تحقیق و مقاله درباره نقش المپیاد های علمی بر دانش اموزان

هدف برگزاري المپياد کشف استعدادها و ايجاد دوستي و رقابت علمي ميان دانش آموزان کشورهاي مختلف جهان است.

1-خودباوري جوانان؛ موفقيتي که جوانان شرکت کننده در المپيادهاي علمي ما در سال هاي اخير به دست آورده اند، سبب ايجاد اعتماد به نفس آنها شده و پذيرفته اند که ايرانيان توانايي لازم براي يادگيري مفاهيم علمي را دارند و به صورت فردي و جمعي مي توانند مانند جوانان کشورهاي ديگر و حتي جلوتر از بعضي از کشورهاي پيشرفته، امتيازهايي را به دست آورند و موقعيت خود را در جهان نشان دهند. شرکت جوانان در المپيادها و امتيازهايي که کسب کرده اند، سبب شده است که نه تنها شرکت کنندگان بلکه عموم مردم ايران توانايي هاي خود را باور کنند و با اعتماد و اطمينان در صحنه هاي بين المللي حاضر شوند و به خود بگويند «ما مي توانيم».

2-کشف و پرورش استعدادهاي درخشان؛ وجود المپيادهاي علمي سبب شد سطح توقع فرد و جامعه بالا رود و هدف عالي تر شود و دسترسي به آن به توانايي، پشتکار و استعدادهاي بيشتري نياز باشد. بنابراين گشتن و يافتن افراد توانا و بعد توجه به پرورش آنها عامل مهمي براي شناسايي نخبگان جامعه شد و سازمان پرورش استعدادهاي درخشان و باشگاه دانش پژوهان جوان به وجود آمد که به کار ارزشمند خود مشغولند.

3- توجه بيشتر به سرمايه هاي علمي کشور؛ در گذشته توجه بيشتر دولت ها به توان نظامي و قدرت جنگي خود بود. ليکن در دهه هاي اخير مشخص شد که علوم و فناوري هاي جديد عامل اصلي استقلال و قدرت کشور است. مغزهاي متفکر و دست هاي سازنده سبب تقويت هويت ملي و معرف توان کشور هستند. موفقيت جوانان در المپيادهاي علمي وسيله موثري بود تا دولتمردان را متوجه اهميت کار و هزينه لازم براي اجراي برنامه هاي علمي را تامين کند. نمونه آن پذيرش ميزباني المپياد جهاني فيزيک سال 2007 ميلادي است.

4- هماهنگ کردن برنامه هاي درسي علوم با برنامه ديگر کشورها؛ شرکت دانش آموزان ايراني در المپيادها وسيله اي بود تا در برنامه هاي درسي تجديدنظر لازم صورت گيرد و سرفصل ها و عنوان هاي برنامه درسي را همان سرفصل ها و عنوان هايي قرار دهند که در کشورهاي پيشرفته مورد استفاده است. با توجه به آنکه در بعضي از المپيادهاي علمي مانند فيزيک علاوه بر مباحث نظري، انجام آزمايش و مسابقه علمي هم صورت مي گيرد، آزمايشگاه و آزمايش نيز در ايران مورد توجه واقع شد و کتاب هاي فيزيک دبيرستان «فيزيک و آزمايشگاه» نام گرفت و برنامه آن هماهنگ با برنامه جهاني شد.

5 – تغيير در روش تدريس و مواد آموزشي؛ يکي از اشکال هاي آموزش و پرورش، روش تدريس معلمان و استفاده از يک کتاب درسي بود. بيشتر معلمان فقط از روش سخنراني استفاده مي کنند و هدف آنها انتقال دانستني ها از کتاب و اطلاعات خود به ذهن دانش آموزان است. در صورتي که در المپيادها توان تجزيه و تحليل، ترکيب و قضاوت و داوري و مهارت هاي علمي دانش آموزان سنجيده مي شود و درک و فهم آنها اندازه گيري مي شود. از اين رو توجه به اين نوع آموزش متمرکز شد.

