سوال  :

سامانۀ بافت زمینه ای در گیاهان آبزی از پارانشیمی ساخته می شود
که فاصلۀ فراوانی بین یاخته های آن وجود دارد. این فاصله ها با هوا پر
شده اند. این ویژگی چه اهمیتی برای گیاهی دارد که در آب زندگی می کند؟

پاسخ :

هوا هم در سبك شدن اندام گياهي و كاهش مقاومت در برابر جريان‌هاي آبي و هم در تأمين اكسيژن براي ياخته‌هاي گياه، عمل مي‌كند.

مشاهده رنگ دیسه
وسایل و مواد لازم: تیغه و تیغک، میکروسکوپ نوری تیغ، آب مقطر،پوست گوجه فرنگی.
روش کار: برای مشاهده رنگ دیسه، با استفاده از تیغ، سمت داخلی پوست گوجه فرنگی را خراش دهید و از آن نمونه میکروسکوپی تهیه و با میکروسکوپ مشاهده کنید.گوجه فرنگی در ابتدا سبز رنگ و با گذشت زمان رنگ آن تغییر می کند.چه توضیحی برای این رویداد دارید؟ چگونه می توانید به طور تجربی، درستی توضیح خود را تأیید کنید؟
لیکوپن ها اکسید شده و این رنگ تغییر می کند، برای اثبات این امر آزمایش را یک بار در حضور اکسیژن و بار دیگر در شرایط آزمایشگاه و با اکسیژن کم انجام می دهیم. برگ بعضی گیاهان بخش های غیر سبز، مثلاً سفید، زرد، قرمز یا بنفش دارد؛ دیده می شود که کاهش نور در چنین گیاهانی، سبب افزایش مساحت بخش های سبز می شود. چه توضیحی برای این مشاهده دارید؟ این تغییر رنگ در برگ چه اهمیتی در ماندگاری گیاه دارد؟ در اثر کاهش نور گیاه سعی در استفاده بیشتر از همان مقدار نور کم را دارد برای همین طی سازوکاری مساحت قسمت های سبز افزایش می یابد تا از نور خورشید استفاده بیشتر کند . سامانه بافت زمینه ای در گیاهان آبزی از نرم آکَنه ای ساخته می شودکه فاصله فراوانی بین یاخته های آن وجود دارد .این فاصله ها با هوا پرشده اند .این ویژگی چه اهمیتی برای گیاهی دارد که در آب زندگی می کند؟ این ساختار ها در تامین اکسیژن برای سلول های گیاه عمل می کنند . الف )سه سامانه بافتی و انواع یاخته های سامانه بافت زمینه ای را در جدول هایی جداگانه مقایسه کنید
تغيير سبزديسه به رنگ‌ديسه. در زمان‌هاي متفاوت نمونه هاي ميكروسكوپي تهيه و مشاهده كرد.

سوال : غشای کُریچه مانند غشای یاخته، ورود مواد به کُریچه و خروج از آن را کنترل می کند. برگ کلم بنفش را چند دقیقه در آب معمولی قرار دهید، چه اتفاقی می افتد؟ اکنون آن را به مدت چند دقیقه بجوشانیدچه می بینید؟ مشاهده خود را تفسیر کنید.

پاسخ :

اگر برگ کلم بنفش در آب معمولی قرار بگیرد رنگ آب تغییر آنچنانی نمی کند اما اگر برگ کلم بنفش در آب جوش قرار بگیرد به علت تخریب ساختارهای غشادار براثر گرما رنگ آب بنفش تیره می شود
برگ كلم بنفش وقتي در آب با درجة طبيعي باشد، معمولاً تغيير چنداني در رنگ آب ايجاد نمي‌كند(كه آن هم به علت برش برگ با چاقوست)، اما جوشاندن آن، كه سبب مرگ ياخته‌ها و تخريب غشاي زيستي مي‌شود، سبب رنگي شدن آب مي‌شود.

