سم كنسرو فاسد، خیلی کشنده است

فقط یك گرم سم موجود در مواد غذایی كنسرو شده، برای كشتن 10 میلیون نفر كافی است.

دكتر بهرام حاجی كریم، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی زنجان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار كرد:

چنانچه طی مراحل آماده سازی کنسروها در صنایع غذایی، نكات بهداشتی ضروری رعایت نشود و باكتری "كلستردیوم بوتولینوم" به داخل مواد غذایی راه یابد، در شرایط مستعد دمایی و بی هوازی، شروع به تولید سم "بوتولیسم" می‌كند.

از این سم قوی كه یك گرم از آن به شكل كریستال، قادر به آلوده كردن و كشتن 10 میلیون نفر می باشد، به عنوان یك سلاح بیولوژیك در جنگ‌ها بهره گرفته می شود.

به محض ورود سم این باكتری به داخل بدن، این سم جذب و وارد جریان خون می شود و باعث فلج می‌شود.

این حالت از اعصاب ناحیه سر و صورت تدریجا و به صورت حاد شروع شده و با سیری نزولی، اندام های تحتانی را نیز درگیر می كند.

دكتر حاجی كریم، خطرناك ترین حالت ممكن را درگیری عضلات تنفسی عنوان كرد و یادآور شد: در این حالت، فرد باید تحت تنفس مصنوعی قرار گیرد.

در مواردی ممكن است برای دستیابی به تنفس طبیعی به مدت دو تا سه ماه، فرد بیمار در ICU بماند.

از آنجایی كه این سم قابلیت نفوذ به داخل نسج مغز را ندارد، فرد در هوشیاری كامل می باشد.

دكتر حاجی كریم در خصوص مراحل درمان بیمارانی كه از طریق تغذیه با سم بوتولیسم آلوده شده‌اند، ابراز كرد: به محض ظهور علائم، پزشك اقدام به بستری بیمار و شست‌وشوی محتویات معده وی می‌كند.

بخشی از سم، ممكن است جذب و وارد جریان خون شود، در این صورت با تزریق آنتی توكسین (پادزهر سم بوتولیسم) كه می تواند حاوی پنج نوع متفاوت از پادزهر این سم باشد، از پیشرفت بیماری جلوگیری می شود.

ضمن اقداماتی كه به محض تشخیص مسمومیت، به فرد مبتلا ارائه می شود، سم مذكور از محتویات معده، سرم خون و یا مدفوع بیمار جهت دستیابی به تشخیص دقیق استخراج می‌شود.

در این حین، پیگیری های لازم جهت شناسایی منبع غذایی حاوی سم انجام می شود و در صورت وجود، افرادی كه از این ماده غذایی استفاده كرده‌اند، شناسایی می شوند.

خشكی دهان ، اختلال در تكلم و بلع و تاری دید را از جمله علائم هشدار دهنده آلودگی به سم بوتولیسم هستند.

در صورت عدم انتقال فرد مسموم به بیمارستان، سم روی گیرنده‌های عصبی متصل می‌شود و سیستم عصبی را مختل می‌كند و در بدترین حالت، عضلات تنفسی را درگیر كرده و با جلوگیری از تنفس فرد، منجر به مرگ وی خواهد شد.

چه باید کرد؟

- سم این میکروب با جوشاندن کنسرو به مدت 15 تا 20 دقیقه از بین می‌رود. قوطی کنسرو را در ظرف محتوی آب قرار دهید، طوری که آب کاملا قوطی را احاطه کند. باید توجه داشت که زمان 20 دقیقه از شروع جوشیدن آب محاسبه می‌شود.

- هرگز قوطی را مستقیم روی شعله اجاق گاز قرار ندهید؛ زیرا میکروب به طور کامل از بین نمی‌رود و حرارت مستقیم منجر به ترکیدن قوطی کنسرو و پاشیدن محتویات داخل آن به اطراف می‌شود.

- قبل از جوشاندن قوطی کنسرو، در آن نباید متورم باشد. تورم نشان‌دهنده وجود میکروب است. (البته قوطی بعد از جوشاندن متورم می‌شود.

- قوطی کنسرو باید کاملا سالم و فاقد هرگونه نشتی باشد. از مصرف کنسروهایی که لعاب داخلی قوطی آن خورده شده، خودداری کنید.

- از نگهداری قوطی کنسرو در یخچال‌ و محیط‌های مشابه اجتناب کنید، زیرا رطوبت موجود در یخچال می‌تواند منجر به زنگ‌زدگی و ایجاد آلودگی میکروبی و فساد باکتریایی در کنسرو گردد. همچنین باقیمانده محتوی کنسرو را در ظروف شیشه‌ای و در یخچال نگهداری کنید.

* نکته:

برخی افراد به تصور اینکه سم بوتولینوم تنها در کنسرو ماهی وجود دارد، از جوشاندن کنسروهای دیگر خودداری می‌کنند. قابل ذکر است این سم در تمامی کنسرو سبزیجات، گوشت، خاویار، غذاهای مختلف دریایی و ... وجود دارد. تنها میوه‌ ها که به صورت شربت کنسرو می‌شوند، جزو این دسته نیستند.

ناگفته نماند این سم بسیار خطرناک است و بسیاری از افراد در نتیجه مزه کردن غذاهای آلوده و فاسد، جان خود را از دست داده اند.  

آلودگی زخم‌ها به باكتری كلستردیوم بوتولینوم، راه دیگری برای ابتلا به بوتولیسم است، ولی شایع ترین راه انتقال این سم، قوطی‌های كنسرو مواد غذایی است كه مدت‌ها دربسته مانده اند.

باكتری كلستردیوم بوتولیسم در برابر حرارت مقاومت چندانی ندارد و باید قوطی‌های كنسرو قبل از مصرف، 20 دقیقه جوشانده شوند تا در صورت داشتن سم، سم آنها به صورت غیر فعال درآید.

در انتها توصیه می کنم ضمن انتخاب مواد غذایی استاندارد و توجه به تاریخ انقضای آنها، از خرید قوطی‌های كنسرو باد كرده خودداری نمایید.