برای تهیّه ی 200 جلد کتاب یا دفتر 500 برگی ب هطور تقریبی باید 3 اصله درخت قطع شود. تخمین بزنید:
چند درخت لازم است تا بتوان مصرف سالان هی کاغذ دانش آموزان کلاس شما را تولید کرد؟

پاسخ :

تقریبا برای هر 3300 برگه کاغذ یک اصله درخت لازم است .حال اگر مصرف هر دانش آموز در سال 3300 برگ باشد . برای هر دانش اموز یک اصله درخت لازم است

قطع بیش از حدّ درختان جنگل چه آسیبی به چرخ هی روب هرو خواهد زد؟

پاسخ :

باعث نابودی جنگل ها می شود .موچودات زنده ای که در جنگل هستند نیز از بین می روند .

برای جلوگیری یا کاهش اثرات قطع ب یروی هی درختان و تخریب جنگ لها
در زندگی جانداران چه را ههایی را پیشنهاد می کنید؟

پاسخ :

در استفاده از کاغذ صرفه جویی کنیم

ورق های کاغذ را هدر ندهیم و پاره نکنیم .

کاغذهای باطله را همراه با زباله ها دور نیندازیم

سالانه ۱۲۰ درخت برای ۲۰ نفر قطع می شود و این عدد بیشتر هم می شود.

راه کردها:جلوگیری از چرای بی رویه دام ها، فرهنگ سازی- برخورد با افراد قاچاقچی- جلوگیری از ساخت و ساز در کوه ها و  کاشت درخت و افزایش جنگل ها…

 توضیح کاملتر :

همان طور که می دانید قطع بی رویه ی درختان باعث نابودی جنگل ها می شود . علاوه بر آن زندگی جان دارانی که در جنگل ها زندگی می کنند نیز با خطر روبرو خواهد شد . همچنین میزان کربن دی اکسید محیط افزایش یافته و تولید اکسیژن کاهش می یابد . بنابراین قطع بی رویه ی درختان به هیچ عنوان به صلاح انسان ها نیست و اولین و ساده ترین گام برای جلوگیری از این امر این است که هم خودمان و هم به دیگران توصیه کنیم در مصرف کاغذ صرفه جویی کنند . با تشکر

جنگل زدایی و تغییرات آب و هوایی

از بین رفتن جنگل ها یکی از عوامل مهم و موثر در تغییرات آب و هوایی کره زمین است. به گفته مایکل دیلی، استادیار علوم محیط زیست کالج لاسل در ماساچوست؛ یکی از عمده مشکلات جنگل زدایی، تاثیرات مخرب برروی میزان کربن جهان است. مولکول های گاز که اشعه مادون قرمز حرارتی جذب میکنند را گازهای گلخانه ای می نامند. اگر این گازها افزایش یابند، حتی به صورت روزانه نیز می توانند بر تغییرات آب و هوا تاثیر گذار باشند. در حالیکه اکسیژن ( CO2 ) دومین گاز موجود از لحاظ فراوانی در جو است که اشعه مادون قرمز حرارتی را جذب نکرده و مانند گازهای گلخانه ای عمل نمی کند. طبق گفته سازمان حفاظت از محیط زیست ( EPA ) در سال ۲۰۱۲، دی اکسید کربن ۸۲ درصد گازهای گلخانه ای را شامل می شود. از این رو وجود درختان میتواند به سیاره زمین کمک به سزایی کند.

از بین بردن جنگلها، نه تنها به کاهش میزان کربن کمکی نمی کند، بلکه موجب هرچه بیشتر تولید شدن دی اکسید کربن نیز می شود. دلیل آن هم این است که زمانیکه درختی قطع میگردد، کربن ذخیره شده درون خود را آزاد میسازد.

