جغرافیای سیاسی و اقتصادی ایران

مشخصات جغرافیایی

موقعیت = خاورمیانه ،ایران از شمال به جمهوری ترکستان ، دریای خزر ، جمهوری آذربایجان و ارمنستان ، از مغرب به ترکیه و عراق ، از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان ، از مشرق به افغانستان و پاکستان راه دارد.

مساحت =١٩٥ ِ٦٤٨ ِ١ کیلومتر مربع

آب و هوا = تقریبا خشک یا نیمه خشک در مجاورت دریای خزر گرم و مرطوب.

منابع طبیعی = زغال سنگ ، نفت ، گاز طبیعی، سنگ آهن ،مس ،روی ،سرب ،منگنز ،سولفور ،طلا و نقره ،اورانیوم.

مردم

جمعیت =٨٢٦ ِ ٤٩٨ ِ٧٠

ساختار سنی = ٠ تا ١٤ سال ٨/٢٥%

             ١٥ تا ٦٤ سال ٧٤/٦٩%

               بیش از ٦٥ سال ١/٥%

رشد جمعیت = ٦١/١%

تعداد تولد = (در هر ١٠٠٠ نفر) = ٥٧/١٦

تعداد مرگ = (در هر ١٠٠٠ نفر) = ٦٥/٥

تعداد مهاجرت = (در هر ١٠٠٠ نفر) = ٢٩/٤

تعداد کودک = (در هر ١٠٠٠ نفر) = ٧١/١

مرگ با ایدز = ١٠٠٠ نفر(٢٠٠٦)

ملیت = ایرانی

ترکیب نژادی = نژادهای فارس ٥١% ترک آذری ٢٤%

گیلگی و مازندرانی ٨% کردی ٧% عرب ٣% لرو بلوچ ٢% ترکمن ٢% و غیره ١% در ایران رواج دارند.

دین = مسلمان شیعه ٨٩% مسلمان سنی ٩% غیره ٢%شامل (زردتشتی ، مسیحی ، یهودی ، کلیمی)

زبان = فارسی ،آذری، کردی ،لری، گیلکی، بلوچی و عربی

درصد با سوادان = ٩٣/٨٨

دستگاه قضایی = دادگاه عالی قضایی

احزاب و گروه های سیاسی = ٥٠

سازمانها و نهاد های بین المللی = ٥٢ نهاد و سازمان بین المللی در این کشور نمایندگی دارند.

اقتصاد

تولید ناخالص داخلی = ٤٢٣ ِ٢٥١ میلیارد ریال

رشد تولید ناخالصی داخلی = ٧/٦%

جمعیت زیر خط فقر = ١١%

میزان تورم = ١٧%

نیروی کار = ٢/٢٦ میلیون

بودجه = ٠٠٠ ِ٠٠٠ ِ ٥٥٩ ِ ٨٥٦ ِ ٢١٦ ِ٢ ریال

تولید برق = ٤/١٧٠ میلیارد (کیلووات ساعت)

دولت

نام کشور = جمهوری اسلامی ایران

پایتخت = تهران

نوع حکومت = جمهوری اسلامی به رهبری ولایت فقیه

تقسیمات کشوری = ٣٠ استان

تعطیل ملی = ١٢ فروردین

سن رای = ١٨ سال تمام

قوه ی مجریه = رئیس جمهوری ،رئیس جمهوری هر ٤ سال یک بار با آرای مردمی انتخاب می شود. هیئت وزیران را هم رئیس جمهوری انتخاب می کنند.

قوه ی مقنه = تک مجلسی (مجلس شورای اسلامی از نمایندگان مردم تشکیل یافته وهر ٤ سال یک بار با آرای مردم انتخاب می شوند.)

میزان صادرات = ١٥ میلیارد دلار

میزان واردات = ٤١ میلیلرد دلار

محصولات کشاورزی و صنایع = گندم ، برنج ، حبوبات چغندر قند و نیشکر ، کتان ، خاویار ، خشکبار ، انواع میوه ، ماشین آلات ، فراورده های غذایی ، پشم ، لبنیات ، فراورده های پتروشیمی ، منسوجات ، پوست و چرم ، صنایع دستی ، مواد پلاستیکی و...

شریکان تجاری = ژاپن ، چین ، ترکیه ، ایتالیا، کره جنوبی ، تایوان ، هلند ، امارات ، فرانسه ، روسیه ، آلمان ، سوریه ، آفریقای جنوبی ، هند و بریتانیا

واحد پول = ریال

شناسه ی بین المللی = IRR

تعداد خط تلفن = ٢٣ میلیون

تعداد خط تلفن همراه = ٢٤ میلیون

شناسه اینترنت = ir

تعداد ایستگاه های اینترنت = ١١٢ ِ ٦ (٢٠٠٧)

تعداد کاربران اینترنت = ١١ میلیون (٢٠٠٤)

حمل و نقل 

تعداد فرودگاه = ٣٣١

راه آهن = ٢٦٧ ِ٨ کیلومتر

راه زمینی = ٣٨٨ ِ١٧٩ کیلومتر

راه آبی داخلی = ٨٥٠ کیلومتر

خط لوله گاز = ٠٩٩ ِ١٧ کیلومتر

خط لوله گازغلیظ شده = ٣٩٧ کیلومتر

خط لوله گازو نفت مایع = ٥٧٠ کیلومتر

خط لوله نفت = ٥٢١ ِ٨ کیلومتر

خط لوله فراورده های پالایشی  = ٨٠٨ ِ٧ کیلومتر

قاره آسیا

آسیا کهنترین و پهناورترین قاره جهان است که مساحت آن ۴۳،۴ میلیون کیلومتر مربع بوده و جمعیت این قاره حداقل ۳،۳ ملیارد نفر است. بزرگ‌ترین و پرشمارترین کشورهای جهان در این قاره اند. آسیا به همراه اروپا خشکی بزرگ اوراسیا را می‌سازند. این قاره از شمال به اقیانوس منجمد شمالی، از جنوب به اقیانوس هند، از شرق به اقیانوس آرام و از غرب به دریای مدیترانه و بخش میانی روسیه مرزبندی شده است.

