تفسیر سوره آل عمران

آل عمران،نام سومین سوره قرآن کریم.این سوره مدنی ودارای ٢٠٠ آیه است وبه مناسبت بیان سرگذشت خاندان عمران در آن به این نام خوانده شده است منظوراز عمران مذکور در این سوره،پدرحضرت مریم(ع) ومراد ازآل عمران،حضرت عیسی(ع) وحضرت مریم اند.مادر حضرت مریم نیز احتمالا مشمول این عنوان است(طباطبائی، ١٦٧/٣) آل عمران یکی از هفت سوره ی بلند قرآن وبنابرقول منسوب به امیرالمومنین علی(ع) ،ابن عباس وجابربن زید،هشتادوهفتمین سوره ی نازل شده ی قرآن است(رامیار، ٦٧٠ ) در این سوره ی مبارکه مومنین را به توحید کلمه و صبر و ثبات در دفاع از اسلام و تقویت آن دعوت می کند و آنان را به حساسیت موقعیت ایشان در برابر دشمنانی مانند یهودیان ومسیحیان  و مشرکان ، که آن زمان خود را بر مبارزه با اسلام جزم کرده بودند ، متوجه می سازد حقایق دین را به ایشان تذکر می دهد و شبهات و وسوسه های منکران را از دلهای آنان می زداید. همچنین درباره ی مریم (ع) وعیسی (ع) ، جریان مباهله ، انبیای بنی اسرائیل ، یهودیان ، دعوت اهل کتاب به اسلام و ضرورت صبرو تلاش واتحاد ، کعبه ، ربا و حرمت آن سخن گفته می شود. چنین می نماید که تمامی این سوره به یکباره نازل شده باشد زیرا آیات آن از آغاز تا پایان با یکدیگر هماهنگی دارد(طبا طبائی،٣/٦). اگر این نظر درست باشد،باید سوره آل عمران در ساله ٩ ق نازل شده باشد.

اشاره به آهنگ کلی سوره مبارکه آل عمران و زمان وموقعیت نزول آن

بیان آیات

سوره آل عمران ، این مقصود را دنبال می کند که مؤمنین را به توحید کلمه بخواند ، تشویشقان کند تا هرچه زودتر یک پارچه شوند ، وخود را برای مقابله با دشمنان یعنی یهود و نصارا و مشرکین آماده سازند ، باید در مقابل ناملایماتی که می بینند صبر کنند ، زیرا موقعیتی بس خطرناک دارند ، چون دشمنان مشغول جمع آوری نیرو هستند و در خاموش کردن نور خدا با دست و دهان خود یکدل و یک جهت شده اند.

این احتمال خیلی به ذهن نزدیک می رسد که سوره آل عمران همه اش یکباره نازل شده باشد ، برای اینکه آیاتش که دویست آیه است ظهوری روشن در به هم پیوستگی و انسجام دارد ، و از اول تا به آخر متناسب با هم است ، و پیداست که همه اغراض آنها به هم مربوط است.

و به همین جهت این احتمال از هر احتمالی دیگر به نظر قوی تر می آید ، که بگوئیم این سوره وقتی به رسول خدا (ص) نازل شده که تا حدودی دعوتش جا افتاده بود. و نیز مسلمانان را به صبر می خواند ، و دستور می دهد تا یکدیگر را به صبر سفارش کنند ، و دست به دست یکدیگر داده وحدتی تشکیل دهند.

و همه اینها موید این معنا است که سوره مورد بحث ، در روزگاری نازل شده که مسلمانان ، مبتلا به دفاع از حوزه  دین بودند ، دفاعی که برای آن ، همه قوا و ارکان خود را بسیج کرده بودند.

از یک طرف در اثر فتنه جوئیهای یهود و نصارا در داخل جمعیت خود ، با درگیریها و فتنه و آشوبها روبرو بودند ، فتنه هائی که تشکل آنان را سست می کرد ، باید برای خاموش کردن آشوبهای آنان قسمت عمده ای از وقت خود را صرف احتجاج و بگو مگوی با آنان کنند ، و از سوی دیگر با مشرکین درگیر بودند ، و باید با آنها بجنگد ، و همیشه در حال آماده باش بوده و لحظه ای امنیت نداشته باشند ، چون در آن ایام اسلام در حال انتشار بوده و آوازه اش همه جا را پر کرده بود ، و مردم دنیا چه یهودش و چه مسیحیش و چه مشرکش همه علیه اسلام قیام کرده بودند.

