تحقیق درباره انواع روش های تدریس در دوره ابتدایی

فهرست

انواع روش تدریس در دوره ابتدایی:4

تعریف روش تدریس... 4

تقسیم بندی روش تدریس :4

چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس وجود دارد كه عبارتند از :5

تعریف تدریس :6

روش های نوین تدریس... 6

روش شاگــــرد ـ استــــادی.. 6

روش چند حســـی ) مختلط (7

روش حل مسئلــــه. 7

روش پـــــروژه ای.. 7

شیــــــوه سخنــــــرانی.. 8

شیوه بازگویـــی.. 8

شیـــــوه پــــرسش و پاســـــخ. 8

شیوه تمــــرینی.. 9

شیـــــوه بحثــــی.. 9

شیــــوه نمایشــــی.. 10

شیــــوه آزمایشـــی ) روش اجرا كردن یا یادگیری بوسیله عمل. 10

شیــــوه گـــــردش علمـــــی.. 10

استفاده از منابـــــع دیداری و شنیــــداری.. 11

الگــــوی كاوشگری به شیوه حقوقی.. 11

الگــــوی آموختن كنترل خود. 11

الگــــــــوی ایفای نقش... 12

روش كارگاهـــــــی.. 12

روش سخنــــرانی.. 12

سمینـــــار12

كنفــــــــرانس... 13

سمپـــــــوزیــــــوم. 13

روش تدریس كارگاهـــــی.. 13

مــــــــرحله ارایه درس کــــــوتاه13

مــــرحله فعالیت و كار13

مـــرحله مشاركت.. 13

مرحله درسی كوتاه و فشرده:14

الگـــــوی دریافت مفهـــــوم. 15

الگــــوی تفكـــــر استقرایــــی.. 15

مــــراحل تدریس الگوی تفكر استقرایــــی عبارتند از:15

مـــراحل تدریس الگــو عبارت است از :16

منابع:16

انواع روش تدریس در دوره ابتدایی:

تعریف روش تدریس:

روش در مقابل واژه ی لاتینی «متد » به كار می رود ، وواژه ی متد در فرهنگ فارسی « معین » و فرهنگ انگلیسی به فارسی «آریانپور »به :روش ، شیوه ،راه ،طریقه ، طرز ، اسلوب معنی شده است . به طور كلی «راه انجام دادن هر كاری » را روش گویند .روش تدریس نیز عبارت از راه منظم ،با قاعده و منطقی برای ارائه درس می باشد .

تقسیم بندی روش تدریس :

1 ـ روشهای تاریخی 2 ـ روشهای نوین « صفوی ، ص 239، 1370)

« اصطلاح تدریس ،اگر چه در متون علوم تربیتی مفهومی آشنا به نظر می رسد ،اكثر معلمان و مجریان برنامه های درسی با معنی و ماهیت درست آن آشنایی دارند . برداشتهای مختلف معلمان از مفهوم تدریس می تواند در نگرش آنان نسبت به دانش آموزان و نحوه ی كار كردن با آنها تأثیرمثبت یا منفی بر جای گذارد . برداشت چند گانه از مفهوم تدریس می تواند دلایل مختلفی داشته باشد ؛از مهمترین آنها ضعف دانش پایه و اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست معلمان از دیدگاههای مختلف تربیتی است. گاهی آشفتگی و اغتشاش در درك مفاهیم تربیتی به حدی است كه بسیاری از كارشناسان ، معلمان و دانشجویان این رشته مفاهیمی چون پرورش ، آموزش ،تدریس و حرفه آموزی را یكی تصور می كنند وبه جای هم به كار می برند . این مفاهیم اگر چه ممكن است در برخی جهات وجوه مشترك و در هم تنیده داشته باشند ، اصولاً مفاهیم مستقلی هستند و معنای خاص خود را دارند .

پرورش یا تربیت «جریانی است منظم و مستمر كه هدف آن هدایت رشد جسمانی ، شناختی ، اخلاقی و اجتماعی یا به طور كلی رشد همه جانبه شخصیت دانش آموزان در جهت كسب و درك معارف بشری و هنجارهای مورد پذیرش جامعه و نیز كمك به شكوفا شدن استعداد آنان است » (سیف ،1379 ، 28 ) . بر اساس چنین تعریفی پرورش یك نظام است ، نظامی كه كاركرد اساسی اش شكوفا كردن استعداد و تربیت شهروندانی است كه هنجارهای مورد پذیرش جامعه راكسب كنند و متعهد به ارزشهای آن باشند . حتی بسیاری از صاحب نظران تربیتی كاركردی فراتر از كاركرد ذكر شده برای پرورش قائلند و معتقدند كه القای ارزشها و سنتها و اخلاقیات پذیرفته شده جامعه به افراد یكی از قدیمی ترین دیدگاه پرورشی است ، به جای چنین كاركردی ،نظام تربیتی باید رشد مهارتهای شناختی از قبیل تفكر انتقادی ، تحلیل ارزشها و مهارتهای گروهی را در كانون كاركردهای خود قرار دهد تا زمینه ی مردم سالاری در جامعه فراهم شود . (میلر ،1983) گروهی دیگر نیز بر این باورند كه نظام تربیتی باید عامل تغییر و تحول اجتماعی باشد . (فریره ، 1972 )

تحلیل مفاهیم و كاركردهای ذكر شده نشان می دهد كه به هیچ وجه نمی توان مفهوم «پرورش » را با مفاهیمی چون آموزش ،تدریس و یا حرفه آموزی یكی دانست .پرورش مفومی كلی است كه می تواند سایر مفاهیم را در درون خود جای دهد .

مفهوم آموزش برخلاف پرورش یك نظام نیست ، بلكه آموزش فعالیتی است هدفدار واز پیش طراحی شده ،كه هدفش فراهم كردن فرصتها و موقعیت هایی است امر یادگیری را در درون یك نظام پرورشی تسهیل كند و سرعت بخشد .بنابراین آموزش وسیله ای است برای پرورش ، نه خود پرورش .آموزش یك فعالیت مشخص و دقیق طراحی شده است ؛پس هدفهای آن دقیق تر و مشخصتر و زودرستر از هدفهای پرورشی است .آموزش ممكن است با حضور معلم ویا بدون حضور معلم از طریق فیلم ،رادیو ،تلویزیون و سایر رسانه ها صورت گیرد .