با توجه به ارزیابی منابع جنگلی که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد سالیانه یک میلیارد تن کربن به علت قطع درختان وارد جو میشود. کربن تنها گاز گلخانه ای نیست که توسط جنگل زدایی به وجود  می آید، بخار آب نیز یک گلخانه ای شناخته می شود. مایکل دیلی خاطر نشان کرد که به وجود آمدن کربن و بخار آب و قرار گیری این دو بین جو و سطح زمین موجب بروز عوامل نگران کننده ای در رابطه با تغییرات آب و هوایی میگردد. همچنین موجب تغییراتی در غلظت جو می شود که خود تاثیر بزرگی در ایجاد این بی نظمی دارد.

طبق مطالعات منتشر شده توسط آکادمی ملی علوم، جنگل زدایی باعث کاهش ۴ درصدی بخار آب شده که همین تغییر جزئی در بخار آب نیز میتواند الگوهای آ و هوای طبیعی را مختل کند.

دیگر اثرات قطع درختان

جنگلها اکوسیستم پیچیده ای هستند که به هر صورت در این سیاره نقش مهمی را ایفا میکنند. هنگامی که آنها تخریب میشوند، می توان منتظر حوادثی زنجیره ای – چه در سطح محلی و چه در سطح جهانی – بود.

از دست دادن گونه های گیاهی و جانوری

با توجه به آمارهای منتشر شده از موسسه نشنال جئوگرافیک، ۷۰ درصد از گیاهان و حیوانات جهان در جنگلها زندگی می کنند که تا آینده ای نه چندان دور زیستگاه خود را از دست خواهند داد که منجر به از بین رفتن نسل آنها می شود.

چرخه آب

درختان در ایجاد و ثبات چرخه آب در جهان کمک می کنند. آنها آب باران را جذب کرده و با ایجاد بخار آب، دوباره آن را به اتمسفر باز میگردانند. با توجه به تحقیقات صورت گرفته در دانشگاه کارولینا، درختان در کاهش آلودگی آب نیز دخیل هستند و به گفته انجمن جغرافیای ملی، در آمازون بیش از نیمی از آب اکوسیستم در داخل گیاهان وجود دارد.

فرسایش خاک

میتوان گفت که درخت همانند لنگری در خاک عمل می کند. بدون وجود درختان خاک همانند آب جاری می گردد و به اصطلاح خاک سست نامیده می شود که می تواند برای گیاهان کوچک تر خطر آفرین باشد. دانشمندان تخمین زده اند که حدود یک سوم از زمینهای قابل کشت جهان به دلیل قطع درختان از سال ۱۹۶۰ تا به کنون از بین رفته اند. فرسایش خاک نیز می تواند منجر به ورود گل و لای به دریاچه ها، رودخانه ها و سایر منابع آبی شود که در نتیجه سلامت و کیفیت آب را نیز به شدت کاهش می دهد و مشکلات عدیده را برای مناطق محروم به وجود خواهد آورد.

مقابله با جنگل زدایی

بسیاری معتقدند که ساده ترین راه مبارزه با جنگل زدایی، کاشت نهال درخت توسط مردم است. هرچند این همکاری مردمی به کاهش مشکلات پدید آمده از جنگل زدایی کمک میکند اما همه ی آن را حل نخواهد کرد.

چه عواملی احیای جنگلها را تسهیل می کند؟

• بازسازی خدمات اکوسیستم که توسط جنگلها ارائه می گردد؛ مانند دخیزه سازی کربن، ایجاد دوباره چرخه آب و زیستگاه های طبیعی
• کاهش ایجاد دی اکسید کربن در جو
• بازسازی زیستگاه های حیات وحش

اما باید در نظر داشت که احیای جنگلها به تنهایی نمی تواند تمامی مشکلات به وجود آمده را حل کند. به عنوان مثال دکتر دیلی اشاره می کند که جنگلها نمی توانند به تنهایی تمامی دی اکسید کربن تولید شده توسط انسانها را که از طریق سوزاندن چوب و سوخت های فسیلی ایجاد می شود، از بین ببرند. دکتر دیلی افزود : “متاسفانه  ما در حال حاضر گونه های گیاهی و جانوری بسیاری را از دست داده ایم و به همین جهت تلاشها برای احیای هرچه سریعتر جنگلها روز به روز گستره تر می گردد.