از پشت سر این سه طایفه دو امپراطوری بزرگ آنروز دنیا یعنی روم و ایران و غیره نیز چنگ و دندان نشان می دادند.

خدای سبحان در این سوره از حقایق و معارفی که بستر را به سوی آنها هدایت فرموده آن مقداری را که باعث دلگرمی مؤمنین است یاد آور می شود تا مؤمنین ، هم دلخوش شوند و هم آلودگی شبهات و وساوس شیطانی و تسویلات اهل کتاب از دلهاشان زایل شود، و هم برایشان روشن گردد که خدای تعالی هرگز از تدبیر ملک خود غافل نبوده ، و خلق او را عاجز نکرده اند ، و اگر دین خود را تشریع نموده و جمعی از بندگانش را به سوی آن دین هدایت نموده ، همه بر طبق طریقه و عادت جاریه و سنت دائمی خود بوده ، و آن سنت عبارت است از سنت علل و اسباب پس مؤمن و کافر هم طبق همین سنت علل و اسباب زندگی می کنند ، یک روز دنیا به کام کافر و روزی دیگر به کام مؤمن است چون دنیا میدان امتحان است ، و امروز روز عمل و فردا روز جزا است.

١- وجه تسمیه سوره های قرآن کریم

در سوره مورد بحث، از عمران طی دو آیه که در کنار هم قرار گرفته اند یاد شده است بدین صورت :

« ان الله اصطفی آدم و نوحا" و آل ابراهیم و آل عمران علی العالمین. دریة بعضها من بعض و الله سمیع علیم اذ قالت امراه عمران رب انی نذرت لک ما فی بطنی محررا" فتقبل منی انک انت السمیع العلیم.(عمران : ٣٣،٣٥)

خداوند،آدم ابوالبشرونوح وآل ابراهیم وآل عمران را بر جهانیان برتری داد، خاندان و دودمانی که برخی از برخی دیگر نشأت گرفته وباهم دارای  پیوند وارتباط بودند، و خداوند، شنوای دانا است. آنگاه که همسرعمران اظهار کرد : پروردگارا آنچه در شکم و رحم دارم نذر توکرده ام که به عنوان خدمتگزار خانه تو انجام وظیفه کند ، پس این نذر را از من بپذیر که تو شنوای دانائی.

عمران کیست؟

گروهی از مفسران برآنند : آل عمران که این سوره بدان نامبردار است عنوان " عمران " در آن عبارت از عمران ، پدر موسی می باشد؛ لکن بهتر آن است بگوییم : وی ، عمران ، پدر مریم (س) است؛ و طبق گفته روات و مورخین میان عمران ، فاصله زمانی دور و درازی وجود دارد.

وقتی نامهای سوره های قرآن کریم را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهیم ، می بینیم این نامها به مهمترین و جالبترین موضوعی که در آن سوره ها آمده است اشاره دارد :

سوره بقره به خاطر داستان جالبی که مربوط به " بقره " ( بقره ای که بنی اسرائیل به ذبح آن مأمور شدند ) به این عنوان نامبردار شده و قبلا" دیدیم : این بقره و ذبح آن به عنوان راهی برای تشخیص مجرم در حادثه قتلی که جانی و مجرم ناشناخته بود مورد استفاده حضرت موسی (ع) و بنی اسرائیل قرار گرفت.

سوره مائده از آن جهت بدین نام موسوم گردید؛ چون جریان " مائده ای " که حواریون نزول آنرا از آسمان در خواست کرده بودند در این سوره آمده است.

سوره نساء بدان جهت این عنوان را احراز کرد؛ چون مهمترین مطلبی که این سوره متعرض آن شده است عبارت از احکامی است که خداوند متعال از رهگذر آنها به اوضاع و احوال زنان ، سازمانی داده وحقوق آنها را صیانت کرده ، و از وارد کردن هر گونه ضرر و آسیب و آزار به آنها پیشگیری نموده است ، تا این شمار از انسانهای آسیب دیده در طول تاریخ از همه مزایا و مواهب در خورشان بهره مند گردند.