مفهوم تدریس به آن قسمت از فعالیت های آموزشی كه با حضور معلم در كلاس درس اتفاق می افتد اطلاق می شود . تدریس بخشی از آموزش است و همچون آموزش یك سلسله فعالیت های منظم ، هدفدار واز پیش تعیین شده را در بر می گیرد و هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری از سوی معلم است . به آن قسمت از فعالیت های آموزشی كه به وسیله ی رسانه ها و بدون حضور و تعامل معلم با دانش آموزان صورت می گیرد به هیچ وجه تدریس گفته نمی شود. بنابر این آموزش معنایی عامتر از تدریس دارد . به عبارت دیگر می توان گفت هر تدریسی آموزش است ،ولی هر آموزشی ممكن است تدریس نباشد .

چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس وجود دارد كه عبارتند از :

الف ) وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان

ب) فعالیت بر اساس اهداف معین واز پیش تعیین شده

ج ) طراحی منظم با توجه به موقعیت و امكانات

د) ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری . » ( شعبانی ،ص 9 ، 1382)

تعریف تدریس :

« تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد ، بر اساس طراحی منظم و هدفدار معلم ،برای ایجاد تغییر در رفتار شاگرد . تدریس مفاهیم مختلف مانند نگرشها ، گرایشها ،باورها ، عادتها و شیوه های رفتار وبه طور كلی انواع تغییراتی راكه می خواهیم در شاگردان ایجاد كنیم، دربر می گیرد .» (میرزا محمدی ،ص 17 ، 1383)

روش های نوین تدریس

روش كنفـــــرانس ( گــــرد هم آیی )

«این روش با روش سخنرانی تفاوت دارد زیرا در روش سخنرانی، معلم مسئول دادن اطلاعات به دانش آموزان است. در حالیكه در این روش اطلاعات توسط دانش آموزان جمع آوری و ارائه می گردد. این روش می تواند مشخص كند كه دانش آموزان تا چه اندازه می دانند. این روش یك موقعیت فعال برای یادگیری به وجود می آورد. نقش معلم در كنفرانس صرفاً هدایت و اداره كردن جلسه و جلوگیری از مباحثاتی است كه منجر به انحراف از موضوع كنفرانس و روال منطقی آن شود. این روش برای كلیه دروس وسنین مختلف كاربرددارد.

روش شاگــــرد ـ استــــادی

قدمت این روش به زمانی كه انسان مسئولیت آ موزش دهی انسانهای دیگر را چه از طریق غیررسمی و چه از طریق رسمی به عهده گرفت ،می رسد .و قدمت آن به صدر اسلام برمی گردد مسجد نخستین موسسه ای بود كه چنین سیستمی را برای تعلیم و تربیت مسلمانها به كار برده است. از روشهای تعلیمی كه در روش شاگرد ـ استادی حائز اهمیت است , روش حلقه یا مجلس است, كه پیامبر عظیم الشان اسلام از این روش به مردم آن زمان آموزش می داد. همه افراد در كودكی دوست دارند نقشی غیر از نقش واقعی خود بازی كنند , روش شاگرد ـ استادی به این نقش خیالی, جامه عمل می پوشاند. در این روش به دانش آموزان اجازه داده می شود كه نقش معلم را ایفا كنند. هدف اساسی این روش آن است كه شاگرد , معلم گردد و از این طریق تجارب تازه و ارزشمندی به دست آورد .در این روش ,در صورت فقدان معلمان متخصص, تعداد زیادی از دانش آموزان مهارت خاص را آموخته اند و می توان از آنها استفاده كرد.

روش چند حســـی ) مختلط(

استفاده از این روش مستلزم به كار گرفتن همه حواس است و جریان یادگیری از طریق تمام حواس صورت می گیرد . از طریق كار بست این روش می توان , مطالب و مهارتها را درك كرد , ارتباط موثرتری برقرار كرد , مهارتها و مطالب را از یك موقعیت به موقعیت دیگر تعمیم داد. در یادگیری روش چند حسی به طور كلی از همه حواس استفاده می شود, به بیان دیگر ,یادگیری بصری كه 75 % از مجموع یاد گیری ما از طریق دیدن است , یادگیری سمعی كه 13 % از مجموع یادگیری ما از طریق شنیدن است , لمس كردن , كه 6% از مجموع یادگیری ما از طریق لمس كردن است , چشیدن كه 3% از مجموع یادگیری ما از طریق چشیدن است و بوییدن كه 3% از مجموع یادگیری از طریق بوییدن است.

روش حل مسئلــــه

این روش یكی از روشهای فعال تدریس است. اگر نظام آموزشی بخواهد توانایی حل مسئله را به دانش آموزان یاددهد, (البته مسئله به معنی مشكل و معضل نیست, به بیان دیگر مسئله موضوعی نیست كه برای ما مشكل ایجاد كند, بلكه رسیدن به هدف در هر اقدامی, به نوعی حل مسئله است, (خورشیدی , غندالی , موفق, 1378) در این روش آموزش در بستر پژوهش انجام می شود و منجر به یادگیری اصیل و عمیق و پایدار در دانش آموزان می شود. در این روش ابتدا معلم باید مسئله را مشخص, سپس به جمع آوری اطلاعات توسط دانش آموزان پرداخته شود, و بعد از جمع آوری اطلاعات بر اساس اطلاعات جمع آوری شده دانش آموزان فرضیه سازی و در نهایت فرضیه ها را ازمون و نتیجه گیری شود. اگر روش حل مسئله درست انجام شود می تواند منجر به بارش یا طوفان فكری گردد. یعنی اگر معلم روش تدریس حل مسئله را به درستی انجام دهد, دانش آموزان می كوشند تا برای حل مسئله با استفاده از تمام افكار و اندیشه هایی كه دارند, در كلاس راه حلی بیابندو آن را ارائه دهند. به بیان دیگر اگر معلم در روش تدریس حل مسئله به درستی عمل كند, منجر به روش تدریس بارش مغزی نیز می شود. به طور كلی اگر نظام آموزش و پروش بخواهد در جهت تقویت زمینه های بالقوه خلاقیت نقش مهمی ایفا كند همانا بست روشهای تدریس حل مسئله و بارش فكری در كلاس درس توسط معلمان است.