آسیا را از اروپا کوههای اورال و دریاچه‌های خزر، سیاه و ازوف جدا می‌نمایند، مرز بین آسیا و افریقا همانا کانال سویز بوده، آمریکای شمالی را از آسیا تنگه برینگ جدا می‌سازد. آسیا در بین دو دریای بزرگ یخ بسته شمال و هند موقعیت دارد. بلندترین قلۀ جهان اورست به ارتفاع ۸٬۸۴۸ متر و گودترین دریاچه‌ای دنیا آمور به عمق ۱٬۶۲۰ متر نیز در قاره آسیا قرار دارند.

۴/۳ قاره آسیا را کوههای بلند و تپه‌ها تشکیل می‌دهند، بلندترین رشته‌کوه‌های این قاره عبارت اند از هیمالیا، قراقروم، پامیر، تیانشان، هندوکش، قفقاز بزرگ، و التای. همچنین سلسله کوههنسبتاً کمتر در این قاره واقع بوده که مهم‌ترین آنها را رشته‌کوههای تبت، ایران، ارمنستان، و آسیای صغیر تشکیل می‌دهند. قاره آسیا در کنار اروپا می باشد. بیشتر جمعیت آسیا را چین وهند تشکیل می دهد.فلات های اسیا از غرب به شرق عبارت‌اند از اناتولی ایران تبت و مغولستان ناهمواریهای اسیا 1 فلاتها:شامل فلاتهای بلند با ارتفاع زیاد و فلاتهای کم ارتفاع قدیمی 2 سرزمینهای پهناور و پست جلگه ای در شمال و جنوب اسیا 3 سرزمین های دارای کوه های اتش فشانی'''.

مساحت: ۴۳،۴ میلیون کیلومتر مربع (همراه جزایر(.

تعداد کشورهای آسیا: ۴۸ کشور مستقل و همچنان مستعمره پرتغال و انگلیس نیز وجود دارند.

ارتفاع متوسط از سطح دریا: ۹۶۰ متر.

بلندترین نقطه: اورست ۸٬۸۴۸ متر.

گودترین نقطه جهان: دریاچه مرده (بحرالمیت) به عمق 200 متر پایینتر از سطح دریا.

متراکم‌ترین نقطه زمین از نظر جمعیت جزیره جاوه در کشور اندونزی است.الگو:کتاب جغرافی سال دوم راهنمایی

جمعیت قاره آسیا حدود یک سوم جهان را در بر می گیرد.

پایتخت‌های کشورهای قارهٔ آسیا 

ابوظبی | آستانه | اسلام‌آباد آنکارا | اورشلیم | اولان‌باتور | ایروان | باکو | بانکوک | بغداد | بندر سری بگاوان | بیروت | بیسائو | بیشکک | پکن | پنوم پنه | پوتراجایا | پیونگ‌یانگ | تاشکند | تایپه | تفلیس | تهران | توکیو | تیمپو | جاکارتا | داکا | دمشق | دهلی نو | دوحه | دوشنبه | دیلی | ریاض | سئول | سنگاپور | صنعاء | عشق‌آباد | عمان | کابل | کاتماندو | کوالالامپور | کوته | کویت | ماله | مانیل | مسقط | منامه | نایپیداو | نیکوزیا | وینتیان | هانوی.