سوره انعام چون از "انعام" یعنی دامها و چهار پایان و انواع مهم آن از قبیل شتر و گاو و گوسفند و بز یاد کرده است این سمت را به دست آورد.

سوره اعراف- از آن جهت که در آن از " اعراف " سخن رفته است بدین عنوان موسوم شد . اعراف از نگاه بسیاری از مفسرین عبارت از موضعی است میان بهشت و دوزخ ، ومردمی در آن به سر می برند حسنات وسینات و اعمال نیک وبد آنها با هم برابر است.

سوره انفال- از آن رو که موضوع صحبت " انفال " یعنی غنائم و کیفیت توزیع آن است با این عنوان نامگذاری شده است.

سوره توبه- چون از قبول توبه مومنین و آن چند نفری که از شرکت غزوه "تبوک "

تخلف ورزیده بودند یاد کرده به همین نام موسوم گردید.

سوره یونس -  از آن جهت که ضمن آن از یونس و ایمان همگی مردم آن قریه و آبادی که یونس در آن به سر می برد سخن به میان آورده این عنوان را برای خود احراز کرده است.

سوره هود – از آنجا که از هود و رسالت و مأموریت او در رابطه با قومش گفتگو کرده است این عنوان را برای خود یافت ، خداوند متعال طی همین سوره می فرماید :

" و الی عاد اخاهم هودا قال یا قوم اعبدوالله ما لکم من اله غیره ان انتم الا مفترون (هود:٥٠)

و به سوی قوم "عاد" ، برادرشان هود را گسیل داشتیم . او می گفت : ای قوم من ! خدای را پرستش کنید که شما را جز او معبودی دگر شایسته پرستش نیست ؛ شما افتراجو و دروغ آورانی بیش نیستید.

در این سوره – به دنبال هم ، از رسالتها و مأموریتهای آسمانی صالح به سوی قوم ثمود و رسالت شعیب به سوی قوم مدین ، و رسالتهای ابراهیم و لوط و موسی به سوی اقوام و گروههایشان سخن رفته است.

سوره یوسف – تقریبا" سراسر آن به داستان یوسف – از آغاز تا انجامش – پیوند خورده و اکثر قریب به تمام آیات آن در ارتباط با داستان او است.

و بدینسان می بینیم اساس و ملاک عمده نامگذاری سوره ها عبارت از مهمترین موضوعی است که در آن سوره ها آمده ، و یا عبارت از جالبترین و نمودارترین مساله ای است که در آن سوره ها مطرح می باشد. 

آنگاه که به سوره سوم قرآن کریم ، یعنی سوره " آل عمران " مراجعه می کنیم ، و از آغاز تا پایان آنرا از نظر می گذرانیم مطلب جالب و یا مهمی که به ویژه مربوط به موسی و هارون (ع) باشد در آن نمی بینیم ؛ لکن نمودارترین و چشمگیرترین ابعاد و جهات این سوره عبارت از یک گزارش مبسوط و گسترده ای است که به عیسی (ع) و مادر او ارتباط دارد. همین نکته است که ما را بر آن می دارد موافقت خود را با رأی و نظریه پاره ای از مفسرین اعلام کنیم. مبنی بر اینکه " عمران " که ضمن این سوره از او یاد شده است عبارت از " عمران " ، پدر مریم است ، " عمران " پدر موسی و هارون (ع).

پس سوره آل عمران یاد آور طبقات و رده هائی از انسانها است که خداوند متعال آنها را از میان جامعه بشری گزینش و انتخاب کرده است ، و اینان عبارتند از : آدم ، نوح ، آل ابراهیم وآل عمران.

هدف این است که انتخاب و اصطفاء عیسی (ع) و مادرش به سان انتخاب دیگران نیست. خداوند متعال در اینجا هشدار می دهد : خوارق عادات و حوادث شگفت آور و معجزاتی که به دست عیسی (ع) ظهور کرده ، و مردم آنرا دلیل بر نبوت و یا الوهیت و یا حلول خداوند در او تصور کرده اند را نباید جز به عنوان اثری از آثار تکریم الهی به چیز دیگری تلقی کرد ، یعنی سنت الهی در جهان بر این اصل قرار گرفته است که این آثار و پدیده های خارق العاده به دست انبیاء و مرسلین ظاهر گردد.