روش پـــــروژه ای

روش تدریس پروژه ای به دانش آموزان امكان می دهد تا قدرت مدیریت, برنامه ریزی و خود كنترلی را در خودشان ارتقاء بخشند. در این روش دانش آموزان می توانند با توجه به علاقه ی خود موضوعی انتخاب و به طور فعالانه در به نتیجه رساندن آن موضوع شركت نمایند. براین اساس در این روش دانش آموزان یاد می گیرند كه چگونه به طور منظم و مرحله ای كاری را درس انجام دهند و این روش باعث تقویت اعتماد به نفس در دانش آموزان می شود زیرا بین آنها و معلم رابطه صحیح آموزشی بر قرار است و در نهایت این روش باعث تقویت همكاری, احساس مسئولیت, انضباط كاری صبر و تحمل در انجام امور و تحمل عقاید دیگران و مهارتهای اساسی پژوهش در دانش آموزان می شود.

شیــــــوه سخنــــــرانی

معلم به طور شفاهی اطلاعات و مفاهیم را , در عرض مدتی كه ممكن است از چند دقیقه تا یك ساعت یا بیشتر طول بكشد, در كلاس ارائه می دهد. در سخنرانی می توان معلم را با عنوان پیام دهنده و دانش آموز را به عنوان پیام گیرنده تصور كرد. از این نظر سخنرانی شیوه ای است یك سویه, برای انتقال اطلاعات, كه معمولاً فراگیر در آن نقش غیر فعالی دارد. محتوای سخنرانی را معلم قبل از ورود به كلاس تعیین می كند.

شیوه بازگویـــی

بازگویی شیوه ای است كه معلم بكار می برد تا فراگیر را در بیاد سپردن اشعار, قواعد, فرمولها, تعاریف و اصطلاحات تشویق كند. در بازگویی معمولاً معلم از دانش آموز انتظار دارد كه موضوع بیاد سپرده را كلمه به كلمه بیان كند. شیوه بازگویی مطالب, با آنكه اغلب در كلاسها مورد استفاده قرار می گیرد, ولی متاسفانه ضرورتاً دلالت بر تحقق یادگیری نمی كند. كاربرد این شیوه تنها نشان می دهد كه دانش آموز مطالب مورد نظر را بیاد سپرده است. گاهی هدف معلم اساساً این است كه دانش آموز موضوعی را بخاطر بسپارد تا برای درك مفهوم خاصی از آن را بكار برد, در این روش صورت بكار گرفتن این شیوه ممكن است مفید باشد.

شیـــــوه پــــرسش و پاســـــخ

شیوه پرسش و پاسخ شیوه ای است كه معلم به وسیله آن فراگیر را به تفكر در باره مفهومی جدید یا بیان مطالبی فرا گرفته شده تشویق می كند. معلم, وقتی كه می خواهد مفهوم دقیقی را در كلاس مطرح نماید یا توجه فراگیران را به موضوعی جلب كند شیوه پرسش و پاسخ را به كار می برد و نیز بدین وسیله فراگیر را تشویق می كند تا اطلاع خود را درباره موضوعی بیان كند ممكن است برای مرور كردن مطالبی كه قبلاً تدریس شده اند مفید باشد, یا وسیله خوبی برای ارزشیابی میزان درك فراگیر از مفهوم مورد نظر باشد.

شیوه تمــــرینی

معلم معمولاً بوسیله تمرین, فراگیر را به تكرار مطلب یا كاربرد آن تشویق می كند تا فراگیر در موضوع مورد نظر تبحر لازم را كسب كند. مثلاً معلم انگلیسی از فراگیر می خواهد كه با تكرار شفاهی اصطلاحات, تلفظ صحیح آنها را فراگیرد, یا بعد از یافتن طرز ساختن جملات شرطی, پنج جمله شرطی بسازد. ممكن است معلم ریاضی , پس از درس دادن مفهوم مشتق و طرز مشتق گیری از توابع, از دانش آموزان بخواهد كه ده مسئله در رابطه با این موضوع حل كنند. در تمام موارد بالا معلم, با استفاده از شیوه تمرینی, دانش آموزان را به تكرار یا كاربرد مفاهیم مورد نظر تشویق می كند.

شیـــــوه بحثــــی

در شیوه بحثی, دانش آموزان فعالانه در یادگیری شركت می كنند و مفهوم مورد نظر را از یكدیگر می آموزند. در این شیوه معلم را می توان به عنوان محرك, شروع كننده بحث و راهنما تصور كرد. معلم طوری سوال یا مسئله را مطرح می كند كه دانش آموزان را به پاسخگویی یا حل مسئله تشویق كند. این شیوه در دو مورد زیر, كاربرد خاصی دارد:

۱- موقعی كه معلم می خواهد مفهوم جدیدی را به فراگیران بیاموزد ( مانند موقعیت بالا )و انتظار دارد كه همه آنها مفهوم را به شكلی واحد در یابند در این صورت معلم سعی می كند كه بحث را به جهتی بكشاند كه شكل صحیح مفهوم از آن نتیجه گیری شود.

۲- هدف معلم این است كه ذهن دانش آموز را به تكاپو وجستجو وادارد. در این صورت معلم مسئله ای را عنوان می كند كه تا دانش آموزان راه حل آن را پیشنهاد كنند. در این موقعیت معلم سعی می كند كه موضوع بحث را به دلخواه خود كنترل نكند, تا راه حلی را كه خود در نظر دارد به كلاس تحمیل نكرده باشد.

شیــــوه نمایشــــی

در این شیوه معلم معمولاً, برای فهماندن مطلبی خاص به فرا گیران, از وسایل و اشیاء گوناگون استفاده می كند. در صورتی كه معلم نتواند برای فهماندن مطلب درسی آزمایش انجام دهد, شیوه نمایشی می تواند شیوه خوبی برای روشن تر كردن مفهوم برای فراگیران باشد.

شیــــوه آزمایشـــی ) روش اجرا كردن یا یادگیری بوسیله عمل(

آزمایش فعالیتی است كه در جریان آن فراگیران با به كار بردن وسایل و مواد بخصوصی در باره مفهومی خاص عملاً تجربه كسب می كنند. آزمایش معمولاً در آزمایشگاه انجام میگیرد, اما نداشتن آزمایشگاه مجهز یا وسایل مناسب در مدرسه نباید دلیلی برای انجام ندادن آزمایش در كلاس وسایل بسیار ساده ای لازم است كه معلم و حتی دانش آموز می تواند به آسانی آنها را تهیه كند. آزمایش, گاهی به منظور آشنا كردن دانش آموزان با جنبه های عملی یك مفهوم, مورد استفاده قرار می گیرد. برای اینكار معلم دستور عمل انجام آزمایش را در اختیار فراگیران می گذارد و انتظار دارد كه دانش آموزان با استفاده از دستور كار سرانجام به نتیجه یكسانی برسند. در موارد دیگر آزمایش به منظور فراهم آوردن محیطی مناسب برای حل مسئله تلقی می شود. در اینصورت معلم جهت كلی فعالیت را مشخص می كند و فراگیران را بر آن می دارد تا در اجرای آزمایش به طور مستقل تصمیم گیری و نتیجه گیری كنند. آزمایش برای تدریس مفاهیم علوم تجربی به ویژه فیزیك, بسیار لازم است و بدون آن دانش آموز نمی تواند مفاهیم مورد نظر را به درستی فراگیرد.