طبیعت آسیا

در هر یک از قاره ها چشم اندازها و مردمان گوناگونی وجود دارند، اما وسعت آسیا بیش ترین تنوع را در آن ایجاد کرده است. آسیا یک سوم سطح خشکی زمین را در بر گرفته و نیمی از مردم جهان را در خود جای داده است. سلسله کوه های اورال در روسیه مرز میان آسیا و اروپا محسوب می شود. خاورمیانه نیز معمولاً بخشی از آسیا به شمار می رود. دشت های مسطح و یخ زده پوشیده از خزه و گل و سنگ بخش اعظم سیبری شمالی را پوشانده است. بخش های جنوبی پوشیده از جنگل های کاج وسرو است. علف زارهای استپ ها خاک سیاه و حاصل خیزی دارند. بخش اعظم سر زمینی که از دریای سرخ تا مغولستان گسترده شده، بیابانی است. بزرگترین این بیابان ها صحرای گبی است. بخش اعظم این صحرا سنگی است. اما در حاشیه مناطق بیابانی گرد بادها تپه های شنی به وجود آورده اند. رشته کوه هیمالیا، بلندترین رشته کوه است. بسیاری از قله های آن بیش از 8 کیلومتر ارتفاع دارند. بعضی از رودخانه های شمال هیمالیا هرگز به دریا نمی رسند.این رودخانه ها در بیابان جاری می شوند و پس از پیمودن صدها کیلومتر به تدریج تبخیر می شوند. نزدیک استوا جنگل های مرطوب و سواحل باتلاقی وجود دارد. در سواحل غربی اقیانوس آرام غالباً زلزه روی می دهد. بسیاری از این زلزه ها در اعماق دریا اتفاق می افتد و امواج خطر ناکی ایجاد می کنند. آسیا چنان بزرگ است که برخی از نقاط این قاره بیش از 2500 کیلومتر با دریا فاصله دارند. در زمستان توده انبوهی از هوای سرد و سنگین همه جا را در بر می گیرد و باد سرد و خشکی از مرکز قاره می وزد. در تابستان جهت باد عکس می شود. خشکی به سرعت گرم می شود، هوای گرم آسیای مرکزی به طرف بالا می رود و بادهای مرطوب از جانب دریا می وزند. این بادها موجب نزول باران های موسمی می شوند که کوتاه و سیل آسایند. البته کوه ها مانع نفوذ بادهای مرطوب به داخل قاره می شوند و نواحی غرب چین و مغولستان خشک باقی می ماند. بخش اعظم سرزمین آسیا و مردم آن در کشورهای بزرگ هند، چین و روسیه زندگی می کنند. ژاپن، سنگاپور وکره جنوبی کشورهای ثروتمندی هستند. ژاپن سومین قدرت صنعتی دنیاست. از زمان جنگ دوم جهانی تقریباً همه کشورهای جنوب شرقی آسیا دچار خسارات ناشی از جنگ شده اند. در کشورهای برمه، کامبوج، کره و ویتنام جنگ های داخلی شدیدی رخ داده است. بیش تر کشورها شاهد درگیری بین شورشیان و دولت مرکزی بوده اند که تلفات جانی زیادی در بر داشته است. نزاع های قومی مختلفی نیز میان مردم با زبان ها و سنت های مختلف روی داده است. بخش عمده جمعیت آسیا در هند، بنگلادش و نیمه شرق چین زندگی می کنند. دیگر مناطق بزرگ جمعیت در آسیا عبارت اند از ژاپن، اندونزی و سریلانکا. البته مناطق وسیع کم جمعیت نظیر مغولستان، نیمه غربی چین و سیبری در روسیه نیز وجود دارد.پرجمعیت ترین بخش ها در سواحل و امتداد دشت های سیلابی رودخانه هایی نظیر هوآنگ هی ( زرد رود ) و یانگ تسه در چین، و گنگ در هند و بنگلادش قرار دارند. بسیاری از بدترین بلاهای طبیعی جهان هنگام طغیان این رودها اتفاق افتاده است. با توجه به این که بیش از نیمی از جمعیت جهان در قاره آسیا جای گرفته است، جای تعجب نیست که تنوع زیادی در نحوه زندگانی افراد این قاره به چشم می خورد. آسیایی بودن فقط به معنای سکونت در بزرگ ترین قاره جهان است. نحوه زندگی یک معدنچی درسیبری به زندگی کشاورز ویتنامی شباهت زیادی ندارد. بیشتر آسیایی ها خارج از شهرها زندگی می کنند و روزگار خود را با کشاورزی می گذرانند.محصول عمده در بخش اعظم هند، چین و آسیای جنوب شرقی برنج است. اما در بخش های وسیعی از روسیه و قزاقستان گندم می کارند و دشت های آسیای مرکزی محل چرای گله های گوسفند، بز و گاومیش دم دراز است. آسیا از لحاظ کانی ها و منابع انرژی غنی است، اما فقط چند کشور آسیایی از جمله روسیه و ژاپن صنایع گسترده ای دارند. دیگر کشورهای آسیایی نظیر کره جنوبی و فیلیپین به سرعت در حال توسعه صنایع خود هستند. کیفیت زندگی مردم آسیا بسیآر متفاوت است. در کشورهای جنوب آسیا مردم کم تر به پزشک دسترسی دارند و رژیم غذایی مناسبی ندارند. مثلاً میانگین عمر در لائوس در حدود 40 سال است در حالی که بیش تر مردم ژاپن بیش از 70 سال عمر می کنند. مرگ و میر نوزادان در کامبوج بیش از هر جای دیگر دنیاست. زندگی شهری هر روز تعداد بیشتری از آسیای ها را جلب می کند. سئول، بانکوک، جاکارتا و بسیاری شهرهای دیگر آسیا به سرعت رشد می کنند. بیش از دوازده شهر در آسیآ بالای 5 میلیون نفر جمعیت دارند. وسعت: 44,387,000 کیلومتر مربع بلندترین قله: اورست8863 متر پست ترین نقطه: ساحل بحرالمیت 366متر پایین تر از سطح دریا بزرگ ترین دریاچه: دریای خزر به وسعت 371,000 کیلومتر مربع بزرگ ترین رودخانه ها: یانگ تسه، اب ایرتش، ینی سئی انگرا، هوآنگ هی ( زرد رود )، مکونگ، آمور، لنل. بزرگ ترین کشور ( از لحاظ وسعت ): روسیه 17,075,000 کیلومتر مربع بزرگ ترین کشور ( از لحاظ جمعیت ): چین،1،160,000،000 نفر جمعیت: تقریباً سه میلیارد نفر تا سال 1990

ادبیات آسیا

معرفی ادبیات آسیا با وسعت فراوان این قاره، زبانها و ملت‌ها و کشورهای گوناگون و متعدد بسی دشوار و شامل ادبیات خاورمیانه، هندوستان (شرق دور) جنوب و مشرق آسیا و جنوب شرقیآسیا و سایر نقاط دور و نزدیک این قاره می‌گردد آثار ادبی و گفتار مردم در هر یک از مناطق این قاره وسیع از ناحیه (غربی ترین) تا جنوبی‌ترین ناحیة آسیا و مناطق دیگر آسیائی یا شرقی حتی آثار ادبی باستانی خاورمیانه و مصر است که در افریقا و ادبیات عرب از مراکش تا هندوستان حتی اسپانیا را شامل است. از طرف دیگر روسیه آسیائی، آسیائی نیست.