البته چون وزارت آموزش و پرورش نمي توانست تحول لازم را در سراسر کشور به وجود آورد، براي گروه هاي منتخب المپيادها، کلاس هاي ويژه تشکيل داد و آموزش پيشرفته را براي آنها منظور کرد. علاوه بر روش تدريس پيشرفته، به انتخاب استادان و دبيران ممتاز، تهيه مواد آموزشي لازم و ارزشيابي متناسب براي اين گروه پرداخت و انتظار مي رود اين تحول در همه مدارس و براي همگان به وجود آيد.

6 – همکاري استادان و دبيران؛ در ايران از زمان استقلال دانشگاه تهران عملاً رابطه ميان آموزش و پرورش و آموزش عالي از هم گسست. البته پيش از آن و بعد از آن هم آموزش عالي از مسائل سياسي و مديريتي و اقتصادي کشور جدا شد و به صورت يک جزيره جداگانه در کشور بود و کمتر با جامعه ارتباط داشت تا اثربخش باشد. شرکت ايران در المپيادهاي علمي سبب نزديک شدن گروهي از استادان و دبيران با هم شد. خوشبختانه اين پيوند مبارک اثربخش بوده و توانسته نتايج مفيد به بار آورد. اثر اين پيوند به صورت برنامه ريزي مشترک، تاليف و ترجمه کتاب ها و تبادل تجربه روش هاي تدريس و ارزشيابي بوده است. اميدواريم اين همکاري گسترده تر شود و همه آنهايي که دستي در آموزش و پرورش (از کودکستان تا دانشگاه دارند) براي حل مسائل آموزشي کشور همکاري کنند. جامعه ما نياز به دلسوزاني آگاه دارد.

7- آماده شدن براي تربيت پژوهشگر و توليد علم؛ دانش آموزاني که در المپيادهاي بين المللي شرکت کردند، حتي آنهايي که در دوره آماده سازي حضور داشته و آنهايي که از سوي استادان معرفي شده اند، ذاتاً توانايي و استعداد لازم براي يادگيري مفاهيم علمي را داشته و دارند. مسوولان آموزش و پرورش براي شناختن همين استعدادها، سرمايه گذاري بسياري کرده و لازم است اين نيروها را به سادگي از دست ندهد و آنها را در پژوهش سراها و مراکز تحقيقاتي خود به کار گيرد و با برنامه ريزي هاي منظم، پژوهشگر پرورش دهد و با کمک آموزش عالي ، آنها را به پژوهش در مسائل فني، علمي، اقتصادي و اجتماعي کشور برانگيزاند.

8 – معرفي الگوهاي مطلوب جوانان؛ يکي از راه هاي پرورش موثر، معرفي جوانان و بزرگسالان موفق به جامعه است. دانش آموزاني که در مسابقه هاي جهاني علوم شرکت مي کنند و مدال هايي به دست مي آورند، بهترين الگو براي جوانان کشورند. عموماً اين الگوها، دانا، توانا و منظم هستند و موفقيت آنها از راه تلاش، مداومت و وقت در کار و برنامه ريزي به دست آمده است. دانايي محوري را از راه اين الگوها مي توان به جامعه معرفي کرد و نتيجه گرفت.

9- اعتبار بين المللي براي ايران؛ هر مقام يا مدالي که ايرانيان در رقابت هاي بين المللي کسب کنند يا هر بار که پرچم ايران در ميدان هاي جهاني به اهتزاز درآيد، اعتبار ايران افزايش خواهد يافت و هويت ايراني تقويت خواهد شد. المپيادهاي علمي تاکنون موجب افتخار و سربلندي ايران و ايراني بوده است.