شیــــوه گـــــردش علمـــــی

گردش علمی به دانش آموزان امكان می دهد كه از طریق مشاهده طبیعت, وقایع, فعالیت ها, اشیاء و مردم تجزیه علمی بدست آورد. در گردش علمی دانش آموزان با مشاهده واقعیتها می توانند مفاهیمی را كه در در كلاس مورد بحث قرار می گیرد, بهتر در ذهن خود بپرورانند و معلم می تواند با استفاده از این شیوه كنجكاوی فراگیران را درباره موضوعی خاص بر انگیزد. در بعضی موارد, می توان از گردش علمی برای جمع آوری اطلاعات لازم برای انجام گرفتن آزمایش, یا یك پروژه, بهره گرفت. مثلاً اگر هدف درس( شناختن كانیهای دارای ارزش اقتصادی ) باشد می توان دانش آموزان را به چند معدن برد تا كانیهای مختلف را جمع آوری كنند و آنها را در كلاس, بعد از آزمایشهای لازم, بشناسند.

استفاده از منابـــــع دیداری و شنیــــداری

استفاده از منابع دیداری و شنیداری در تدریس را در حقیقت نمی توان شیوه مستقل و مجزا دانست. معلم در هر گونه تدریسی می تواند از وسایل دیداری و شنیداری كمك بگیرد. گاهی می توان در تدریس از وسایلی نظیر رادیو , تلویزیون و ضبط و پخش صوت, نمودار و نقشه استفاده كرد. مثلاً معلم در هنگام سخنرانی ممكن است از عكس استفاده كند, یا برای نمایش دادن یك رابطه علمی از نمودار كمك بگیرد. در مواردی كه معلم می خواهد یك موضوع اجتماعی را تدریس كند, ممكن است بحث رادیویی مناسبی را كه روی نوار ضبط شده است برای فراگیران پخش كند.به طوركلی كاربرد صحیح منابع دیداری و شنیداری برای بر انگیختن كنجكاوی دانش آموزان و تشویق آنها به فراگیران بسیار موثر است.

الگــــوی كاوشگری به شیوه حقوقی

این الگو برای كمك به دانش آموزان در بررسی مسایل اجتماعی از قبل عدالت , برابری, فقر, قدرت, تقویت رشد عمومی و اجتماعی آنها برای توجیه و حل اینگونه مسایل به شیوه مذاكره است. در این الگو معلم آغازگر, كنترل كننده جو برای ایجاد یك فضای مثبت كاری و عقلی, باز و پویا است و به فراگیران تفهیم می كند كه یكدیگر را مستقیم ارزیابی ننمایند, و به عقاید و نظرات همدیگر احترام بگذارند. این الگو بیشتر برای دوره های دبیرستان و دانشگاه كاربرد دارد و در نهایت باعث تقویت روحیه همدلی, قضاوت منطقی در خصوص مسائل اجتماعی تحلیل مناسب مسائل روز و تقویت كار دسته جمعی در دانش آموزان می شود. مثال: فرض كنید بعضی از دانش آموزان با سهمیه ای شدن كنكور سراسری مخالف هستند , معلم از طریق شركت سهامی فكر با دانش آموزان به بررسی این مهم می پردازد و در نهایت به كمك خود دانش آموزان آنها را قانع می نماید.

الگــــوی آموختن كنترل خود

هدف این الگو ایجاد تغییر رفتار مناسب در دانش آموزان است. مثال: دانش آموزی كه در امتحان دچار اضطراب می شود یا از درس ریاضی می ترسد, به او می آموزد كه چگونه رفتار خود را تغییر داده و موجب كاهش این اضطراب و ترس در خود شود. در این الگو معلم حامی دانش آموزان است و یك فضای مثبت ایجاد می كند تا آنها به اصلاح رفتار خود بپردازند. این الگو در سنین مختلف و همه دوره های تحصیلی كاربرد دارد, و در نهایت دانش آموزان را قادر به توصیف, توضیح, پیش بینی, كنترل و تغییر رفتار خود می نماید. بطور كلی معلم از طریق این الگو می تواند تغییرات مطلوب را در رفتار دانش آموزان ایجاد نماید.

الگــــــــوی ایفای نقش

هدف این الگو ,رشد همدلی با دیگران و بررسی مسایل وواقعیت ها و ارزشهای اجتماعی در عمل است. این الگو می تواند باب افتتاح گفتگو در باره ی ارزشها و چگونگی اثر آنها در زندگی روزانه باشد . در این الگو معلم مسئول شروع و هدایت دانش آموزان است. به نحوی كه آنها را قادر به تحلیل رفتار, ارزشهای فردی, همدلی, حل مسائل میان فردی ,نقش ارزشها در مسائل اجتماعی و آسودگی در ابراز عقاید نماید. این الگو در همه برنامه های آموزشی و پرورشی و سنین مختلف كار برد دارد. بطور كلی این الگو باعث افزایش فهم دانش آموزان در بهبود و گسترش ارزشهای اجتماعی می شود. برای مثال: معلم می تواند از طریق این الگو مسائل خوب و بد اجتماعی و یا رفتارهای خوب و بد را توسط دانش آموزان به نمایش بگذارد و سپس در مورد آن به كمك فراگیران به بحث و ارزشیابی بپردازد. بدین ترتیب معلم از طریق عمل ( نمایش ) به بررسی مسائل اجتماعی, رفتاری و ارزشیابی آن توسط دانش آموزان می پردازد.

روش كارگاهـــــــی

روش تدریس كارگاهــــی یكی از روشهای موثر یاددهی و یادگیری است كه در بیشتر موارد با روش سخنرانی,سمینار, كنفرانس و سمپوزیوم یكسان بكار برده می شود. برای درك بهتر روش كارگاهی ابتدا به مفاهیم ذكر شده می پردازیم و سپس روش كارگاهی را شرح می دهیم.

روش سخنــــرانی

قبلاً تشریح شده و در اینجا از شرح آن خودداری می نماییم.

