تحقیق نقش زنان در اقتصاد مقاوتی
مقدمه
گاهی شکوه بانوی بزرگ جهان، چنان دل و جان را سرشار میكند که توان هر سخن را از انسان میگیرد. جایگاه رفیع فاطمه اطهر (سلام الله علیها)، خیرهکنندهی دیدگان هر بیناست. باید چشم بصیرت داشت، تا گوشهای از سراپرده جلال فاطمی را دید.
برخی در شناختن و شناساندن این بانو، که مادر عصمت و آینه عفاف است، به دامن روایات و آیاتی پناه میبرند که گویای شأن والای اوست. اما در این میان، راه دیگری نیز وجود دارد که ما را با ژرفای کمالات و جلوه فضیلتهای این بانو، آشنا سازد، آن هم نگریستن به «سیره عملی» و «شیوه رفتاری» او است. در واقع، زندگی نامه زیبا و پر نکته و آموزنده او در ابعاد گوناگون، آینهای است که نوری از بزرگیها و فضایل او را بر رواق دل مان میتاباند و شبستان جان را همچون روز، روشن میسازد.
چکیده
مروری داریم بر چند فراز فروزان و برجسته از زندگی حضرت زهرا(س) که بیشتر کاربردی و عملی است. چون او «اسوه» است و «الگو»، ... و ما نیز که در پی «تأسی» و الگوگیری از سیره و زندگانی و خصلتهای آن محبوبه خداییم، شایسته است که در بندبند این بخشهای نورانی از حیات فاطمه(س)، به دقت بنگریم و درسهایی را که از تک تک این نمونهها میآموزیم، در کلاس زندگی به کار بندیم.
حضرت زهرا(س) هم در سخن، معلم حجاب بود، هم در رفتار، اسوه عفاف. عقیده داشت بهترین چیز برای زن، آن است که نه مردان نامحرم او را ببینند، و نه او مردانِ نامحرم را.
1ـ حضرت زهرا(س)، در چهره، گفتار و رفتار، شباهت بسیار به رسول خدا(ص) داشت و هیبت و هیأت او، یادآور پیامبر(ص) بود.
2ـ آن حضرت، شیفته عبادت و نیایش به درگاه الهی بود. آن قدر در پیشگاه خدا به عبادت میایستاد که قدمهایش ورم میکرد. در نمازهایش از خوف خدا میگریست.
3ـ برای هر یک از روزهای هفته، دعای ویژهای داشت. برای تعقیبات نماز هم ادعیه خاص داشت. (متن دعاهای روزانه و تعقیبات نماز آن بانو، در کتب حدیث آمده است).
4ـ روزی خسته از کارهای طاقتفرسای خانه، با دستهای تاولزده به محضر پیامبر خدا(ص) رفت تا برای کمک در انجام کارهای خانه، کنیزی برای خود بگیرد. رسول خدا(ص) بهتر از کنیز و خدمتکار را به او عطا کرد، یعنی «تسبیحات حضرت زهرا(س)». این ذکرهای شریف را حضرت جبرائیل، از سوی خدا تعلیم حضرتش نموده بود. آری ... الهام و نیرو گرفتن از یاد خدا، برای غلبه بر دشواریهای زندگی.
اینها و نمونههای دیگری از سیره رفتاری آن بانوی بیهمتا، جلوههای «الگو» بودن او برای همه فضیلتخواهان و حقجویان است که در پی «اسوه» و سرمشقِ «چگونه زیستن» هستند. امید است که این گونه خصلتها و رفتارها، پیوسته در برابر دیدگانمان باشد و اگر همواره آن حضرت را سرمشق و اسوه میدانیم و معرفی میکنیم، «جهات الگویی» او را نیز در قالب سیره عملی و رفتاری حضرتش بشناسیم. این گونه، بهتر میتوان مشی و مرام فاطمی را در بستر زندگی و اخلاق عینی پیاده کرد.