مشرق‌زمین همیشه مقداری اعتبار و قوت در اروپا داشته و آن از روزگار نوزایی بوده است برخی از جمله ادیبان و طرز فکر فلسفی که بطور مهم و اصلی از بودائی در بخش‌های بزرگ آسیا شایع و رایج گشته است می‌توان ذکر کرد در ادبیات آن دوره بویژه داستان‌ها و افسانه‌ها که از طرف نویسندگان مذهبی بما رسیده مجموعه‌های قصه‌ها از روزگاران نخستین در هند، چین و در دوره‌های دیرتر و اخیرتر کشورهای اسلام اولین دوره‌های ورود و دخول به اروپا از ادبیات یونانی آنها به مقادیر و تعداد فراوانی بر اجتماعات در سده‌های میانه مؤثر افتاد. در مجموعه‌هائی مانند دکامرون جیوانی بوکاچیو، این قصه‌ها کاملاً و بطور واضح ریشه‌های افسانه‌های شرقی دارد اما بایستی توجه شود که وضع اجتماعی و ادبی هرگز آنقدر بزرگ نبوده و اینکه در اروپا بزرگ‌تر از کشورهای اصلیشان است خود مسئله در خور بحثی است.

تقسیمات فرهنگ

ادبیات مشرق‌زمین می‌تواند بطور جداگانه بصورت پنج نوع و بخش فرهنگی تقسیم گردد و چهارتای آنها که نمایندة تمدنهای بزرگ یا گروههائی از تمدنهاست:

خاورمیانه باستانی که زادگاه و پیدایشگاه بزرگ‌ترین و نخستین تمدنهای مصریان دره نیل بود، عبرانیان فلسطین و سومری‌ها، بابلی‌ها و آشوری‌های میانرودان و هتیت‌های آناتولی. همه این تمدنها (هیت‌تیت‌های اخیر) آثار ادبی مهم و جالبی از خود بجا گذاشته‌اند.

پس از سده‌ها، تمدن اسلامی طلوع کرد و بر فراز ویرانه‌های باستانی جهان خاورمیانه بنائی نو و تمدن شکوفان و شگرف نهاد و سبب بوجودآمدن دو پدیدة ادبی مهم عربی و ایرانی (فارسی) گشت. ریشه‌ها و اصول و مایه‌های ادبیات و فرهنگ فارسی (ایرانی) خیلی بیشتر و جلوتر از ظهور محمد (۶۳۲-۵۷۰) میلادی وجود داشت (ایرانیان قرنها پیش از ظهور اسلام تمدن و فرهنگی عظیم داشتند.) اما قدیمترین میراث بیشتر مثال و نمونه‌های هنری وصنعتی در کارهای دوره اسلامی که شکوه و جلال ایرانیان گذشته بود جلوه‌گر شد. ادبیات اسلامی بسرزمین‌های دور و نزدیک خاورمیانه راه یافت و نفوذ خود را به سراسر شمال افریقا تا جبل‌الطارق گسترش داد و به اسپانیا یعنی جنوب غربی اروپا نفوذ کرد از طرفی نفوذ ادبی اسلامی تا دورترین نقطة جنوب شرقی آسیا یعنی اندونزی راه پیدا کرد. زبان عربی از اصل سامی و زبان فارسی از ریشه هند و اروپائی و ادبیات عربی و فارسی کاملاً مشخص هستند چه با اینکه هر یک دارای میراث فرهنگی و ادبی جداگانه هستند اما در دوره‌های اسلامی دارای یک میراث فرهنگی و ادبی مشترک شدند.

جنوب آسیا شامل پاکستان، هندوستان، سیلان، افغانستان، ایالات هیمالیا هرچند یک ادبیات قابل توجه توسعه و تکامل یافته در هند اسلامی و بعد از آن بوجود آمد؛ در پاکستان و هندوستان بزبان اردو مرکب از فارسی و هندی آثار ادبی بزرگ بوجود آمد بسیاری از آثار بزرگ ادبی این نواحی اصل و ریشه سانسکریت دارد (یک زبان هندواروپائی) و نسل‌های جدیدش و بازتاب مجسمی از فرهنگ هند است. اتحاد دینی و مذهبی و پافشاری ملی ادبیات این منطقه وسیع را بیشتر و متشابه‌تر از آن اروپا کرده است.

ادبیات شرق آسیا به‌وسیله چین از روزگاران باستان حکمفرما بود قدرت زیاد فرهنگ چینی از شبه جزیره کره بسوی پائین حرکت می‌کند و در قدیمترین دوران و اعصار تمدن و ادبیات نفوذ می‌کند و بطور متناوب احیاء می‌شود گرچه زبانهای تکلمی بی‌شباهت هستند اما از نوع آسیائی اقیانوسی ژاپنی معلوم است که بطور قوی هر دو در تغییر و اصلاح بوده و بمقدار وسیعی افزایش و توسعه یافت.

از هندوستان بسوی غرب از چین بشمال و کرانه‌های دریاها نفوذ و تأثیر ادبیات بودائی، اسلامی، جنوب شرقی آسیا را در برگرفته است، چه در آن یک منطقة قابل توجه فرهنگ‌های بزرگ و مترقی وجود دارد.