—

در برابر آثار مطلوبي که المپيادهاي علمي در کشور داشته است آسيب هايي را نيز مي توان برشمرد که به معرفي آنها مي پردازيم؛

1- جذب استعدادها؛ المپيادها و مسابقه هاي علمي وسيله اي است براي شناسايي استعدادهاي درخشان و معرفي آنها به جامعه. اما پيش از آنکه جامعه ايراني به پرورش اين استعدادها بپردازد و از توانايي هاي آنها بهره بگيرد، بعضي از کشورها و سازمان هاي آنها اين مغزهاي متفکر را جذب مي کنند و با انواع وسايلي که در دسترس دارند، آنها را به کشورهاي خود فرا مي خوانند و بر قدرت خود مي افزايند. امروز فرار مغزها مشکلي است که بسياري از کشورها با آن روبه رو هستند. ما نتوانسته ايم شرايط لازم براي رشد همه جانبه استعدادهاي درخشان را فراهم کنيم و اغلب با شرايطي که به وجود مي آيد به سادگي آنها را از دست مي دهيم. شايد فعاليت هاي سال هاي اخير مي تواند مانع از مهاجرت اين سرمايه هاي فکري کشور شود، چون مهاجرت اين افراد مستعد سبب از دست رفتن آيندگان مستعد (فرزندان اين نخبگان) نيز خواهد بود.

2- ايجاد رقابت سالم علمي؛ گرچه هدف المپيادهاي علمي ايجاد رقابت سالم ميان جوانان بوده است، ليکن به جاي رقابت سالم هم اکنون در بسياري از مراکز آموزشي، رقابت ناسالم به وجود آمده است؛ رقابتي که آرامش کودکان، نوجوانان، جوانان و حتي خانواده ها را بر هم زده است. اين مسابقه ها و رقابت ها تا آنجا نفوذ کرده که بعضي از دبستان ها براي گزينش در سال اول ابتدايي به امتحان روي آورده اند. براي انتخاب در دوره راهنمايي تحصيلي از پرسش هاي چهارگزينه اي استفاده مي کنند و دبيرستان ها که حساب خود را دارد. اگرچه آموزش و پرورش در ميان نهادهاي ديگر از مقام والايي برخوردار است، اما متاسف است که اعلام کند در بسياري از مدارس ما، آن فضاي معنوي و تربيتي که لازم است وجود داشته باشد، موجود نيست و به جاي معيارهاي فرهنگي و آموزشي، هر دانش آموز با ميزان نفع مادي که براي مدرسه دارد سنجيده مي شود و اصولاً مسابقات وسيله اي است براي جذب دانش آموزاني که با کمترين فعاليت، بيشترين امتياز را براي مدرسه دارند و کسب مي کنند.

3- تعميم موفقيت ها؛ بعضي از مسوولان آموزش و پرورش موفقيت چند نفر محدود را نشانه اي از موفقيت برنامه ها اعلام مي کنند و از اين بابت خود و جامعه را دچار اشتباه و خطا مي کنند. انتخاب پنج دانش آموز مستعد در کل کشور و کار يک ساله جدي و منظم براي آنها ضمن آنکه معرف موفقيت برنامه هاي آموزشي اختصاصي است، نمي تواند معرف وضع آموزش و پرورش کل دانش آموزان کشور باشد. علاقه مندان به پيشرفت کشور انتظار دارند که برنامه ها و روش ها و مواد آموزشي چنان هماهنگ و پيشرفته باشد که استعدادهاي نهفته و متنوع هر دانش آموز شکوفا شود و به جاي 25 دانش آموزي که حداکثر مدال هاي المپياد را در 5 رشته هر سال کسب مي کنند، 16 ميليون دانش آموز احساس موفقيت کنند و به خودباوري برسند و به جاي آنکه هر دانش آموز در مقايسه با دانش آموز ديگري ارزشيابي شود، هر دانش آموز را با وضع قبلي خود بسنجند و نمره او را مشخص کنند.