خوش‌خطي از جمله صفاتي است كه برخي آن را ارثي مي‌دانند. مي‌توان شواهدي براي اثبات اين مدعا يافت. اما ذاتي بودن خط‌خوش به آن معنا نيست كه اين صفت قابل يادگيري نباشد. در واقع مي‌توان از ابتدا كه بچه‌ها دبستان مي‌روند، با توجه به يك رشته ملاحظات و انجام تمرين‌هايي چند، دانش‌آموزان را به اهميت خط خوش واقف و اين قابليت را در آنان تقويت كرد. در مطلبي كه در پي مي‌آيد، آموزگاري توصيه‌هايي را براي واداشتن دانش‌آموزان از بدخطي و تشويق آنان به خوش‌خطي عرضه مي‌كند. مخاطب برخي از اين توصيه‌ها آموزگاران و  والدين و برخي ديگر خود دانش‌آموزان است. نويسنده معتقد است توجه به نگارش دانش‌آموزان از همان سال‌هاي اوليه دبستان مورد توجه قرار بگيرد.

پرورش قابليت خو‌شنويسي در بچه‌ها مي‌تواند امتيازي چشمگير در بزرگسالي براي آنان به همراه داشته باشد. هر چه باشد، خوش‌خطي از جمله صفاتي است كه همواره مورد توجه بسياري  قرار مي‌گيرد. پس اگر مي‌خواهيد فرزندتان خوش‌خط شود، به اين نكات توجه كنيد:

علل بدخطــــي

* توجه نكردن دانش‌آموزان به خط زمينه دفتر و تخته كلاس.
* اضطراب و نگراني دانش‌آموزان هنگام نوشتن. 
* نداشتن اعتماد به نفس هنگام نوشتن.
* نداشتن آ‌مادگي جسماني، رواني، روحي.
* وجود اختلالات يادگيري در دانش‌آموزان.
* نداشتن هدف و انگيزه براي زيبانويسي.
* مواجه شدن دانش‌آموزان با حجم زياد تكاليف.
* تندنويسي تكاليف.
* استفاده از خودكار، روان‌نويس و وسايل مشابه آن. 
* آشنا شدن دانش‌آموزان در كلاس اول با خط نسخ ماشيني، اين امر سبب مي‌شود در كلاس‌هاي بالاتر به سختي بتواند خط نستعليق را جايگزين خط نسخ كند.
* خط نسخ  كتاب‌هاي درسي دوره ابتدايي.
* اتلاف وقت هنگام نوشتن خط نسخ مانند كلمه (محمد) اگر همين كلمه را دانش‌آموز با خط نستعليق بنويسد سرعت بيشتري خواهد داشت.
* بي‌توجهي به هنر. 
* خط نسخ روي كاغذ حجم بيشتري مي‌گيرد، اما واژگان در خط نستعليق جاي كمتري اشغال مي‌كنند. 
* خط نسخ به سبب نداشتن سيرهاي دايره‌اي و انحناها و قوسهاي موجود در مفردات و كلمات صرفاً يادگيري در خواندن و نوشتن را تسهيل ميكند و تأثيري در خوشنويسي ندارد.
* فشردگي برنامه كلاسي در يك نيمروز و فشار بر دانش‌آموزان به سبب دو يا چند نوبتي بودن مدرسه.
* استفاده از ابزار نامناسب از جمله مداد كوتاه و كاغذ بدون خط به خصوص در پايه‌هاي اوليه ابتدايي.
* بي‌‌دقتي هنگام نوشتن و رعايت نكردن هم شكلي، هم اندازه و هم فاصله بودن واژگان.
* بي‌دقتي براي تميز و مرتب نوشتن.
* تراكم بيش از حد شاگردان در كلاس و نداشتن فضاي مناسب و كافي براي نوشتن.
* دادن تكاليف نامناسب و بدون تناسب با توانايي كودكان.
* بي‌اعتنايي اغلب معلمان ابتدايي به استفاده از خط‌ نستعليق و  آموزش آن.
* واكنش‌هاي منفي و نامناسب بعضي معلمان در برخورد با نوشته‌هاي دانش‌آموزان.
* جدي نگرفتن يادگيري خط از طرف خانواده و مدرسه و نبود مراقبت‌هاي لازم.
* نبود انگيزه، حوصله و دانش لازم نزد برخي معلمان ابتدايي براي آموزش خط به دانش‌آموزان. 
* بدخطي بعضي از والدين، سرمشق نامناسبي براي كودكان است.
* دادن سرمشق‌هايي با رسم‌الخط نامناسب به دانش‌آموزان.
* ندانستن روش‌ و راهكارهاي، خوشنويسي و اجرا نكردن تمرين‌هاي لازم.
* قرار دادن چپ دست و راست دست در كنار هم هنگام نوشتن.
* بي‌توجهي به زيبايي هنري خط كه باعث تقويت روح لطيف در كودكان مي‌شود.
* نبود دستورالعمل مشخص و روشني براي آموزش خط نستعليق به منظور تكرار و تمرين دانش‌آموزان.