نقش زنان در اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی به دنبال آن است که با کاهش وابستگی ها و تأکید بر مزیت های تولید داخلی و تلاش برای خودکفایی زمینه توسعه و پیشرفت را مهیا سازد. در این بین خانواده در جامعه به عنوان اولین و مهم ترین نهاد اجتماعی در تربیت و پرورش منابع انسانی باید تقویت شود تا زمینه توسعه اقتصادی در کشور فراهم گردد. زنان در خانواده به عنوان عاملان پرورش و رشد نیروی کار می توانند در جریان بهره وری و تولید ملی سهم بسزایی داشته باشند. به عنوان مثال: همان طور که می دانیم تأمین مایحتاج خانه و استفاده صحیح از آنها نیاز به برنامه ریزی صحیح دارد که زنان می توانند شرایطی را فراهم سازند تا با کمترین هزینه و بالاترین مطلوبیت نیازهای خانه و افراد خانواده تأمین شود. آنها می توانند در مواقع کمبود با حذف برخی امکانات، جایگزین مناسبی را انتخاب نمایند بدون آنکه در مطلوبیت آن تغییری ایجاد شود.
پس اگر مدیریت اقتصادی خانواده را یکی از وظایف زنان بدانیم در این زمینه فرهنگ سازی مطلوب و نهادینه کردن مجموعه ای از ارزشها و معیارهای فرهنگی متناسب با نقش زنان در اقتصاد ملی جامعه امری ضروری و اجتناب ناپذیر خواهد بود.
ارکان اقتصاد مقاومتی
در بحث اقتصاد مقاومتی از میان ارکان مهمی که مقام معظم رهبری بیان فرمودند شش رکن آن به عموم مردم اختصاص دارد که ما برآنیم ضمن بررسی این شش مؤلفه به نقش زنان در این زمینه ها بپردازیم.
تقویت فرهنگ کار و تولید
در فرهنگ اسلامی کار به عنوان یک ارزش تلقی می شود. اسلام، مردم را برای برطرف کردن نیازهای زندگی، به کار و کوشش امر کرده و از بیکاری، تنبلی و سربار دیگران شدن به شدت منع کرده است در قرآن کریم آمده: به تحقیق شما را در زمین مسلط کردیم و برای شما در آن وسایل و مایه های زندگی قرار دادیم (تا شما به کوشش خود از زمین و آنچه در آن است، استفاده برید و شکرگزارید، ولی شما اندک شکر می کنید.[۱] زن در خانواده با تربیت صحیح و مناسب می تواند فرزندانی به جامعه تحویل دهد که دغدغه کار داشته باشند و نسبت به فرهنگ کار و تلاش نگاه مثبت و ارزشمند داشته باشند.
امام خمینی(ره) اقتصاد را به عنوان یک ابزار به حساب می آورند و در ارتباط با نقش تربیتی و اقتصادی بانوان به اشتغال بانوان در کنار آقایان تأکید داشتند و فرمودند: «ما مفتخریم که بانوان و زنان در صحنه های فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر همدوش مردان یا بهتر از آنان در راه تعالی اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند».[۲]
اشتغال زنان در جریان توسعه، امری گریزناپذیر و در مواردی با شدت یافتن نیازهای فرد و جامعه ضروری است. در پی ضرورت وجود برخی مشاغل خدماتی ویژه بانوان و همچنین گسترش مشاغل خانگی و مسئله کارآفرینی زنان در سالهای اخیر زمینه ورود جدی آنان در فعالیت های اقتصادی در جامعه فراهم شده است که این امر به نوبه خود باعث اشتغال زایی و افزایش درآمد ملی می شود.
اصلاح الگوی مصرف و پرهیز از اسراف
در زمینه اصلاح الگوی مصرف می توان به چند مورد اشاره کرد: یکی جایگزین کردن تولیدات داخلی به جای محصولات خارجی است. زنان به عنوان مهم ترین افراد متقاضی تأمین کالای خانگی مطرح هستند که اگر بتوانند به مصرف کالاهای ایرانی بپردازند (البته در صورت بالا بردن کیفیت کالاها توسط تولیدکنندگان) به طور قطع شاهد رونق تولید خواهیم بود.
دوم نهادینه شدن فرهنگ قناعت در بین خانواده هاست. امام علی(ع) می فرمایند: خوش ترین زندگی، زندگی با قناعت است.[۳] قناعت به معنای مصرف به مقدار کفایت است.