مطلبی که این حقیقت را تأیید می کند این است که خداوند متعال انتخاب آل عمران را بدین صورت گزارش می فرماید: 

"والله سمیع علیم. اذ قالت امرأة عمران انی نذرت لک ما فی بطنی محررا."

و درباره انتخاب و اصطفاء مریم (سلام الله علیها) می فرماید :

" و اذ قالت الملائکة یا مریم إن الله اصطفاک و طهرک و اصطفاک علی نساء العالمین ." (آل عمران "٤٢)

و آنگاه که فرشتگان گفتند : ای مریم ! خداوند بدون تردید ترا برگزیده و ترا پاکیزه ساخته ، و با گزینش تو از میان جامعه ، ترا بر تمام زنان جهان به ویژه سرافراز ساخته است.

و بدینصورت می بینیم مساله انتخاب آل عمران به گونه ای محمل و فشرده در آغاز این سوره – ضمن یاد کردن از کسانی که خداوند آنها را گزین کرده است – مطرح شده ، و آنگاه انتخاب و گزینش مریم از میان همه عالم ، ویژگی او مورد گفتگو قرار گرفته است.

سرانجام پس از گذر بر این مطالب نتیجه می گیریم ، عمران در سوره " آل عمران " عبارت از پدر مریم (سلام الله علیها) می باشد ، و پدر موسی و هارون که او هم " عمران" نام داشت در این سوره مورد نظر نیست.

٢- اهداف و مقاصد سوره آل عمران :

همانطور که اشاره شد ، سراسر آیات سوره " آل عمران " ، مدنی است ، اما نباید آنرا از سوره های نخستینی دانست که در مدینه نازل شدند ، چرا که این سوره پس از گذر مدتی طولانی – که مسلمین طی این مدت در مدینه به سر بردند – نازل گردید. ضمن همین مدت طولانی بود که رویدادهای مربوط به فتح و پیروزی و یا هزیمت و شکست مسلمین، دگرگونی مطلوبی در حالاتشان به ارمغان آورده ، و اوضاع را متحول ساخت.

مسلمین آشکار با اهل کتاب حشر و نشر داشتند و میان آنها در زمینه دعوت اسلامی و احکام و تعالیم اسلام منازعات و احتجاجاتی جریان یافت.

در سوره آل عمران- همانطور که در آغاز امر یادآوری شد- از غزوات "بدر" و "احد" و "حمراءالاسد " و "بدر اخیر" که در شعبان سال چهارم هجری روی داد ، سخن رفته است . سوره مزبور پس از سوره انفال نازل گردید ، و در سوره انفال از "بدر" نیز گفتگو شده است . پس از آن سوره احزاب نازل شد ، و می دانیم واقعه و غزوه احزاب به سال پنجم هجری می پیوندد. 

محتوای سوره

ایمان و اسلام و استقامت در راه حمایت و گسترش اسلام. مبارزه ی منطقی با یهود و مسیحیان و مشرکان. درسهای تربیتی فراوان برای مسلمانان در مورد پیشرفت اسلام. نفی عقاید باطل. مقاومت در برابر دشمنان.مردم شناسی. جنگ بدر و احد و حمراءالاسد. نوع زندگی مسلمانها در فراز و نشیب جنگ ها. مباهله. مقام شهید و فضیلت شهادت ، مقاومت و صبر. ولادت مریم و عیسی علیه السلام و یحیی علیه السلام. نصاری و مجادله با اهل کتاب. شیوه های عمل مخالفان و مخالفت های یهودیان. در مجموع بشارتی برای اصحاب پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم.

ترتیب سوره

به ترتیب جمع آوری ، سومین سوره و به ترتیب نزول ، هشتادوهشتمین سوره است که بعد از سوره ی « انفال » و قبل از سوره « احزاب » در مدینه نازل شده است.

داستانهای سوره

حضرت زکریا و زن عمران و حضرت مریم و عیسی : ٣٥تا ٦٢ ، بعثت پیامبر١٦٤ ، جنگ احد : ١٢٥ ، مباهله : ٦٠ .