راهكـــارهاي رفـــع بدخطـــي

براي رفع بدخطي دانش‌آموزان، از سوي معلمان و پژوهشگران راهكارهاي فراواني معرفي شده است كه به ذكر برخي از آنها مي‌پردازيم:

* در كلاس اول ابتدايي از مجرب‌ترين و علاقه‌مند‌ترين معلمان استفاده شود.
* تمهيداتي به عمل آيد كه معلم درس اول بتواند در حين آموزش از ابزارهاي سمعي بصري استفاده كند.
* معلمان با اصول صحيح نوشتن آشنا و داراي خط خوش باشند.
* براي معلمان در زمينه خط نستعليق دوره‌هاي كارآموزي آموزش ضمن خدمت گذاشته شود تا پس از ديدن دوره‌هاي لازم، در كلاس حضور يابند.
* انگيزه آموزش خط زيبا به دانش‌آموزان در معلمان تقويت شود.
* معلمان در مورد خط بچه‌ها را توبيخ نكنند.
*‌معلم با رفتار خود در ميان دانش‌آموزان تبعيض قايل نشود.
* با رسيدگي انفرادي به نوشته‌هاي كودكان ضعيف دليل بدخطي بررسي و براي برطرف كردن آن تمهيدات لازم انديشيده شود.
* علاقه و انگيزه براي صحيح نوشتن و زيبانويسي را در كودكان تقويت كنند. 
* به تفاوت‌هاي فردي و نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان توجه شود. 
* مقدار تكاليف با توانايي كودكان تناسب داشته باشد.
* تكاليف هدفدار باشد و باعث تقويت قواي ذهني كودك شود.
* تكاليف به گونه‌اي باشد تا تمرين و تكرار آنها باعث تثبيت يادگيري شود.
* تكاليف به صورت مستمــــر مورد رسيدگــي معلم قرار گيرد و او از تشويق و تذكر استفاده كند.
* اهميت انجام دادن تكاليف نوشتني براي كودك مشخص باشد.
* از الفاظ مناسب و زيبا مانند بسيار خوب، عالي، آفرين فرزندم و ... در تأييد نوشته‌هاي كودكان استفاده شود.
* هرگز نبايد تكاليف دانش‌آموزان را خط زد، زيرا انگيزه زيبا نوشتن را در آنها از بين مي‌برد.
* در نوع تكاليف تنوع وجود داشته باشد تا رغبت انجام دادن آن در دانش‌آموز ايجاد شود.
* بعضي اشتباهات دانش‌آموزان چشم‌پوشي شود و او مورد راهنمايي قرار گيرد.
* هدف از نوشتن به صورت خط نستعليق براي دانش‌آموزان روشن باشد. 
* دانش‌آموزان به خط زمينه دفتر و تخته كلاس توجه كنند.
* دانش‌آموزان به جهت‌هاي حركت در نوشتن مانند بالابه پايين، راست به چپ و زير خط دقت كنند.
* كودك مداد را به طور صحيح در دست بگيرد و براي نوشتن، از ابزار مناسب استفاده كند.
* با رعايت نظم و پاكيزگي صفحه دفتر خود را كثيف نكند.
* زياد درشت و زياد ريز ننويسد و به يك اندازه نوشتن عادت كند.
* در آغاز نوشتن از دفاتر خط‌دار استفاده كند تا بتواند در مراحل بعدي بدون استفاده از خط زمينه مطلب خود را در خطي مستقيم و درست بنويسد.
* دانش‌آموزان عادت كنند واژگان را يك‌سره و يك باره بنويسند و سپس نقطه‌هاي حروف هر كلمه را بگذارند. 
* بهتر است تا زماني كه شاگردان به درست نوشتن عادت كنند، تكاليف خود را در كلاس و زير نظر مستقيم معلم انجام دهند.
* دانش‌آموزان نوشتن واژگان ديگر را نيز تمرين كنند و نوشتن كلمات و رونويسي مختص به كتاب نباشد تا درست نوشتن كلمات ديگر را نيز ياد بگيرند.
* از وضع خانوادگي، مالي، فرهنگي، توانايي‌ها، حالات روحي رواني، عاطفي و بهداشتي دانش‌آموزان اطلاعات كافي در دست باشد، زيرا گاهي انگيزه‌هاي بدخطي ناراحتي‌هاي روحي  عاطفي و فرهنگي است.
*‌ يك رسم‌الخط يك دست و يكسان به خط ريز نستعليق يا شبيه آن براي سال اول در نظر گرفته شود.
* كتب درسي با رسم‌الخط تلطيف شده خط نستعليق چاپ شود.
* نگاه كردن به خط نستعليق(مشق نظري) تأثير زيادي در خوش‌نويسي دارد. بنابر اين بهتر است از پايه اول دانش‌آموز با اين خط آشنا شود. 
* به ساعت خوشنويسي اهميت بيشتري داده شود.
* از رسم‌الخط‌هاي تحريري براي تقويت مهارت دانش‌آموزان در نوشتن استفاده شود(مانند تمرين‌هايي براي پر رنگ‌كردن كلمات تحريري، كپي كردن از روي آنها جهت تمرين، شبيه‌سازي به طور مستقيم از طريق نگاه كردن(مشق نظري) و عمل سايه‌زدن).
* براي استفاده از خط نستعليق به صورت مداوم و مستمر تأ‌كيد شود.