علاوه بر بازیابی جنگلهای از دست رفته، به کارگیری برخی تاکتیک ها نیز میتواند به سیاره زمین کمک کند؛ از جمله سوق دادن انسان ها به یک رژیم غذایی گیاهی و پرورش هرچه کمتر دام ها.

جدول زیر موادّی را نشان م یدهد که در تهیّه ی کاغذ به کار می روند. درباره ی علّت استفاده از این مواد در تولید کاغذ
بحث و گف توگو کنید.

پلاستیک :

برای تهیه کاغذهای ضد اب ، به خمیر کاغذ ، پلاستیک اضافه می کنند .

رنگ :

برای تهیه کاغذهای رنگی مورد استفاده قرار می گیرد

نشاسته :

سطح کاغذ صاف می شود تا نوشتن روی آن بهتر انجام شود . هم چنین کاغذ در برابر پارگی و با خوردن مقاوم می شود .

کلر :

به عنوان رنگ بر کاربرد دارد .

1 تغییرهای انجا مشده در هریک از مرحل ههای ) 4( و ) 6( فیزیکی است یا شیمیایی؟

پاسخ :

بریدن کاغذ خرد کردن چوب و نرم شدن کاغذ در اثر آب تغییرات فیزیکی هستند

از موادّ طبیعی و مصنوعی محیط زندگی خود فهرستی تهیّه کنید و به کلاس گزارش دهید.

جواب :

مواد طبیعی:درخت-اب-میوه-شن و ماسه

مواد مصنوعی:شیشه-کاغذ-خودکار-کاسه-قاشق-لاستیک-سیم برق

طبقه بندی مواد طبیعی و مواد مصنوعی

طبیعی: موادی هستند که در طبیعت یافت می شوند و تقریبا به همان شکل مورد استفاده قرار می گیرند مانند اب ،هوا ،چوب،پنبه،سنگ اهک ،سنگ گچ،ماسه،شن،طلا نقره جیوه ،گوگرد،اکسیژن ، نیتروژن،نفت خام وچرم حیوانات.

ب)مواد مصنوعی:موادی هستند که انسان آن ها را از ماده ی موجود در طبیعت می سازد.

مانند:تفلون،کاغذ،شیشه،لاستیک چرخ،دارو های شیمیایی،بنزین، گازوییل،پارچه،سیمان،گچ ساختمانی،فولاد و الومینیوم

نکته*

برخی از مواد هم به صورت طبیعی هم به صورت مصنوعی وجود دارند. مانندالماس،چرم ولاستیک

نکته*

بنزین و گازوییل جز موادی هستند که از نفت خام استخراج می شوند

همچنین از مطالب زیر نیز می توانید استفاده کنید :

مواد طبیعی و مواد مصنوعی

شناخت مواد طبیعی ومصنوعی

 مواد طبیعی: هر ماده ای که در طبیعت به همان شکلی یافت شود که استفاده می شود، ماده طبیعی نام دارد مانند: اکسیژن،نیتروژن، نفت خام، ماسه، نی به کار رفته در حصیر، فلز طلا و...

 مواد مصنوعی: موادی هستند که انسان آنها را از ماده ی موجود در طبیعت می سازد. این مواد به شکلی که وجود دارند در طبیعت یافت نمی شوند،مانند: فلزهای آهن، آلومینیم، پلاستیک، مداد، شمع، شیشه و...

 شناخت مواد طبیعی ومصنوعی

 جهت مقایسه ساخته های طبیعی و ساخته های دست بشر چه باید کرد؟

 ما ممكن است كه اقلام ساخته شده از مواد طبيعي را در مقابل آن هايي كه به روش هاي مصنوعي ايجاد شده‌اند، تشخيص ندهیم. به عنوان نمونه، محصولات چوبي نظير كاغذ از درختان ساخته شده اند. بنابراين اين مواد طبيعي هستند اما خود محصول توسط بشر ساخته شده است. و ليكن پلاستيك ها از يك تركيب شيميايي شامل محصولات نفتي حاصل مي‌شوند و به طور مصنوعي توليد مي‌گردند. محصولات نفتي طبيعي هستند اما پلاستيك ها به طور شيميايي ساخته می شوند..