فضیلت سوره

پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله وسلم فرمود : « هرکس سوره آل عمران را تلاوت کند ، در برابر هر آیه امانی از جهنم { به او } می دهند».

آغاز و پایان

آغاز : « الم الله لا اله الا هو الحی القیوم ».

پایان : « اصبروا و صابروا زابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون ».

سیمای سوره آل عمران

سوره آل عمران دارای دویست آیه است وآیات آن از یک نظام وهماهنگی خاصی بر خوردارند. این سوره در مدینه نازل شد ونزول آن زمانی بود که ندای دعوت اسلام در جهان آن روز بلند ودشمنان حساس و گوش به زنگ شده بودند.

چنانکه در تفسیر المیزان آمده است.عده ای از مسیحیان منطقه ی نجران یمن ، برای شنیدن سخنان پیامبر به مدینه آمدند که هشتاد وچند آیه این سوره برای توضیح معارف اسلام به آنان یکجا نازل گردید و با ماجرای مباهله به انجام رسید.همچنین ماجرای جنگ احد و دعوت مسلمانان به صبر و پایداری ، در این سوره مطرح شده است. نام این سوره بر اساس آیات ٣٣ و ٣٥ آن می باشد که ماجرای تولد مریم فرزند عمران را بیان می دارد. لذا مراد از آل عمران در این سوره ، حضرت مریم و حضرت عیسی علیه السلام می باشند ، گرچه نام پدر حضرت موسی نیز ، عمران بوده است.

پیام های این سوره :

توحید ، سرلوحه ی کتب آسمانی است.

شرط معبود شدن ، داشتن کمالات ذاتی است و تنها خداوند است که قائم به ذات خویش و بی نیاز مطلق است.

آمدن کتب آسمانی ، جلوه ای از قیومیت خداست.

نزول قرآن بر پیامبر ، مربوط به شخصیت او و تکریم خداوند ازاوست.

کتاب های آسمانی انبیاء مؤید یکدیگرند.

با آنکه مراحل تربیت الهی ، ابزار و دستورالعمل های آن در هر زمان و شرایط متفاوت بوده اند ، ولی از آهنگ های تکاملی و وحدت در هدف برخوردارند.

هدایت مردم ، یک سنت همیشگی الهی بوده است.

قرآن ، وسیله شناخت حق از باطل است.

کفر مردم در خداوند اثری ندارد.

بعد از نزول آن همه کتاب و اسباب هدایت ، جزای شخص لجوج عذاب شدید است.

خداوند بر همه چیز آگاه است. ما و همه ی هستی هر لحظه در محضر خدا هستیم ، در محضر او گناه نکنیم. با توجه به آیه قبل ، استفاده می شود که کفر و معصیت هیچ کس بر خدا پوشیده نیست.

صورت گری انسان در رحم مادر ، تنها بدست اوست.

گر چه خداوند به هر کاری قادر است ؛ ولی کاری بر خلاف حکمت نمی کند.

تفکر در آفرینش خود ، عامل ایمان به خداوند است.

هر چه را نمی فهمیم انکار نکنیم.

قلب های منحرف ، منشأ فساد و فتنه است.

در خط قرار گرفتن خیلی مهم نیست ، از خط خارج نشدن بسیار اهمیت دارد.

محور و هدایت و گمراهی ، قلب و افکار انسانی است.

راسخان در علم به قیامت یقین دارند ، چون به وفای خداوند یقین دارند.

عامل هلاکت امت ها ، گناهان آنان بوده است.

دلداری مؤمنان و تهدید کفار ، نشانه رهبری صحیح و ایمان به هدف است.

با شایعات و تبلیغات دشمن ، برخورد کنید.

هدف از بیان تاریخ باید عبرت و پند گیری باشد.

رزمندگان مسلمان دارای یک هدف هستند. ( ولی رزمندگان کافر هر کدام برای هدفی به جنگ آمده اند.)

مراقب باشیم که زینت ها وجلوه های دنیا ، مقدمه ی غفلت از آخرت است.

ایمان ، زمینه ی عفو الهی است.

ترس از قهر و عذاب خداوند ، از نشانه های تقوا است.

هم رسیدگی به خلق ، هم عبادت خالق.

دانشمندان ، در کنار فرشتگان قرار می گیرند.

