشتن نیازهای خاص خانوار : مدیریت باید از برآورده شدن نیازهای فیزیکی محدوده خانه خانوار اطمینان    حاصل نماید.

·    ملحوظ شدن موارد تعمیر و نگهداری اردوگاه در بلند مدت : مواردی از قبیل راههای ارتباطی، زیر ساخت ها و زه کشی در بلند مدت نیازمند تعمیر و نگهداری اند. لذا بودجه مناسب باید تامین گردد.

·     ملاحظات ساختار جمعیتی : زیر ساخت های موجود باید جوابگوی نیازهای ساختار جمعیتی اردوگاه باشند. پناهندگان و آوارگان جمعیت همگون و یکدستی نیستند و غالبا در ضعیف ترین شرایط به اردوگاه وارد می شوند. افراد آسیب پذیر در الویت نخست اعطای سر پناه و دیگر ملزومات اساسی قرار گیرند.

·    ملزومات استفاده از منابع : مدیریت اردوگاه باید در نظر داشته باشد که چه نوع منابعی در اثر مرور زمان مورد بهره برداری قرار می گیرند و پیشاپیش روش های جایگزینی رامورد بررسی قرار دهد.

·    برنامه ریزی سامانه جلوگیری و کاهش اثرات آتش سوزی : مدیریت به منظور جلوگیری و یا کاهش خسارات احتمالی ناشی از آتش سوزی باید فضایی در حدود 300 متر مربع را بدون احداث ساختمان در نظر داشته باشد. همچنین فاصله میان ساختمان ها حداقل باید دو برابر ارتفاع هر بنا باشد. در مکان هایی که احتمال انفجار و آتش سوزی بیشتری وجود دارد این فاصله باید به سه تا چهار برابر ارتفاع ساختمان ها افزایش یابد.

·    منابع پایدار سوخت : سوخت لازم برای پخت و پز اعم از چوب، و یا گاز و ذغال باید از ابتدا مورد نظر قرار گیرند. کاشت درخت و تشویق استفاده از منابع طبیعی می توانند منابع سوخت را پایدار نموده و از اثرات نامطلوب زیست محیطی اردوگاه بر مجتمع های زیستی اطراف بکاهد.

·    استفاده از مصالح و منابع محلی : در اقلیم مناطق حاره استفاده از گیاهانی مانند بامبو که به سرعت رشد می نمایند به منظور ارتقای مصرف مصالح محلی باید تقویت گردد. در عین حال باید به خاطر داشت که شیوه های جایگزینی جنگل کاری به منظور جلوگیری از اتمام منابع محیط زیست باید به ساکنین اردوگاه آموزش داده شود.

·       باغچه کاری :  توسط خانوارک کلیه خانوارها می بایست برای کاشت سبزی و اقلام مورد نیازشان در باغچه های حیاط های منزل تشویق گردند.

·    استانداردهای سرپناه : باید از وجود استانداردهای اولیه زندگی خصوصا برای تازه واردین به اردوگاه از نقطه نظر پتو، و غیره اطمینان حاصل نمود.

·       پوشش ساختمان : مصالح و نوع سقف پوششی ساختمان باید به گونه ای باشد که در تمام طول سال قابل استفاده ساکنین آن قرار گیرد.

·    حفاظت در برابر باد : کلیه سرپناه ها اعم از سقف دیوارها، درب ها و پنجره ها باید در برابر باد و باران محافظت شوند. این امر از شیوع بیماری بواسطه نفوذ سرما و گرما به خانه جلوگیری می نماید.

·    ساخت سرپناه برای اقشار آسیب پذیر: مشارکت مردم می بایست تشویق شده و مردم در گروههای مختلف برای ساخت سرپناهشان بسیج شوند.

·    برنامه ریزی برای طراحی فیزیکی اردوگاه : به منظور ایجاد ایمنی با گروههای گوناگون اردوگاه باید تشریک مساعی شود. بدیهی است اقشار گوناگون دارای علائق و نیازهای متفاوتی هستند. کلیه آحاد زنان، مردان و کودکان می بایست در برنامه ریزی طراحی فیزیکی اردوگاه مشارکت نمایند.

·    وجوه ایمنی در جانمایی تسهیلات : در جانمایی تسهیلاتی از قبیل شیر آب، توالت و حمام خصوصا برای استفاده زنان و دختران باید دقت فراوان مبذول داشت. وجوه ایمنی دسترسی، روشنایی کافی خصوصا در شب و وجود محرمیت از جمله نکات مهم اند. همچنین در جانمایی مدارس و زمین های بازی کودکان نیز تمهیدات ایمنی باید رعایت گردد.

·       سرپناه مجزا برای زنان تنهای سرپرست خانوار: برای زنان سرپرست خانوار که شوهران خود را از دست داده اند سرپناه هایی را باید در نظر گرفت که حداقل آسیب پذیری را داشته باشند.

·       سرپناه مجزا برای کودکان بی سرپرست: برای پسران و دختران، که والدین خود را از دست داده اند، به طور جداگانه، باید سرپناه هایی در نقاط امن مهیا نمود.

·       تراکم جمعیت سرپناه: از تراکم نفرات در سرپناه باید اجتناب نموده و باید تعداد سرپناه ها را افزایش داد.