ادبیات آسیای شرقی تنها برخی از آنها متأثر از بوداگرایی متصل به هند و جنوب قاره آسیاست که بنظر نمی‌رسد متأثر از ادبیات آسیای غربی باشد ادبیات جهان اسلام و جنوب آسیا نزدیکتر به مغرب‌زمین است تا ادبیات چینی و ژاپنی.

ادبیات عربی و سانسکریت جنبه‌های اصلی و مهم ادبی که ادبیات آسیائی در خود دارد قابل مقایسه با آنچه در غرب است نیست.

کوههای آسیا

کوههای چین

کوه های بلند و عظیم چین که به طور های متفاوت گسترش می یابد، استخوانبندی زمین چین را تشکیل داده و به سیتسم های کوهی متفاوت تقسیم می شود. کوه های معروف و بزرگ چین عبارت است از: "هیمالایا"، "کون لون"، "تیان شان"، " تانگولا"، "چین لینگ"، "دا شینگ آن لینگ"، "تای هانگ"، "چی لیان" ، کوه"هنگ دوان"و غیره.

کوههای "هیمالایا": قوسی شکل است و در مرز با هند، نپال و دیگر کشورها قرار دارد. طول آن 2400 متر بوده و 6000 ارتقاع داشته و مرتفعترین کوه جهان است. قله "اورست" قله اصلی این کوه با 8848.13 متر ارتفاع مرتفع ترین قله جهان است.

کوه"کون لون": از فلات "پامیر" در غرب آغاز می شود و به شمال غرب استان "سی چوان" در شرق امتداد می یابد. طول آن 2500 متر و ارتفاع آن 5000-7000 متر از سطح زمین و قله "کنگور" بلندترین قله آن 7719 متر ارتفاع دارد.

رشته کوه "تیان شان": در قسمت مرکزی منطقه خودمختار"سینگ کیانگ" واقع در شمال غرب چین قرار دارد. ارتقاع آن 3000-5000 متر است و قله "تومور"بلندترین قله آن 7455.3 متر ارتفاع دارد.

کوه"تانگولا": در مرکز فلات "چینگ زانگ" قرار گرفته و 6000 متر ارتفاع دارد. قله "گلادایدونگ" بلندترین قله آن 6621 متر ارتفاع داشته و منشا رود "یانگ تسه" طولانی ترین رود چین است.

کوه "چین لینگ": از شرق استان "گان سو" در غرب چین آغاز شده و به غرب استان"هه نن" واقع در شرق چین امتداد می یابد و به طور میانگین 2000 تا 3000 متر ارتفاع دارد. قله "تای بای" قله اصلی آن 3767 متر ارتفاع دارد و خط نشانه قسمت های جنوبی و شمالی چین است.

کوه"دای شین آن لینگ": از نزدیکی دهکده"مو هه استان "خه لونگ جیانگ" واقع در شمال شرق چین به حوضه بالای رود "لاها" در جنوب امتداد می یابد. طول این کوه 1000 کیلومتر و ارتفاع آن 1500 متر است. قله"هوانگ گانگ" قله اصلی آن 2029 متر ارتفاع دارد.

کوه "تای هانگ": در حاشیه شرقی فلات "هوانگ تو" قرار دارد و از شمال به جنوب گسترش می یابد. طول آن بیش از 400 کیلومتر و ارتفاع آن 1500 تا 2000 متر است. قله"شیائو وو تای شان" قله اصلی آن 2882 متر ارتفاع دارد.

کوه "چی لیان": در حاشیه شمال شرقی فلات "چینگ ذانگ" قرار دارد و بیش از 4000 متر ارتفاع دارد.ارتفاع قله اصلی آن 5547 متر است.

کوه "هنگ دوان": در جنوب شرق فلات "چینگ ذانگ" و در مرکز اتصال منطقه تبت، استان های "سی چوان" و "یون نان" قرار دارد. این کوه به طور میانگین 2000 تا 6000 متر ارتفاع دارد. قله "کونکا" بلندترین قله آن 7556 متر ارتفاع دارد.

کوه "تایوان": در شرق جزیره "تایوان" قرار دارد و از شمال به جنوب امتداد می یابد. این کوه به طور میانگین 3000 تا 3500 متر ارتفاع دارد. ارتفاع قله "یو شان"قله اصلی آن 3952 متر است.

کوه های معروف دیگر چین عبارت است از: "هوانگ شان"، "تای شان"، "هوا شان"، "سونگ شان"، "هنگ شان"، "عه مه"، "لو شان"، "وو دانگ"، "یان دانگ شان" و غیره.

آب و هواي آسيا

چنانچه مي دانيم آب وهوا وضعيت غالب جو در نقطه معيني از زمين را شامل مي شود. يعني حالت ها و شرايطي كه در آن منطقه حكم فرماست. از طرفي عناصر اصلي آب و هوا كه تمام شرايط را در دست دارند و در بررسي آب و هواي يك منطقه مورد بررسي قرار مي گيرند عبارتند از :

١. درجه حرارت

٢. رطوبت و ريزش هاي جوي ( باران، برف(

٣. فشار هوا و بادها

عناصر فوق به نام عناصر آب و هوايي معروف هستند و در ارتباط با هم عمل مي كنند، اما در بين اين عناصر، درجه حرارت  اساسي ترين عنصر آب و هوايي به شمار مي رود.به طوري كه بارش و فشار، هر يك تحت تاثير درجه حرارت مي باشند.

بر اساس دما آسيا را مي توان به سه بخش متفاوت تقسيم كرد.