حسد ، زمینه کفر است.

کتاب و علم ، به تنهایی سبب نجات نمی گردند.

پیروان واقعی پیامبر ، کسانی هستند که تسلیم خدا باشند.

انبیاء با تمام وجود و با عشق و نشاط به خدا دل بسته اند.

دشمنان برای حق پوشی ، دست به کشتن پیامبران می زنند.

برای گناهان همچون پیامبر کشی ، شفاعتی در کار نیست.

همه ی مردم در دادگاه الهی یکسان هستند.

یاد قیامت باشید و خرافات را کنار بگذارید.

کیفر و پاداش براساس عمل است ، نه آرزو و گمان.

مالک واقعی تمامی حکومت ها خداست. ملک برای غیر خدا ، موقتی و محدود است.

علاوه بر آفرینش ، هر گونه تغییر و تدبیر به دست اوست.

اگر مسلمانان جهان تنها به این آیه عمل می کردند الان وضع کشورهای اسلامی چنین نبود.

در جامعه اسلامی ، ایمان شرط اصلی مدیریت و سرپرستی است.

یاد معاد ، بهترین عامل تقواست.

سینه ی انسان ، صندوق اسرار اوست.

گنهکاران ، در قیامت از اعمال خود شرمنده اند ، اما چه سود؟

بسیاری از اعمال که در دنیا مورد علاقه انسان است ، در قیامت مورد تنفر او قرار خواهد گرفت.

اگر می خواهید خداوند شما را دوست بدارد ، باید از سنت رسول الله  پیروی کنید.

سرپیچی از فرمان پیامبر ، برابر با کفر است.

اولین انسان ، پیامبر خدا بوده تا بشر هیچ گاه بدون هدایت نماند.

خداوند حتی بر گفتار و رفتار برگزیدگان خود نظارت دارد.

خدمت فرزند به مادر ، حق طبیعی مادر و قابل گذشت است.

افراد دوراندیش ، قبل از تولد فرزند به فکر مسیر خدمات او نیز هستند.

خدمت در مسجد به قدری ارزشمند است که اولیای خدا عزیزان خود را قبل از تولد نذر آن می کنند.

مادر ، نوعی ولایت بر فرزند دارد .

از خود بگذریم و تنها در راه خدا صرف کنیم.

تمایلات انسان مهم نیست ، مصلحت و خواست خداوند مهم است.

گاهی دختر در پاکی و پاکدامنی ، به جایی می رسد که هرگز پسر به آن نمی رسد.

حضرت مریم مقام والایی دارد.

برای فرزندان خود ، نام نیکو انتخاب نمایید.

مادر ، حق نامگذاری فرزند خود را دارد.

قبل از هر چیز ، به فکر سلامتی فرزند از شر شیطانی باشید.

٥٥ برای تأمین سعادت فرزند ، تنها به تربیت خود متکی نباشیم ، او را به خدا بسپاریم که توانایی های ما محدود و عوامل انحراف زیاد است.

شیطان ، دشمن دیرینه نسل بشر است.

کسی که با اخلاص است ، خداوند کارش را به نیکی می پذیرد.

هر که تحت تکفل انبیاء در آید ، از شیطان دور می شود.

زن می تواند بدان مقام رسد که پیامبر خدا را به شگفتی وا دارد.

نعمت ها را از او بدانید ، نه از تلاش خود.

حالات انسان و ساعات دعا ، در استجابت آن مؤثر است.

دعای خالصانه از قلب پاک مستجاب می شود.

در نومیدی بسی امیدی است.

هر چه لطف الهی بیشتر می شود باید یاد او نیز بیشتر شود.

عبادت باید تنها برای پروردگار باشد.

حضرت مریم الگوی زنان است.

کسی که می تواند به مریم ، بدون داشتن همسر فرزند دهد ، می تواند در گهواره ، زبان کودک او را به سخن گفتن باز کند.

چند نکته از سوره ی آل عمران

آیه ی ٦ : او کسی است که شما را آنگونه که می خواهد در رحم ها صورت می دهد. جز او که مقتدر حکیم است ، معبودی نیست.

