با توجه به شکل های ۶ و ۷ توضیح دهید پدیدهٔ خورشیدگرفتگی را افراد بیشتری می بینند یا
پدیدهٔ ماه گرفتگی را؟

پاسخ :

ماه گرفتگی

زیرا ماه گرفتگی در بخش عظیمی از کره زمین اتفاق می افتد .و از سویی خورشید گرفتگی به ندرت اتفاق می اقتد و زمانی رخ می دهد که تنها بخشی از مردم می توانند به سختی آن را ببینند .

الف( چند جسم مسطح کدر را به طور جداگانه مقابل یک لامپ یا شمع
روشن بگیرید و به سایهٔ تشکیل شده توسط هرکدام روی پرده )یا دیوار کلاس( که هم راستا با
صفحه جسم باشد توجه کنید. آیا شکل سایهٔ هر جسم با خود جسم مشابه است؟ برای پاسخ خود
دلیل کافی به کلاس درس ارائه دهید.
ب( از پشت یک تکه مقوا، یک ورقهٔ شیشه ای تمیز و یک کاغذ پوستی، به یک شمع یا لامپ
روشن نگاه کنید و نتیجه را به کلاس درس گزارش دهید.

پاسخ :

سایه مشابه جسم است البته بنا به فاصله کوچک تر یا بزرگتر شده است.

به اجسام از پشت شیشه کاملا مشخص هستند زیرا نور بخوبی از آن عبور می کند.

اما کاغذ پوستی نیمه شفاف است نور هنگام عبور بطور نامنظم پخش می شود وجسم بطور واضح دیده نمی شود.

اگر نور مستقیم منتشر نشود منطقه سایه واضح نبوده وسایه مشابه جسم  نخواهد بود.

آزمایشی طراحی و اجرا کنید که به کمک آن بتوان نشان داد نور در خط
راست منتشر می شود.

پاسخ :

اگر صفحه را جابجا کنیم روزنه در مسیر مستقیم نور قرار نگرفته  نوری به چشم ما نمی رسد نتیجه می گیریم نور به خط راست منتشر می شود  .

اتاق تاریک دور بین عکاسی ساده در اتاق تاریک که شبیه دور بین عکاسی قدیمی کار می کند ثصویر ایجاد شده در کاغذ پوستی وارونه ومشابه جسم   می باشد البته بنا به فاصله کوچکترووارونه خواهد بود.

توضیح دهید چگونه تشکیل سایه می تواند دلیلی بر انتشار نور به خط راست باشد.

پاسخ :

اگر از جسم کدر نوری را از خود عبورندهد در پشت جسم منطقه ی تاریکی خواهیم داشت که سایه گفته می شوداگر نور مستقیم منتشر نشود سایه ی واضحی نخواهیم داشت.

در یک محیط شفاف نور به خط راست منتشر می‌شود. بنابراین هر پرتو نور را با یک خط راست و پیکانی بر روی آن  که جهت انتشار نور را مشخص می‌کند، نشان می‌دهیم

اگر یک جسم کدر مقابل یک چشمه نور قرار داده شود پشت آن فضای تاریکی ایجاد می‌شود که به آن سایه می‌گویند

هرگاه یک جسم  کدر را مقابل یک چشمه‌ی نور گسترده قرار دهیم‌، اطراف سایه، ناحیه‌ای نیمه روشن ایجاد می‌شود که به آن نیم سایه می‌گویند

 هرگاه ماه زمین و خورشید در یک راستا باشند و ماه بین زمین و خورشید قرار گیردسایه‌ی ماه روی زمین می افتد و ناحیه‌‌ای از زمین که در سایه‌ی ماه قرار می‌گیرد،تاریک می‌شود

این پدیده را خورشیدگرفتگی (کسوف) می‌نامند . افرادی که در ناحیه‌ی سایه قرار می‌گیرند، خورشید گرفتگی را کامل می‌بینند . ولی افرادی که در ناحیه‌ی
نیم سایه قرار دارند، می‌توانند بخشی از خورشید را ببینند یعنی برای آن‌ها خورشید گرفتگی جزئی است

هرگاه ماه، زمین و خورشید در یک راستا باشند و زمین بین ماه و خورشید قرار گیرد، سایه‌ی زمین ماه را فرا می‌گیرد، بنابراین ماه قابل رؤیت نیست. این پدیده را ماه گرفتگی(خسوف) می نامند

در یک اتاق نسبتاً تاریک، ابتدا نور چراغ قوه یا لیزر را به سطح یک آینه و
سپس به سطح دیوار بتابانید، تفاوت بازتاب نور را از این دو سطح باهم مقایسه کنید. این فعالیت را به
کمک دو قطعه فویل آلومینیمی، یکی با سطح کاملاً صاف و دیگری با سطح چروکیده، انجام دهید.

پاسخ :

در آینه و الومینیم صاف نور باز تاب منظم دارد ونور بطور منظم  وواضح روی سطحی دیده می شود ولی در سطح دیوار والومینیم چروکیده باز تاب نامنظم بوده ونور پخش شده وبخوبی دیده نمی شود.