 امروزه تكنولوژي بسياري محصولات مصنوعي را مي‌سازد كه بسيار شبيه انواع طبيعي آن هاست. كه اين مي‌تواند ما را در جداسازي دچار سردرگمي نمايد. يك مورچه، پرنده يا هر حيوان ديگر خانه‌اي مي سازد و ما آن را طبيعي مي‌نماييم. يك انسان نيز خانه‌اي مي‌سازد كه مصنوعي يا ساخته دست بشر درنظر گرفته مي‌شود. اختلاف در چيست؟ وقتي يك موجود زنده با موجودات زنده ديگر در يك ناحيه زندگي مي‌كند،امري طبيعي است. وقتي موجود زنده اي مانند انسان ها، محيط را به نقطه‌اي هدايت مي‌كنند كه شبيه حالت اوليه‌اش نيست، اين محيط مصنوعي يا يك محيط ساخته شده توسط انسان درنظر گرفته مي‌شود.

 باید دانست که آينده محيط زيست در اختيار و كنترل ماست.پس بايد در حفظ محيط زيست كوشا باشیم.

 کارهای ما دانش آموزان در تشخیص مواد طبیعی و مصنوعی

 1 – يك ستاره دريايي به طور طبيعي ايجاد مي‌شود.

 2 – يك چوب پنبه كش ساخته دست بشر است اگرچه دستگيره مي‌تواند چوبي و فلزي باشد كه از طبيعت گرفته شده است. تمام محصولات خام مي‌توانستند در يك كارخانه انساني ساخته شوند.

 3 – يك كرم خانه‌اش را بدون دخالت انسان ها مي‌سازد.

 4 – گلايدر ساخته دست بشر از تركيبات چوب و فلز است.

 5 – يك درخت طبيعي است.

 6 – موشك ها توسط بشر ساخته شده‌اند اما انسان خودش توسط طبيعت به وجود آمده است.

 7 – ماشين ها توسط انسان ها ساخته شده اند. البته بسياري از بخش ها به ويژه فلز و پلاستيك آن از طبيعت گرفته شده است. بسياري از بخش هاي يك ماشين از محصولاتي ساخته مي‌شوند كه براساس قواعد تركيب حاصل مي‌شوند.

 8 – ابرها به طور طبيعي از آب ساخته مي‌شوند.

 9 – يك لامپ به طور مصنوعي ساخته مي‌شود.

 10 – انسان از ماشين ها براي ساخت اشيای مختلف در كارخانه استفاده مي‌كند،كه اين ماشينها ساخته ی دست بشر هستند.

 11 – ابزار اگرچه از فلزات ساخته شده اند كه به طور طبيعي به وجود آمدند و ليكن ساخته دست انسانند.

 12 – گاو ساخته ی طبيعت است.

.

همچنین پاسخ سایر فعالیت های درس دو علوم تجربی ششم را در زیر ببینید :

علوم تجربی : درس 2 سرگذشت دفتر من

1. شما چه روش هایی برای ثبت آثار فرهنگی و هنری نیاکان می شناسید ؟

1) روی سنگ می نوشتند. 2) روی ظرف های سفالی می نوشتند. 3) روی پارچه ی ابریشمی می نوشتند.