سمینـــــار

عده ای صاحب نظر هستند, كه دور هم جمع شده و تبادل نظر می كنند. (البته تعداد افراددر سمینار محدود باشد, حداكثر 100نفر كه به گروههای كوچك 10الی 15نفری تقسیم می شود و تبادل نظر می كنند و در نهایت كل گروهها به تبادل نظر می پردازند )

كنفــــــــرانس

محققی به نظریه ای رسیده است, آن را برای دیگران مطرح می كند.

سمپـــــــوزیــــــوم

مانند سمینار است و تنها تفاوت آن با سمینار در این است كه افرادی كه در سمپوزیوم شركت می كنند تخصصی تر سطح آگاهی آنها از دیگران برتر است ( در سطح بالاتری از سمینار قرار دارد.)

روش تدریس كارگاهـــــی

مــــــــرحله ارایه درس کــــــوتاه

این مرحله مبانی نظری مورد بحث توسط مدرس كارگاه تبیین و تحلیل می شود.

مــــرحله فعالیت و كار

دانش آموزان, دانشجویان و یا كارورزان و مربیان شركت كننده در كارگاه به گروههای كوچك 2 الی 3 نفره یا انفرادی تقسیم و بر روی موضوعات تعیین شده فعالیت می نمایند.

مـــرحله مشاركت

در این مرحله مجدداً دانش آموزان شركت كننده در كارگاه كه به گروههای 2 الی 3 نفره یا انفرادی تقسیم شده بودند, دور هم جمع می شوند, كه به بحث و بررسی جمع بندی موضوعات تعیین شده می پردازد. ( حداكثر زمان این مرحله از كل زمان كارگاه است). بدیهی است كه در اجرای كلاس كارگاه آموزش باید از روش مهارت آموزی (ابتدا و انتهای فعالیت كاملاً مشخص شده است) سود جست. كاربست روش تدریس كارگاهی می تواند نتایج آموزش را تضمین كند. البته با رعایت نكات زیر:

مرحله درسی كوتاه و فشرده:

۱) معلم ابتدا اهداف و انتظاراتی كه از كارورزان و دانش آموزان دارد, دقیقاً بیان و تحلیل می نماید و از طریق آزمون تشخیصی, رفتار ورودی آنها را می سنجد.

۲) معلم مبانی نظری هر محور كلی را در سالن عمومی تبیین و تحلیل نموده و به رفع اشكالات كارورزان یا دانش آموزان در ابعاد نظری می پردازد . البته بهتر است قبل از تشكیل كارگاه مبانی نظری را ( به منظور تسلط دانش آموزان ) برای آنها ارسال كند.

۳) سپس معلم ( مدرس) دانش آموزان را به گروههای كوچك كاری تقسیم نموده و یك نفر به عنوان مسئول و گزارشگر و یك نفر به عنوان منشی انتخاب كه جلسات كارگاهی را اداره و نكات كلیدی را یادداشت نمایند.

۴) زمان بهینه برای این مرحله حداكثر معادل كل زمان كارگاه آموزشی است.

مرحله فعالیت گروهی و انجام وظایف انفرادی:

۱) در این مرحله كار مسئول گروه كاری , همانا استخراج مفاهیم كلیدی بر اساس مباحثات همه كارورزان است, سپس منشی گروه كاری كلیه نكات كلیدی را (كه در مورد توافق اكثریت گروه است) نوشته و طبقه بندی می نماید. شایسته است كه منشی جلسه كلیه نكات مطروحه را بر روی تابلو نوشته تا كلیه دانش آموزان آنها را مشاهده و سرانجام پس از نهایی شدن روی كاغذ منعكس نماید.

۲) زمان بهینه برای این مرحله حداكثر معادل كل زمان كارگاه آموزشی است.

۳) محل تشكیل گروههای كاری باید جدا از یكدیگر باشد.

مرحله مشاركت و جمع بندی:

1) كلیه دانش آموزان در سالن عمومی جمع شده و سپس مسئولین گروههای كاری به ترتیب گزارشی از نتایج مباحثات بر روی موضوعات مطروحه را ارائه و سپس نكات كلیدی مشخص و توصیه های كاربردی به عمل می آورند.

2) زمان بهینه برای این مرحله همان حداكثر معادل كل زمان كارگاه آموزشی است. در پایان یعنی مرحله ارزشیابی و بازخورد كارگاه, مدرس به اجرای آزمون پس خروجی پرداخته و آن را با آزمون پیش ورودی مقایسه می نماید و نگرش دانش آموزان را نسبت به كارگاه ( البته بدون ذكر نام ) دریافت می كند.

الگـــــوی دریافت مفهـــــوم

این الگو برای یاد دادن نحوه طبقه بندی كردن, نحوه فكر كردن و چگونگی دریافت مفهوم به دانش آموزان اهمیت دارد. در این الگو معلم به عنوان حامی و هدایت گر فرضیه های دانش آموزان است به نحوی كه از قبل مفاهیم را انتخاب و در نمونه های مثبت و منفی سازمان می دهد و فراگیران را جهت نیل به این مفهوم هدایت می كند. این الگو دانش آموزان قادر به مفهوم سازی پیشرفته, مفاهیم خاص, استدلال استقرایی, تسلط و آگاهی به چشم اندازها, دورنماها, تحمل ابهام و حساسیت به استدلال منطقی در ارتباطات می نماید. مراحل الگوی تدریس دریافت مفهوم به شرح زیر است:

• عـــرضه مطالب و شناسایی مفهــــوم

• آزمـــون دستیابــی به مفهـــــوم

• تحلیل راهبــردهای تفكــر

الگــــوی تفكـــــر استقرایــــی

این الگو باعث بهبود ظرفیت تفكر, گردآوری, سازماندهی و كنترل اطلاعات و نام گذاری مفاهیم میشود. به بیان دیگر این الگو باعث گردآوری اطلاعات سازماندهی و كنترل مطالب میشود. در این الگو معلم آغازگر فعالیت است, زیرا فعالیتها از قبل به وسیله معلم تعیین می شوند, اما جو همكاری و دوستانه بین معلم و شاگردان وجود دارد. تماس یكایك دانش آموزان برای دسترسی به اطلاعات فراهم نماید. این الگو منجر به افزایش آگاهی فردی و رشد خود كنترلی دانش آموزان می گردد و در همه سطوح تحصیلی كاربرد دارد.