١. سرزمين هاي مجاور قطب شمال و سيبري با روزهايي سرد و يخبندان در تمام سال.

٢. سرزمين هاي جنوبي كه در مجاورت درياها واقع شده اند، از درياي سرخ در غرب تا جزيره ي تايوان در شرق.

٣. بخش هاي داخلي آسيا كه داراي سرماي سخت و خشن در زمستان ها و گرماي زياد در تابستان ها هستند.

بر اساس بارش نيز آسيا را مي توان در اين سه بخش بررسي نمود.

١.سرزمين هاي مجاور قطب شمال و سيبري با توجه به نحوه ي تابش خورشيد و گرماي ناچيز، رطوبت و بارش را نداشته و خشك است.

٢. سرزمين هاي جنوبي كه در مجاورت درياها واقع شده اند، چنانچه عوامل ديگر دخالت نداشته باشند، از رطوبت و بارش كافي برخوردارند.

٣.بخش هاي داخلي آسيا كه از درياها و منابع رطوبتي دور هستند و بنابر اين از رطوبت و بارش نيز بي بهره و خشك هستند.

بر اين اساس آسيا را به دو قسمت آسياي مرطوب و آسياي خشك تقسيم مي كنند.

چنان كه در تقسيمات بالا ديده مي شود، موارد يك و سه از بارندگي بي بهره اند و تنها سرزمين هايي كه در مورد دوم نام برده شده اند از بارندگي كافي برخوردار هستند.

بنابراين:

١. آسياي مرطوب

شرق، جنوب و جنوب شرق آسيا كه از بادهاي مرطوب موسمي بهره مند هستند، مرطوب ترين بخش آسيا را تشكيل مي دهند.

٢.آسياي خشك

تمام آسياي مركزي، غرب و جنوب غرب آسيا كه از دريا دور يا مانع كوهستاني دارند و از ورود بادهاي باران آور جلوگيري مي كنند، از نواحي خشك آسيا محسوب مي شوند. همچنين سرزمين هاي مجاور قطب شمال و سيبري.

آب و هواي آسيا

به دليل وسعت زيادي كه اين قاره دارا مي باشد، اقليم هاي گوناگوني نيز در آن وجود دارد. تنوع اقليمي در آسيا از سرماي سخت و خشن قطب شمال، محيط بياباني گرم و خشك مركز و جنوب غرب، تا شرايط گرم و مرطوب حاره اي جنوب را شامل مي شود.

آسيا حدود 5000 مايل از دايره ي قطبي در شمال تا خط استوا در جنوب كشيده مي شود. از شرق تا غرب نيز تقريباً در نيمي از گرداگرد كره ي زمين امتداد مي يابد. اين سرزمين پهناور انواع بسيار گوناگوني از اقليم هاي گوناگون را دربرمي گيرد. آسيا، سردترين، گرم ترين، مرطوب ترين و خشك ترين مكان ها را در روي زمين از آن خود كرده است.

سرزمين هاي وسيع داخلي آسيا از اقيانوس ها به دور هستند. وجود كوهستان ها و طرز قرار گرفتن آن ها كه مانع عبور توده هاي هوايي مي گردند كه از سمت اقيانوس ها مي وزند، تفاوت اقليم بين سواحل و نواحي داخلي را در اين قاره تشديد مي كند. به همين دليل اقليم آسياي مركزي يكي از اقليم هاي سخت و افراطي به شمار مي رود، چرا كه زمستان هاي آن با توجه به بادهاي سردي كه از مناطق قطبي مي وزد، سرد و طولاني است، از طرفي تابستان هاي آن نيز در همه جا جز ارتفاعات بسيارگرم و كوتاه مي باشد. به جز كوهستان ها، در اين منطقه از آسيا بسيار ناچيز است. در نتيجه بيشتر اين منطقه بياباني محسوب مي شود.

آسياي شمالي، از نظر اقليمي با آسياي مركزي شباهت بسيار زيادي دارد. تنها ميزان بارندگي است كه از مقدار بيشتري برخوردار مي باشد. زمستان هاي  شمال آسيا فوق العاده سرد است، به طوري كه سردترين مكان سكونتي جهان در اين منطقه، ورخويانسك در سيبري واقع است. برخي اوقات درجه حرارت تا 90 درجه ي فارنهايت زير صفر كاهش مي يابد.

آسياي جنوبي، اقليم كاملاً متفاوتي را داراست. به جز نواحي كوهستاني بقيه ي اين منطقه در سراسر سال گرم است، چنان كه در نواحي پست درجه حرارت تا 125 درجه ي فارنهايت مي رسد. در اين منطقه تابستان و زمستان مطابق آن چه كه ما مي شناسيم وجود ندارد. در عوض داراي يك فصل باراني و يك فصل خشك مي باشد.

فصل باراني معمولاً از ژوئن تا اكتبر ادامه دارد. طي اين مدت بارش زيادي هر روز اتفاق مي افتد. بارندگي هاي زيادي در اين بخش از آسيا نسبت به ساير مناطق جهان صورت مي پذيرد. برخي نقاط هند بيش از 450 اينچ بارش را در فصل باراني دريافت مي كنند. فصل هاي باراني و خشك توسط بادهايي ايجاد مي شوند كه به موسمي ها شهرت دارند و از آسياي مركزي به سمت حاشيه ي جنوبي و شرقي اين قاره مي وزند. موسمي هاي زمستاني بادهاي خشكي هستند كه از روي خشكي هاي آسيا مي وزند. اين بادها به دليل اين كه از مناطق سرد ( خشكي ها در زمستان سرد مي باشند.) سرچشمه مي گيرند، سرد و خشك مي باشند. موسمي هاي تابستاني به درون قاره و از اقيانوس ها مي وزند، به همين دليل نيز رطوبت را تا جايي كه پيش مي روند به درون قاره حمل مي نمايند.

