خارش پوست در دوران بارداری

آيا خارش پوست در دوران بارداري طبيعي است؟ 
وجود خارش در دوران بارداري در بعضي از نواحي بدن بخصوص دور شكم و پستانها كه در حال بزرگ شدن هستند نادر نيست زيرا پوست بايد براي هماهنگي با رشد اين نواحي كشيده شود. هورمون هاي دوران بارداري نيز تا حدي در اين امر مؤثرند. 

در حدود دوسوم از خانم هاي باردار در طول دوران بارداري دچار قرمزي و گاهـي خارش كـف دست ها و پاها مي شوند. كارشنـاسـان براين باورند كه علت اين اختلالات كه بلافاصله پس از زايمان از بين مي رود افزايش سطح استروژن خون است. خانم هاي سياهپوست نسبت به سفيد پوستان كمتر دچار اين حالت مي شوند. گاهي ممكن است بيماريهاي پوستي كه بطور طبيعي با خارش همراه است نظير خشكي پوست، اگزما، يا آلرژي غذايي در دوران بارداري، با خارش شديدي بروز كند. 

چگونه ميتوان خارش را تسكين داد؟ 
از گرفتن دوش و حمام داغ بپرهيزيد زيرا مي تواند پوست را خشك تر كرده و خارش را تشديد كند. از صابون هاي ملايم استفاده كنيد و دقت كنيد كه آنرا بخوبي آب كشي كنيد و سپس به آرامي پوست را خشك كنيد. پس از استحمام از كرم هاي مرطوب كننده استفاده كنيد و ترجيحاً انواعي را كه معطر نيستند انتخاب كنيد زيرا بعضي از انواع عطريات مي توانند پوست را تحريك كنند. گاهي از وان شاه بلوط استفاده كنيد (فرآورده هاي شاه بلوط مخصوص استحمام را مي توانيد از داروخانه ها تهيه كنيد). لباسهاي نخي و گشاد بپوشيد و هنگام گرماي روز از خانه خارج نشويد زيرا حرارت خارش را تشديد مي كند.

آيا بروز بثورات برآمده و خارش دار بر روي شكم امري شايع است؟ 
در حدود 1 درصداز خانم ها به چنين عارضه اي دچار مي شوند. اين بثورات بصورت لكه هاي قرمز رنگ، برآمده و خارش دار شبيه به كهير در طول ماه آخر يا دو ماه آخر سه ماهه دوم بارداري بر روي شكم ظاهر مي شوند. اين بثورات كه پاپول ها يا كهيرهاي خارش دار دوران بارداري (PUPPP) يا بثورات چند شكلي دوران بارداري ناميده مي شوند، ابتدا در محل خطوط كشيدگي پوست شكم ظاهر مي شوند و بعد به ران ها، باسن و گاهي بازوها كشيده مي شوند. اين بثورات خطري براي شما يا جنين ندارند ولي ممكن است خارش شديدي داشته باشند. 

پزشك يا ماما پوست شما را معاينه مي كند و احتمالاً يك پماد تجويز مي كنند تا خارش تسكين يابد. در موارد شديد بايد يك دوره استروئيد خوراكي به شما تجويز شود. PUPPP در اكثر خانم ها در عرض چند روز پس از زايمان از بين مي رود و ناپديد مي شود و خوشبختانه بندرت در بارداري هاي بعدي ظاهر ميگردد.

بيماري پوستي كه با شيوع كمتري خانم هاي باردار را گرفتار مي كند خارش بارداري (prurigo gestationalis) نام دارد كه با برآمدگي هاي كوچك و متعدد شبيه گزش حشره تظاهر مي كند. اين بثورات ممكن است هر يك از نواحي بدن را گرفتار سازد ولي احتمال بروز آنها در روي دست ها، پاها، بازوها، و ساق پاها بيشتر است. اين بثورات با وجود اينكه آزاردهنده و خارش دار هستند خطري براي جنين ندارند. خارش بارداري در هر زماني در طول بارداري ممكن است بوجود آيد ولي احتمال بروز آن در سه ماهه دوم بارداري بيشتر است.

در موارد بسيار نادر بثورات بسيار خارش داري بوجود مي ‌آيند كه ابتدا به شكل كهير هستند و بعد تبديل به تاول هاي بزرگي مي شوند. اين بثورات كه به نام pemphigoid gestationalis ناميده مي شوند (عليرغم آنكه اين بيماري هيچ ارتباطي با ويروس تبخال (هرپس) ندارد herpes gestationalis نيز ناميده مي شود)، معمولاً از ناحيه شكم و اغلب دور ناف شروع مي شوند و گاهي به بازوهـا و ساق پاها كشيده مي شوند. اين بيماري جدي تر از PUPPP است زيرا احتمال زايمان زودرس و نيز احتمال اختلال رشد جنين در آن بيشتر است. اين بيماري معمولاً در سه ماهه سوم بارداري شروع مي شود ولي ممكن است در هر زمان ديگري حتي در هفته اول پس از زايمان نيز شروع شود. اين بثورات در طول دوران بارداري ممكن است چند بار ظاهر شوند و سپس فروكش كنند و اغلب بعد از زايمان نيز شعله ور مي شوند. بروز اين بثورات در بارداري هاي بعدي امري شايع است و معمولاً در بارداري هاي بعدي شديدتر خواهد بود. 

در صورت وجود هر گونه بثورات آن را به اطلاع پزشك خود برسانيد. حتما اگر بثورات به بارداري مربوط نباشد بازهم بهتر است كه پزشك آن را بررسي كند و در اين زمينه توصيه هاي لازم را به شما بدهد و يا شما را به متخصص پوست ارجاع دهد. 

آيا مي توان خارش شديد را نشانه اي از يك اختلال شديد تلقي نمود؟ 
خارش شديد در سه ماهه دوم و يا از آن شايعتر، در سه ماهه سوم مي تواند نشانه اي از كلستاز داخل كبدي در دوران بارداري محسوب شود كه اختلالي كبدي است كه 2% خانم هاي باردار به آن مبتلا مي شوند و جنين را در معرض خطر قرار ميدهد. اين اختلال هنگامي بوجود مي آيد كه صفرا بطور عادي در داخل مجاري صفرا به جريان در نمي آيد و در نتيجه املاح صفراوي در پوست تجمع مي يابند و به خارش كلي بدن مي انجامد. 

خارش ممكن است خيلي شديد باشد. اين حالت بخودي خود بثوراتي ندارد ولي ممكن است بعلت خاراندن، پوست قرمز و ملتهب شود و خراشيدگي هايي در آن ديده شود. اگر تصور مي كنيد كه كلستاز داريد، بايد خيلي سريع به پزشك يا ماما خبر دهيد و تحت آزمايشات كبدي براي بررسي كار كبد و سونوگرافي براي كنترل وضعيت جنين قرار گيريد. درمان بستگي به جواب آزمايش و وضعيت جنين دارد و ممكن است لازم باشد كه زايمان زودتر از موقع انجام گيرد. بعد از زايمان مشكل از بين مي رود و البته ممكن است در بارداري هاي بعدي مجدداً اين مشكل بوجود آيد.