مــــراحل تدریس الگوی تفكر استقرایــــی عبارتند از:

• تكوین مفهـــوم

• تفسیــــر مطالــــب

• كاربــــرد اصــــول یا عقاید

الگـــوی آمــــوزش كاوشگــــری

این الگو باعث تقویت استدلال فراگیران, شناخت مفاهیم, فرضیه ها و آزمون آنها در دانش آموزان می شود. در این الگو جو همكاری بین معلم و شاگردان وجود دارد, ولی سیستم اجتماعی بیشتر توسط معلم به ترغیب فراگیران جهت آغاز كاوشگری می پردازد و شیوه ها ی كاوشگری را به آنها یاد می دهد, این الگو منجر به یادگیری و تقویت مهارتهای جریان علمی, كاوشگری خلاق, تقویت روح خلاقیت, استقلال در یاد گیری, تحمل ابهام و موقتی بودن دانش در دانش آموزان می شود.

مـــراحل تدریس الگــو عبارت است از :

• مواجه نمودن فراگیران با مسئله

• گردآوری داده ها در خصوص مسئله و اثبات آن

• طبقــــه بندی داده ها (اطلاعـــات)

• تجـــــزیه و تحلیـــل داده ها

• تحلیل جـریان كاوش

منابع:

1 ـ سنگری،محمد رضاو...، 1383 ،طراحی آموزشی فارسی اول دبستان (بخوانیم و بنویسیم)،تهران ، انتشارات مدرسه .

2 ـ شعبانی ،حسن ، 1385، مهارتهای آموزشی روشها و فنون تدریس ، تهران ، سمت .

3 ـ صفوی ،امان الله ، 1370 ، كلیات روشها و فنون تدریس ، تهران ، نشر معاصر .

4 ـ میرزا محمدی ، محمد حسن ، 1383 ، كتاب ارشد ، تهران ، پوران پژوهش

http://www.m-abtahy.com/ravesh2.htm

000000000000000000000000000000000000

راهکارهایی برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

یکی از عاملهای بسیار مهم در تکوین شخصیت نوجوان و جوان مدرسه می باشد. مدرسه بعد از خانواده مهمترین نقش را در فرایند اجتماعی کردن نوجوان به عهده دارد. مدرسه از طریق آموزش مهارتهای علمی و فنی و فراهم آوردن زمینه همکاری گروهی و مسئولیت پذیری نوجوان و جوان موجبات رشد همه جانبه و متعادل شخصیت آنان را فراهم می سازد. گرچه مدارس وقت خود را صرف ایجاد آمادگی در نوجوانان و جوانان به منظور کسب مدارج عالی تحصیل می کنند با وجود این بسیاری از نوجوانان بدون دریافت مدارج عالیه مستقیماً به زندگی وارد شده و چون فاقد آمادگی لازم برای ورود به آن می باشند. احساس شکست و درماندگی نموده به بهداشت و سلامت روانی آنان آسیب وارد می شود . علاوه بر آن فاکتورهای دیگری نیز وجود دارد که در موفقیت و یا عدم موفقیت دانش آموزان در مدرسه ودر نتیجه در زندگی آینده آنها تاثیر دارد که به ذکر پاره ای از آنها می پردازیم.

تاکید بر رشد عقلانی :

در حالی که هدف تعلیم و تربیت تأکید بر رشد عقلی توأم با رشد عاطفی، سازگاری نوجوان و جوان با خود و سایر افراد خانواده اش می باشد. مدارس تنها بر جنبه عقلانی تأکید می نمایند و این باعث می شود که جوانان تک بعدی و ناموزون به بار آیند.

جو عاطفی مدرسه :

جو عاطفی مدرسه نیز در پیشرفت تحصیلی شاگردان تأثیر دارد. تحقیقات نشان داده که دانش آموزان در جوی که فشار روانی کمتری داشته باشد. جوی که در آن راهنمایی شده و احساس امنیت کنند، بیشتر سود می برند. دانش آموزان بیشتر از آنکه به عواملی چون امکانات فیزیکی، تعداد کتابهای کتابخانه، اندازه مدرسه و هزینه سرانه توجه نمایند. به عوامل زیر توجه دارند .

معلم و جهت گیری آنها به سمت پیشرفت شاگرد، وجود نظم در دادن تکالیف منزل اوقاتی که معلم صرف تدریس می کند و نه صرف حفظ نظم و انضباط، حساس بودن معلم نسبت به ارائه بازخوردبه دانش آموزان در مقابل عملکرد خوب . مطالعه دیدگاههای دانش آموزان گویای این است که برخی خصوصیات معلمین از قبیل همدردی و همفکری انعطاف پذیر بودن خوش خلقی آمادگی برای قبول اظهار نظرها و گوش دادن به پرسش های دانش آموزان و علاقه مند بودن به کار و انضباط و به کارگیری روش تدریس مناسب از ویژگیهای معلم خوب وکارامد است .

پیش فرضهای معلمان در مورد شاگردان:

بسیاری از معلمان به هنگام تدریس فرض می کنند که دانش آموزان مطالب قبلی را یاد گرفته اند چنین فرضی در اغلب دانش آموزان صدق نمی کند. زیرا گروهی از آنها تنها به این دلیل که پیش نیاز های لازم را برای شروع و ادامه درس جدید ندارند آن را یاد نمی گیرند و در نتیجه به خیل عقب ماندگان تحصیلی می پیوندند و باورشان می شود که برای جبران عقب ماندگیهای خود قادر به هیچ کاری نیستند.

نگرش معلم:

نگرش معلم بر عملکردوی تأثیر داردپژوهشگران در یک تحقیق یک کلاس عادی را به معلمی واگذار نمودند و به او یادآور شدند که این دانش آموزان از استعدادهای خوبی برخوردارند در پایان سال عملکرد آنها نسبت به گروه همسان بهتر شده بود.این بدین معنی است که اگر معلم نگرش مثبتی برکلاس داشته باشد با برخورد های امید بخش بهتر می تواند در تعلیم وتربیت آنها پیشروی نماید .

عقب ماندگی آموخته شده:

وقتی نوجوان بر این باور باشد که هیچ کدام از فعالیتهای وی تغییری در موقعیت ایجاد نمی کند. یا اینکه وی به اندازه کافی با هوش نیست. و یا اینکه تکالیف تعیین شده برای او دشوار می باشد. و یا اینکه معلم او را دوست ندارند در آینده نیز برای خود انتظار شکست دارد و کسانیکه شکست را به صورت متوالی تجربه کنند. ممکن است که به این باور برسند که شکست آنان در هر فعالیتی حتمی و غیرقابل اجتناب است. چنین افرادی دچار درماندگی آموخته شده می شوند. نگرشی که احتمال دارد زمینه های شکست بیشتری را برای آنان فراهم آورده و مانع تلاش ایشان برای پیشرفت گردد. در چنین حالتی ضرب المثل شکست شکست می آورد مصداق پیدا می کند.