فصل باراني براي ميليون ها نفري كه در جنوب و شرق آسيا زندگي مي كنند اهميت بسياري دارد. فعاليت هاي كشاورزي در اين نواحي بستگي بسيار فراواني به ريزش باران هاي موسمي دارد. بدون بارندگي رشد گياهان متوقف خواهد شدو فعاليت كشاورزي صورت نخواهد گرفت. در اين صورت خشكسالي موجب قحطي و گرسنگي هزاران نفر خواهد گرديد. گاهي اوقات باران هاي موسمي به موقع نمي بارد يا با تاخير روبروست، در اين صورت محصولات در زماني كه بايد به عمل آيند كاشته نمي شوند. ريزش باران هاي موسمي گاهي موجب به راه افتادن سيل در اين نواحي مي شود.

آسياي جنوب غربي نسب به ديگر مناطق بسيار خشك است. تابستان هاي اين قسمت از آسيا طولاني و بسيار گرم است. زمستان ها نسبتاً معتدل تر است. مگر در نواحي داخلي و دور كه هوا سردتر خواهد بود. نقاط خاصي از جنوب غرب آسيا زمستان فصل بارندگي است. زمستان فصل رشد گياهان نيز مي باشد، به خاطر اين كه محصولات در تابستان هاي گرم و خشك اين سرزمين ها قادر به رشد و نمو نمي باشند.

آب و هواي آذربايجان

آب وهواي آذربايجان از جنب حاره اي و خشك در مركز و شرق آذربايجان تا جنب حاره اي و مرطوب در جنوب شرقي آْن، همچنين در سواحل درياي خزر كه از آب و هوايي معتدل برخوردار بوده و در نواحي بلند كوهستاني سرد است، متفاوت مي باشد. شهر باكو در كنار درياي خزر از هواي معتدلي بهره مند است، به طوري كه متوسط دما در ژانويه 4 درجه سانتي گراد و در ماه ژولاي 25 درجه سانتي گراد ثبت شده است. به دليل اين كه بيشتر سرزمين آذربايجان بارندگي كمي را دريافت مي كند، زمين هاي كشاورزي نيازمند آبياري است. متوسط بارندگي سالانه در اين سرزمين 152 تا 254 ميليمتر مي باشد. بيشترين بارش سالانه را بلنديهاي قفقاز و لنگورن در جنوب شرقي دارند كه متجاوز از 1000 ميليمتر است.

قاره آفریقا

آفریقا یا اِفریقا چه از دیدگاه مساحت چه از دیدگاه جمعیت دومین قاره بزرگ جهان پس از آسیاست. با ۳۰،۲۴۴،۰۵۰ کیلومتر مربع ۲۰٫۳٪ از مجموع رویهٔ زمین را در بر می‌گیرد. آفریقا با بیش از ۸۰۰ میلیون جمعیت پیرامون یک هفتم از جمعیت جهان را در خود جای داده است.

دربارهٔ ریشه‌شناسی واژه آفریقا نظرهای گوناگونی آمده است. برخی آن را از واژه فنیقی آفِر به معنی گرد و غبار دانسته اند[نیاز به ذکر منبع]، برخی از نام تیرهٔ آفریدی ساکن شمال آفریقا در پیرامون کارتاژ و برخی از واژه یونانی آفریکه(aphrike) به معنی بی سرما و همیشه گرم.

نام به فارسی

ابوالحسن نجفی در غلط ننویسیم می‌نویسد: «[افریقا] از قدیم به کسر اول تلفظ می‌شده است و نه با «الف» ممدود و به صورت آفریقا. امروزه هم صحیحتر آن است که به صورت افریقا خوانده و نوشته شود.»

در مقابل، علی‌اشرف صادقی و زهرا زندی‌مقدم در فرهنگ املایی خط فارسی املای آفریقا را به افریقا «مرجح» می‌دانند.

پایتخت‌های کشورهای قارهٔ آفریقا    

آبوجا | آبیجان (به‌صورت دوفاکتو) | آدیس آبابا | اسمره | آکرا | الجزیره | آنتاناناریوو | انجامنا | اوآگادوگو | باماکو | بانجول | بانگی | برازاویل | بلوم‌فونتین | بوجومبورا | بیسائو | پرایا | پرتوریا | پورت لوئیس | پورتو نووو | تونس | جیبوتی | جیمزتاون | خارطوم | دارالسلام | داکار | دودما | رباط | سائوتومه | سنت دنیس | طرابلس | فری‌تاون | قاهره | کامپالا | کوتونو | کوناکری | کیپ تاون | کیگالی | کینشاسا | گابورون | لوآندا | لوبامبا | لوساکا | لومه | لیبرویل | لیلونگوه | ماپوتو | ماسرو | مالابو | مامودزو | مبابانه | مورونی | موگادیشو | مونروویا | نایروبی | نوآکشوت | نیامی | ویکتوریا | ویندهوک | هراره | یائونده | یاموسوکرو

آفریقای شمالی

به آن بخش از قاره آفریقا که در شمال صحرای بزرگ آفریقا قرار گرفته آفریقای شمالی می‌گویند. در کل ۸۰ درصد از مردم آفریقای شمالی از نژاد سفید هستند.