2. چه کاربردهای دیگری از کاغذ در زندگی روزمره ی خود سراغ دارید؟

1) در دستگاه خود پرداز 2) قبض آب یا برق 3) بسته بندی لوازم خانگی و صنعتی 4) مقوا برای کاردستی

3. از میان اجزای تشکیل دهنده ی درخت چه قسمت هایی برای تهیّه کاغذ مناسب اند؟ ساقه و تنه محکم و چوبی درختان تنومند

4. چگونه می توان انواع مختلف کاغذ را تهیه کرد؟ با افزودن مواد شیمیایی مختلف به خمیر کاغذ

5. بازیافت چیست ؟ فرایندی است که طی آن بعضی از مواد دور ریخته شده را دوباره قابل استفاده می کنند . مانند : کاغذ یا پلاستیک

6.ماده ی اصلی و اوّلیه ی کاغذها ...چوب... است که از ...درختان...تهیه می شود.

ایستگاه فکر               ص 11

درگذشته های دور برای ثبت و ذخیره ی اطلاعات از نوشتن روی سنگ ، چوب درختان و نقاشی روی دیوار غارها استفاده می کردند . مزایا و معایب این روش ها را بنویسید.

مزایا : سنگ و چوب مواد طبیعی هستند و در طبعت به فراوانی یافت می شوند.

معایب : 1) چوب با گذشت زمان پوسیده می شود 2) سنگ ها هم شکسته می شوند 3) نمی توان به راحتی آن ها را جا به جا کرد.

جمع آوری اطلاعات                ص 12

از مواد طبیعی و مصنوعی محیط زندگی خود فهرستی تهیه کنید و به کلاس گزارش دهید.

مواد طبیعی : درخت - آب - میوه - شن و ماسه

مواد مصنوعی : شیشه - کاغذ - پلاستیک - خودکار - کاسه - قاشق - لاستیک - سیم برق

گزارش تهیّه کنید           ص 13

در یک فعّالیّت گروهی ، تحقیق کنید هر یک از افراد و مراکز زیر چه استفاده هایی از کاغذ می کنند. نتایج را به صورت روزنامه ی دیواری به کلاس گزارش کنید.

الف ) عکّاس : چاپ عکس       ب) بانک : رسید بانکی              پ ) دانش آموز : دفتر علوم

ت) خیّاط : الگو برای لباس        ث ) مرغداری : جعبه تخم مرغ  ج) قنّادی : جعبه شیرینی

ص 14

1. تغییرهای انجام شده در هر یک از مرحله های 1 ، 4 و 6 فیزیکی است یا شیمیایی ؟ بریدن کاغذ ، خرد کردن چوب و نرم شدن کاغذ در اثر آب فیزیکی هستند.

2. خواص ظاهری چیپس چوب تولید شده در مرحله  چهارم را با خمیر تولید شده در مرحله پنج مقایسه کنید. در مرحله چهار چیپس چوب خرد شده هستند امّا در مرحله ی پنج ، خرده چوب ها در آب حل شده به حالت خمیر درآمده اند.

آزمایش کنید            ص 15و16

1. یکی لیوان پلاستیکی بردارید با استفاده از استوانه مدرج 20 میلی لیتر آب داخل آن بریزید. بعد یک سوم قاشق چایخوری پتاسیم و برمنگنات به آن اضافه کنید. سپس یک قاشق چایخوری سرکه و 20 میلی لیتر آب اکسیژنه به مواد داخل لیوان اضافه کنید. مدتی منتظر بمانید ، مشاهد خود را یادداشت کنید. محلول در ابتدا بنفش تیره است با گذشت زمان بی رنگ می شود.

2. در یک لیوان پلاستیکی 20 میلی لیتر آب بریزید و چند تکه کاغذ رنگی داخل آن بیندازید. چند دقیقه صبر کنید تا کاغذ نرم شود. سپس 10 میلی لیتر آب اکسیژنه به لیوان اضافه کنید. ده دقیقه صبر کنید. مشاهدات خود را یادداشت کنید.  در صورت نداشتن آب اکسیژنه می توانید از آب ژاول  یا مواد سفید کننده دیگری استفاده کنید. مشاهده می کنیم کاغذ بی رنگ می شود زیرا موادی مانند آب اکسیژنه یا آب ژاول رنگ بر هستند.