بسیاری از کالاها هستند که بود و نبودشان تأثیر چندانی در زندگی ندارند اما تبلیغات و چشم و هم چشمی ها باعث می شوند تا نیاز کاذب در مصرف کننده به وجود آید و زنان می توانند با جلوگیری از تجمل گرایی و اسراف، جامعه را از افتادن در این ورطه نجات دهند به عنوان مثال می توان به برگزاری میهمانی های خانوادگی اشاره کرد که متأسفانه زیاده روی و اسراف در آنها بسیار به چشم می خورد. در این مجالس رد پای تجملگرایی و چشم و هم چشمی را بر سر سفره های غذا به وضوح می توان دید درصورتی که با برگزاری میهمانی های ساده و به دور از تجمل اولا می توان به افزایش رفت و آمدهای خانوادگی و برقراری صله رحم کمک کرد و ثانیا خود را نیز از قید و بند تهیه چند نوع غذا و تجملات اضافی رهاند و مهم تر از همه فرهنگ ساده زیستی را نیز به فرزندان آموخت.
حمایت از تولید ملی
حمایت از تولید ملی رکن اصلی پیشرفت اقتصاد یک کشور محسوب می شود. اگر کالاهای تولیدی یک کشور توسط مردم حاضر در همان اقتصاد خریداری و پشتیبانی نشود آن اقتصاد بر زمین خواهد خورد. نهادینه شدن حمایت از تولید ملی در خانواده ها نیازمند برنامه ریزی دقیق است و در این زمینه باید تلاش شود که محصولات داخلی با کیفیت مطلوب تولید شوند و پاسخگوی نیازهای جامعه باشند. زنان در جامعه باید بدانند که مصرف کالاهای داخلی باعث کاهش بیکاری، اشتغال زایی و مهم تر از همه باعث پویایی اقتصاد کشور می شود.
استفاده حداکثری از همه ظرفیت ها
استفاده حداکثری از همه ظرفیت ها به این معناست که برای اینکه در کشور یک اقتصاد رو به رشد داشته باشیم باید از همه ظرفیت های دولتی و خصوصی، اندیشه ها و راهکارهایی که صاحب نظران ارائه می دهند و سرمایه های طبیعی که در کشور وجود دارند کمال استفاده را کرد. در کشور ما ظرفیت های فراوانی برای تولید و اشتغال وجود دارد که برای تحقق اقتصاد مقاومتی باید از همه آنها به نحو مطلوب استفاده کرد به عنوان مثال مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی نه تنها باعث شناخت ظرفیت ها و توانایی های آنان می شود، بلکه در توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه هم نقش کلیدی دارد. باید به این نکته توجه کرد که کشوری که به دنبال توسعه است نباید از توانایی های نیمی از نیروی انسانی خود چشم پوشی کند.
روح خودباوری و خودکفایی
روح خودباوری و خودکفایی یک اصل است که با تقویت آن و شناخت ظرفیت های ناشناخته می توانیم به سمت توسعه گام برداریم. آمارهای رسمی منتشر شده در سالهای اخیر از حضور چشمگیر زنان و دختران در عرصه های اجتماعی و دانشگاهی خبر می دهند که این امر به نوبه خود باعث افزایش نیروی کار زنان در جامعه شده است. تجربه ثابت کرده که زنان در کنار انجام مسئولیت های خانه و امور خانواده با یک برنامه ریزی اصولی قادرند در فعالیت های خارج از خانه نیز موفق عمل نمایند که این حاکی از رشد روحیه خودباوری در میان زنان جامعه است.