در مقابل هر قدر دانش آموز بیشتر در امر تحصیل موفق شود و در کلاس درس قدرت و مقبولیت بیشتری بدست آورد عزت نفس وی نیز افزایش می یابد. چنین فردی در موفقیت های جدید تلاش کرده و موفقیت های تازه ای کسب می کند که سبب افزایش عزت نفس می شود. اینجاست که ضرب المثل موفقیت موفقیت می آورد مصداق می یابد.پژوهشگران در یک مطالعه تحقیقی آزمایشی انجام دادند. که درآن دو معلم یکی مسایل قابل حل ودیگری غیر قابل حل به دانش آموزان کلاس پنجم ارائه می کردند. آنها دریافتند معلمی که مسائل غیرقابل حل به دانش آموزان ارائه می کرد. هنگامی که مسائل قابل حل را ارائه کرد برخی از دانش آموزان علی رغم اینکه مسائل داده شده قابل حل بودند دیگر آنها را حل نکردند.

اثرات پیشرفت تحصیلی:

اهمیت تأثیر پیشرفت تحصیلی در سلامت روانی دانش آموزان به حدی است که برخی از متخصصان آن را حداقل تا نیمه دوم دوره نوجوانی معیار اساسی برای تشخیص عملکرد سالم دانسته اند. به عقیده ایشان نوجوانانی که علی رغم برخورداری از هوشبهر طبیعی کارکرد رضایت بخشی در مدرسه نداشته باشند، مسائل روانی قابل ملاحظه ای نشان خواهند داد. وپیشرفت تحصیلی را به عنوان شاهدی برای سلامت روانی دانش آموزان ارزیابی نموده اند.

سیف (۱۳۶۳) به نقل از بلوم می نویسد هنگامی که محیط مدرسه شواهدی حاکی از شایستگی و لیاقت برای دانش آموز در طی چند سال اول فراهم کند و در چهار پنج سال بعد نیز همین تجارب موفقیت آمیز تکرار شود، نوعی مصونیت در برابر بیماریهای روانی برای مدتی نامحدود در فرد ایجاد می شود. چنین فردی قادر خواهد بود که به راحتی بر فشارها و بحرانهای زندگی غلبه کند.

باور شکست در امتحان به هر حال موجب تأثر و تألم خاطر کودکان و نوجوانان می گردد. افراد شکست خورده به افسردگی، ناراحتی، ناسازگاری و بیقراری مبتلا می گردند. یکی از علل اساسی شکست در امتحان عدم آشنایی دانش آموزان با شرایط و نحوه برگزاری امتحان است. ترس دانش آموزان از شکست در امتحان همچنین موجب ارتکاب تقلب می گردد.

راهکارهای موثر برپیشرفت تحصیلی تحصیلی دانش آموزان

1- شناسایی و تعیین وضعیت موجود از جهت پوشش تحصیلی ،نرخ ارتقاء،گذر تحصیلی ، درصد قبولی و ...

2- برنامه ریزی با توجه به شاخص های فوق الأشاره

3- تشکیل مجامع عمومی و تخصصی هدفمند توسط سرگروههای آموزشی به تفکیک دروس در هر فصل از سال

4- تشویق دانش آموزان تلاشگر و آن هایی که به طریقی نسبت به گذشته ی خود پیشرفت می کنند

5- تقویت وتوسعه ی جلسات هم اندیشی معلمان ، دانش آموزان و اولیای آن ها

6- ارائه ی راهکارپیشرفت تحصیلی از طرف دبیرانی که دروس آن ها دارای افت می باشند

7- برگزاری مراسم فارغ التحصیلی مقاطع در هر آموزشگاه وبا حضور اولیاء به عنوان حسن ختام فعالیتهای آموزشی مدرسه

8- تشکیل کمیته ی تجزیه وتحلیل نتایج امتحانات ، افت تحصیلی و پیشرفت تحصیلی و برگزاری جلسات طبق جدول زمانبندی مشخص

9- شاداب و بانشاط کردن محیط آموزشگاه

10- کاهش پدیده ی تجدیدی و مردودی و جلوگیری از تأثیرات منفی مالی ، روحی وروانی ،اعتماد وعزت نفس و ...

11- توجه جدی به ارزشیابی های مستمر و تدریجی آن چه آموزش داده شده و دانش آموز یاد گرفته نه آن چه باید بداند.

12- آگاهی مدیران و دبیران مدارس با مسائل نوجوانان و اقدامات راهنمایی و مشاوره ای

13- آگاهی مدیران و دبیران با شیوه های نوین تدریس و ارزشیابی

14- توسعه و تقویت فعالیتهای کارگاهی و آزمایشگاهی در آموزشگاه با نظارت لازم توسط دبیران مربوطه نه به عنوان تکالیف خانگی

15- عدم واگذاری ساعات تدریس بیشتر از حد توان به دبیران

16- انتخاب مدیران آگاه و توانمند در برنامه ریزی ، نظارت و پاسخگویی

17-اهتمام جدی به جشنواره ها و همایش ها و اتخاذ مکانیزمی جهت شرکت اکثریت

18- تعامل جدی و منطقی اداره با مدیران مدارس و مدیران با اداره

19- ایجاد روابط مناسب انسانی در مدارس با دبیران و دانش آموزان و سایر ارباب رجوع

20- بازدید مستمر مدیران از کلاس های درس دبیران

21- تقویت نقش و جایگاه شورای معلمان در مدیریت مدارس

22- جایگزینی کردن ازشیابی های توصیفی به جای کمی

23- توجه ویژه به مدارس لازم التوجه

24- توجه به اصل تفاوت های فردی در امر تدریس و ارزشیابی دانش آموزان

25- فراهم نمودن رشد خود رهبری و خود ارزیابی در شاگردان در قالب سیاست های مدرسه ای

26-ایجاد تسهیلات لازم به منظور سرمایه گذاری بخش خصوصی و سازمان ها در آموزش های فنی و حرفه ای

27-دادن تکالیف وتقسیم کار مناسب با علائق واستعدادهای دانش آموزان و دبیران

آلومینیوم :