آب بر اساس اسمز می تواند از غشای پروتوپلاست و کُریچه، آزادانه و بدون صرف انرژی عبور کند.
 الف)قطعه ای از روپوست پیاز قرمز را در آب مقطر و قطعه دیگر را در محلول 10 درصد نمک قرار دهید .این محلول را چگونه درست می کنید؟
ب)پیش بینی می کنید بعد از مدتی کدام یک حالت تورژسانس و کدام یک حالت پلاسمولیز را نشان دهند؟
می بینیم که بر اثر پدیده اسمز آب از محیط وارد سلول گیاهی می شود و در نتیجه آب وارد واکوئل ها گشته واکوئل به غشا فشار آورده وحالت تورم در سلول ایجاد شده که در این حالت فشاری به دیواره سلولی این فشار غشای پلاسمایی را محکم به دیواره سلولی چسبانده و در نتیجه سلول سخت ومحکم شده است و سلول های گیاه به صورت فشرده در کنار هم قرار دارند
در محلول آب نمک به علت پدیده اسمز دراثر ناهمسان بودن غلظت دو محلول آب از محلول رقیقتر به محلول غلیظ تر انتشار می یابد. به این ترتیب واکوئل ها آب خود را از دست داده و فشار تورژسانس کاهش یافته، سلول ها انبساط خود را از دست داده و دیگر قادر با وارد کردن فشار بر روی یکدیگر نیستند. در نتیجه،غشای پلاسمایی در بعضی نقاط از دیواره سلولی جدا شده در این حالت پلاسمولیز رخ می دهد.
پ)نمونه های میکروسکوپی از هر کدام تهیه و با میکروسکوپ مشاهده کنید .یاخته ها در هر نمونه چه وضعی دارند؟ با رسم شکلی ساده، جهت ورود و خروج آب را در یاخته گیاهی در هر یک از این محیط ها نشان دهید.
ت)دانش آموزی به جای آب مقطر از آب معمولی استفاده و مشاهده کرد که یاخته ها در هر دو محلول درجه ای ازحالت پلاسمولیز را نشان می دهند .شما چه توضیحی برای این مشاهده دارید؟ چرا که آب معمولی خالص نبوده و موادی را در خود به صورت محلول در خود دارد.
  ث)پیش بینی می کنید عملکرد یاخته جانوری در محیط با فشار اسمزی کم چگونه باشد؟ برای پاسخ به این پرسش، آزمایشی طراحی کنید. قرار گرفتن سلول های جانوری در محیط رقیق ) فشار اسمزی کم ( سبب جذب آب از آن و ورم سلول می شود و ممکن است سلول بترکد.
ج )دیدید که یاخته های گیاه براساس تفاوت فشار اسمزی پروتوپلاست و محیط اطراف، به حالت تورژسانس یا پلاسمولیز در می آیند .آیا پلاسمولیز و تورژسانس یاخته ها، سبب تغییر در اندازه یا وزن بافت گیاهی می شود؟ چگونه با روش علمی به این پرسش پاسخ می دهید؟ بله سبب تغییر در اندازه و وزن می شود.
در اين فعاليت، دانش‌آموزان واكنش ياخته‌ها را هنگام پلاسموليز و تورژسانس، مشاهده مي‌كنند. در صورتي كه اگر در استفاده از آب معمولي، حالت پلاسموليز، مشاهده شود، به اين معني است كه مقدار نمك‌هاي معدني آب، زياد است. آنها در پيش‌بيني عملكرد ياختة جانوري در محيطي با فشار اسمزي كم، بايد تأثير نبودن ديوارة ياخته‌اي در ياخته‌هاي جانوري را، در نظر داشته باشند.
در طراحي آزمايش، كافي است آنها به اين نكته اشاره كنند كه ياخته‌هاي جانوري را بايد در آب مقطر قرار داد.
در طراحي آزمايش، براي تغيير در اندازه يا وزن بافت، كافي است كه براساس روش علمي گروه تيمار و گواه را تشكيل دهند و اين دو متغير را در محيط‌هاي غليظ و رقيق بررسي كنند.

 الف-با استفاده از ابزار و مواد مناسب، نمونه ای از یاخته گیاهی بسازید .در این نمونه، لایه های دیواره و ارتباط بین یاخته های گیاهی را نیز نشان دهید. الف) اين فعاليت به منظور خودارزيابي دانش‌آموزان از آن چيزي است كه دربارة ياختة گياهي، ياد گرفته‌اند. چنين فعاليت‌هايي به يادگيري معنادار و رفع كج‌فهمي‌هاي آنها، كمك مي‌كند. دانش‌آموزان مي‌توانند از مواد متفاوتي، اين مدل را بسازند.
ب )تغییرات بسیاری در میوه های نارس روی می دهد که نتیجه آن، رسیدن میوه است .پیش بینی می کنید در رسیدن میوه ها چه فرایندی در ارتباط با دیواره یاخته رخ دهد؟ این پیش بینی را بر چه اساسی انجام می دهید؟
ب) در بعضي ميوه‌ها، ژله‌اي شدن تيغة مياني به نرم شدن ميوه‌ها و در بعضي ميوه‌ها، سخت شدن به علت چوبي شدن ديواره‌ها، مي‌انجامد.