مردمی کردن اقتصاد
یکی از الزامات اقتصاد مقاومتی توانمند کردن آحاد مردم است تا زمینه برای حضور مؤثر همه افراد در فعالیت های مولد اقتصاد فراهم شود. یعنی مردم در اقتصاد سرمایه هایشان را به کار اندازند و تولید را رونق دهند. از مهم ترین نقش های مردم در اقتصاد می توان به مدیریت مصرف- یعنی تعادل در مصرف و جلوگیری از اسراف و تبذیر اشاره کرد. یک زن باید درک عمیقی از مشکلات و راهکارها داشته باشد و باید در رابطه با نحوه درست مصرف کردن توجیه شود و آموزش ببیند هر اندازه دانش و آگاهی زنان بیشتر شود و درک اقتصادی بیشتری در این زمینه بیابند نسبت به طریقه مصرف حساس تر می شوند- ترجیح کالاهای داخلی بر کالاهای خارجی اشاره کرد.
اقتصاد مقاومتی به مثابهی دکترین کشور برای مواجهه با تحریمها و پیشرفت در شرایط فعلی است که توسط مقام معظم رهبری (دام ظله) مطرح شده است. مردمی کردن اقتصاد، کاهش وابستگی به نفت، مدیریت مصرف، استفادهی حداکثری از زمان، منابع و امکانات، حرکت بر اساس برنامه، وحدت و همبستگی، حمایت از تولید ملی و مدیریت منابع ارزی را میتوان استراتژی اصلی این مفهوم نوظهور دانست.
رسانه در جوامع امروزی
در عصر جهانیسازی، ارتباطات و اطلاعرسانی در شناخت و ادراک مردم از تنوع فرهنگی میتواند تحول ایجاد کند و با ایجاد شبکههای محلی رادیویی و تلویزیونی در مناطق متفاوت، میتوان به ارزیابی و بازسازی خردهفرهنگها کمک کرد. به طور کلی در جوامع، رسانهها سازوکار مؤثر جامعهپذیریاند. رسانهها ابزار عمدهای هستند که توسط آنها مردم ساختارها و حوادث جامعه را شناسایی و تفسیر میکنند و افراد به گونهای نقشآفرینی خود را بر اساس آنها سامان میبخشند که در تعارض اساسی با رفتار مورد انتظار دیگر افراد جامعه قرار نگیرد.
طلوعی (1385، ص 75) معتقد است که بررسی ماهیت و طبیعت رسانهها بدون مراجعه به تفکرات مک لوهان،[2] صرفنظر از مسئلهی پذیرفتنی یا ناپذیرفتی بودن آنها، اگر ناممکن نباشد، بسیار نارسا خواهد بود. بر این اساس، تمامی رسانهها (در میان سایر ویژگیها) از ویژگی پیامرسانی برخوردارند. تمامی رسانههای همگانی، بنا به ویژگی دارا بودن مخاطبین انبوه و امکان گسترش شبکهی ارتباطی (امکان تکنولوژیکی)، استعداد جهانی شدن را دارند. پروژهی جهانیسازی فرهنگ قرنهاست که آغاز شده، اما آنچه تحقق آن را به چنین شتابی رسانده است وجود همین رسانههای همگانی یا به عبارت امروزی، استفادهی همگانی از بزرگراههای ارتباطی است که بر خلاف گذشته، مخاطب خود پیامگذار نیز میشود. مجرای ارتباطی ترکیبی بسیار پیچیده از انواع تکنولوژیهای ارتباطی کامپیوتری است. بعضی از رسانهها اصلاً ویژهی اطلاعرسانی و بعضی دیگر ویژهی تفریح و سرگرمیاند. برخی از رسانهها به عقل و اندیشهی مخاطب متوسل میشوند و برخی دیگر به احساسات او. بعضی وسایل برتر و پیشرفتهتر برای تبلیغ و ترویج تجاریاند و بعضی دیگر چنین نیستند.
رسانههای داخلی، به ویژه رسانهی ملی، نقش تعیینکنندهای در گفتمانسازی اقتصاد مقاومتی دارد. همان طور که ضعف در تبیین و عدم عاملیت به اقتصاد مقاومتی میتواند این مقوله را به حاشیه براند، تبیین دقیق و پیگیری استراتژیهای آن در عمل میتواند برکات فراوانی داشته باشد.