کشورها و قلمروهای واقع در آفریقای شمالی عبارت‌اند از: الجزائر، تونس، مصر، لیبی، مراکش، سودان، و صحرای غربی. کشورهای زیر نیز گاه بخشی از آفریقای شمالی بشمار می‌آیند: اتیوپی، اریتره، و موریتانی.

شاخ آفریقا

شاخ آفریقا به سرزمینی در تنگه باب‌المندب در کرانه قاره آفریقا گفته می‌شود.

شاخ آفریقا از سوی جنوب به اقیانوس هند و از سوی شمال به دریای سرخ محدود می‌شود. منطقه شاخ آفریقا دربرگیرنده کشورهای اریتره، جیبوتی، سومالی و اتیوپی است. برخی جغرافیدانان سودان و کنیا را نیز جزء آن می‌دانند. این سرزمین بخاطر وجود تنگه باب المندب برای آسیا و آفریقا ارزش راهبردی دارد، زیرا این تنگه دریای سرخ را به اقیانوس هند می‌پیوندد.

به آن بخش از قاره آفریقا که در شمال صحرای بزرگ آفریقا قرار گرفته آفریقای شمالی می‌گویند. در کل ۸۰ درصد از مردم آفریقای شمالی از نژاد سفید هستند.

کشورها و قلمروهای واقع در آفریقای شمالی عبارت‌اند از: الجزائر، تونس، مصر، لیبی، مراکش، سودان، و صحرای غربی. کشورهای زیر نیز گاه بخشی از آفریقای شمالی بشمار می‌آیند: اتیوپی، اریتره، و موریتانی.

صحرای بزرگ آفریقا

صحرای بزرگ آفریقا بزرگ‌ترین صحرای گرم جهان در شمال آفریقا با مساحتی حدود ۹ میلیون کیلومتر مربع و قدمتی معادل دو و نیم میلیون سال واقع شده است.

این صحرا از غرب به اقیانوس اطلس، از شمال به کوه‌های اطلس و دریای مدیترانه، دریای سرخ و مصر در شرق و از جنوب به سودان و درهٔ رود نیل محدود می‌‌شود. صحرای بزرگ آفریقا قاره را به دو قسمت شمال و منطقه آفریقای سیاه تقسیم می‌کند. انسان در لبه‌های صحرا به مدت ۵۰٬۰۰۰ سال زیسته است. در طول آخرین دوره یخبندان این منطقه بسیار مرطوبتر بود، چیزی همانند وضعیت امروزی شرق آفریقا. آثار حکاکی انسان شامل جانوران آبی مثل کروکدیل در این محل یافت شده است. سنگواره‌های دایناسور هم آثار دیگری است که کاوشگران در این بخش یافته‌اند. اما امروزه به جز نواحی کوچکی در اطراف درهٔ رود نیل و بخش‌های مجزای کوچک دیگر، این ناحیه عاری از پوشش گیاهی سبز است. حدود دو و نیم ملیون نفر در این ناحیه زندگی می‌کنند که اکثرا مردمان کشورهای موریتانی، مراکش و الجزایر هستند.

بانتو

بانتو نام یک نژاد و خانواده زبانی در آفریقا است که بیش از ۴۰۰ گروه قومی را از کامرون تا آفریقای جنوبی در بر می‌گیرد. (در تمامی زبانهای بانتو، واژهَ بانتو به معنی انسان است.) رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی سیاهان آن کشور را بطور رسمی «بانتوها» می‌نامید.

رودخانه بانی یکی از شاخه‌های رودخانه نیجر در خاور کشور مالی است. بانی در نزدیکی موپتی به نیجر می‌ریزد. رودخانه بانی هر سال پس از باران‌های فصلی از بستر خود بیرون زده و شهر گردشگری جنه را تبدیل به یک جزیره می‌کند.

رودخانه نیجر با درازای حدود ۴۰۰۰ کیلومتر، رودخانه اصلی آفریقای باختری است.

مسیر این رود به شکل هلالی از گینه آغاز شده و پس از گذر از مالی، نیجر (در مرز با بنین) و نیجریه از طریق یک دلتای بزرگ به خلیج گینه می‌ریزد. دلتای این رود با نام رودخانه‌های نفت معروف است. رود نیجر پس از نیل و رودخانه کنگو، سومین رود بزرگ آفریقا است. شاخه اصلی رود نیجر، بنوئه نام دارد.

ماداگاسکار

ماداگاسکار کشوری جزیره‌ای است واقع در اقیانوس هند، روبروی کرانه شرقی جنوب آفریقا. پایتخت آن شهر آنتاناناریوو است.

ماداگاسکار چهارمین جزیره بزرگ جهان است. تاریخ نخستین نشستگاه انسانی در ماداگاسکار احتمالاً به سده چهارم پیش از میلاد میرسد. این جزیره از 1896 تا 1960 زیر چیرگی فرانسویان بود. هستهٔ باشندگان (جمعیت) ماداگاسکار که مالاگاشی نامیده می‌شوند همکرد و ترکیبی از تیره‌های بانتو زبان آفریقا، تازیان و مالایایی‌ها دانسته می‌شوند که این دو دسته اخیر در پی سفرهای بازرگانی دریایی به این جزیره رسیده و در آن نشیمن گزیدند. مالایایی نام همگانی تیره‌های منطقهٔ هند شرقی (مالزی، فیلیپین و اندونزی) هستند که از آنجا در سراسر آسیای جنوب شرقی و آبخستهای اقیانوس آرام پراکنده شدند.