- از این آزمایش ها چه نتیجه ای می گیرید ؟ نتیجه می گیریم در کارخانه ی تهیّه ی کاغذ برای از بین بردن رنگ چوب از مواد رنگ بر مانند آب اکسیژنه یا آب ژاول استفاده می کنند.

گفت و گو کنید        ص 17

جدول زیر موادی را نشان می دهد که در تهیّه کاغذ به کار می روند . درباره ی علّت استفاده از این مواد با ویژگی های کاغذ تولید شده . بحث و گفت و گو کنید.

ماده ی به کار رفته در تهیّه کاغذ

علّت استفاده

پلاستیک

برای تهیه کاغذ های ضد آب ، به خمیر کاغذ ، پلاستیک اضافه می کنند.

رنگ

برای تهیه کاغذ های رنگی مورد استفاده قرار می گیرد.

نشاسته

سطح کاغذ صاف می شود تا نوشتن روی آن بهتر انجام شود. هم چنین کاغذ در برابر پارگی و تا خوردن مقاوم می شود.

کلر

به عنوان رنگ بر کاربرد دارد.

گچ

برای شفافیت کاغذ استفاده می شود.

ایستگاه فکر               ص 17

- قطع بیش از حدّ درختان جنگل چه آسیبی به چرخه ی روبه رو خواهد زد ؟ باعث نابودی جنگل می شود ، موجودات زنده ای که در جنگل زندگی می کنند نیز از بین می روند.

- برای جلوگیری یا کاهش اثرات قطع بی رویه درختان و تخریب جنگل ها در زندگی جانداران چه راه هایی را پیشنهاد می کنند ؟ 1) در استفاده از کاغذ صرفه جویی کنیم. 2) ورقه های دفترمان را بیهوده پاره نکنیم. 3) کاغذ های باطله را همراه با زباله های خانه دور نریزیم.

حساب کنید              ص 17

برای تهیّه ی 200 جلد کتاب یا دفتر 500 برگی به طور تقریبی باید 3 اصله درخت قطع شود. تخمین بزنید :

الف ) چند درخت لازم است تا مصرف سالانه ی کاغذ شما را بتوان تولید کرد ؟ ( هر دانش آموز با توجه به مصرف خودش حساب کند)

تقریبا برای هر 3300 برگ کاغذ یک اصله درخت لازم است. حال اگر مصرف کاغذ یک دانش آموز (برای کتاب درسی ، دفتر ، ورقه های امتحانی و کمک درسی) برابر 3300 برگ باشد. در یک سال برای هر شاگرد یک اصله درخت باید قطع شود.

ب) چند درخت لازم است تا مصرف سالانه ی کاغذ دانش آموزان کلاس شما را بتوان تولید کرد ؟ سالانه برای یک کلاس 30 نفره باید 30 اصله درخت قطع شود.

نکته

بازیافت سبب می شود که منابع طبیعی کم تر استخراج شوند. در ماده و انرژی صرفه جویی می گردد. باعث پاکیزگی محیط زیست می شود.

بازیافت کاغذ 90 درصد در مصرف آب و 50 درصد در مصرف انرژی صرفه جویی می شود و باعث آلودگی کم تر هوا می گردد.

گفت و گو کنید             ص 18

به کمک آن چه یاد گرفته اید ، چه کارهایی را برای بازیافت کاغذ در خانه و مدرسه پیشنهاد می کنید ؟ در خانه کاغذ باطله را در محل جداگانه ای جمع آوری کنیم. در اداره و مدرسه کاغذ باطله را در سطل کاغذ باطله بریزیم. کاغذ های باطله را در حیاط مدرسه پخش نکنیم.

ایستگاه فکر               ص19

ایا کاغذ های زیر را می توان باز یافت کرد ؟ چرا ؟ خیر ، چون : 1) خودشان بازیافتی هستند و مقدار مواد اولیه ی تولید کاغذ را نمی توانند تأمین کنند. 2) در آن ها از رنگ های شیمیایی و صنعتی استفاده شده است.