رسانههای داخلی
رسانههای داخلی را میتوان در دو زمینه تحلیل نمود. اول اینکه رسانههای داخلی باید نقش خود را در تبیین و اطلاعرسانی اقتصاد مقاومتی به خوبی ایفا نماید و دوم اینکه خودِ رسانههای داخلی تا آنجا که میتوانند عامل به اقتصاد مقاومتی باشند. نکتهی مهم اینجاست که اگر این دو ویژگی همزمان در رسانههای داخلی وجود داشته باشد، گفتمانسازی در زمینهی اقتصاد مقاومتی رخ میدهد. در این میان، نقش صداوسیما به عنوان فراگیرترین رسانهی داخلی، که به تعبیر مقام معظم رهبری (دام ظله) «دانشگاهی برای تدریس اصول اسلامیـانقلابی» است، دوچندان میشود.
در مورد اول، با بررسی عملکرد رسانههای داخلی، جای خالی برنامههای تخصصی در زمینهی اقتصاد مقاومتی به شدت احساس میشود. میزگردها، کرسیهای آزاداندیشی، ویژهبرنامههای تخصصی و... ضروری است در تبیین اقتصاد مقاومتی صورت پذیرند. در مورد دوم، یعنی عاملیت به اقتصاد مقاومتی، ضعفهای بیشتری به چشم میخورد. اگر بنا به تعریف مک لوهان، رسانه را پیام بدانیم، آیا تا کنون پیامی در زمینهی «مدیریت مصرف» توسط رسانههای داخلی به ویژه رسانههای بصری به مخاطب منتقل شده است؟ تبلیغات محصولات خارجی، به ویژه در روزنامهها و سایتها، ترویج مدگرایی در سینما، مصرفگرایی و عادی جلوه دادن آن در صداوسیما، استفاده و ترویج تولیدات خارجی و... همگی از مصادیق عامل نبودن رسانهی داخلی به اقتصاد مقاومتی است.
نتیجه گیری
رسانههای داخلی، به ویژه رسانهی ملی، نقش تعیینکنندهای در گفتمانسازی اقتصاد مقاومتی دارد. همان طور که ضعف در تبیین و عدم عاملیت به اقتصاد مقاومتی میتواند این مقوله را به حاشیه براند، تبیین دقیق و پیگیری استراتژیهای آن، در عمل میتواند برکات فراوانی داشته باشد. ماتریس ذیل، چارچوب پیشنهادی در زمینهی گفتمانسازی اقتصاد مقاومتی است که بیشتر پیرامون رسانهی ملی است.
استراتژیهای کوتاهمدت استراتژیهای بلندمدت
استراتژیهای ملی و منطقهای -تبیین دقیق از اقتصاد مقاومتی و رصد اخبار آن
-برگزاری میزگردها و مناظرههای تخصصی
-سیاستگذاری در جهت کاهش تبلیغات به طور کلی
-حذف تبلیغات کالای خارجی -سیاستگذاری در زمینهی عاملیت به اقتصاد مقاومتی: پرهیز از اشاعهی تجملگرایی
-ترویج اقتصاد مقاومتی و مفاهیم پیرامونی آن به صورت تخصصی؛ شبکهها و پایگاههای اقتصادی مثل شبکهی بازار
استراتژیهای فراملی -تبیین دقیق از اقتصاد مقاومتی به عنوان راهحل مقابله با سلطهی اقتصادی، به ویژه در کشورهای مستضعف و توسعهنیافته
-تولید برنامههای علمی برای مخاطبین فراملی با کمک نخبگان حوزه و دانشگاه در این زمینه - سیاستگذاری در زمینهی نشان دادن اقتصاد مقاومتی به عنوان استراتژی نو و متمایز به دنیا و جلوگیری از مصادرهی آن توسط رسانههای بیگانه
-ترویج اقتصاد مقاومتی و مفاهیم پیرامونی آن به زبانهای زندهی دنیا
منابع:
علی طلوعی، جهانیسازی و رسانههای محلی (چِل پَرو)، تهران، مؤسسهی فرهنگیمطبوعاتی جامجم. 1385.
حسن واعظی، استعمار مدرن، جهانیسازی و انقلاب اسلامی، قم، انتشارات مؤسسهی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1388.
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 19 اردیبهشت 1395 ساعت: 10:26 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق نقش زنان در اقتصاد مقاوتی,