نکته ها : شکل گیری جنین در رحم ، نشانه ی دیگری از قیوم بودن خداوند است. موضوع صورت گیری انسان در رحم مادر ، در میان دو آیه ی نزول آمده است ، شاید رمز این باشد که خدایی که در رحم مادر به شما سروسامان می دهد ، با تشریع قوانین الهی و ارسال کتب آسمانی ، به رشد آینده و ابدی شما نیز سامان می بخشد.

تأثیر هر یک از عوامل وراثتی ، بهداشتی ، غذایی و یاورانی در شکل گیری صورت و جسم افراد نیز از سنت های الهی و در مدار قدرت و تدبیر و حکمت اوست.

آیه ی ١٧ : ( پرهیزگاران ، همان ) صابران و راستگویان و فرمان برداران فروتن و انفاق کنندگان و استغفار کنندگان در سحرها هستند.

نکته ها : افراد با تقوی دارای ویژگی های ذیل هستند :

صبر در برابر مشکلات ، صبر بر ترک گناهان و صبر بر انجام واجبات.

صداقت در گفتار و رفتار.

خضوع و فروتنی در انجام دستورات ، بدون غرور و خود بر تربینی.

انفاق از هر چه خداوند به آنان روزی کرده است.

مناجات های سحری و آمرزش خواهی از خداوند. آری! سحر مناسب ترین زمان برای دعاست.

آیه ٣٥ : ( بیاد آور ) هنگامی که همسر عمران گفت : پروردگارا! همانا من نذر کرده ام آنچه را در رحم دارم ، برای تو آزاد باشد ( و هیچ گونه مسئولیتی به او نسپارم تا تمام وقت خود را صرف خدمت در بیت المقدس کند ) پس از من قبول فرما ، که براستی تو شنوای دانایی .

نکته ها : چنانکه درتفاسیر و کتب روایی آمده است : دو خواهر به نام های « حنه » و

 « اشیاع » که اولی همسر « عمران » از شخصیت های بر جسته بنی اسرائیل ، و دومی همسر زکریای پیامبر بود، بچه دار نمی شوند.

روزی « حنه » زیر درختی نشسته بود ، پرنده ای را دید که به جوجه هایش غذا می دهد. محبت مادرانه ، آتش عشق به فرزند را در وجود او شعله ور ساخت ، در همان حال دعا کرد و مستجاب شد. از سوی دیگر به شوهرش الهام شد که فرزندش از اولیای خدا خواهد بود و بیماران را شفا و مردگان را زنده خواهد کرد.

وقتی « حنه » حامله شد ، پیش بینی کرد آن فرزندی که کارهای خارق العاده انجام دهد ، پسر خواهد بود ، لذا نذر کرد که فرزندش خدمتکار بیت المقدس شود. اما چون نوزاد به دنیا آمد ، دیدند دختر است. آنها فهمیدند که آن الهام الهی در مورد خود مریم نبوده است ، بلکه در باره فرزند او خواهد بود.

آیه ی ٣٦ : پس چون فرزند را به دنیا آورد گفت : پروردگارا! من دختر زاده ام در حالی که خداوند به آنچه او زاده داناتر است و پسر مانند دختر نیست و من نامش را مریم نامیدم و من او و فرزندانش را از ( شر ) شیطان رانده شده ، در پناه تو قرار می دهم.

نکته ها : مادر انتظار داشت فرزندش پسر باشد ، تا بتواند خدمتکار بیت المقدس شود ، لذا چون نوزاد دختر به دنیا آمد ، با حسرت گفت : پروردگارا! فرزند دختری زاده ام حال چگونه به نذرم عمل کنم ؟ اما خداوند برای تسلی خاطر این مادر می فرماید : آن پسری که انتظارش را داشتی به خوبی این دختر نیست ، زیرا این دختر دارای کمالاتی است و مادر پسری می شود که او نیز مایه ی برکت خواهد بود پس بهره تو از نسل مبارک چندین برابر خواهد شد .

« مریم » به معنای « عابده » و « خادمه » است و این نام ٣٤ مرتبه در قرآن آمده است.

آیه ی ٢٠٠ : امام صادق (ع) فرمود :

در برابر واجبات صبر کنید.

در برابر مشکلات صبر کنید.

از پیشوایان خود دفاع کنید.

منابع و مآخذ:

«تفسیر نور جلد دوم

آشنایی با سوره های قرآن »