آلومینیوم فراوان ترین فلز وسومین عنصر فلزی است که به مقدار زیاد در پوسته ی زمین یافت می شود . آلومینیوم در طبیعت به صورت آلومینیوم سیلیکات پایدار و آلومینیوم هیدرواکسید وجود دارد . آلومینیوم بوسیله هانس کریستین ارستد شیمیدان و فیزیکدان دانمارکی بدست آمد . اولین شرکت تولید آلومینیوم در آمریکا در سال 1907 تاسیس گردید . اجزای سازه هایی که از آلومینیوم ساخته می شوند در صنعت هوا نوردی سایر مراحل حمل و نقل بسیار مهم هستند همچنین در سازه هایی که در آنها وزن پایدار و مقاومت لازم هستد ، وجود این عنصر اهمیت زیادی دارند . آلومینیوم دارای نه ایزوتوپ هست که عمده ترین آنها بین 20تا 23 مرتب شده اند . ایزوتوپ های آلومینیوم ، کاربرد های علمی در تعیین قدمت رسوبات دریایی ، خاستگاه منگنز ، یخهای دوران یخبندان ، کوارتز در صخره ها و شهاب سنگها دارد . پوشش پشت بام خانه با آلومینیوم نودو پنج درصد نور آفتاب را منعکس می کند و در نتیجه از مصرف انرژی می کاهد . اشکال کار در باره ی آلومینیوم آنست که این فلز هرگز به صورت آزاد در طبیعت وجود ندارد بلکه هموا ره با مواد گوناگون دیگر همراه است

ویژگی های شاخص آلومینیوم :

فلزی است به رنگ سفید نقره ای ، با نقطه ذوب 658 درجه سانتی گراد . دارای وزن مخصوص 2/7 گرم بر سانتی متر مکعب با ویژگی های برتر نسبت به سایر فلزات . مقاوم در برابر خوردگی ، زنگ زدگی و بسیاری از مواد شیمیایی و نفوذ ناپذیر در برابر رطوبت و بخار ، قابلیت بازیافت سریع با مصرف انرژی کم ، عدم خاصیت مغناطیسی ، عدم جرقه زایی ، عدم قابلیت احتراقی و غیر سمی بودن ، قابلیت ریخته گری ، جوشکاری ، لحیم کاری ، چسب کاری و تنوع محصولات آلیاژی . نداشتن خطر برای انسان و موجودات زنده و کاربرد وسیع در صنایع مختلف . آلومینیوم فلز مناسبی برای بسته بندی می باشد چون زنگ نمی زند و در برابر نور و هوا وآب مقاوم است ومقاومت خوبی در برابر گرما و سرما دارد و به راحتی استرلیزه می شود . فلزی است نرم و سبک ، اما قوی است و دارای لایه ی نازک اکسیداسیون که در اثر برخورد با هوا در سطح آن تشکیل می شود ، چکّش خوار است و انعطاف پذیز و به راحتی خم می شود . آلومینیوم غیر سمّی و غیرقابل اشتغال است و رادیو اکتیو نمی باشد .آلومینیوم جزء آلیاژهای سبک محسوب می شود و نقطه جوش آن 2750 درجه می باشد . آلومینیوم عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی دارای علامت AL  و عدد اتمی 13 می باشد .آلومینیوم عمدتاً به صورت سنگ معدن بوکسیت یافت می شود .

خواص مکانیکی آلومینیوم :

آلیاژهای آلومینیوم تمایل به از دست دادن استحکام خود را دارند ، اما در دماهای زیر صفر ، تا زمانی که شکل پذیری آنها حفظ شود ، استحکامشان افزایش می یابد که این موضوع آلومینیوم را به عنوان آلیاژهای دما پایین مناسب می سازد .

چرخه نیتروژن و اهمیت آن

نیتروژن یک بخش اساسی در ساختمان همه موجودات زنده است. نیتروژن در پروتئین ها، واحدهای ساختاری و شیمیایی همه موجودات زنده ، و در مولکولهای DNA ، که دستورات راهنمای ضروری برای همه فعالیتهای زندگی را حمل می کنند ، یافت می شود.

هر چند نیتروژن 80 درصد اتمسفر را تشکیل می دهد ، حیوانات و گیاهان نمی توانند مستقیماَ از آن استفاده کنند . باکتریهای موجود در خاک در رابطه با چرخه مجدد نیتروژن از طریق تبدیل آن به شکلی که برای موجودات زنده دیگر قابل استفاده باشد ، نقش حیاتی بازی می کنند. هنگامی که گیاهان و حیوانات می میرند ، باقیمانده اجساد انها بوسیله موجودات ذره بینی موجود در خاک ، تجزیه می شود و ترکیبات نیتروژن درست می شود.

این ترکیبات همچنین توسط رعد و برق در هوا ایجاد می شوند . این ترکیبات به هنگام باران در آب حل شده ، و در خاک جذب می شوند . در درون خاک ، باکتریهای نیترات کننده این ترکیبات نیتروژنی را به نیترات تبدیل می کنند ، که توسط گیاهان ازطریق ریشه جذب می شوند . حیوانات با خوردن گیاهان نیتروژن به دست می آورند باکتریهای تجزیه کننده نیتروژن ، نیتروژن را مستقیماَ از هوا دریافت کرده و نیترات درست می کند . انها از ریشه نخود فرنگی ، لوبیا و گیاهان دیگر تغذیه می کنند باکتریهای تجزیه کننده نیترات این مراحل را بر عکس انجام می دهند . انها برای تامین انرژی از نیترات استفاده می کنند و نیتروژن را مجددا به هوا باز می گردانند.

غذیه نیتروژن: جنبه های کشاورزی و اکولوژیکی آن

از نظر کمیت، نیتروژن چهارمین عنصر در گیاهان و فراوان ترین عنصر معدنی است. براساس وزن خشک مواد گیاهی، گیاهان علفی حاوی یک تا چهار درصد نیتروژن اند که بیشتر آن به شکل پروتئین است.در عین حال، میزان نیتروژن قابل دسترس گیاه در خاک ممکن است توسط تعداد زیادی از عوامل محیطی مانند دما، اکسیژن، وضعیت رطوبتی و PH محدود شود. این عوامل بر فعالیت میکروارگانیسم های دخیل در نیتریفیکاسیون، آمونیفیکاسیون و تثبیت نیتروژن تاثیر می گذارند. به علاوه، سالانه مقدار زیادی نیتروژن در جریان برداشت گیاهان زراعی از خاک خارج می شود. بنابراین چندان تعجب آور نیست که می بینیم رشد گیاهان زراعی، اغلب توسط کمبود نیتروژن محدود می شود.